Digitized by the Internet Archive in 2011 with funding from University of Ottawa http://www.archive.org/details/mittelalterliche01ster MITTELALTERLICHE BIBLIOTHEKSKATALOGE HERAUSGEGEBEN VON DER KÖNIGL. PREUSSISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN IN BERLIN, DER KÖNIGL. GESELLSCHAFT DER WISSENSCHAFTEN IN GÖTTINGEN, DER KÖNIGL. SÄCHSISCHEN GESELLSCHAFT DER WISSENSCHAFTEN IN LEIPZIG, DER KÖNIGL. BAYERISCHEN AKA- DEMIE DER WISSENSCHAFTEN IN MÜNCHEN UND DER KAISERL. AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN IN WIEN ÖSTERREICH I. BAND WIEN ADOLF HOLZHAUSEN K. U K. HOF- UND UNI VERSITÄTS-BUCHDRUCKEE 1915 MITTELALTERLICHE BIBLIOTHEKSKATALOGE ÖSTERREICHS HERAUSGEGEBEN VON DER KAISERL. AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN IN WIEN I. BAND NIEDERÖSTERREICH BEARBEITET VON DR THEODOR GOTTLIEB WIEN ADOLF HOLZHAUSEN K. U. K. HOF- UNI) UNIVERSITÄTS-BUCHDRUCKER 1 9 1 5 JUN - l 1938 Auf Anregung Wilhelm von Harteis hat die kaiserl. Aka- demie der Wissenschaften bereits im Jahre 1897 die Sammlung und Herausgabe der mittelalterlichen Bibliothekskataloge ins Auge gefaßt und eine eigene Kommission für diese Aufgabe eingesetzt. Engelbert Mühlbacher entwarf zunächst Grundzüge für die Be- arbeitung, welche noch im gleichen Jahre dem auf diesem Gebiete schon erprobten Kustos der Hofbibliothek, Herrn Dr. Theodor Gottlieb, übertragen wurde. Die ursprüngliche Absicht war, die alten Bücherverzeichnisse Mitteleuropas, also des ganzen ehemaligen deutschen Reiches ein- schließlich der Niederlande und der Schweiz, sowie der nichtdeut- schen Provinzen Österreichs zu veröffentlichen. Die engen literatur- geschichtlichen Beziehungen zum nördlichen Frankreich und zu Italien hätten freilich auch die Ausdehnung auf diese Gebiete nahe- gelegt, aber aus begreiflichen praktischen Rücksichten wurde da- von von vorneherein abgesehen. Die Bibliotheksforschungen und sonstigen Vorarbeiten, mit welchen Dr. Gottlieb sofort begann, machten aber nach einigen Jahren klar, daß bei solchem Umfang des Unternehmens ein Ab- schluß sich ins Ungemessene verzögern würde, während es doch sehr wünschenswert erschien, daß ein derartiges Corpus, welches so mannigfache Studien und Wissenszweige zu fördern berufen ist, in möglichst kurzer Frist zustande komme. Diese Erwägungen veranlaßten die kaiserliche Akademie im Jahre 1905, ihre Arbeiten auf die Sammlung und Edition der mittelalterlichen Kataloge und sonstigen Bücherverzeichnisse jener Bibliotheken einzuschränken, welche auf dem Boden des heutigen Österreich bestanden oder noch bestehen. Sie hat sich keineswegs verhehlt, daß eine Sammlung der einschlägigen Denkmäler nur aus diesem jüngeren und daher ins- besondere im Mittelalter weniger bebauten Kulturland allein der Wissenschaft nicht so große Dienste leisten könne wie die Ver- wirklichung ihrer ursprünglichen Absicht. Von dieser Überzeugung VI geleitet, beantragte die kaiserl. Akademie 1906 auf der Tagung des Kartells der deutschen Akademien zu Göttingen, dieses Werk als eine gemeinsame Unternehmung des Kartells zu erklären und in der Weise durchzuführen, daß die verbündeten wissenschaft- lichen Körperschaften in Deutschland die Herausgabe der mittel- alterlichen Verzeichnisse von Bibliotheken aus dem Gebiet des heutigen Deutschen Reiches und der Schweiz übernähmen. Der Vorschlag fand sofort allseitige warme Zustimmung. Es wurde eine sachlich überaus günstige Lösung gefunden, indem für die reichsdeutsche Abteilung eine einheitliche Arbeitsstelle in München geschaffen wurde, welche zunächst unter der Leitung von Traube ebenfalls sofort mit den Vorarbeiten einsetzte. Nicht nur über die gegenseitige Abgrenzung beider Abteilungen, sondern auch über Auswahl des Stoffes, über Art der Sammlung, Bear- beitung, Anordnung und Druckeinrichtung wurde ein in den Haupt- sachen vollständiges Einverständnis erzielt, die beim Fortschreiten der Arbeiten neu auftauchenden oder einer geänderten Lösung bedürftigen Fragen wurden in wiederholten Besprechungen auf den Kartelltagen oder in gesonderten Zusammenkünften, 1908 in Berlin, 1909 in Wien, 19 10 und 191 2 in München, einträchtig geklärt und bereinigt. So wird eine große Sammlung der mittel- alterlichen Bibliothekskataloge Mitteleuropas zustande kommen, welche nach Anlage und Durchführung im wesentlichen einheitlich sein wird, während in einigen weniger wichtigen Punkten, nament- lich der Druckeinrichtung, den beiden Abteilungen jene Freiheit gelassen werden konnte, welche die besonderen Verhältnisse bei der Bearbeitung und die abweichenden Anschauungen der beiden akademischen Kommissionen oder ihrer Mitarbeiter erheischten. Seit dieser engern Umgrenzung der Aufgabe war es der Kom- mission der kaiserl. Akademie möglich, die Arbeit ihrer Gruppe zielbewußter und nachdrücklicher zu lenken. Immerhin haben allerlei Umstände, so unvorhergesehene Schwierigkeiten der Be- arbeitung, neue Funde, Setzerstreik und zuletzt noch der Ausbruch des Weltkrieges, das Erscheinen des ersten Bandes, dessen erste Bogen noch 191 2 gesetzt wurden, unliebsam verzögert. Das Material der österreichischen Abteilung ist schon voll- ständig aufgezeichnet, der größte Teil der bisher zugänglich ge- wordenen Stücke auch bereits abgeschrieben. Wenn der derzeit gewonnene Überblick nicht täuscht, wird es noch zwrei Textbände füllen, welchen dann noch ein eigener Registerband zur Seite treten VII soll. Der erste Band sollte ursprünglich auch die österreichischen Alpenlander umfassen, aber der Stoff schwoll so an, daß es pas- sender erschien, ihn auf Niederösterreich zu beschränken. Nach dem Stand der Arbeit hofft die akademische Kommission auf ein so beschleunigtes Erscheinen der weiteren Bände, daß sie die an sich vorteilhaftere Beigabe eines gemeinsamen Registers für die ganze Abteilung zu verantworten vermag. Zum Schlüsse dankt die akademische Kommission verbind- lichst allen staatlichen, geistlichen und privaten Bibliotheken und Archiven sowie deren Verwaltern für die zuvorkommende Zu- gänglichmachung der im vorliegenden Band veröffentlichten Ver- zeichnisse, und zwar in: Innsbruck, der Direktion des k. k. Statthaltereiarchivs; Wien, der Direktion der k. k. Hofbibliothek; „ der Direktion des k. und k. Haus-, Hof- und Staatsarchivs; „ der Direktion des Archivs der Stadt Wien; „ dem Archivar des k. k. Universitäts- Archivs. Göttweig, Benediktinerordensstift, dem hochwürdigsten Herrn Abte Adalbert Dungel; Heiligenkreuz, Cistercienserordensstift, dem hochwürdigsten Herrn Abte Dr. Gregor Pöck; Klosterneuburg, Stift regul. Chorherren, dem früheren Propste, Sr. Eminenz Kardinal Fürsterzbischof Dr. Friedrich Piffl und dem jetzigen Propste, dem hochwürdigsten Herrn Dr. Josef Kluger sowie dem früheren Bibliothekar Prof. Hermann Pfeiffer; Lilienfeld, Cistercienserordensstift, dem hochwürdigsten Herrn Abte Justin Panschab; Melk, Benediktinerordensstift, dem hochwürdigsten Herrn Abte Amand John, ferner dem früheren Bibliothekar Direktor Dr. Rudolf Schachinger sowie dem jetzigen Prof. Dr. Fried- rich Feigl und dem Archivar Prof. Dr. Eduard Katschthaler; Wien, Dominikanerkonvent, dem hochwürdigen Herrn Provinzial P. Raimund Glund sowie dem Bibliothekar P. Romuald Henz; „ Benediktinerordensstift zu den Schotten, dem hochwürdig- sten Herrn Abte Amand Oppitz sowie dem Bibliothekar Prof. Dr. Albert Hübl; VIII Wien, Domkapitel zu St. Stephan, dem Herrn Domkapituiar Dr. Ferdinand Wimmer. Zwettl, Cistercienserordensstift, dem hochwürdigsten Herrn Abte Stephan Rö 131er sowie dem Archivar und Bibliothekar P. Bene- dikt Hammerl. Braunau in Böhmen, der Privatbibliothek des Herrn Dr. Eduard Langer. Wien, den 12. April 1915. Die akademische Kommission zur Herausgabe der mittelalterlichen Bibliothekskataloge Österreichs. VORBEMERKUNGEN DES BEARBEITERS. Den Inhalt dieser Sammlung bilden eigentliche Bibliotheks- kataloge, ferner Teilverzeichnisse, möge es sich um Verzeichnisse ausgeliehener, geschenkter, hinterlassener oder sonst erworbener Bücher eines Besitzers etwa in Testamenten, Inventaren oder ähnlichen Aktenstücken handeln, sofern die Bücher einzeln aufge- zählt sind. Für den räumlichen Umfang kamen die Länder Österreichs (ohne Ungarn) in Betracht. Als zeitliche Grenze wurde nach mehrfacher Besprechung das Jahr 1500 bestimmt. Ausnahmsweise sind Kataloge zugelassen, deren Überlieferung etwas später fällt, die aber durchaus mittel- alterliche, d. h. vor dem Jahre 1500 entstandene Bücher enthalten. Die verhältnismäßig wenigen in den alten Verzeichnissen vorkom- menden Drucke (Inkunabeln) sind beibehalten worden. Über den Umfang und die Art der Quellensammlung wäre folgendes zu sagen. Von vornherein war der Grundsatz auf- gestellt worden, für die Publikation der Verzeichnisse auf deren ursprüngliche Überlieferung zurückzugehen. Diesem Grundsatz konnte für die Texte des vorliegenden Bandes fast überall (außer bei Nr. 25) Rechnung getragen werden. Für die Aufsuchung der Quellen kamen in erster Linie die Bibliotheken in Betracht, und zwar für diesen Band ausschließlich Bibliotheken des Inlands. Die Nach- forschung erfolgte an der Hand der gedruckten verläßlichen Kataloge, sonst wurde zur Durchsicht der Sammlung von Handschrift zu Hand- schrift geschritten, wenn sich dies durch günstige Verhältnisse er- möglichen ließ (wie bei Göttweig, Klosterneuburg, Melk, Domini- kaner in Wien). Archivalische Forschungen sind für den vor- liegenden Zweck in sehr beschränktem Maße veranstaltet worden. Grundsätzlich wurden nur solche Stücke berücksichtigt, deren Vor- handensein durch Veröffentlichungen feststand oder für die durch X Hinweise von Archivsleitungen auf Grund ausgeschickter Rund- schreiben oder besonderer Anfragen Anhaltspunkte geboten worden waren. Die Anordnung des Stolfes erfolgte für die Länder Öster- reichs nach den Provinzen, da es sich hier um alte historische Gebilde handelt. Die Provinzen sind geographisch nach kultur- geschichtlichem und politischem Zusammenhang gruppiert, inner- halb der Provinzen wird die alphabetische Reihenfolge der Biblio- theksorte festgehalten. Da die auf Niederösterreich entfallenden Bücherverzeichnisse noch im Laufe der Arbeit einige zum Teil um- fangreiche Vermehrungen erfuhren, empfahl es sich, diese Abteilung als eigenen Band auszugeben. Die größte Vermehrung hatte der Stoff durch den Katalog von Aggsbach erhalten, der im Auktions- katalog 115 von C. G. Boerner in Leipzig auftauchte, als der Druck bereits in Angriff genommen war, so daß das an die erste Stelle dieses Bandes gehörende Verzeichnis nur anhangsweise, als letztes gebracht werden konnte. Die Vollständigkeit der Sammlung aller hieher gehörigen Verzeichnisse wurde angestrebt; ob sie in der Tat erreicht ist, mag dahingestellt bleiben. Es wTäre recht wohl möglich, daß im Laufe der Zeit noch weitere in Betracht kom- mende Stücke, besonders aus weniger durchforschten Bibliotheken und Archiven auftauchen. Die Zählung der im vorliegenden Bande gedruckten Stücke erfolgte nach Katalogen, nicht nach Bibliotheken. Über die Druckeinrichtung und Textbehandlung sei fol- gendes bemerkt. Im allgemeinen wurden die Grundsätze für die Ausgabe historischer Quellen befolgt, namentlich das Muster der Diplomata in den Monumenta Germaniae Historica. Deshalb ist das größte Gewicht auf die Wiedergabe der Texte in deren Ur- form gelegt. Dementsprechend wurde die Orthographie so viel als möglich beibehalten, auch dann, wenn deren mittelalterliche Färbung hie und da manchem Leser etwras ungewohnt erscheinen mag. So erklärt sich das Festhalten an e oder e statt ae, die Schreibung distinecio statt distinetio, paralippomena statt paralipomena (u. a. m.), die nur für solche Stellen nicht verwendet wurde, die vom Bearbeiter zur Ergänzung des Textes in eckigen Klammern oder zur Erklärung in den Noten beigegeben sind. Vor folgendem Vokal wurde v, vor folgendem Konsonanten u geschrieben, dagegen ist i und j der Quellen einheitlich durch i wiedergegeben. Die XI Anfänge von Sätzen, von Werken (Incipit), von Zitaten und von Eigennamen wurden mit großen Anfangsbuchstaben belassen. Wenn einzelne Wörter, besonders Eigennamen, auch in einem und dem- selben Dokument, nicht durchaus gleichmäßig geschrieben erschei- nen, so ist ein solches Verfahren mittelalterlichen Schriftstücken an und für sich eigen, und der Bearbeiter trug deshalb kein Be- denken, die in mittelalterlicher Orthographie berechtigte und be- sonders im 15. Jahrhundert durchaus überwiegende Schreibung Aristotiles, Ihesus stehen zu lassen, wenn die Texte diese For- men ausdrücklich darboten, dagegen die üblichen Formen Aristo- teles, Iesus zu setzen, wenn die betreffenden Wörter in dem über- lieferten Texte nicht ganz ausgeschrieben waren, sondern es sich um Auflösung von Kürzungen handelte. Dies geschah haupt- sächlich deshalb, weil die vollkommene Sicherheit nicht zu ge- winnen war, daß der Katalogschreiber die gekürzten Formen auch überall gleichartig aufgelöst hätte. Die Interpunktion ist nach Maßgabe moderner Texte gesetzt. Es wurde auch getrachtet, das Bild der äußeren Über- lieferung so viel als möglich beizubehalten. Deshalb wurden die einzelnen größeren und kleineren Absätze für einzelne Bücher- gruppen oder für die Beschreibung einzelner Bände (Alinea) nach der Abteilung der Vorlage belassen, ohne daß dadurch wesentliche Raumverschwendung im Druck eingetreten wäre. Bei manchen Katalogtexten heben sich die Beschreibungen der einzelnen Bände der betreffenden Bibliothek nicht scharf voneinander ab. Wenn bei fortlaufenden Texten die zu einem Bibliotheksband gehörigen Schriften erkennbar wTaren, wurde im Druck der Beginn des Ban- des durch Einschub eines größeren Spatiums kenntlich gemacht. Rubrizierte oder unterstrichene Stellen des Originals sind, wenn nicht besondere Verhältnisse der Überlieferung des betreffenden Dokuments dagegen sprachen, was in den Einleitungen jedesmal berührt ist, durch Sperrdruck angedeutet. Abkürzungen der Originale sind im Druck ohne weiteres aufgelöst. Neben den volleren Formen beatus, sanctus, magi- ster u. a. wurden die leichtverständlichen Kürzungen b. s. m. (u. a. m.) beibehalten, wenn sich im Original der Wechsel zwischen voller Form und Kürzung fand. In selteneren Fällen, besonders bei Eigennamen, sind die Auflösungen in eckige Klammern eingeschlos- sen, nicht etwa weil über die Sicherheit der Auflösung als solcher Zweifel obwaltete, sondern aus rein formellem Grunde. In den ganz XII wenigen Fallen (sie ließen sich an einer Hand aufzählen), wo ein Wort nicht gelesen oder eine Abkürzung nicht aufgelöst wurde, weist der Abdruck die lesbaren Elemente, beziehungsweise die An- deutung einer Lücke auf, wozu in der Note die nötige Aufklärung beigebracht ist. Zur Anzeige von Lücken der Überlieferung dient eine An- zahl nebeneinander gestellter Punkte; die Noten dazu geben jedes- mal die nähere Erklärung. Vom Grundsatz vollständigen Abdrucks der einschlägigen Quellen wurde nur bei Bücherlisten abgegangen, welche in Ur- kunden, Inventaren und derartigen Aufzeichnungen enthalten sind. In solchen Fällen wurden die für die Geschichte und Zeitbestim- mung der Büchersammlung gänzlich belanglosen Teile des Akten- stückes übergangen. Um kleinere Auslassungen von Textworten des Originals durch den Bearbeiter kenntlich zu machen, sind drei Punkte (. . .), zur Andeutung größerer Auslassungen drei wagrechte Striche ( ) verwendet. In diesen Fällen sind keine Noten beigegeben. Rasuren im Original sind durch schräge Striche bezeich- net (///). In eckigen Klammern ( ) stehen Ergänzungen des Textes, teils wegen Buchstabenverlust des Originals, teils wegen Ergänzung durch den Bearbeiter und Auflösung von Kürzungen bei Eigennamen. Gänsefüßchen umschließen die als Zitat aufzufassenden Anfangs- und Endworte angeführter Schriften (Incipit, Explicit), ferner Bibelstellen, letztere auch dann, wenn sie nicht durchaus (z. B. durch Auslassung oder Umstellung einzelner oder mehrerer Wörter) dem überlieferten Text entsprechen. Bezeichnung der Hände. Bei manchen alten Katalogen finden sich in systematischer Weise interlineare Zusätze schon von erster Hand, die wesentliche Teile des Textes darstellen. Sie sind deshalb im Text selbst abgedruckt und in Häkchen L j einge- schlossen. Der Sachverhalt ist jedesmal in der betreffenden be- sonderen Einleitung des Katalogs und außerdem am Anfang des Apparates bemerkt. Der Wechsel verschiedener Hände ist, wo es sich nur um einzelne Wörter oder Verbesserungen handelt, die durch eine vom ersten Schreiber verschiedene Hand zugesetzt oder verändert sind, in den Noten angedeutet. Sind von einer zweiten Hand größere Partien zusammenhängend, z. B. am Ende des Ka- XIII talogs oder eingestreut an mehreren Orten vorhanden, dann ist dafür eine Mitteltype verwendet. Sind kleinere Zusätze mehrerer Hände nebeneinander oder einander ergänzend und durchkreuzend zu unterscheiden, dann ist Petitdruck verwendet, der Umfang jedes Zusatzes durch runde Klammern begrenzt und durch den Zusatz m", m;i, ml usw. jede der Hände näher bezeichnet. Grundsätzlich sind alle Texte, sowohl von erster Hand als die aller anderen Hände in Antiqua, alle Zusätze des Bearbeiters (mit Ausnahme der am Rande der Seiten stehenden Bezeichnungen) in Kursive gedruckt. Dem Text sind zweierlei Anmerkungen in besonderen Absätzen beigefügt. An erster Stelle steht das zur Überlieferung und Form des Textes Bemerkenswerte; diese Noten sind durch Buchstaben-Exponenten kenntlich. An zweiter Stelle stehen sach- liche Anmerkungen mit Ziffern-Exponenten, übrigens in geringer Zahl und meist zur kurzen Erläuterung von persönlichen oder zeitlichen Angaben in den Dokumenten verwendet. Die Sparsam- keit sachlicher Anmerkungen erklärt sich vor allem daraus, daß die Identifizierung der Werktitel den Indices des ganzen Werkes vorbehalten bleibt. Die Angabe der Quelle, aus der ein Verzeichnis stammt, ist bei längeren Stücken an der Spitze des Apparates wiederholt. Die Erfahrung hat gelehrt, daß halsstarriges Festhalten einer bestimmten Regel, was man in den Text und was man in die Noten zu setzen habe, nicht durchführbar ist. Wenn auch im allgemeinen der Grundsatz beobachtet wurde, daß die Kataloge und die ihnen gleichartigen Bücherverzeichnisse dem Leser inhalt- lich und formell soweit als möglich unverändert unterbreitet wer- den sollen, so hat auch dieses Verfahren seine Grenze. Es war vor allem zwischen reinen Schreibfehlern, Dittographien, Fehlern durch Angleichung an Endsilben anderer Wörter u. dgl. und sol- chen Irrtümern zu scheiden, die auf Rechnung der Unkenntnis des Katalogschreibers, möglicherweise aber schon auf Rechnung der Unkenntnis dessen zu setzen sind, der den Buchtitel ursprünglich im Codex selbst schrieb, von wo ihn der Katalogschreiber einfach mechanisch herübernahm. Es war nun die Absicht des Bearbeiters. reine Schreiberversehen in die Noten zu verweisen, Versehen in- haltlicher Natur aber, wenn sie nur sonst einen Sinn gaben, im Text stehen zu lassen und wo es für den Leser ersprießlich oder nötig schien, die richtige Form des Verfassernamens oder Werk- titels in einer Anmerkung beizusetzen, obwohl eine gewisse Zurück- haltung auch in dieser Hinsicht empfehlenswert erachtet wurde. XIV Bei Schriftstücken dieser Art, die von ganz verschiedenen Schrei- bern stammen, wird man eben jedesmal den Gesamteindruck von den grammatischen und literarischen Kenntnissen des einzelnen Schreibers zum Maßstab nehmen müssen, um der sinngemäßen Behandlung des Textes gerecht zu werden. Die Einleitungen, welche jedem Verzeichnis, beziehungs- weise jeder Gruppe zusammengehöriger Stücke vorangehen, schei- den sich schon äußerlich in allgemeine und besondere. Die all- gemeinen Einleitungen sollen einen kurzen geschichtlichen Über- blick über Entstehung, Wachsen und Schicksale der jeweils be- handelten Bibliothek geben, die besonderen Einleitungen dagegen behandeln das, was zur Beurteilung der Überlieferung eines ein- zelnen Verzeichnisses in Betracht kommt. An die Spitze der all- gemeinen Einleitungen ist in einem in Petit gedruckten Kopfe stichwortartig bei Klosterbibliotheken der Orden, das Bistum, wto- hin das Kloster gehörte, die Gründungszeit, eventuell die Auflösung angegeben. In der darauf folgenden geschichtlichen Darstellung sind alle aus dem alten Katalog zitierten Stellen, Wörter und Buch- staben, auch Stellen des größeren Dokumentes, wovon der betref- fende Katalog einen Teil bildet, in Antiqua, andere Belegstellen zur Geschichte der Bibliothek aus handschriftlicher oder gedruckter Literatur in Kursive gedruckt. Die allgemeineren Einleitungen ent- halten in Anmerkungen auch Nachweise der zerstreuten Stücke aus der in Rede stehenden Bibliothek. Zu diesem Zweck ist ein Teil der Studien benutzt, die für einen im einzelnen begründeten Herkunftsnachweis der Handschriften der Wiener Hofbibliothek seit langer Zeit im Werke sind. Auf die Begründung mancher dieser Zuweisungen konnte der Natur der Sache entsprechend nicht näher eingegangen werden. Die besonderen Einleitungen enthalten fast in allen Phallen eine Beschreibung der Handschrift, worin das gedruckte Verzeichnis er- halten ist. Das Jahrhundert der Schrift, die Anzahl der Blätter, die Schreibung in durchlaufenden Zeilen oder in Spalten, der In- halt, die Abmessung des Buches in Zentimetern ist angegeben und der Einband mit seinen alten Aufschriften, Signaturen und beson- deren Eigentümlichkeiten beschrieben. Dann ist über das Ver- zeichnis selbst im besonderen gehandelt, die Zeit, wann es nieder- geschrieben ist, der Ort, wo es in der Handschrift steht, ob es von einer oder mehreren Händen herrührt angegeben, wTenn es von mehreren Händen stammt, sind deren graphische Eigentümlich- XV keiten auseinandergehalten, über die Abteilung der einzelnen Schriften zu Codices, über das Vorkommen von Majuskeln und Minuskeln, über Rubrizierung und über die Art der Interpunktion ist gehan- delt. Endlich fand hier die Begründung der Datierung, biographi- sches Detail über den Schreiber des Katalogs usw. einen Platz, wenn zu derartigen Ausführungen Anlaß vorlag. Den allgemeinen Einleitungen ist eine Literaturübersicht beigefügt. Sie ist chronologisch geordnet, da die jüngere Literatur in der Regel auf die ältere Bezug nimmt. Diese Ordnung, die einen Zusammenhang der Schriften anzudeuten geeignet ist, wurde der alphabetischen Anordnung vorgezogen, obwohl auch diese ihre Vorteile hat. Hinter den besonderen Einleitungen sind die Druck- angaben beigefügt, das heißt, es ist auf jene Stellen der Literatur verwiesen, wo die zum Abdruck gebrachten Verzeichnisse gedruckt oder ausführlicher besprochen sind, oder es findet sich der Ver- merk: Ungedruckt vor. Die über mittelalterliche Bibliotheksver- zeichnisse handelnden Bücher von Gustav Becker, Catalogi biblio- thecarum antiqui, Bonn 1885, und Theodor Gottlieb, Über mittelalterliche Bibliotheken, Leipzig 1890, sind in den allgemeinen Literaturübersichten vernachlässigt und nur bei den Druckangaben der Texte erwähnt, wenn ihr Zitat in Betracht kam. Facsimiles. Um von der Art der Überlieferung ein deutlicheres Bild zu geben, als es durch Anmerkungen zum Text allein mög- lich gewesen wäre, wurde vom Verzeichnis Nr. 3i (Wien, Domi- nikaner) eine Schriftprobe und von Nr. 3j (Wien, St. Stephan) eine vollständige Aufnahme am Schlüsse des Bandes beigegeben. Der Bearbeiter schließt sich dem Danke der akademischen Kommission an alle Förderer der Forschungen für diese Ausgabe wärmstens an und möchte insbesondere ein Wort der Erinnerung dem Andenken eines um Bibliothekswesen und Bibliothekskunde hochverdienten, einstweilen verstorbenen Mannes widmen, dem An- denken von Dr. Anton Langer in Braunau (Böhmen), der das Aggsbacher Verzeichnis, ohne dessen wirkliche Zugehörigkeit zu kennen, nur weil es sich um eine österreichische Bibliothek han- delte, käuflich erwarb, um es seinem Vaterlande zu erhalten, und der dann in vornehmer Weise dessen Benutzung für das Katalog- werk der kaiserlichen Akademie bereitwillig gestattet hat. Dann sei auch allen denjenigen gedankt, welche den Bearbeiter bei den Vorarbeiten zu dieser Ausgabe unterstützten. SO Herrn konsistorial- rat P. Maurus Kinter in Raigern, Dr. Adalbert luchs, Pfarrer XVI in Hainfeld, Professor Dr. Hermann Pfeiffer, früher Bibliothekar in Klosterneuburg, Universitäts-Professor Dr. Martin Grab mann, den Sektionsräten Dr. Josef Lampel und Dr. Arthur Goldmann, Dr. Paul Lehmann in München, der auf das Verzeichnis von Oberburg und auf den aus Göttweig nach Cues verschlagenen Codex hinwies, P. Benedikt Hammerl, der ein mühevolles Elaborat über die Kataloge von Zwettl zur Verfügung stellte, schließlich Herrn C. Suermondt aus dem Dominikanerorden, derzeit in Rom, der an der schwierigen Lesung des Verzeichnisses der Wiener Domi- nikaner mitgearbeitet hat. Der Bearbeiter fühlt sich endlich gedrängt, der zur Heraus- gabe der mittelalterlichen Bibliothekskataloge eingesetzten akademi- schen Kommission für die vielfache Förderung seinen ergebenen Dank auszusprechen. Insbesondere ist er dem geschäftsführenden Mitglied dieser Kommission, Herrn Hofrat Professor v. Ottenthai, verpflichtet, der die ganze Arbeit mit stetem Rate begleitete und sich der großen Mühe unterzog, fast alle Bogen in der Korrektur zu lesen. Mögen in diesem Buche immerhin formelle Versehen und Ungleichmäßigkeiten vorhanden, wohl auch Fehler unterlaufen sein, so darf doch die Hoffnung ausgesprochen werden, daß die Texte selbst im Wesen richtig wiedergegeben und in der geordneten und handlichen Form, in der sie nunmehr vorliegen, geeignet sein dürften, die Grundlage für eine Reihe von speziellen Forschungen zu bieten. Bei so schwierigen Texten wie die vorliegenden sind Druckversehen wohl nicht ganz zu vermeiden, um so weniger in diesem Falle, wo ein Teil der Korrekturen während dreier länge- ren Reisen im Ausland erledigt werden mußte. Eine Anzahl die- ser Versehen, auf die ein Hinweis wünschenswert erschien, sind am Schlüsse des Bandes beigegeben und dort auch einige kleine Ergänzungen untergebracht. Sollte diese Arbeit auch nur zum Teil den von ihr in weiteren Kreisen erwarteten Nutzen stiften, dann ist die Mühe des Bearbeiters reichlich belohnt und seine stille Hoffnung erfüllt. GAMING. Orden: Karthäuser. Bistum: Passau. Gründungs^eit: 1330 gestiftet, die Kirche geweiht 1342, das Kloster vollendet i^5S. Auflösung: 1782. Die Karthause Gaming infolge eines Gelübdes Herzog Albrechts II. gestiftet, von Mauerbach aus besiedelt, wuchs zum größten Hause des Ordens heran. Es hieß im Mittelalter Gemnik, Thronus b. Mariae (Mariathron) und war, wie schon der lateinische Name besagt, der h. Jungfrau geweiht. Die Nachrichten über die 5 einst reiche Bibliothek sind spärlich. Im Wiener Stadtbuch III f. 250 v findet sich eine Notiz, wonach 1427 des phinztags vor s and Ulrichs tag (3. Juli) Friedrich der Pabenberger alle seine Bücher cgen Gemnik in das Kloster schafft. (Uhlirz im Centralbl. f. Biblioth. i3, 97.) Aus der unten erwähnten Series raonachorum, deren An- 10 gaben auf die Zeit vor 1458 zurückgehen, ergebe?! sich folgende Notizen: f. 48Y D. Iohannes de Muldorff. De quo Wilhelmus in Kaien- dario: die 27. Novembris e D. Iohannes de Muldorff, monachus et sacerdos, plura scripsit, libros lectionum pro infirmis (f 1437 27. Nov.); f. $iv D. Albertus Franco waccaL Wienensis multa scripsit, 15 scilicet duos magnos libros sermonum et missalia etc. et rursus Wil- helmus in Kalend.: Die 23. Novembris e Albertus Franco, qui scrip- sit libros sermonum et alia multa, vicarius 1447 (f 1447 23. Nov.). Und aus dem Placebo domus Thronl folgende Notizen: f. y3R Die 5 Octobris e D. Purchardus sacerdos, qui dedit domui bibliam; 20 /. 74R Die 25. Octobris e D. Nicolaus de Prespurck, civis Viennensis. NB. adsunt Biblia egregie scripta in membrana, quae Nicolaus hie anno i3gg VIII Calend. Novembris Cartusiae per testamentum legavit. unde colligo dicto anno et die eum obiisse;/. 741" Die 4. Decembris e r. d. Andreas Sanderus sacerdos. NB. adsunt Codices duo membranacei, in 25 quibus annotatur, saeculo XIV. datos esse a magistro Andrea officiali et Mittelalt. Bibliothekskataloge I I 2 Gaming. domino Sandero plebano in Emerstorff1), unde colligi videtur, a v. p. Wil- helme» ex duobus, officiali scilicet et plebano unicum esse in Kaiendario positum, nisi forte qui officialis etiam plebanus fuerit (diese Angaben weniger vollständig auch bei Zeißberg a. a. 0.). Die Bibliothek 5 wuchs sehr rasch und muß schon im J. 1432 einen mit Signaturen versehenen Katalog besessen haben, da solche in der Notiz, die über Verkauf von Handschriften aus Gaming nach Tarkan handelt (vgl. unten), angeführt sind. Prior Nikolaus Kempff von Straßburg (145 1 — 1458) erbaute parvam liberariam (!) in ambitu (Topographie 10 a. a. O. S. 281, nach Cod. 55 des Haus-, Hof- und Staatsarchivs). Ein cCatalogus librorum bibliothecae Gemnicensis anni 1565 concin- natus xvird erwähnt von Pez, Thesaurus aneedotorum tom. II, Aug. Vindel. 172 1, p. LXIII. Prior Hilarion Danichius (160g — 1640) erbaute eine neue Bibliothek und bereicherte sie wesentlich. Im 15 18. Jahrh. wurden viele Tausende von Gulden für Bücher ausge- geben und diese Summen trugen wohl auch zur Verschuldung des Klosters bei. Einen neuen Katalog der Bibliothek verfaßte der um sein Haus und die Wissenschaft hochverdiente Leopold Wydemann. Er schickte ihn mit seinem Schreiben vom i3. Nov. 17 17 an Bern. 20 Pez nach Melk, erbat ihn jedoch schon am 24. November zurück. Bei der Aufhebung des Klosters bestand die Bibliothek aus etwa 20.000 Bänden. Nur ein Teil kam an die Wiener Universitäts- Bibliotheky die im J. 1843 einiges davon als Dubletten feilbot. Die Handschriften sind an mehreren Orten verstreut. Einen 25 ansehnlichen Teil davon besitzt die Wiener Hofbibliothek , in der auch ein c Verzeichnis der im Gaminger Kloster vorgefundenen, in das gelehrte Fach einschlagenden Manuskripte* (Akten vom 2g. Apr. 1783, Nr. 25g) einst vorhanden war.2) Literatur. J. Feil, Original-Beiträge ^ur Geschichte der Aufhebung mehrer Klöster 1 in Österreichische Blätter für Literatur und Kunst, herausg. von Adolf Schmidt, Jahrg. 2, Wien 1845, S. 317 f. Ant. Mayer, Geschichte der geistigen Cultur in Niederösterreich Bd. 1 , Wien 1878 (passim). z) einer davon ist Cod. 141g der Wiener Hofbibliothek. 2) aus Gaming stammen Cod.g4i, 1160, 1300, 1308, 1347, 141g, 142S, 14öS, i5o5, i5ig, i52g, 1841, 1^71, 35 1645, i655, i6g4, i6gg, 1867, ig56, iggy, igg8, 3088, 11117 — uizS, 127 go, 1281 1, 1364g, 13723, 13740, 13828, I38g6, 14612. Ferner 106 Stück Inkunabeln. Schwerlich gehörten dahin die Codices 3040, 3047 (Ottokars österr. Reimchronik), die Wolfg.La^ius dort gefunden haben will. Gegen die Wahrheit dieser Angabe, die in vielen Schriften wiederholt ist, liegen offenkundige Verdachtsgründe vor, die bei Gott lieb, Bücher- 4o Sammlung Kaiser Maximilians L, Leipzig igoo, S. 1 und Anm. 2 kur* berührt sind. Ein Missale aus Gaming ist im Neukloster bei Wiener-Neustadt (E 13), ein Gebetbuch ^u St. Peter in Salzburg (a. I. 6). /. Gaming. 3 Karl Haselbach in Blätter des Vereins für Landeskunde von Niederösterreich N. Folge Bd. 12, Wien 1878, S. 258. H. v. Zeißberg, Zur Geschichte der Karthause Gaming im Archiv für österr. Ge- schichte Bd. 60, Wien 1880, S. 56$ff. (Jos. Lampel) in Topographie von Niederösterreich Bd. ß, Wien 1893, $• 2&9ff- 5 i. Verkauf von Büchern an die Karthause Tarkan, 1432. Im Archiv des Benediktinerstiftes Melk befindet sich ein Papp- band (2i'6 X 16' 5 cm) mit der Rückenanfschrift Gemnicensia et de Carthusia Seitzensi. Dieser Band ließ sich nach vielem Suchen als Quelle für die Notiz nachweisen, die J. Fr. Keiblinger , Geschichte des Stiftes Melk Bd. 1, S. 519 Anm. benutzt hatte, ohne die Quelle 10 genauer zu bezeichnen; er gab nur cWydeman, Manuscripta Gem- nicensia" an. Auf Melk als Aufbewahrungsort des Manuskripts ist allerdings schon von Ant. Mayer hingewiesen.1) In dem genannten Mskr. findet sich f. 3$ ff. ein Abschnitt mit der Überschrift Series monachorum Domus Throni b. Mariae in Gemnico, quorum pars 15 maior anno 1458 in Gemnico erat, altera aliis in cartusiis aut hos- pitabatur aut praesidebat. Dieser Darstellung im Codex wurde zu- grunde gelegt die bei der Visitation von 1458 von P. Wilh. Ho ff er (Hof er, f 1483) angefertigte ( Series professorum" '; außerdem ver- faßte dieser eincCalendarium mortuorum . Die vom Verfasser der 20 Series monachorum ausgezogenen Notizen sind also gut beglaubigt. Ferner ist als Quelle zitiert ein 'Catalogus priorum Gemnicensium' und das cMemorialey erwähnt. — Mit f. 60 beginnt ein, anderer Abschnitt, überschrieben Nunc sequuntur anniversaria extranea vel Placebo Domus Throni mit einem Zusatz: a vener. patre Wilhelmo 25 HöfFer collecta, ab alio illustrata notis. Die über den Verkauf von Büchern handelnde Stelle steht in der Series monachorum /. 52 R. Druck. Vgl. J. Fr. Keiblinger, Geschichte des Benediktinerstiftes Melk in Nieder- österreich Bd. i, Wien i85i, S. 5ig Anm. 3, und Gottlieb, ÜMB. Nr. 933. 30 In Memoriali ad annum 1432 legitur: Feria quinta ante Gordiani vcndidimus CristofTero priori Vallis Auxilii in Tarkan unum missale, unum graduale, unum antiphonarium pro XXIIII florenis in promptu solutis. Item dedimus sibi ex libraria gratis pro deo libros sub istis titulis D 60. T 7. V 14. X 10 et i3. Y 3. 6. 9 et 16. 35 *) Geschichte d. geist. Cult. Bd. r, S. rSj Anm. 10, S. t8j Anm. 5_^, S. 25i in Anm. Jg4. 1* GÖTTWEIG. Orden: Benediktiner. Bistum: Passau (St. Polten). Gründungs^eit: der Kirche ioj2, des Klosters 1083. Göttweig, am rechten Ufer der Donau, Krems gegenüber, auf einem 428 m hohen Hügel gelegen, wurde in der Zeit des Mittelalters zumeist Kotwik, Kotwich genannt. Es ist vom Bischof Altmann von Passau im J. 108 3 für regulierte Kanoniker des h. Augustin gestiftet, 5 jedoch von Bischof Ulrich iog4 mit Benediktinermönchen aus St. Bla- sien im Schrvarzjvald besiedelt worden. Das Haus ist der h. Maria geweiht. Die für den Gottesdienst nötigen Bücher haben offenbar schon die Kanoniker besessen und die Mönche vermehrten sie. Ein ku,rzes Verzeichnis der unter dem ersten Abt, Hartmann (f 11 14) IO im Kloster vorhandenen Bücher (hier Nr. 2) hat sich im Cod. Gottwic. Nr. 32 erhalten; es sind 41. Vielleicht noch ins 12. Jahrh. gehörte ein Bücherverzeichnis des Klosters, einst im Cod. Nr. 88 zwischen f. 75 — jö vorhanden, das jetzt verschwunden ist. Dies ist dem nun im Gebrauche stehenden Katalog des P. Vinzenz Werl zu entnehmen, I5 der bei Beschreibung der Handschrift die Endworte von f. 75 v an- führt (-cipitis esse mortuorum corporum sepulchra) und beifügt: 'Das weitere ist ausgeschnitten ; was, zeigt ein am vorderen Band- deckel klebendes reskribiertes Blatt mit der Inhaltsangabe des ganzen Bandes, aus dem ersichtlich, daJ3 mehrere orationes Alexandri und certi libri signati, huic monasterio consignati et oblati verzeichnet und ausgeschnitten worden sind; zu bedauern ist besonders das Ver- schwinden des besagten Verzeichnisses '. Jedenfalls dem 12. Jahrh. gehört die wertvolle Bücher Schenkung des Bruders Heinrich an (hier Nr. 3), deren Verzeichnis sich im Cod. 33 findet. — Wohl ins 14. Jahrh. ist die kurze Notiz am oberen Rande von Cod. 182 f. 4gR zu setzen (hier Nr. 4), in der nur einige Bücher aufge- zählt werden, ohne daß jedoch deren Beziehung zu Gottweig mit absoluter Sicherheit festgestellt werden könnte. — Endlich steht im 20 25 Göttweig. Cod. 44J von einer Hd. des 75. Jahrh. ein Verzeichnis von Büchern, die von einem nicht genannten Äbte an eine gleichfalls nicht ge- nannte Person geliehen wurden (hier Nr. 5). Es ist jvohl nicht zu bezweifeln, daß beide Personen dem GötUveiger Hause angehörten. Eine ganze Reihe von Handschriften des 12. Jahrh. haben Be- 5 sitzvermerke eingetragen z. B. in der Form Iste liber pertinet ad sanctam Mariam Kotwich, oder ähnlich. Daß schon im 75. Jahrh. ein ausführliches Bibliotheksverzeichnis vorhanden gewesen ist, läßt sich aus den auf einer großen Zahl von Bänden noch erhaltenen alten Bibliothekssignaturen schließen. Diese befinden sich auf dem 10 Vorderdeckel unterhalb des dort aufgeklebten Pergament- oder Papierstreifens, der die kurze Inhaltsangabe der Hs. enthält , teils auf einem kleinen, viereckigen Zettel, teils auf das Leder selbst ge- schrieben, z. B. R 3o (vgl. Cod. 74). Eine andere Art der Signierung besteht in Majuskel- oder auch Minuskelbuchstaben, die überwiegend 15 am unteren Rande des ersten und letzten Blattes erscheinen, z. B. in Cod. 32 vorne und hinten K (oder R); Cod. 33 vorne und hinten C. Wahrscheinlich geht diese einfachere Bezeichnung der eben er- wähnten zeitlich voraus. Aus den Subskriptionen oder sonstigen Eintragungen läßt sich 20 eine ganze Reihe von Personen feststellen, welche dem Kloster vom i3. Jahrh. an Handschriften geschenkt oder vermacht haben. Es handelt sich aber fast immer nur um einzelne Stücke, eine bedeu- tendere Reihe von Büchern ist in älterer Zeit durch eine Person auf diese Weise nicht an das Ordenshaus gekommen, soweit wir er- 25 kennen können. Im 16. Jahrh. scheint eine größere Anzahl von Handschriften, die zum Teil wertvoll sind, aus Göttweig in fremde Hände ge- kommen zu sein. Dahin gehören vor allem die jetzt in der Wiener Hofbibliothek1) aufbewahrten Handschriften, die sämtlich durch 30 J) Cod. 6j Isidorus Origines s. XII. Cod. 142 Paulus Diaconus, Excerpta e Pompcio Festo s. X. Cod. 406 Lege s Baiuvariorum; Paulus Diaconus, Hist. Langob. s. XII. Cod. 5$8 Regino, Chronicon s. XIII; Cod. 684 Schriften des h. Hilarius s. XII. Cod. 691 Anseimus Cant., Cur deus homo ; Eucherius (pscud.), Commentarii in genesim et II. regum s. XII. Cod. J02 Rupertus Tuitiensis , Comm. in prophctas maiorcs et 35 evangelia. Cod. j66 Sammelband , bes. Schriften Cassiodors und August ins s. Xl/, als Besit- des Bischofs Fabri und der alten Univ. - Bibl. Wien kenntlich. Cod. g56 Sammelband kirchlichen Inhalts s. XI. Cod. 984 Sammelband (Augustin, Conrad de Monteferrato , Anseimus Cant., Rhetorica ecclesiastica etc.) s. XIII. Cod. <)(j8 Ambrosius de patriarchis; Rupertus Tuitiensis, Excerpta de meditatione mortis etc. 4o 5. XIII. Cod. 2244 Glossae in decretales ex mapna parte loh. Andrcae s. XV 1447); )var i}n J- 1468 nocl1 ™ Göttweig, 1661 schon im Besit- Windhags. Cod. 44;p wurde von Viridis presb. prebendarius in Kotwico (f Apr. i44()) seines Buches zeigt; er setzt ferner sogar die dem r Priesterleben voran/gehende ''Erinnerung in die Jahre 1159 — 11 63 (vgl. S. 42) 7 während die Schriftform des Verzeichnisses auf frühere Zeit hin- weist. Dabei ist nicht einmal sicher, daß die im Verzeichnisse ge- nannten Bücher etwa erst nach dem Tode des Spenders an jener 5 Stelle des Codex eingetragen wurden, wo sie jetzt stehen; contulit ist nicht reliquit. Es wäre möglich, daß Bruder Heinrich die Bücher schon mit sich ins Kloster brachte. Es sei außerdem darauf hinge- wiesen, daß der Codex mit Brief en des h. Augustin und Hier onymus, wo das Verzeichnis eingetragen ist , sich im Verzeichnisse selbst 10 nicht findet. Anderseits sei nochmals daran erinnert, daß der Ein- band der überliefernden Handschrift von sämtlichen übrigen in Göttweig befindlichen Hss. abweicht. Beachtenswert ist es ferner, daß die Bücher dieses Heinrich zum großen Teil aus Werken des für die Literaturgeschichte etwas rätselhaften Honorius Augustodu- z5 nensis bestehen. Die am Ende des Verzeichnisses stehende An- gabe, es seien 50 Bücher gewesen, stimmt formell nicht mit der Anzahl der aufgezählten Stücke (54). Der scheinbare Widerspruch läßt sich jedoch wohl aufklären. Zieht man nämlich die vier zum Schlüsse genannten Stücke mit Malereien, für welche die Bezeich- 20 nung cBuch* nicht paßt, von der Gesamtzahl ab, dann stimmt die Angabe mit der Anzahl der Bücher. Sonst bliebe nur der Ausweg, anzunehmen , daß zrvei oder mehrere der angeführten Schriften in je einer Hs. vereinigt waren. Drucke. Pe^, Thesaurus anecd. tom. 11(1721), dissert. isag. p. XL — Jos. Diem er, 25 Kleine Beiträge ^ur alt. deutschen Sprache und Literatur in Sitzungsberichte der kais. Akad. der Wiss. in Wien, phil.-hist. Klasse Bd. 18, Wien iS55, S. 268, Anm. 22; vgl. die Ausführungen ebd. S. 256 ff. — Albin C^erny, Die Bibliothek des Chorherrnstiftes St. Florian, Lin^ 1874, S. 234 f. Außerdem vgl. Gottlieb, ÜMB. Nr. 818. 3o f.i48v Isti sunt libri, quos frater HEINR1CUS huic contulit ecclesie. Psalterium insigniter expositum. Cant(ica) cant(icorum) mirabiliter exposita. Matheus glosatus. Apocalips(is) exposita. Item cantica cant(icorum) cum glosis. Clavis phisice, scilicet de perifision ex- cerptus. Speculum ecclesie, in quo sermones dulcissimia) ad po- 35 pulum. Refectio mentium, in quo sermones ad fratres in capitulo. Pabulum vite, in quo sermones in festis diebus. Elucidarium bene correctum. Offendiculum de Incontinentia sacerdotum. 1 -ucharistion de corpore domini. Neocosmus de VI primis diebus. Überlieferung. Cod. Ar. 33 in Göttweig. 40 a) dufmi. 12 3. j.- Göttweig. Scala ceji de tribus celis. Gemma anime de divinis sacramentis. Sacramentarium de mysteriis. Summa totius, in quo cronica ab initioa) mundi usque ad nostra tempora. Imago mundi, in quo totus mundus describitur. Summa gloria de apostolico et Au- 5 gusto. Suum quid virtutis. De virtutibus et vitiis. Sigillum sancte Marie, in quo cantica ad personam sancte Marie expo- nuntur. Cognitio vite. Inevitabile, in quo de libero arbitrio et predestina(tione) et gratia dei disputatur. Anshelmus de libero arbitrio. Eucherius de hebreis nominibus. Ysidorus breviter io super totam bibliothecam. Item sententie Ysidori de utroque testa- menti.b) Thimeus Piatonis. Bucolica Virgilii. Theodolus. Musica Odonii>.c) Serenus de medicina arte, in quo excerpta Bede de Gallieno et Ypocrate. Abacus Gerlandi. Priscianus ad- breviatus.d) Abbo de regulis. Focas de arte gramatica. Item 15 libellus de penultimis. Libellus versuum,6) in quo vita Marie Eg(iptiace) et novus Cato. Rethorica Alcvvini. Excerpta de Martiano. Priscianus constructionum , in quo et exemplar me- trorum. Liber orationum. Liber de luminaribus ecclesie, id est de scriptoribus ecclesiasticis. Liber ; in quo sancte canti- 20 lene. Excerpta de libris sancti Augustini de deo et anima. Que- stiones diverse. Glosediverse. Computus Dyonisii grece, in quo abacus et mappa mundi. Martyrilogium,*) in quo diverse pagine computi. Rodale , in quo VII liberales artes depicte. Item rodale, in quo Troianum bellum depictum. Item rodale, in quo 25 varia pictura. Item quaternio depictus. Nota quinquaginta libri.p) 4. Kurzes Verzeichnis des 15. Jahrhunderts. Cod. 182 des Stiftes Göttiveig, im Katalog unter Nr. 8g be- schrieben (vgl. oben S. 4), ist in rosa mit Blinddruck verziertes Schafleder über Holzdeckeln gebunden (23'4X iy3cm) und enthält 30 auf 4g Perg.-Bll. die Summa magistri Guidonis Fabc (saec. XIV). Auf der Vorderseite des ersten, mitgezählten weißen Blattes steht: Iste liber pertinet ad monasterium sancte Marie virginis in Gottwico a) ltio. b) A. c) d undeutlich. d) d aus b. e) Verweis- reichen und da^u auf dem unteren Rande die im Text folgenden acht Wörter, davon 35 in — novus auf Rasur, wohl von anderer Hand überfahren; doch stand derselbe Text schon früher dort, denn der Haken unter e von Marie rührt von der ursprünglichen Eintragung her und ist nicht überfahren. f) A. s) die letzten drei Wörter am linken Rande; der untere Teil der Zahl La durch Wurmfraß ^erstört. ^. 5. Gott weit';. I 3 (saec. XV). Auf den Rändern der ersten Blätter liest man allerlei kurze Verse, f. 47 v den Anfang eines Briefes an mag. Ulricus de Ricendorf von Ch. Scolaris Neburge commorans (saec. XIV). Die auf dem Deckel sichtbare Signatur F. 24 zeigt , daß die Hs. schon um 1 500 in der Bibliothek von Göttweig war, wohin ja auch 5 die Eintragung Iste Über etc. deutet. Das kurze Verzeichnis steht f. 4g11 am oberen Rande rechts, fort- laufend, ohne Alinea für die einzelnen Werke , deren Titel durch Kola abgeteilt sind. Majuskeln zeigen außer den Item nur das Wort rufo zu Beginn des Wortes. 10 Un gedruckt. In a) optimob) sermonesc) in perg(ameno). Item auetoritates in rufo libello. Item sermones et auetoritates in nigro libello. Item in cedulis peroptimas auetoritates. 5. Ausleihverzeichnis des 15. Jahrhunderts. Cod. 44j zu GötUveig, im Katalog unter Nr. 247 beschrieben 15 (vgl. oben S. 5), ist in gelbliches Schafleder über Holzdeckeln gebunden (21 X 14'Scm). Die Hs. trägt vorne und hinten je 5 Buckeln; von den einst vorhandenen zwei Leder schließen mit Krampen ist eine erhalten. Ein Pergamenstreifen auf dem Vorderdeckel zeigt die Aufschrift Liber de victoria Christi contra- Antichristum. Quin- 20 quaginta omeliae beati Augustini; auf dem Deckel selbst steht Augustinus super quinquagintad) omelias und die Signatur y 11. Das Ausleihverzeichnis steht ohne Vorlinier ung auf der Rück- seite des jetzt als f. 151 bezeichneten Blattes, vor dem 2 Bll. aus- geschnitten sind. Die Handschrift , in die das Ausleihverzeichnis 25 eingetragen wurde, ist jedoch in die Aufzählung der verliehenen Bücher nicht einbezogen. Jedes Buch beginnt mit eigenem Alinea, nur in dem zuerst angeführten Codex befinden sich zwei Schriften vereinigt. Die Item (vom dritten angefangen) sind eigentümlich ge- kürzt und vom Anfang der Buchtitel etwas abgerückt; das Zeichen 30 sieht wie j> aus. Die Stichworte sind groß , die Eigennamen klein geschrieben. Keine Interpunktion. Es sind die gewohnlichen Kür- zungen verwendet. Ungedruckt. a) etwa 8 Buchstaben unlesbar. b) die let-te Silbe nicht gan% sicher, -mos y). 35 :) nach sermones dürfte eine Ziffer gestanden haben. d) qnqn (die Kürzungen überklebt . I zj. 5- Göttweig. Nota libri, quos mihi concessit dominus abbas. Item Iacobum de Voragine de tempore. Item ffigurarum in rubeo. Item novam legendam sanctorum. Item postillam de tempore. 5 Item summam magistri Thome de penitencia. Item unum librum sermonum de sanctis. Item quadragesimale Iacobi. Item unum librum sermonum dominicalium per circulum anni. Item super 4 sentenciarum 1 librum. 10 Item de suis colleccionibusa) i3 sexternos in copertorio simul. Item de eisdem 14 sexternos simul in copertoriob). Item octo sexterno(s) in uno copertorio. Item septem sexterno(s) in alio copertorio. Item Peregrinum de tempore. 15 a) collcoib'. b) co//ptorio. HEILIGENKBE UZ im Wiener Walde, Or de n : Cistercienser. Bistum: Passau (Wien). Gründungszeit: 1134 oder irj5. Das Kloster wurde vom Markgrafen Leopold dem Heiligen ge- stiftet. Das Gründungsjahr steht nicht mit Sicherheit fest , es be- steht Schwanken zwischen 1 134 und 1 i3$. Die Gründungsurkunde, datiert l anno regni domini Lotharii octavd , welches Jahr bis 3. Juni n36 reicht, setzt die Existenz des Klosters schon voraus. Die ersten 5 Mönche kamen unter Führung Godeschalks aus Morimund. Die Bücher vermehrten sich ziemlich rasch. Das älteste Bücherver- zeichnis im Cod. 20s (hier Nr. 6), das entsprechend seinem Schrift- charakter und den chronologischen Anhaltspunkten der Überschrift in die erste Hälfte des 12. Jahrh. fällt, zählt schon mindestens 10 j4 Bände auf) Auf bestimmte Ordnung und wohl auch Aufstellung läßt die Gruppierung des Zusammengehörigen schon damals schließen. Durch Schreiber- oder Schenkungsnotizen kann man zum Teil die Vermehrung des Bücherschatzes verfolgen ; darunter ist eine Hs. aus Citeaux (Cod. 326 s. XIV.) ein cplenarium, quod est sine libro 15 evangeliorum , dargebracht von Heinrich von Seveld 1268 (Pez, Thes. aneed. VI pars II, p. 115 col. 2), und ein Geschenk Friedrichs des Schönen zu nennen (Cod. 33). Zum J 1340 wird im Chroni- con Claustroneoburgense (Mon. Germ. Scr. IX, 672) berichtet: cIn monasterio S. Crucis ex improviso tanta venit inundatio, quod libri 20 cum aliis rebus sunt annihilati.3 Es kann sich wohl um Verluste handeln , von Vernichtung der Sammlung könnte jedoch keine Rede sein, denn noch heute sind im Stifte die meisten der im ältesten x) die Abteilung der Schriften in einzelne Bände ist nicht durchaus sicher ~u geben. Schon die alte Zählung von ij Bänden Augustinischer Schriften ~u Anfang des 25 Katalogs scheint mit der Wirklichkeit nicht zu stimmen. l6 TJeiligenkreuz. Verzeichnisse aufgezählten Handschriften erhalten. Ebenso wenig hat der Brand vom 28. Juli 1462 geschadet (erwähnt im Cod. SS, f. 1). Ein zweites, nach i363 und vor i3j4 anzusetzendes Verzeichnis (im Cod. J-/5 der Stiftsbibliothek zu St. Gallen überliefert, hier 5 Nr. 7) zeigt uns die Bibliothek in regelrechter mittelalterlicher Bibliothekseinrichtung. Der Bestand belief sich auf die ansehnliche Zahl von 3oj Bänden. Die Handschriften standen nicht, wie von einigen angenommen wird, sondern lagen auf schrägen Brettern, deren mehrere in den einzelnen Regalen vorhanden waren. Da die 10 Zahl der Bücher auf den einzelnen Brettern von oben nach unten abnimmt , wird man zu schließen haben, daß oben die kleineren, unten die Foliobände Platz fanden. Ein dritter Katalog fällt ins Ende des 14. Jahrh. (hier Nr. 8). Die Cistercienser von Heiligen- kreuz hatten seit i38$ im früheren Nonnenkloster zu St. Nikolaus in 15 der Singerstraße in Wien eine theologische Lehranstalt , wohin Bücher aus dem Kloster gelangten ; manche davon mögen nicht mehr zurückgekehrt sein. Über anderweitig verliehene Bücher er- fahren wir im J. 141 6 durch das Testament (Geschäft) des c Hanns des Veliber, Kaplans auj dem Karner (von St. Stephan in Wien), 20 wo es heißt: cdie herren von Heiligenchreutz habent im gelihen sechs pucher, das erst Albertum de tempore, das ander Innocentium, das dritt de corpore Christi, das vierd decretales antiquos, das fünft ain lectur super decretales und das sechst Clementinum (aus dem Stadtbuch II, f. 21g gedruckt von Karl Uhlirz im Centralblatt f. 25 Bibliothekswesen Jahrg. i3, i8gö, S. 90 f.). Für das 15. Jahrh. kann nur auf das kurze Verzeichnis der von Bruder Andreas entlie- henen Werke (im Cod. 79, hier Nr. g) und auf ein anderes Ver- zeichnis von Büchern, die während des Speisens vorgelesen werden sollten, hingewiesen werden (im Cod. 220, hier Nr. 10). Das unvoll- 30 ständige Lektionenverzeichnis im Cod. g3 stammt gleichfalls erst aus dem 15. Jahrh. In der Zeit der Reformation wurde mancher Codex aus dem Stifte entfernt; so ist das Vorhandensein einer Anzahl von Hand- schriften aus Heiligenkreuz in der Wiener Hof bibliothek zu erklären.1) ~>D 1) Cod. £j8 Petrus Comestor, Historia scholastica s. XIII. Cod. yi5 Conmment. in evang. Matthaei s. XII. Cod. noß Epistolae canonicae cum glossa Walafridi s. XII (nach Gentilotti und Denis). Cod. i^5o (vorher in der alten Univ. -Bibliothek) enthaltend De decem plagis Egipti; Quomodo dicatur deus habere caput et oculos (etc.). Cod. i5o8 Erchengerus, Collecta de virtutibus et vitiis s. XIII mit Nekrologfragm. von Heiligen- ,0 kreu^. Cod. i55o Sammlung von Ordensregeln. Cod. i5gg Henricus monachus S. Crucis, Moralitates de naturis animalium, a. i2gg. Cod. 1624 Tractatus super jnissam s. XIII. Cod. 2^40 (vorher in der alten Univ. -Bibliothek) Galfridus, Nova poetria; Matthaeus Vindoc, Historia Tobiae; Iohannes de Garlandia, De aequivocis et synonymis; Iohannes Heiligenkreuz. I "J Kaiser Leopold I., im übrigen ein eifriger Bücherfreund, hat der Bibliothek im J. 1665 keine Aufmerksamkeit geschenkt (vgl. P. Lam- beck, Diarium sacri itineris Cellensis. Vindob. 1666, p. 10). Lambeck gibt (im Cod. 12464 f. 3ov der Hofbibl.) nur eine kurze Notiz über Cod. 21 j S. Crucis, doch zum Teil richtiger als der moderne 5 Katalog. Die bedeutenden Bereicherungen der Bibliothek durch Kauf im ij. Jahrh. betrafen wohl ausschließlich Druckwerke. Die Kriegs- wirren, besonders das J. i683, brachten manche Verluste für die Bibliothek, wenn auch die Nachricht P. Alberick Hoffners in seiner 10 Corona abbatum zum J. 1684, die lautet: cLibri tarn chori quam bibliothecae plerique praestantiores partim ablati, partim igne con- sumptV in Anbetracht der großen Menge der erhaltenen Stücke nicht mit den Tatsachen übereinstimmt. Verluste während der Türken- kriege erwähnt auch Bern. Pez im Thesaurus aneed. I (1721), diss. 15 isag. p. III, wo es heißt: cSanctae Crucis ord. Cist., cuius insignis est etiam hodie post repetitas Turcarum depopulationes librorum manu exaratorum bibliotheca? Eine Handschrift, die noch von Pez benutzt worden war, der im Thesaurus aneed. III (1721), diss. isag. p. VI genannte ' Hervei commentarius in Isaiani , geriet später in Verlust. 20 Ein zusammenfassender Katalog der Hss. aus älterer Zeit ist nicht erhalten. Die entsprechenden Arbeiten von P. Georg Strobl (f 17 17) und des P. Theophil Heimb (f 1773) sind nur in Frag- menten vorhanden und waren es schon in älterer Zeit (vgl. Archiv d. Gesellsch. f. alt. deutsche Geschichte 6, 182). Erst Dr. Arthur 25 Goldmann inventarisierte 1889 die Sammlung, auf Grund welcher Vorarbeiten der Katalog von Dr. Gsell erschien. Eine ausführlichere Behandlung der alten Heiligenkreuzer Kataloge ist vom Stifts- archivar Dr. Florian Watzl für die Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens in Aussicht gestellt. Zo Literatur. G. H. Pert% im Archiv der Gesellschaft f. alt. deutsche Gesch. Bd. ß, Frankfurt 1821, S. 84. 56j und Bd. 6, Hannover 1838, S. 182 — 184. J. Fräst, Merkwürdige Hss. der österr. Stifter in Wiener Jahrbücher der Literatur Bd. 24, Wien 1823; Anzeige-Blatt S. 40 — 41. M. Koll, Das Stift Heiligenkreu^ in Österreich, Wien 1834, S. 5o — 52. 35 W. Wattenbach, Handschriften des Stiftes Heiligenkreuz, im Archiv der Gesellschaft f. alt. deutsche Gesch. Bd. 10, Hannover i85i, S. 5q4—Coo. F. Schulte, Die Rechtshandschriften der Stiftsbibliotheken etc. II. Heiligenkreuz in Sitzungsberichte der Wiener Akad. der Wissensch., Phil.-hist. Classe Bd. 5y, Wien 1868, S. 5j5. 40 Damasc. , Gesta Barlaam et Iosaphat; Gutllelmus, Vita S. Bernhardi mit Nekrolog- fragm. von Heiligenkreuz. Cod. 2400 1 Ieinricus , Summarium extractum ex Isidori originibus s. XIII. Cod. 2425 Gariopontus, De morborum causis u. and. Medizinisches s. XI. Mittclalt. Bibliothekskataloge I. 2 I 8 6. Ileiligenkreuz. Jul. Pet~holdt, Adreßbucli der Bibliotheken Deutschlands, Dresden i8j5, S. 200. Joh. Huemer, Zur Geschichte der klassischen Studien im Mittelalter in Zeitschrift für die österr. Gymnasien Jahrg. 32, Wien 1881 , S. 4i5 — 422. Joh. Hu e m er, her Austriacum in Wiener Studien für klassische Philologie Bd. 9. 5 Wien 188 7, S. 89. Benedikt Gsell, Verqeichniss der Handschriften in der Bibliothek des Stiftes Heiligen- kreuq in Xenia Bernardina pars II tom. I, Wien 1891, S. ir5 — 272; ferner derselbe ebda, pars III, S. in. 112 ' Aeltestes Bücherverzeichnis aus dem XII. Jahrhundert*. El. Steinmeyer und Ed. Sievers, Die althochdeutschen Glossen Bd. 4, Berlin 1898, 10 S. 466 — 468. Florian Wat^l, Die Cistercienser von Heiligenkreu^ in chronologischer Reihenfolge nach den Quellen dargestellt, Gra^ 1898, passim. Analecta Bollandiana ij, Bruxellis i8q8. (De magno legendario Austriaco; p. 27 Exemplar Sancrucense: Codd. 11. 12. iß. 14.) :5 Joh. Bohatta und Mich. Hol^mann, Adreßbuch der Bibliotheken der österr.- ungar. Monarchie, Wien 1900, S. 68. Rud. Wölk an, Zur Geschichte der Bibliothek in Heiligenkreu^ in Zeitschrift des österr. Vereines für Bibliothekswesen Jahrg. 1, Wien iqio, S. 122 — 725. AufJerdem vgl. A. Gold mann im Centralblatt für Bibliothekswesen 5 (1888), 20 5. 16, und Xenia Bernardina pars III, S. 38 ff. 6. Katalog zwischen 1134 und 1147. Cod. Nr. 205 der Stiftsbibliothek zu Heiligenkreuz (vgl. oben S. 15) ist eine Perg.-Hs. des 12. Jahrh. von 8j Bll. (28 X 18'j cm). Die kantig zugeschnittenen Deckel gleichen mit den Blättern ab; ein Leder streifen mit Metallhafte klappt in einen Stift in der Mitte des 25 Hinter deckeis ein. Der alte Einband ist im 18. Jahrh. mit weißem Schafleder neu bezogen und mit Blindstempeln geziert. Die alte Zu- gehörigkeit zum Stifte beweist die auf f. 2R (umgekehrt) stehende Auf- schrift in Majuskeln saec. XII oder XIII Liber S. M. de S. Cruce. Auf der Rückseite des (jetzt) ersten, nicht mitgezählten Blattes' steht 3o von einer Hand des 18. Jahrh. N 5 (die 5 in 1 verändert), auf der Rückseite des (jetzt) zweiten Blattes Nr. 1 , wobei 5 radiert erscheint. Auch auf f. 2R ist dieselbe Bezeichnung und wieder radiert. Von einer Hand saec. XIV findet sich die Inhaltsangabe des Codex, aus- führlicher von einer Hand saec. XV darunter. Ferner ist ein auf einen 35 schmalen Papierstreifen mit Tinte statt mit Farbe aufgestempeltes Bibliothekszeichen sichtbar; in den Ecken dieses Papiers oben die Zeichen I, 15, unten E (darunter B), 5. Der Rücken trägt oben ein rotes Leder schildchen mit der Inhaltsangabe, unten einen Papierzettel mit der modernen Signatur. Die Hs. enthält Gregorius, Homiliarum 40 in Ezechielem liber II.; auf den zwei letzten Blättern Ratio ieiuniorum quatuor temporum. Das Verzeichnis steht auf zwei Blättern (im Abdruck hier als f. I und f. II bezeichnet) zu Anfang des Codex, die in die alte Nume- 6. Hciligcnkreuz. I o rierung nicht einbezogen sind. Denn diese Blätter waren einst zusammengeklebt und sind erst durch Dr. A. Goldmann abgelöst worden; sie haben durch Beschneiden etwas vom Text eingebüßt. Der Katalog beginnt f. V und setzt sich f. IIR fort. Die Zeilen sind vor liniert. Das Verzeichnis ist von einer Hand, die von der des 5 Codex verschieden ist, in Langzeilen geschrieben und gehört dem 12. Jahrh. an. Es zerfällt in eine Reihe von Absätzen, zwischen denen, wohl für Nachträge, entsprechender Zwischenraum gelassen wurde. Die Stichwörter der Titel haben große Anfangsbuchstaben, Eigennamen teils große, teils kleine; ganz in Großbuchstaben ist nur 10 S. CRVCIS, (ig, 27). Die Schreibung von ci, ti ist schwankend. Zur Interpunktion dient ein Punkt auf der Zeile. Abgekürzt sind nur die Endungen in üblicherweise, bis auf das antiquierte RP in Zeile 20, 6. Die Zeit des Katalogs ist ziemlich genau bestimmbar. Da näm- lich unter dem in der Überschrift angedeuteten d(ominus) G. schwer- 15 lieh jemand anderer gemeint sein kann als der erste Abt Godschalcus, dessen Zeit von 1134 — n 47 angesetzt wird, so fällt das Verzeichnis in die erste Hälfte des 12. Jahrh. Da nun viele der im Katalog ver- zeichneten Hss. erhalten sind, ist hier noch ungehobenes Material für paläo graphische Zeitbestimmungen gegeben, wenn auch der Ort 20 der Herstellung der einzelnen Stücke nicht eben so sicher zu erkennen und zu bezeichnen sein wird. Druck. Gsell in Xenia Bernardina pars III, Vindobonae i8gi, S. iuf., wo jedoch aus Versehen im Abdruck einige Zeilen übersprungen sind. — Der Katalog ist erwähnt bei Watz^l, Die Cistercienser von Heiligenkreuz (i8g8), S. 2; über Abt 25 Godschalk vgl. ebda., S. 1. lstia) sunt libri S. CRVCIS sub d. G. conscripti. Augustinus super psalmos in tribus voluminibus. Sermones eiusdem de verbis dominib) Let contra Arrianosj in uno volumine. Idem de scripturis veteribus et novis et de s. trinitate contra Arrianos in uno volumine. 30 Idem de christiana doctrina in uno volumine. Idem super Iohan- nem in uno volumine. Idem de sermone domini in monte habito et ad Simplicianum episcopum de libris regum, idem ad Paulinam de videndo deo et idem ad Dulcicium de octo questionibus et cjis- putacio eiusdem de predestinatione in uno simul volumine. Idem 35 de bono coniugali et de s. virginitate et de viduitate ad Iulianam et sermo eiusdem ad Probam et de agone christiano et de opere Überlieferung. Cod. 2o5 in Heiligenkreuz. Die mit , , bezeichneten Wörter stehen über dem Texte schon von m1. a) ■zwei Zeilen darüber steht die Bemerkung XVII Volumina de libris Augustini. 40 b) verbis domini auf Rasur. 2* 20 6. Heiligenkreuz. monachorum in uno simul volumine. Idcm de s. trinitate. Idem de civitate dei totus. Idem super genesim ad figuram contra Manicheos et idem de mendatio et eiusdem soliloquia, idem de penitentie medicina et idem de utilitate agende penitentie et idem de 5 diseiplina christianorum in uno simul volumine. Item questiones eiusdem LXXXIII et LXV questiones Orosii totidemque responsa3) eius in uno volumine. Item ench(i)ridionb) eiusdem et Ivo de sacra- mentis et sermones Ivonis in uno volumine. (I)temc) Augustinus de cura pro mortuis et de utilitate credendi et de trinitate anime, idem io contra Fulgentium Donatistam et ad Dardanum de presentia dei in uno volumine. Item Augustini expositio super partem primam epistole ad Romanos et soluciones questionum quarundam ex eadem epistola simul. Item retraetationes eiusdem et epistola eius ad Optatum de origine anime et über LeiuSj de divinacione demonumd) 15 cum quibusdam questionibus (in)e) uno volumine. Idem contra Faustum. Idem de fide ad Petrum, idem de regulis ecclesiasticis. Liber eiusdem exortatorius. Idem super epistolam Iohannis/) Vite patrum et collaciones et dicta eorum in duobus voluminibus. Glose canticorum et vita s. Ba(silii)g) Lin uno v.> I- tem regula s. Basilii et Lregulaj s. Augustini et Anglica regula et reli- quorum patrum in uno volumine. Epistole Ivonis (deinstitu)cione11) noviciorum et dedicacione ecclesie et alii sermone(s)1) eius simul. 2o Hugo de archa Noe. Item sententie . . .k) de novo testamento. Li- ber Anselmi archiepiscopi LCantuariensis/) cCur deus homo5 et apol- logia domini Bernardi LClarevallensisj abbatis et dic(ta)m) Crissostomi de naturis bestiarum etlibellus supradicti") Anselmi de cognicione vite et tractatus eiusdem de libero (arbitrio) in uno simul volumine. Item 25 sententie diversorum in unum collecte. Item III Llibri, Hugonis de sacramentis. Item excerpta in duobus paribus libellis. Duodecim prophete Lsimulj glosati. Lamentaciones Hieremie0) et cantica glosata. Item Matheus, Iohannes,p) Marcus, Lucas glosati. Glose superpsalterium. Item sermonesLeonisq)pape. Item sententie que- 30 dam et disputacio Iudei r) cum christiano simul. Item formula honeste vite et q(uedam)s) abusiva seculi et sermones quidam et synnonima1) Ysidori episcopi in uno libello. Item Lucidarius. Hincmarus liber sermonum. Beda super canonicas epistolas. Idem super apokalipsin. 35 a) darüber IER. b) A. c) li abgeschnitten. d) quadra abgeschnitten. e) oralis abgeschnitten. f) Rest nach s abgeschnitten. «) -silii abgeschnitten. h) de institu- abgeschnitten. l) s ausgelassen. k) Text über der Zeile jet-t unleser- lich, Isidori (?). l) Cart- m) -ta abgeschnitten. ") vor s ein Buchstabenrest. ") das erste i über der Zeile. p) Matheus Iohannes auf Rasur. (|) -eo jet~t undeutlich. r) i auf Rasur statt a (?). s) Rest abgeschnitten. l) A. 40 2 2 7- Heiligenkreuz. 7. Katalog des 14. Jahrhunderts (nach 1363 und vor 1374). Der Codex der St. Galler Stiftsbibliothek Nr. 77s (vgl. oben S. 16), eine Papier- Hs. des 14. Jahrh. von 266 Seiten, ist in ein Stück gelblichen Pergaments eingeschlagen, das mit der Handschrift ab- gleicht (22 x is' 5 cm), dessen hinterer Teil nach Art alter Archiv- 5 bände als Klappe nach vorne übergreift und durch zwei Schlingen an zwei aus Lederstreifen gebildeten Knöpfen festgehalten wird. Auf dem durch Hornplättchcn versteiften Rücken kleben zwei rot eingefaßte , quadratische Papierstücke, von denen das obere die Auf- schrift Compendium Hb. sentent., das untere die Zahl 775 trägt; 10 S. 264 zeigt ein mit Druckerschwärze aufgedrucktes Ex libris des Klosters St. Gallen. Die Hs. ist nicht foliiert, sondern trägt Seiten- bezeichnung. Sie ist nicht, wie Scherrers Verzeichnis angibt, von einer Hand geschrieben, sondern es lassen sich mehrere Schreiber unterscheiden; m1 schrieb S. 1 — 14 incl.y m2 S. 75 — 106, ml S. 107 — 15 120, m2 S. 121 — 2$3, m1 S. 254 — 264. Ein untrügliches Kennzeichen für ml bildet die eigentümliche Abkürzung der Schlußsilbe -rum, ferner das mit Kopf versehene a, was beides in der Schrift von m2 nicht erscheint. Hie letzte Seite der Hs. (266) enthält Bemerkungen von zwei verschiedenen Händen s. XIV — XV (m3; m*), wovon nur 20 die an erster Stelle stehende größere Eintragung für unserer Zwecke in Betracht kommt, da sie eine Aufzählung von Büchern gibt, freilich ohne Angabe über deren Zugehörigkeit zu einem bestimmten Orte oder zu einer bestimmten Person. Es heißt dort: Nota primo questiones magistri Wilhelmia) super quartum librum sentenciarum 25 obmissis obieccionibus. Item sermo bonus et utilis de temptacionum profectibus et defectibus?b) ineipit 'Ductus est Ihesus in desertunV. Item sermo bonus de penitencia, ineipit cPenitenciam agite5 etc. Matth. 2. Item sermo de contricione in festo Magdalene, ineipit 'Magna est Rutmarec) contricio tua\ Item traetatus fratris Augustini 30 super cMissus est5 cum suis dubitacionibus. Item liber utilissimus, qui intitulatur candidarius et traetat de instruccioned) morum et conversacione proficiencium et de oracionibus et multis aliis. Item traetatus, qui dicitur speculum monachorum et declaratprofessionem monachorum.e) 35 Die Angabe, daß sich in der Hs. ein Bibliothekskatalog befindet, ist aus der Beschreibung unter Nr. 77 5 von (Gustav Scherrer), Ver- zeichniss der Handschriften der Stiftsbibliothek von St. Gallen, Halle 1875, ^- 257> nicht zu entnehmen. Erst der vortreffliche Index klärt a) Wilhelk. b) et defectibus unter die Zeile gesetzt. c) Rut mare. 40 d) querst intxibus, dann bis auf in gestrichen. e) monachorum unter der Zeile. 7. Heiligenkreuz. 2 3 über dessen Vorhandensein auf, nämlich S. 5^0 unter dem Schlag- wort Bibliotheca: Catalogus bibl. S. Crucis (incertae). Die Hs. hat, wie schon gesagt ist, Seitenbezeichnung. Der Katalog steht S. 107 — 112 der Handschrift. Er ist von der hier mit mx bezeichneten Hand geschrieben. Der Text ist stellenweise mit geringem Verlust knapp 5 beschnitten (vgl. die Noten), die Schrift sowohl in den Eigennamen als in den Büchertiteln zuweilen sehr stark gekürzt; c und X, n und u sind rein graphisch öfter nicht zu unterscheiden. Die Überschriften der drei Abteilungen, der Unterabteilungen und die arabischen Ziffern zur Numerierung der einzelnen Bücher sind gleichzeitig mit roter 10 Tinte geschrieben. Dieselben Überschriften der Unterabteilungen sind mit gewöhnlicher Tinte jeweils beigesetzt, teils seitlich, teils am oberen Rande, dienten also dem Rubrikator als Memoriale. Das vorliegende Verzeichnis entspricht seinem Wesen nach mehr einem Inventar als einem Katalog. Jeder Band ist nur durch die in eine 15 kurze Zeile gedrängte Titelangabe charakterisiert. Allem Anscheine nach ist diese nach jenen Aufschriften gemacht, die sich auf schmalen Pergamentstreifen auf der Außenseite der Deckel befanden. Auch eine der Aufstellung entsprechende Signierung daselbst hat man an- zunehmen. 20 Das Datum, wann der Codex geschrieben wurde, steht durch das auf S. 2$3 stehende Kolophon fest Expliciunt questiones par- vorum librorum naturalium a magistro glorioso, magistro lohanne Buredaen compilate necnon finite anno dominiMCCC septuagesimo quarto in festo sancti Augustini doctoris. Der Katalog selbst muß 25 jedoch älter sein als i3j4, da er hier sicher nur in Abschrift vorliegt. Das zeigt die nicht durchaus klare Überlieferung, aus Mißverständ- nissen des Abschreibers erklärlich, der Gorrarus 26, 26 statt Gorram, odoris 26, 33 statt Odonis, Gwrici 26, 35 statt Guerrici, Lucillum 33, 20 statt Lucilium u. a. m. fehlerhaft schrieb; ferner beachte man die 30 Aufnahme eines Zusatzes amif in den Text (3i, 20) und die Ortho- graphie. Der Schreiber des Katalogs schreibt nämlich Bernard us, während der Text des Codex abweichend die Schreibung mit h bietet. An einen späteren Einschub des Katalogs in die Hs. ist nicht zu denken, da hier wie auch sonst im Codex ml und m2 enge ineinander- 35 greifen. Es hängt nämlich das Blatt, enthaltend S. 105. 106, von m2 geschrieben, zusammen mit dem Blatte, enthaltend S. 111. 112, worauf der Schluß des von m1 geschriebenen Katalogs steht; sie bilden zusammen das dritte Doppelblatt des betreffenden Quaternio. Meier (a. a. 0.) hat ferner bemerkt, daß die in der Einleitung zum 4o Katalog angegebene Anzahl der auf den einzelnen Brettern liegenden Bücher mit der Anzahl der im Katalog angeführten Stücke in mehreren Fällen nicht stimmt, und hat das zahlenmäßige Verhältnis 2 4 7- II tili genkreuz. richtiggestellt.1) Während also im Katalog Veränderungen statt- gefunden hatten, wurde die Einleitung nicht verändert. Schon aus diesem Sachverhalt darf man schließen, daß es sich hier nicht um das Original des Verzeichnisses, sondern um eine Kopie handelt. 5 Nichts deutet ferner darauf hin, daß die Hs. einst der Bibliothek von Heiligenkreuz angehört habe, weder die Art des Einbandest noch der in den Hss. aus Heiligenkreuz auf einem der ersten Blätter oder am Ende vorhandene Besitzvermerk, noch eine Spur von ein- stigem Vorhandensein derselben. Es liegt somit hier die Kopie eines io wohl nicht mehr erhaltenen Originals vor. Der Text der vorliegenden Ausgabe wurde zuerst auf Grund einer von Dr. Hans Hirsch be- sorgten paläo graphischen Abschrift unter Zuziehung des Meierschen Abdrucks hergestellt, dann wurde der Codex in Wien nochmals ver- glichen. Auch eine Abschrift Dr. Paul Lehmanns stand zur Verfügung. 15 Läßt sich auch ein ganz bestimmtes Datum des Katalogs nicht geben, so ist er doch nach i363 anzusetzen, da das in diesem Verzeichnis unter 26, 16 angeführte Buch Prima pars moralitatum Nicolai identisch ist mit dem noch heute in Heiligenkreuz befindlichen Cod. 6j, dessen Herstellung ins Jahr i3 63 fällt. Aus dem Datum der überliefernden 20 Hs. dagegen (vgl. oben) ergibt sich der andere Terminus i3j4. Drucke. Erwähnt ist der Katalog von P. Gabriel Meier im Centralblatt für Bibliotheks- wesen Jahrg. 4 (1887), S. 256 und angeführt bei Gottlieb, ÜMB. (l8go) unter Nr. 2ß5. Gedruckt ist er querst von P. Gabriel Meier im Archiv für österr. Ge- schichte Bd. go, Wien igoi , S. 401 — 41 7 : Der Bibliothekskatalog des Stiftes 2- Heiligenkreu^ vom Jahre ißj4, aus der Handschrift von St. Gallen herausgegeben. Cum ingreditur biblioteca in Sancta Cruce rep(er)iuntur tria p. ic latera, quorum quodlibet X lineas sive asseres habet, a superiori co1- descendendo ad inferius. 3o Primuma) latus ad manum sinistramb) introitus eius in primo loco superiori habet volumina X? in secundo descendendo 9, in tercioc) X, in quarto 9, in quinto 9, in sexto 10, in septimo 10, in octavo 9, in nono 10, in decimod) 5; summa nonaginta unum vo- lumina. 35 Überlieferung. Cod. yj5 der Stiftsbibliothek St. Gallen. a) dahinter in. b) sinistrum. c) folgendes 4 getilgt. d) ii°. J) /, / (die Einleitung hat 10, das Verzeichnis g); II, 7 (Einl. hat 11, Ver\. 8); II, g (Einl. hat 10, Ver%. 11, jedoch irrtümlich. Es waren damals tatsächlich nur 10 Bücher dort. Der Kopist hat nämlich aus zwei in einem Bande vereinigten Schriften 40 zwei verschiedene Bände gemacht, wie das Ver-, Nr. 8 lehrt); III, 16 (Einl. hat 16, Verz. ij); III, 5 (Einl. hat ij, Verz. 12). Danach sind im Verzeichnis insgesamt 3OJ Bände angeführt. 15 20 7. Heiligenkreuz. 25 In latere medio, quod similiter continet Xa) lineas, descendendo in primo scampno sive linea superiori Volumina 12, in secundo scampno perpendiculariter descendendo Volumina XI, in tercio XI, in quarto 9, in quinto 10, in sexto 12, in septimo XI, in octavo XI, in nono 10, in decimo 4; summa centum et unum Volumina. 5 In latere vero tercio b) scilicet dextre manusc) ingressus eius in primo scampno superiori Volumina 6, in secundo 16, in tercio i3, in quarto i3, in quinto i3, in sexto i5,d) in septimo 14, in octavo 14, in nono 8, in decimo 7 volumina, summa 119 Volumina. In primo et superiori sca(m)pno. 10 In primo siquidem latere manus sinistre in scampno superiori sunt 10 volumina. i.e) Daniel glosatus. 2. Ysaias glosatus. 3.Tres libri Salomonis glosati. 4. Ezechiel glosatus. 5. 12 prophete glosati antiqua litera. 6. Aurora maior metrice. 7. Aurora minor metrum/) | 107, 8. Ordo episcopalis. :oL z 9. Glosarius. In secundo assere eiusdem primi lateris descendendo. 1. Textus sentenciarum. 2. Glosa et questiones sentenciarum breves. 3. Distincciones Petri car(dinalis) in uno volumine. 4. Distincciones Pe. prima pars. 25 5. Distincciones eiusdem secunda pars. 6. Distincciones Wilhelmi. 7. Innocencius papa super 7 psalmos. 8. Eucherii Lugdunensis super genesim et regum. 9. Commentarium Rabani super librum numeri li. 4. In tercio assere sequenti. 1. Iosephus antiquitatum prima pars. 2. Iosephi secunda pars. 3. Speculum ecclesie. 4. Glose super apokalipsim. 35 5. Historia tripartita libri 12. 6. Ecclesiastica historia. 7. Historia Egesippi. a) vorausgehendes 4 ist gestrichen. b) voraus dcx durch untergesetzte Punkte getilgt. c) dahinter ma gestrichen. d) vorher 17 gestrichen. °) /';/ der Hs, 40 Primum, 2 m etc.; hier sind dafür einfache Ziffern gesetzt. f) met~). 3o 2 6 7- Heiligenkreuz. 8. Breviarium Ieronimi super ewangelia etc. 9. Psalterium glosatum Optimum. 10. Psalterium Ieronimi super hebraicam veritatem. In quarto assere. 5 1. Nicolaus de Lira super genesim et exodum. 2. Eiusdem super Leviticum numeri deutronomii Iosue iudicum Rut(h).a) 3. Super libros regum eiusdem. 4. Super psalterium eiusdem. 10 5. Eiusdem super Ysaiam. 6. Eiusdem super Danielem cum questione una. 7. Super ewangelia eiusdem. | 8. Super apostolum idem. p' I0 9. Super libros Salomonis et Machabeorum. 15 In quinto assere. 1. Prima pars moralitatumb) Nicolai. 2. Secunda pars moralitatum eiusdem. 3. Super Neemiam prophetam et plures libros sequentes. 4. Super actus apostolorum, epistolas canonicas et apocalipsim.c) 20 5. Super Ieremiam et Ezechielem cum figuris. 6. Petrus cantor superd) psalterium. 7. Glose super primam quinquagenam. 8. Glose super duas quinquagenas. 9. Alquinus super genesim. 25 In sexto assere eiusdem. 1. Nicolaus Gorrarus super psalterium. 2. Cassiodorus super psalterium. 3. Cantor Paris(iensis) super ewan(geliorum) concor(diam). 4. Ysidorus ethimoloyarum li. 24. 3o 5. Ysidorus de summo bono. 6. Exposicio Ysidori super vetus testamentum. 7. De excellencia 4 ewangeliorum. 8. Sermones Odonis6) per circulum anni. 9. Sermones Innocencii pape. 35 10. Sermones Gwricif) abbatis Igniacensisg). In septimo assere. 1. Petrus cantor super apostolum. 2. Haimo super apostolum. a) h abgeschnitten. b) vorher nochmals moralitatum undeutlicher, durch Punkte 40 getilgt. c) apolc^,. d) hier folgt der erste Teil eines p. e) odoris. f) A. g) igniacn. 7. Heiligenkreuz. 2 J 3. Idem super ewangelia. 4. Nicolaus Gorram super apostolum pulcher. 5. Hilarius super Matheum. 6. Gerardus super Matheum. 7. Manipulus florum. 5 8. Omelie Chrisostomi. 9. Omelie eiusdem super Matheum. | •IoS« 10. Eiusdem in epistolam ad Hebreos. :ol. 2 T In oetavo assere. 1. Hildemarus super regulam. I0 2. Lactancius libri 7. 3. Richardus de contemplacione. 4. Scolastica historia. 5. Papias. 6. Iohannes de Ruppella. I5 7. Excerpta cuiusdam monachi de virtutibus. 8. Breviloquium Boneventure. 9. Abcdarius. In nono assere eiusdem lateris. 1. Liber nsuum sive ordo. 20 2. Apostolus glosatus. 3. Lucas glosatus. 4. Matheus glosatus. 5. Iohannes et Marcus glosati. 6. Epistola Hincmari ad Karlum magnum. 25 7. Epistole Yvonis Carnotensis. 8. Epistole Yvonis 190. 9. Albertus Ratisponensis episcopus super missam. 10. Tractatus quidam de missa. In deeimo assere. 3o 1. Postille Stephani super genesim prima pars. 2. Secunda pars eiusdem super (genesim)a) I , „ ^ r . . t D ; ' \ magnum volumen. 3. 1 ercia pars eiusdem super (genesim)3) J 4. Matutinale estivale. 5. Matutinale hiemale. 3 In latere medio ex opposito ostii in primo assere superiori 12. | i.b) Postille super genesim ad predicandum videlicet. 2. Sermones de tempore. 3. Sermones de multis festivitatibus. 4. Summa collocucionum. 4o a) dafür ein Querstrich mit Rücksicht auf dasselbe Wort in Z. ji. h) gdtl\ oben am Rande in medio latere. 2 8 7- Heiligenkreuz. 5. Summa donorum. 6. Exempla sacre scripture. 7. Sentencie Prosperi. 8. Questiones de quolibet. 5 9. Thomas de sacramento ew(karisti)e. 10. Idem de potentia dei. 1 1. Tomas de veritate. 12. Idem super Matheum. In secundo assere. 10 1. Liber Clementis. 2. Glose super cantica. 3. Tomas super primum sentenciarum. 4. Idem super secundum. 5. Idem super tercium. 15 6. Idem super quartum. 7. Contra gentiles. 8. Prima pars summe. 9. Prima secunde. 10. Secunda secunde. 20 11. Ultima summe pars. In tercio assere. 1. Exposicio Augustini super epistolas Iohannis. 2. Sermones Augustini et Haymonis. 3. Augustinus super genesim ad literam. 25 4. Idem super genesim ad figuram. 5. Sermones Augustini de verbis Mathei, Luce. 6. Idem de sermone domini in monte. 7. Idem de cura pro mortuis. 8. Idem de vita beata. 30 9. Idem retractacionuma) 10. Confessionum. | 11. Contra Faustum. P- 10g, In quarto assere eiusdem. 1. Ieronimus super Ysaiam. 35 2. Idem super Ieremiam. 3. Idem super Ezechielem. 4. Idem super Danielem. 5. Idem super epistolas Pauli. 6. Epistole eiusdem. 40 7. Dyalogus eiusdem. a) retrctactacionum. j. Heiligenkrem. 29 8. Idem contra Iovinianum. 9. Jdem de hebraicis questionibus. In quinto assere. 1. Augustinus super primam quinquagenam psalmorum. 2. Idem super secundam partem. 5 3. Idem super terciam partem. 4. Tractatus eiusdem super . . .a) 5. Idem de quantitate. 6. De bono coniugali. 7. Idem super loharmem omelie. 10 8. Idem de civitate dei. 9. Idem de trinitate. 10. Epistole eiusdem Aurelii Augustini. In sexto assere. 1. Augustinus de raptu Pauli. i5 2. Idem de doctrina christiana. 3. Idem de fide ad Petrum. 4. Sermones super apostolum. 5. Idem cQuis est homo'. 6. Questiones Orosii. | 20 7. Florum prima pars. 8. Secunda eiusdem. 9. Terciumb) eiusdem. 10. Excerpta Paterii de veteri testamento. 11. Gregorius de pastorali cura. 25 12. Dyalogus eiusdem. In septimo assere. 1. Gregorius prima pars moralium. 2. Secunda eiusdem. 3. Tercia eiusdem. 3o 4. Quarta eiusdem moralium, quinta. 5. Super Ezechielem prima pars. 6. Secunda pars eiusdem. 7. Exposicio cuiusdam monachi super finem Ezechielis. 8. Omelie Gregorii. 35 In octavo assere. 1. Beda super Marcum. 2. Super Lucam idem. 3. Idem de gestis Anglorum. 4. Idem super 7 epistolas canonicas. 40 a) weiteres fehlt; ergänze psalmos. h) A. 3o 7- Heiligenkreuz. 5 6 7 8 9 io 1 1 Idem super cantica. Idem super Esdram. Idem de temporibus. Idem de tabernaculo. Idem super tres libros Salomonis. Idem super actus apostolorum. Scintille eiusdem. In nono assere. | i. Rupertus super genesim. P'IIC io 2. Idem super 12 prophetas prima pars. 3. Secunda pars eiusdem. 4. Idem de officiis. 5. Idem super Matheum. 6. Idem super apokalipsim. 15 7. Idem de victoria verbi deL 8*. Idem super cantica. 9. Idem de expedicione Ierosolimitana. 10. Explanacio Anglonii.a) 11. Super maiores et minores prophetas. 20 In decimo sive ultimo inferiori.b) 1. Libri Moysi. 2. Libri regum. 3. Prophete maiores. 4. Prophete minores. 25 In tercio latere scilicet introitus manus dextre sunt Xc) asseres. In primo assere. 1. Tomas super Marcum. 2. Idem super Lucam. 3. Idem super Iohannem. 30 4. Summa Altisiodorensis super sentencias. 5. Concordantie Calderini. 6. Holkot super sentencias. | i.d) Reinaldus super Iohannem. P- II] 2. Phisica Aristotelis 35 3. Liber canonum. 4. Petrus Alphoncii. a) A. b) folgendes Tomas super Marcum | Idem super Lucam | Idem super Iohannem ist durch zwei Querstriche getilgt. Auch fehlen an der linken Seite die rubrizierten Ziffern. c) vorher ausgestrichen 4. d) die rote Überschrift fehlt, 40 am oberen Rande mit Tinte in secundo assere, tercium la(tus). j. Heiligenkreuz. 3 I 5. Potea) de (do)mob) sapiencie. 6. Tractatus Hugonis.c) 7. Lanfrannus.d) 8. Anticlaudianus Alani. 9. Exposicio cantici. 5 10. Rethorica Tulii. 1 1. Prosper de vita contemplativa. 12. Magister Adam de divino officio. i3. Albertus6) contra Kataros. 14. Tomas super cantica canticornm. 10 15. Item exposicio super cantica. 16. De X plagis Egipti. 17. Innocencius papa de missa. In tercio assere eiusdem. 1. Augustinus contra achademicos. 15 2. Origenes in Leviticum, Iosue/) 3. Idem super numeri. 4. Idem super iudicum. 5. Idem super genesim. 6. Arismetrica Boecii amis . . ,8) 20 7. Boetius de consolacione philosophie. 8. Idem de trinitate. 9. Priscianus minor. 10. Priscianus maior. 11. Summarius Hainrici. 25 12. Summa gramatice Petri Helie. i3. Liber derivacionum eius. In quarto latere.11) | 1. Ieronimus super Abacuch. 2. Idem super 5 prophetas. 3o 3. Idem super psalterium. 4. Idem super Matheum. 5. Pascasius. 6. Appologeticum saneti Gregorii. 7. Cassiodorus de vera amicicia. 35 8. Excerpta sentenciarum. 9. Rudolfus super Leviticum. 10. Commentum in regulam saneti Benedicti. 11. Tractatus de missa. a) A statt Potho. h) do- fehlt. c) der Name nur vermutungsweise; das 40 schlecht geschriebene Wort \eigt eher die Form gugonis. d) A. c) A statt Ekbertus. f) A statt Iesu Nave. s) amif. h) A. 32 7- Heiligenkrenz. 12. Regula1) Gwidonis in musicam. i3. Liber Salustii. In assere quinto ibidem descendendo. i. Ambrosius super Lucam. 5 2. Exameron eiusdem. 3. Epistole eiusdem. 4. Idem de fratris excessu. 5. Super 'Beati immaculati'. 6. Idem de bono mortis. 10 7. Idem (de) offieiis. 8. Iohaunes Beleth. 9. Damassenus.2) 10. Anshelmus cCur deus homo\ 11. Ordo Morimundensis. 15 12. Analetica Odonis. In sexto assere ibi. 1. Gregorius super cantica. 2. Hugo de sacramentis. 3. Sentencie Hugonis minores. 20 4. Idem super ecclesia(sticum). 5. Idem de archa Noe. | 6. Dionisius in ierarchiam primum. 7. Secundum eiusdem. 8. Ierarchia Dyonisii. 25 9. Sermones Hugonis. 10. Didascalicon eiusdem. 11. Alquinus super 7 psalmos. 12. Disti(n)cciones Nicolai Gor(ram). i3. Cronica Honorii. 3o 14. Cronica Orosii. 15. Ottonis seeunda pars. In septimo assere. 1. Vita saneti Bernhardi metrice. 2. Gesta Barlaam. 35 3. Flores Bernhardi. 4. Epistole Bernhardi. 5. Bernhardus de diligendo deum. 6. Idem de consideracione ad Eugenlum, 7. Idem super cQui habitat\ 40 a) Ra (darauf leerer Raum für drei Buchstaben). Daß nur R gemeint sein kann, \eigt der Vergleich anderer mit R beginnender Wörter. b) A. y. Heiligenkreuz. 33 8. Idem super ewangelium cEcce nosa) reli(quimus>\ 9. Bern(hardus) super cantica. 10. Sermones beati Bern(hardi) primum. 1 1. secundum 1 . } volumina. 12. tercium J 5 io. Sermones de tempore et de sanctis. 14. Visiones Clarevallensium. In octavo assere. 1. Zachar(ias) de concor(dia) ewangelistarum, prima pars. 2. Zachar(ias), secunda pars. 10 3. Collacionum patrum, prima pars. 4. Idem, secunda pars. 5. Adhortaciones patrum. 6. Regula sancti Basilii. 7. Vita sancti Nicolay. 15 8. Vita sancti Martini. 9. Passio sancti Thome martiris. 10. Vita sancti Galli. 11. Vita sancte Elizabet. 12. Epistole Senece ad Paulum et Lucilium.b) 20 i3. Epistola sancti Cypriani.c) 14. Smaragdus. In nono assere. 1. Concordancie maiores, unumd) . . . 2. Summa virtutum. 25 3. Biblia maior. 4. Erveus super Ysaiam. 5. Auetor de proprietatibus rerum. 6. Magister Iohannes de Ysdinio. 7. Racionale breviatume) ecclesie. 3o 8. Liber privilegiorum. In deeimo assere scilicet inferiori. 1. Secunda pars nove legende. 2. Prima pars eiusdem. 3. Quintum volumen antiqui passionalis. 35 4. Quartum passionale. 5. Tercium ad idem. 6. Secundum de eodem. 7. Primum passionale antiquum. Amen. Et sie est finis huius. 40 a) uos. °) lucillum. c) y über der Zeile statt eines undeutlichen Buch- staben. d) unum {ex quattuor)? e) roeöle breuiaim. Mittelalt. Bibliothekskataloge I. 3 34 &• I'Ieiligenkreuz. 8. Katalog vor 138 1. Im Archiv des Benediktinerstiftes Raigern bei Brunn fand sich ein Bücherverzeichnis mit der Überschrift Tabula pro bibliotheca 5 Sancte Crucis, auf 9 Pap.-Bll. (22'j x 75 cm), die aus einer Hs. ausgelöst worden waren. Die Blätter lagen in einem Konvolut alter Schriftstücke und wurden seither dem Stifte Heiligenkreuz über- lassen. Die alte Handschrift, zu der diese Blätter gehörten, ist jetzt nicht mehr festzustellen. Blatt 2. 3 bilden das innerste Doppelblatt 10 einer ganzen läge, Blatt 1. 4. 5. 6. 7. S. 9 sind lose Bll. ohne Zu- sammenhang untereinander. Ein Wasserzeichen ist nur auf Blatt 5. 6. 7 gegen den Falz zu in Resten sichtbar (zwei nach auswärts ge- krümmte Homer, an der Stange dazwischen oben eine Linien- kreuzung au sautoir). Die Niederschrift in ziemlich kleiner Buch- 15 schrift ist etwa um das J. 1400 anzusetzen, über das mutmaßliche Alter des Verzeichnisses selbst vgl. unten. Der Text ist ohne Vor- linierung geschrieben, doch sind die Einstichlöcher für die Kolumnen sichtbar. Die meisten Seiten sind mit zwei Kolumnen beschrieben, f. $R, $v zeigt nur eine Kolumne mit freiem Raum zu beiden Seiten. 20 Die Überschriften der einzelnen Unterabteilungen sind nach innen eingerückt und nur im letzteren Teil des Verzeichnisses unterstrichen. Die Schreibung von c und t geht sehr durcheinander, c steht für t auch an ganz unzweifelhaften Stellen wie obicu (obitu), medicacio (meditatio), Kacherine (Katherine) usw., wodurch die Lesung oft 25 bedeutend erschwert ist. Auch steht et für tt, z. B. im Worte Vittimi (Wettini). Ebenso wird öfter b für v gebraucht. Dadurch kommen etwa Formen wie beceribus für veteribus oder de bera religione für vera religione zutage. Die einzelnen Zeilen beginnen in der Regel mit Majuskeln, ohne daß diese vom Worte abgetrennt wären; die 3o Eigennamen im Text sind klein geschrieben. Über oder unter die Zeile sind Teile des Textes gesetzt, die in derselben Zeile keinen Platz fanden, mit entweder nach unten oder nach oben gewendeter Ein- klammerung, um die Zusammengehörigkeit der abgetrennten, öfter im leeren Raum anderer Zeilen stehenden Textteile anzudeuten. Als 35 Interpunktionszeichen dient nur das Kolon, doch nur innerhalb der Zeile, nicht an deren Ende. Die Abkürzungen sind hie und da etwas willkürlich gebraucht. Neben dem von einer Hand geschriebenen Text (ml) war recht selten noch eine zweite Hand tätig (m2), die sich sowohl durch die 40 Form der Buchstaben als durch das tiefe Schwarz (oder Grau) der von ihr venvendeten Tinte unterscheidet. Sie hat nur Kleinigkeiten gebessert, wie f. iv , col. 1 opeacum in Optatum und hat f.4R, col. 2 -phat, f. 4R, col. 2 ordinis carthusiensis beigeschrieben. 8. Heiligenkreuz. 3 5 Die Autorennamen der Überschriften sind mit Ziffern numeriert ; die Zählung läuft eine Strecke von erster Hand, dann beginnt die ziveite Hand, dann hören beide damit auf. Die Überschriften sind zum Teil durch Unterstreichung hervorgehoben, zum Teil nicht; im folgenden Abdruck sind sie sämtlich gesperrt. 5 Die vorliegende Tabula ist viel ausführlicher als das Verzeichnis Nr. 7. Offenbar hat jenes zum Nachweis und zur Auffindimg der in der Bibliothek tatsächlich befindlichen Schriften infolge seiner Kürze und Unvollständigkeit nicht ausgereicht. Während jenes sich offenbar nur mit dem auf dem Deckel befestigten Titelschild der 10 Handschriften für seine Angaben begnügte, ist die vorliegende Tabula hierin weiter gegangen. Ob der Verfasser seine ausführlicheren Inhaltsangaben den Codices selbst entnahm, wie sie sich oft auf der Innenseite des Deckels oder auf den ersten Blättern der Handschriften zu finden pflegen, oder ob er diese Inhaltsangaben erst auf Grund 15 eigenen Studiums gemacht hat, mag dahingestellt bleiben. Im letzteren Falle würde es sich um eine bedeutende Leistung handeln. Wahrschein- lich trifft jedoch das erster e hierzu. Dafür spricht schon der Umstand, daß in einer ganzen Anzahl von Fällen aus einem Komplex von mehreren Schriften eines Codex eine davon ausgehoben und an 20 die Spitze gestellt ist, obwohl sie im Codex erst an späterer Stelle erscheint, was wir, da die betreffenden Bücher erhalten sind, leicht zu erkennen vermögen. Dieser Umstand darf somit auch nicht Zweifel gegen die Richtigkeit der unten gegebenen Identifizierungen erregen. In der vorliegenden Tabula ist z. B. unter den libri Augustini der 25 Titel Exposicio super epistolas Io. traetatus 10 an die Spitze gestellt, obwohl das Werk im Cod. 23 selbst erst an zweiter Stelle steht. Ferner kann man sehen, daß im Verzeichnis Nr. 7 Cod. 23 nicht nur genau mit demselben Titel bezeichnet ist wie in der Tabula an erster Stelle, sondern auch, daß in beiden Katalogen derselbe Fehler (epistolas 30 statt epistolam) erscheint. Die Voranstellung eines Werkes unter mehreren in einem Codex vereinigten Stücken in der vorliegenden Tabula und Charakterisierung des betreffenden Codex nur durch dieses eine Werk im Verzeichnis Nr. 7 läßt sich wiederholt beob- achten; vgl. Augustinus, Libri confessionum (II 310 ') = Cod. 21g) oder 35 Augustinus, Contra Faustum Manicheum (II 3U = Cod. 18g). Aus dem Vergleich der Beschreibung hier (S. 6g, 14-18) mit Cod. 2340 der Wiener Hof bibliothek, welcher der der Beschreibung des alten Kata- logs entsprechende Codex ist, sieht man, daß nicht nur eine Schrift, sondern zwei Titel ausgehoben und vorangestellt werden konnten. *) die römische Ziffer bedeutet die einzelnen Regale, die arabische die Legebretter, 40 der Exponent die Ordnungsnummer des Codex auf dem betreffenden Brett in dem Verzeichnis Nr. 7. 3* 36 S. Heiligenkreuz. Ein strenges Prinzip für die Anordnung der Tabula ist nicht vorhanden. Die meisten der alten Kirchenschriftsteller (der Väter) stehen zu Anfang, doch auch hier schon sind Bernhard us und Anseimus eingemischt und unter den jüngeren erscheinen wieder 5 ältere Autoren wie Eusebius, Maximus, Athanasius (richtig An a- stasius). Außer den Autoren sind fachliche Gruppen gebildet worden: Summe, Hystorie ecclesiastice, Vite sanetorum, Collaciones patrum, Regule, Textus glosati, Libri gramaticales, Musice, Cronice, Sermones (ohne eigentliche Überschrift). Zum Teil schließt sich die io Tabula an die Reihenfolge des Katalogs Nr. 7 an, folgt also der Reihe der Codices auf den einzelnen Brettern. So sieht man z. B. bei Augustinus, wie die Beschreibung hier partienweise mit der alten Auf Stellung dort vorwärtsschreitet, vgl. S.28II 31. 32. 33. 34. 3\ 3°. 3\ 3S. 39. 3>°. 3", S. 29 II 5'. 5\ 53. 5< 5\ . 5* 56. 58. 5*. 5<°. 15 61. 62. 63. 64. 65. 66. Oder bei Ieronimus 5. 28 II 41 . 4*. 43 . 4*. 45 . 46.47.49, S.3iIII 4\42.43.44, S.26I 38; bei Ambrosius S.32 III 51- 52- 5^54- 55- 56- 57; bei Gregorius S.29 II 7'. 7\ 73. 7*. 75. 7°. 78. 6n ' . 612, S. 32 III 61. Bei den durch eine Namensüberschrift be- zeichneten Abteilungen, also ^/Augustinus, Ieronimus, Ambrosius etc. 20 sind nicht ausschließlich deren Werke verzeichnet, weil bei Sammel- bänden auch die übrigen in den betreffenden Codices befindlichen Schriften anderer Autoren mit aufgezählt sind. Ferner wurde am Schlüsse von solchen Abteilungen auf weitere Bände der Bibliothek hingewiesen, worin sich Schriften desselben, in der Überschrift ge- 25 nannten Verfassers befanden ; vgl. das dann erscheinende Wort require samt dem entsprechenden Hinweis. In mehreren Fällen sind in der Beschreibung der Tabula im Ver- hältnis zum wirklichen Inhalt der Codices Kleinigkeiten zu Anfang oder zu Ende weggelassen worden; erst der moderne Katalog von Heiligen- 30 kreuz weist sie auf; vgl. S.45, 17-32 = II47 mit Cod. 105 oder S. 5g, 31-35 mit Cod. 3oo, wo zum Schlüsse noch eine Schrift Bedas u. a. vorhanden ist. Werke, die in der Tabula selbständig aufgeführt sind (S. $7, 31 = III48 vgl. Cod. 220 f. 1 — 65), wurden im Laufe der Zeit (in diesem Falle schon im 75. Jahrh.) mit anderen Schriften zusammengebunden. Da- 35 durch kann bisweilen die Identifizierung der in der Tabula beschriebenen Stücke mit den in Heilt genkreuz oder anderswo erhaltenen Codices un- sicher oder unmöglich gemacht werden. Ferner, aus dem als Glosarius beschriebenen Codex (S. 65, 19 ff.) ist im Laufe der Zeit ein Teil aus dem Innern entfernt worden, wie die Vergleichung des alten Inhalts 40 mit dem unter Nr. 52 in Heiligenkreuz befindlichen Manuskript zeigt. Die Identifizierung der in den alten Verzeichnissen angeführten Bücher mit Büchern in modernen Bibliotheken ist nach dem Plan der vorliegenden Arbeit im allgemeine}! ausgeschlossen. Hier mußte S. Heiligenkreuz. 3j jedoch eine Ausnahme gemacht werden. Durch die ganze Art des Verzeichnisses war ein Abweichen von der Regel nötig. Nur so war es nämlich möglich, zu erkennen, daß zwischen dem Ver- zeichnis Nr. 7 und der Tabula ein enger Zusammenhang besteht. Wie oben ausgeführt ist, folgt die Tabula partienweise ganz der 5 Reihenfolge des Verzeichnisses Nr. 7; da aber im Verzeichnis Nr. 7 immer nur eine Schrift eines Codex angeführt ist, in der Tabula jedoch meistens noch andere Titel darauf folgen, konnte eine klare Vorstellung darüber, ob es sich hier um selbständige, andere Codices handle oder nicht, nur durch Vergleichung mit der Beschreibung der 10 noch erhaltenen Hss. gewonnen werden. Auch war es nur so mög- lich, darüber Klarheit zu gewinnen, ob einerseits in der Tabula alle Codices des Verzeichnisses Nr. 7 enthalten sind, ob anderseits in der Tabula mehr Bücher beschrieben sind als im Verzeichnis Nr. 7. Eine Differenzierung der ganzen Menge von Titeln war in 15 der Urschrift der Tabula zweifellos vorhanden. Für selbständige Bände, resp. den Beginn ihrer Beschreibung scheinen zwei Schräg- striche (-), für Andeutung der anderen Schriften eines Codex je ein Punkt am Rande gedient zu haben. Solche Punkte wurden in dem vorliegenden Exemplar sowohl von der ersten wie von 20 der zweiten Hand angebracht, wie deren verschiedene Färbung zeigt. Selten erscheinen drei Punkte ('.'). Da diese Differenzierungs- zeichen im vorliegenden Exemplar nicht konsequent, wo sie aberstehen, zuweilen unrichtig verwendet sind, wie sich durch Vergleichung mit den noch erhaltenen Codices zeigen läßt, auch deren Beziehung zu 25 den einzelnen Schriften, wo sie zwischen den Kolumnen stehen, nicht ganz klar ist, ivurden sie beim Abdruck nicht berücksichtigt, die oben erwähnte Numerierung der Autorennamen gleichfalls nicht. Was nun den Inhalt der in den beiden Verzeichnissen aufgeführten Codices anbelangt, hat die Untersuchung gezeigt, daß eine Anzahl 30 der im Verzeichnis Nr. 7 erscheinenden Bücher in der Tabula sich nicht finden. Es sind folgende: 1 22 Glosa et questiones sentenciarum breves; 1 3° Psalterium glosatum Optimum; 1 4° Super libros Salo- monis et Machabeorum; I $G Petrus cantor super psalterium; 16 7 De excellencia 4 ewangeliorum; I j7 Manipulus florum; 18* Papias; 35 Ig10 Tractatus quidam de missa; II 2° Prima seeunde; II 84 (Beda) super 7 epistolas canonicas; III 21 Reinaldus super Iohannem; III 2- Phisica Aristotelis;1) ///^Irmocencius papa de missa; III 38 Boetius de trinitate; ///^"Tractatus de missa; III 5" Ordo Morimundensis; III j8 (Bernhardus) super ewangelium cKcce nos reliquimusV) 4o *) III 2** Albertus contra Kataros fehlt nur scheinbar in der Tabula; Autor ist nicht Albertus, sondern Ekbertus. 38 8. I/eiligenkreuz. Als Zuwachs dagegen erscheinen in derTabulanur wenige Stücke?) Hinter dem Verzeichnis der Bücher folgt auf f. gv, col. 2 und 3, mit der Überschrift Nomina doctorum huius tabule versehen, in ziemlich gedrängten kurzen Zeilen ein Index der im Verzeichnis vor- 5 kommenden Autorcnnamen, wobei im großen ganzen dieselbe Reihen- folge der Autoren festgehalten wurde. Die sachlichen Stichwörter der Tabula sind ganz unberücksichtigt gelassen. Den S. 65, J9 stehenden Glosarius hat der Verfasser des Index irrtümlich für einen Autor- namen gehalten. Das Verzeichnis und dieser Index sind von gleicher 10 Hand geschrieben (m')y auch die den einzelnen Autornamen voran- gestellten Nummern rühren von ihr her. Diese Nummern erscheinen nur f. 0 { col. 2, bei col. 3 fehlen sie. Am Ende der dritten Kolumne stehen ziemlich tief hinabgerückt folgende Worte Non plus vidi und darunter noch Antiphona sub dormicione ante assumpeionem Marie 15 etc. Falls die Worte Non plus vidi andeuten sollen, daß der Ver- fasser des Verzeichnisses (der Tabula) nicht alle Codices der Bibliothek einsehen konnte, dann würde es sich leicht erklären, daß die oben (3j, 32 ff.) angeführten Hss. des Verzeichnisses Nr. 7 in der Tabula nicht beschrieben sind. 20 Das Datum der Tabula betreffend ergeben sich folgende Er- wägungen. Das Verzeichnis kann nicht vor i363 fallen, da auf S. 65,15 die Hs. Nicolai de Lyra, Prima pars moralitatum erscheint, die mit dem im J. i363 geschriebenen Heiligenkreuzer Codex 67 zu identifizieren ist. Dagegen sind in der Tabula nicht vorhanden 25 folgende bestimmt datierbare Hss.: Cassianus, Collationes, geschrieben i38$ (Cod. 151);2) Bartholomaeus de S. Concordio, Summa casuum de conscientia, geschrieben 1382 (Cod. 87); Sermo Clementis papae und Omelia Volquini abbatis, geschrieben i38i (im Cod. 220); alle diese Stücke von der Hand des Mönchs Gottfried?) Ist nun für das 30 Verzeichnis Nr. 7 die Zeit nach i363 und vor i3j4 erschlossen worden, so werden für die Abfassung der Tabula als äußerste zeit- liche Grenzen die Jahre nach i363 und vor i38i anzunehmen sein, wenn sie auch eher ans Ende als an den Anfang dieser Periode zu setzen sein dürfte. 35 x) im Katalog Nr. 7 und Nr. 8 fehlen folgende Titel (Bücher) des Katalogs Nr. 6: S. ig, Z. 2g (Augustinus) de scripturis etc. ; 20, 7 Item enchiridion eiusdem etc. ; 20, // Augustini expositio super partem primam epist. ad Romanos etc. ; 20,34 Ieronimus de ord. eccles.; 21, 7 (Origenes) super cantica; 21, 28 Lamentaciones Hieremie et cantica glosata; 21, 3o Sententie quedam et disputatio Iudei. Sie fehlen auch heute in Heiligen- 40 kreu^. Das im Katalog Nr. 7 und Nr. 8 gleichfalls fehlende Buch 21, 1 Epistole eiusdem (Hieronymi) ad Thesifontem etc. ist jedoch in Heiligenkreu* vorhanden (Cod. io5). 2) mit den auf S. 70, Z. ifö erscheinenden Collaciones patrum prima pars ist Cod. i5i nicht ~» identifizieren, da er ij Collationen (d. i. pars I. und II.) enthält. 3) über Cod. 220 siehe Ausführlicheres bei Verzeichnis Nr. 10. S. Heiligenkreuz. 3C) Diese Ausführung betrifft indessen das Original des Verzeich- nisses. Die in Rede stehenden Blätter stellen nicht das Original, sondern eine ins Ende des 14. Jahrh. zu setzende Kopie desselben dar. Daß es sich um eine Kopie handelt, ist leicht zu zeigen. Wie oben gesagt wurde, rührt die Tabula und der Namenindex 5 am Schlüsse von der gleichen Schreiberhand her. Während nun der Index richtig (gegen Ende der 3. Kolumne) Albericus hat, bietet die Tabula 5. 72,13 Liber de barbarismo Alberti monachi; vgl. S. j3, 28. Im Original muß sonach auch dort der richtige Name vorhanden gewesen sein, da er sonst unmöglich hätte im Index erscheinen 10 können. Der Kopist dagegen hat ihn im Index richtig kopiert, an den erster en Stellen jedoch geändert. Daß der Kopist selbst ganz ge- wöhnliche Wörter mißverstand, zeigt die Stelle S. 60, 5 Odonis ß. mor^ statt Odonis sermonum. Es kann also kein Zweifel sein, daß hier die von einem nicht durchaus verläßlichen Schreiber gemachte, 15 im Äußeren sorgfältige, etwas jüngere Kopie eines verschollenen Originals vorliegt. Wer der Verfasser der Tabula war, entzieht sich unserer Kenntnis. Oben ist eine Anzahl von Codices aus dem Verzeichnis Nr. 7 aufgezählt worden, die sich in der Tabula nachweislich nicht 20 finden, dazu nehme man die am Ende des Index stehenden Worte Non plus vidi. Vielleicht darf man aus diesen beiden Umständen den Schluß ziehen, daß der Verfasser der Tabula kein Mitglied des Ordenshauses war, weil ihm doch wohl sonst Gelegenheit geboten gewesen wäre, nicht nur die in der Tabula verzeichneten Codices, 25 sondern auch den Rest der nicht verzeichneten Handschriften zu sehen und in die Tabula aufzunehmen. Vielleicht kann als Stütze dieser Annahme die Tatsache dienen, daß das Bücherverzeichnis nicht in Heili genkreuz, auch nicht in einem anderen Cistercienserstift aufgetaucht ist, sondern im Benediktiner stift Raigern. Auch die im 3o Cod. yj5 der Bibliothek von St. Gallen erhaltene Kopie des älteren HeiligenkreuzerVerzeichnisses (Nr. 7) dürfte doch wohl am ehesten auf einen Benediktiner zurückzuführen sein. Beim folgenden Abdruck wurde versucht, die angeführten Schriften nach den einst vorhandenen Bänden (Codices) abzuteilen. 35 Diese Abteilung war nur dadurch möglich, daß die zumeist noch jetzt in Heili genkreuz befindlichen Handschriften nach Älaßgabe ihrer Beschreibung in den Xenia Bernardina mit der Beschreibung der vorliegenden Tabula verglichen wurden. Auch der älteste Katalog (Nr. 6) konnte hiefür benutzt werden. Die auf diese Weise noch 4o erkennbaren Bände sind durch ein besonderes Zeichen (^) zu Anfang gegen die anderen Schriften abgegrenzt, ihr Umfang in den Noten durch die Zeilenzahlen angedeutet und soweit möglich die Signatur AO 8. Heiligenkreuz. der Codices nach dem Verzeichnis Nr. 7 und dem modernen Heiligen- kreuzer Katalog beigefügt. Die erwähnte Identifizierung, die auf alle Fälle dem Index des Buches zugute kommt, ist auch deshalb lehrreich, weil sie zeigt, daß man 5 sich selbst bei scheinbar ganz unzweideutiger Bezeichnung von Werken in alten Katalogen doch hüten muß, sichere Schlüsse darauf zu bauen. Die S. 54, -22 angeführten Ode Oracii metrice sind vielmehr Horatii satirae und die S. j3, 9 erscheinende SchriJtTuUu de republica hat sich als die erste catilinarische Rede des gleichen Verfassers entpuppt. 10 Ungedruckt Tabula pro bibliotheca Sancte Crucis. Libri sancti Dyonisii. 1f De gerarchia celesti ca(pita) XLI. De gerarchia ecclesiastica ca(pita) VII. De divinis nominibus ca(pita) XIII. Epistole X. J5 De mistica theologia ca(pita) V. Epistolam de morte apostolorum Pe(tri) et Pau(li) require in libro de proprietatibus rerum. Tractatum metricum de obitu beate virginis require in secundo passionali. Libri Augustini. 20 1f Exposicio super epistolasa) Io(hannis) tractatus 10. Interpretaciones verborum biblie cuiusdam. Sermones de diversis festivitatibus. Sermones Maximi de aliquibus festivitatibus. Sermones Ambrosii de aliquibus festivitatibus. 25 Sermones Fulgencii episcopi. Sermones Leonis pape. Sermones tres lo(hannis) Crisostomi, primus in palmis, secundusde cruce et latrone, tercius in parasceue. Sermo Anselmi de nativitate domini. 30 Sermones Eusebii. Überlieferung, g Bll. jet^t in Heiligenkreu^. Text von einer Hand mit wenigen Zu- sätzen einer -weiten. Die Bezeichnungen wie III 6^ entsprechen den Signaturen des Verzeichnisses Nr. ~, die Zusätze wie Cod. 23 den Signaturen der Hss. in Heiligen- kreu^ oder anderswo. 35 a) A. 11— 15] III 66, 67; Cod. in. 20—50] II 31; Cod. 23. f. iR 8. Heiligenkreuz. A \ 1f Sermones LVIII Augastini de diversis festivitatibus. Exposicio simboli Anastasii.a) Haymo super apokalipsim. Meditacio cuiusdam monachi Cister(ciensis) de barb(arismo). Enchiridion Über unus. 5 Commentarium contra 5 adversarios. Summa misteriorum. Equivocaciones aliquorum nominum. Sermo Augustini de assumpeione Marie. 1f Super genesim ad litteram li. XII. 10 1f Super genesim ad figuram li. II. De mendacio liber unus. Soliloquiorum li. II. De medicina penitencie li. unus. Sermo eiusdem de penitencia. 15 Sermo de diseiplina christianorum li. unus. 1f Sermones de verbis domini super Matheumb) et Io(hannem). Sermo de scripturis veteribus ad Arianos. 1f De sermone domini in monte. | Ad Paulinam de videndo deum. 20 Ad Simplic(i)anumc) episcopum de Ü. regum. Ad Dulcicium de octo questionibus. Disputacio de predestinacione yponesticon.11) 1f De cura pro mortuis liber unus. Sermo de trinitate anime hominis. 25 De moribus et doctrina. Liber Ysidori differenciarum unus. Sentencia Augustini de nutrienda caritate. De creaturis dei contra adversarios legis. Contra Fulgencium Donasticum3) liber unus. 30 Ad Tardanum3) de presencia dei et templo eius. Retractacio eiusdem libri. Retractacio de utilitate credendi. Sentencie excerpte ex dictis Augustini. De tribus puellisd) scilicet fide, spee) et caritate. 35 1f De vitaf) beata liber unus. De vera religione. Ad Romanianum li. unus. a) A. b) Mc. c) {fehlt. d) puell//, vorher wohl puellis, c) über der Zeile. f) v undeutlich. i—g] II 3*. w] II 3"; Cod. 186. 11—16] II 2,4l Cod. xg6. :~] '? II 35 ; Cod. j5. ig — 23] II 36; Cod. 241. 24 — 31] II 3". 36' bis S. 4-, 4] II 3S-; Cod. 20g ohne das letzte Stück. 40 42 8. Heiligenkreuz. Richardus de XII patriarchis. Passio s. Katherine. Passio s. Thome martiris. Epistola de beata infantula,*) 5 1f Retractacionum libri duo. Epistola ad Optatum episcopum. Tractatus de divinacione demonum. Questio de magis Pharaonis. Versus de penis infernalibus. io ^f Libri confessionum XIII. De li(bero) ar(bitrio) et gracia dei 1. unus. De predestinacione divina li. unus. Exemplar epistole Valentinib) monachi ad sanctum Augustinum. Sermo Augustini de non habendo proprium. 15 1f Contra Faustum Manicheum LXXXIII. Epistola Ieronimi de ecclesiasticis ordinibus. Tractatus de vita clericorum cuiusdam. Sermo Augustini de Ioseph. Ysidorus de offlciis ecclesiasticis. | 20 ^f Augustinus super primam partem psalterii. f- l 1f Super secundam. 1f Super terciam. 1f Augustinus super psalmos. 1f De quantitate anime Über unus. 25 Epistola Ieronimi ad Marcellinum de statu anime. Epistola Augustini ad Ieronimum de inquisicione anime. Rescriptum Ieronimi ad Augustinum. Epistola Augustini ad Marcellum de questione anime. Epistola prima ad Optatumc) episcopum de natura et origine anime. 3o Epistola secunda ad eundem de eodem. Epistola ad Renatum de natura et origine anime. Ad Vincencium Victorem de eadem re. Libri Claudiani tres. Tractatus cuiusdam de tribus generibus hominum. 35 De domo sapiencie. De tribus modis ordinum in quo eciam continentur quatuor que- stiones prima, utrum deus sit localis, secunda, utrum deus sit ubique, tercia, utrum deus sit in omnibus, quarta, utrum anima sit localis. 40 a) -tala. b) vol-. c) aus cpcacum geändert von m2. 5—g] II 39; Cod. u5. 10—14] II 310; in Cod. 21g. i5—ig] II in Cod. 18g. 20] II 5'. 2/] II 52 . 22] II 53 ; Cod. 123. 23] II 5^; Cod. 31. 24 bis S. 43, 5] // 55; Cod. jj. 3 8. Heiligenkreuz. /\.3 Dyalogus eiusdem scala celi. Quid sit vita claustralis. Honorius de libero arbitrio. Tractatus eiusdem de inevitabili questioue. Scala celi. 5 1f Contra achademicos li. III. De ordine discipline 1. II. Contra Manicheos li. II. De li(bero) ar(bitrio) li. III. De mendacio li. unus. I0 De opere monachorum li. unus. De virginitate li. unus. De singularitate clericorum li. unus. De natura et origine anime li. II. Omelie super cMissus esf quatuor. 15 1f Super Iohannem. 1f De bono coniugali li. unus. De sancta virginitate li. unus. | Ad Iulianam de professione sancte viduitatis. Ad Probam de orando deum über unus. 20 De agone christiano li. unus. De opere monachorum li. unus. 1f De civitate dei 1. XXII. 1f De trinitate li. XIII. 1f Epistole CXLI. 25 Epistola una ad beatum Ieronimum de eo, quod scriptum esta) cQui cecam legem servavit,b) etc. Epistole VI ad beatum Ieronimum. 1f De raptu Pauli ad tercium celum. Hugo de operibus trium dierum. 3o De commendacione penitencie. De vera religione Augustinus ad Romanianum. De vita beata ad Theodorum. 1 De doctrina christiana li. IUI. De magisterio li. unus. 35 Tractatus subtilis de corpore domini. De corpore domini eukaristion. Tractatus de corpore domini eiusdem. a) über der Zeile, undeutlich. b) so A, richtig totam — servaverit. Q 6] III f. 16] II 57. 17—22] II 56} Cod. 203. 23] II 5S; Cod. 24. 24] II 59; Cod. 25. 25] II 5'°. 29—33] ll (;'> Cod. 299. 34 bis S. 44, .,] // 62; Cod. 21 5. 44 $■ Heiligenkreuz. Paschasius de sacramento eukaristie. Versus de eukaristia. H De fide ad Petrum cum fidei articulis. Item IUI ecacendadesa) de caritate s. Maximi. 5 Augustinus de dogmatibus ecclesiasticis. Crisostomus de recuperacioneb) lapsi. Seutencie Anselmi. Sentencie antiquorum patrum. U Sermones de verbis apostoli XXX. io Sermones de celebritate defunetorum et resurrectione. 11 Omelie L, cuius prineipium0) cQuis est homo\ Omelie VII super partem Ezechielis. Metrum beati Bernhardi de statu mundi LlII.b) Versus cuiusdam super psalterium. | 15 1f De questionibus Orosii. f. 2R Questiones veteris ac novi testamenti 1. II. co1, I Questiones XXI, quid (sit), utd) maledictus dicatur, qui non reli- querit semen in Israel 1. I. De spiritu et anima require in volumine Richardi de saneto Victore 20 super apokalipsim. De conflictu viciorum et machina virtutum require in volumine scintillarum Bede. Exhortacionem ad Iulianum comitem require in Hincmari volumine epistolarum episcopi. 25 Regulam Augustini require in regula Basilii. Libri Ieronimi presbiteri. 1f Psalterium iuxta Hebraicam veritatem. 1f Commentum super apokalipsim. Excerpta cuiusdam ex dictis suis et aliorum. 1f Super Ysaiam. 3o H Super Ieremiam. 1f Super Ezechielem. 1f Super Danielem. Super Ozee. Super Abdiam. 35 Super Micheam. Super Naum. a) .4; richtig hecatontades. b) A. c) so aufVorsat^bl. (I) v. d) t aus c m °. 3—8] II 63; Cod. 236. p] // 64; Cod. ip. n—14] II 65 ; Cod. 211. i5—i8] II 66; Cod. 22g. 26] I 310; Cod. 128. 2j und 28] Cod. 126. 40 2g] II 41 ; Cod. ig. 30] II 4-. 31] II 4 \ 32 bis S.45, 2] II 4+. 8. Heiligenkreuz. 45 Super Sophoniam. Super Aggeum. 1f Super ecclesiasticem.3) 1f Exposicio super epistolam Pauli ad Galathas. Ad Ephesios. 5 Ad Tytum. Ad Philemonem. | 1f Epistole LXXIIII, VI Augustini ad beatum Ieronimum, duas epis- tolas eius de origine, unam ad Marcellinum, aliam ad beatum Augustinum. 10 Responsiones Ieronimi ad rationes propositas, adb) Dalgaziam de homine penitente adhuc in seculo manente. Ad Demetriadem virginem. Epistola Damasi. Epistola sacre sentencie. J5 Epistola Pammachii et Oceani ad b. Ieronimum. 1f Dyalogus contra Pelagium li. III. De viris illustribus. Epistola ad Damasum papam de simbolo. . Epistola Ephifaniia) episcopi ad Ieronimum, epistola Ieronimi ad 20 Tranquillum, quomodo legere debeta) Origenem. Epistola ad Lucinumc) Boeticum. Epistola Augustini ad Ieronimum. Epistola Ieronimi ad Marcellum de Hebraicis nominibus. Epistola ad Castrianum. 25 Contra Ruffinum li. unus. Appollogium Ruffini ad Anastasium papam. Epistole due Ieronimi ad Cellanciam. Secunda de honorandis parentibus.d) De mansionibus Israelitici populi 1. unus. 30 Questiones in Abacuk prophetam. De archa Noe. Appollegeticum3) ad Pammachium. Ad Helvidivuma) de perpetua virginitate Marie. Epistole de quibusdam summis festivitatibus. 35 Epistole beati Pauli et Senece. Epistola Bacharii6) monachi. U De Hebrayeis questionibus 1. unus. a) A. b) ad wiederholt, D radiert. c) am aus um in2. d) pneibus. 40 e) dahinter mo gestrichen. 4—7] II 45 ; Cod. 103. 8—16] II 46; Cod.gi. [?—32] H47; Cod. io5. 38 bis S. 46, 2a] II 49; Cod. jS. 4 6 8- Heiligenkreuz. Explanacio X temptacionum. Succinctaa) commemoracio decem contemplacionum. Explanacio cantici Debboreb) et Baruch. De libro iudicum.c) 5 Questiones de libris regum d) I. III. Questiones libri Dabraiamin. | Disputacio6) de ieiunio. f- 2 Cronica de regno Hebreorum. Liber prohemiorum totius ve(teris) testamenti. 10 Prefaciones librorum novi testamenti. Interpretaciones Hebraicorum nominum. Questiones de libro Ihesu Nave et Ruth. Interpretaciones librorum regum. Interpretaciones numerorum et maiorum prophetarum. 15 Interpretaciones novi testamenti. Liber locorum Eusebii novi et ve. tes(tam)., translacio Ieronimi/) Liber Eucherii Lugdunensis episcopi 1. unus. De nomine exteriore et interiore eiusdem. De significacionibus XII lapidum eiusdem. 20 Liber Ieronimis) de vita et obitu sanctorum. Epistola Ysidori ad Orosium. Defloracio eiusdem. 1f Super Abacuk prophetam. Oracio Abacuk pro ignoscencia.h) 25 Exposicio Bede in libros regum. 1f Super Iohel, Arnos, Zachariam, Ionam et Malachiam. 1f Super psalterium incomplete. f Super Mattheum li. IUI. 1f Breviarium super ewangeliis. 3o Exposicio super Mar(cum). Anseimus de veritate. De lapsu dyaboli eiusdem. De conceptu virginali et originali peccato eiusdem. De incarnacione verbi ad ve(rbum)1) proprium. 35 De processione spiritus sancti contra Grecos eiusdem. Epistola ad Valerianumk) episcopum de dissensione Grecorum in sacrificio. a) Sücc-. b) delb-. c) aus -cium m2. d) F^. e) difpucb. f) transl. Ier. mit eigenem Alinea. s) so A statt Isidori. h) ignoa. J) e frag- 40 lieh. k) hierauf epla gestrichen. 2^—25] III 41- 26] III 42- 27] III 43. 28] III 44; Cod. 244. 29] 1 38. I S. Heiligenkreuz. 47 Sermones duos Jeronimi, unum de persecucionibus, secundum de ieiuniis require in volumine Ysidori super vetus testamen- tum. | Libri beati Ambrosii. H Super Lucam 1. VII. 1f Exameron 1. VII. 5 De paradiso 1. unus. De Cayn et Abel. 1f Epistole in numero LXIX. Relacio Symachi de reparanda3) ara. Tractatus Ambrosii, in quo redarguit infidelitatem Maximi. io 1f De fratris excessu li. unus. De resurrectione. De virginibus 1. IUI. De viduitate 1. II. De perpetua virginitate b. Marie I. unus. 15 Oracio de graciarum accione profusa. De fuga seculi li. unus. Tractatus de X preceptis. De fuga viciorum. De timore dei et de auxilio, quomodo nasci debeat. 20 1f Super c Beati immaculati5 1. unus. De misteriis. De sex sacramentis. De penitencia li. III. Tractatus de penitencia. 25 1f De bono mortis. De Ysaac et anima. De Nabutheb) paupere li. unus. De spiritu sancto liber Didimi. Alchimus de fide trinitatis et incarnacione Christi. 3o Albinus de trinitate li. III. 1 De ofnciis 1. III. Sermones de diversis festivitatibus require in exposicione episto- larum Io(hannis) Augustini. Beati Gregorii pape. 1f Prima pars moralium li. V. 35 1f Secunda pars moralium 1. XI. a) paranda. b) -then m1, n von m2 gestrichen. 4] HI 5>; Cod. 1-6. 5—7] III 52; Cod. 204. 8] III 53. 11—20] III 54; Cod. i98. 21—25] III 51-5; Cod. 184. 26—30] III 5r> . 32] III 5"; Cod. 255. 35] II 7'; Cod. 146. 36] II 7-; Cod. 46. 40 A 8 8. Heiligenkreuz. 1f Tercia pars l. XI. | 1f Quarta pars moralium li. VJII. f- 3R 1 Prima pars Ezechielis omelie XI. Vita s. Remigii episcopi. 5 1f Secunda pars super Ezechielem omelie XII. Racio ieiuniorum quatuor temporum. 1f Omelie super ewangelia XLI. Epistola super eundem librum ad Secundum episcopum. Excerpta moralium maiora li. 35. 10 % Excerpta moralium minora 1. V. 1f De cura pastorali 1. III. 1f Dyalogus li. IUI. Vita saneti Petri Tharentasiensis3) episcopi. Epistole beati Bernardi ad Lucium papam. 15 Epistola Wilhelmi abbatis Cisterciensis. Epistola prioris et fratrum Carthusiensium. Epistola Wilhelmi episcopi. 1f Super cantica canticorum. 1f Item alia exposicio super cantica canticorum cuiusdam. 20 Dyalogus cuiusdam de tribus questionibus, videlicet de divine pie- tatis agnicione iudiciorumque divinorum diversitate nee non de varia agendi bene facultate. Item versus de diversis materiis. Tractatus Ysidorib) de tolerancia rlagellorum dei. 25 Tractatus Ysidoric) super cMagnificat\ Tractatus eiusdem de virginitate Marie. Tractatus de quinque septenis. Tractatus Hugonis de arbore sapiencie. Dyalogus duorum monachorum scilicet Cisterciensis et Clunia- 3o censis. I Hylarii episcopi. 1f Tractatus super Matheum. Sentencie quedam de s. trinitate et incarnacione verbi. CDe illo tractatus, quod persona sit in persona. Trac2; vgl. Cod. 64. 18] III 6'. ig— 30] Cod. 148. f. 3 col. 32 j ] / 75- 8. Heiligenkreuz. 49 Quid sit peccatum. Seritencie philosophorum. lohannis Crisostomi. 1 Super Matheum omelie XL. 1f Super epistolam ad Hebreos sermones 34. IT Tractatus unus, qui elucidarius vocatur. 5 1f Sermones de diversis 34. Sermo quod nemo ab alio ledatur, nisi a se ipso. De compunctione cordis li. II. De recuperacionea) lapsi li. unus. Sermones tres, unum in palmis, alium de cruce et latrone, tercium 10 in parasceue. De laude Pauli. De naturis bestiarum require in volumine Anselmi cCur deus homo\ Bede. 1f Super Marcum sermones XLVI. 1f Super Lucam li. VI. 15 Epistola Acca episcopi ad Bedam. Rescriptum Bede ad eundem. 1f Historia ecclesiastica gentis Anglorum li. V. Vita sancti Remigii episcopi. Sermo unus ad plures partes divisus. 20 1f Super cantica canticorum. Honorius super cantica canticorum. Beda super Thobiam. 1f Exposicio super Esdram allegorice. | De naturis rerum li. unus. 25 1f De temporibus Über unus. Tractatus de XII signis cuiusdam. 1f De tabernaculo l. III. Hugo de institucione noviciorum. 1f Super proverbia, ecclesiasten et canticorum. 30 1f Prima exposicio actus apostolorum. De diversis vocabulis provinciarum. Retractacio prime exposicionis actus apostolorum. 1 Secunda exposicio actus apostolorum. 1f Liber s; Cod. 82. 9] 7/p2; Cod. 98. 10] II 9\ 11] II g 4. 12] II g5; Cod. i04- 13] II Q6 ; Cod. 83. 14] II ()~; Cod. 113. i5] Hg8. 35 / ) und 17] II g9. 18] III 5'-. 23] I 6\ 25] I 2' ; Cod. 45 oder 88 oder 161. 3/] /// 4S; Cod. 220, f. 1 — 65. 58 8. Heiligenkreuz.. Methodii martiris. De principio seculi et Interregna gencium et finem seculorum re- quire in volumine scintillarum Bede. Et eundem tractatum in alio loco require in distinccionibus Petri cardinalis. | Beati Didimi. f- 6* col. I 5 Tractatum de spiritu sancto require in volumine Ambrosii de bono mortis. Yvonis episcopi. 1f Epistole numero C99?a) cuius principium cUrbanus servus ser- vorum dei\ Epistola Iohannis pape ad Anshelmum Lemoginensem episcopum. 10 De controversab) gestione cuiusdam. Utrum deus faciat omne, quod evenit cuiusdam. Questio de baptismo. 1f Epistole XXXIIIC), cuius principium £Excepti vos\ Tractatus ex decretis patrum determinans. 15 De miseria et iudicio. Sentencie de corpore et sanguine domini. Contra Grecos, qui negant spiritum sanctum procedere a filio. Quare occidentalis ecclesia azimum et orientalis fermentatum offerat. 20 Quid dignitatis Constantinus imperator apostolice sedis episcopo contulit. De heresi Michaelis patriarche Constantinopolitani. Subscriptio eorundemd) anathematis Leonis pape in eundem Michaelem. 25 Nuge cuiusdam Greculi contra observaciones Latinorum. De pascha. Error ab ethymoloya nominis. Inveccio in azimum. Gratissimus Petri Damiani. Petri Damiani. 3o Liber, qui gratissimus nominatur, require in volumine epistolarum Yvonis, cuius principium cExcepti vos\ Oraciones ipsius valde bonos require in volumine monachi super partem Ezechielis. a) so A statt igo. b) in A verderbtes Wort, etwa gi^. c) III über der Zeile. 35 d) e aus c in2. 7 und S] Ig8; Cod. 188. 13 — 2g] Ig"; vgl. hier Z. 30 und 31. 8. Heiligenkreuz. ^g Alquini. 1f Super genesim. De operibus sex dierum cuiusdam. Explanacio exodi Vinchwoldia) ex libris sanctorum patrum. Explanacio Levitici cuiusdam. | De mansionibus filiorum Israel. 5 De fide sancte trinitatis et incarnacione Christi, quorum principium cDomino glorioso5, que est epistola ad Karolum imperatorem, flnis ccuius nullus est finis', require in volumine Ambrosii de bono mortis. 1f Tractatus super VII psalmos et de laude eorum. IO Tractatus de laude confes(sionis). De fide s. trinitatis, incarnacione Christi. Tractatus de anima et de sede anime. Tractatus de physonomia corporis humanL Tractatus diversorum versiculorum de psalmis. r- De quadam penitenciam agente. Visio Vittimib) monachi. Visio Fursei abbatis. Confessio Cypriani episcopi et martiris. Vita sancti Allexii. 20 De quodam vicedomino nomine Theophilus. Prophecie Sibille Tyburtine de Christo. Passio XI m(illium) virginum. Miracula Fursei episcopi. Vita b. Patricii. Vita b. Cholomanni martiris. Vita b. Romani. Vita Coegini.0) Versus de materia ignota. M. Adam. 1f De divino officio metrice. Vita b. Agnetis metrice. Opusculum Gotolfi de cognoscendis accentibus. Libri octo cuiusdam, qui tractant de misteriis rerum gestarum ab Adam usque ad Machabeos inclusive. Exposicio dominice oracionis cuiusdam. 3 a) vchwoldi. b) so A statt Wettini. c) so A statt Coengei. 1 — 5] 159, 10 — 29] III 611. 30 (resp. 31) — j5] III 212, Cod. 300; vgl. S. 68, 31. 15 ÖO S. lleili genkreuz. Alani. 1[ De diversis significacionibus vocabulorum, scilicet equivocis misti- cis secundum or(diaem) al(phabeti). Brito de vocabulis bybliea) secundum or(dinem) al(phabeti). 1f Anticlaudianus Alani metrice et prosaice. 5 Compendium de humana natura require in vo. Odonis sermonum.b) Nycolai Gorram. 1f Super psalterium. 1f Super epistolas Pauli. 1f Distinctiones bone secundum or(dinem) alphabeti. | Eucherii Lugdunensis episcopi. f. 6v 1f Super genesim. co1- io Super libros regum. Librum ad Veranum episcopum de significacionibus nominum lati- norum require in vo. Iiero(nymi)c) de Hebraicis questionibus. De supernis creaturis. De coevis creaturis. De nomine interiori et exteriori. De hiis, que dicuntur per infinitum. De significacionibus XII lapidum. Anglomi. 1f Super minores et maiores prophetas. Cassiodori senatoris. 1f Super psalterium. Librum de anima et corpore require in volumine beati Bern(hardi) de consideracione. 1f De vera amicicia. Petri cantoris Parisiensis. 1f De concordancia ewangeliorum. Versus de corpore Christi require in volumine de deo diligendo 25 beati Bern(hardi). Zacharie. 1f De concordancia ewangeliorum prima pars. 1f De concordancia ewangeliorum II. pars. Interpretaciones Hebraicorum nominum. a) y aus 1. b) -f. mor^. c) die Abkürzung für -er undeutlich. 3o 1—3] cod. 27. 4] III 2S. 6] 16'; Cod. i5. 7] / 7-*. 8] III 6 I2. q und 10] I 2S. 18] II g I0- ". ig] I 63; Cod. g. 22] III 4" '; Cod. 214, f. 1 — 6'j. 23—25] I 63; Cod. 28. 26] III 8'; Cod. 147. 27] III 8-; Cod. 178. 20 S. Ueiligenkreut. 6 I Petri cardinalis. 1f Distincciones per alphabetum per totum. 1f Distincciones prima pars ab a. usque ad c. Liber Methodii martiris de principio et fine seculi. H Distinc. 2o]I8s. 25 62 8. Heiligenkreuz. Paterii. 1f Excerptaa) de veteri testamcnto ex dictis Gregorii pape. Hincmari episcopi. 1f Epistola ad Karokim imperatorem. Exhortacio Augustini ad IuÜanum comitem. 1f Sermones magistri sentenciarum numero XXV. Lactancii. 5 1f De falsa religione ad Demetrianum li. unus. De eadem religione. De falsa sapiencia philosophorum. De vera religione et vera sapiencia li. unus. De iusticia über unus. io De vero cultu Über unus. De vita beata. De Allaxandrob) imperatoread eu(n)dem, de quo supra, Über unus. Tractatus de qualitate lune cuiusdam per menses. ferias et horas. Tractatus de sompniis cuiusdam. 15 Narracio de presagiis tonitruorum cuiusdam. Vinchwoldi. Explanacio exodi ex verbis sanctorum patrum require in volumine Alquini super genesim. Explanacio Levitici ibidem. De mansionibus filiorum Israel ibidem. Lacardi.c) 20 Librum de missarum misteriis habens VII partes require in summa Beleth. j Albini. f. 7F De trinitate librum unum require in volumine Ambrosii de bono mortis, Dyalogum super genesim require in vita sancti Martini et in magna 25 biblia. Iohannis de Rupella. 1f Tractatus continens distincciones applicables omnium materiarum sacre scripture pro sermonibus tarn de tempore quam de sanctis. col. a) r über der Zeile. b) A; x aus n. c) so A statt Innocenthis III. papa. 3o 7] II 610; Cod. 224. -2) Ig6. 5] I 82. 26—28'] I 86 ; Cod. 170? 8. Heiligenkreuz. 63 Stephani Cantuariensis archiepiscopi. 1f Postille super vetus testamentum. 11 Postille super maiores et minores prophetas. IT Postille super li. regum etc. scilicet paral(ipomena), ecclesiasten, can(tica) canticorum, sapiencie, Ihesu filii Syrach, Thobiam, Iudith, Hester, Machabeorum. 5 Wylhelmus de Montibus. 1f Distincciones secundum or(dinem) al(phabeti). 1f Summa de diversis virtutibus. 1f Sermones super ewangelia per circulum anni. Sermones super epistolas Pauli per circulum anni. Monachy. 1f Super ultimam partem Ezechielis omelie XXII. 10 Septem omelias eiusdem, que ad idem pertinent require in volumine sermonum Augustini, cuius principium cQuis est homo\ Oracio una b. Ambrosii. Oraciones Anselmi sex. Oraciones ad Christum cuiusdam XVII. a) 15 Oracio m. B(e)rengarii una. Oraciones Petri Damiani tres. Ervei monachi. 1 Super Ysaiam. Omelie de oneribus XXX. Sermones ex verbis Ysa(ie). Libri Hugonis quatuor de claustro anime. 20 1f Smaragdi monachi. Dyadema monachorum. Iohannis monachi de scripturis patrum ad amatores contemplative vite. Tractatus de incarnacione cuiusdam. | 25 7R Libri Effrem dyaconi V. (1- 2 Ammoniciones eiusdem, prima per quam docemur fugere turpes cogitaciones, secunda suadet, ut orrmis populus, donec divina misteria celebrantur, in ecclesia expectet. a) V aus etwas anderem geändert. 30 l]IlO'. 2] I W2. 3—5]IlOs. 6] 1 26; Cod.go. 7]IIIg~; Cod. 16. 10, 13—17] II 7~; Cod. 262. 1H—21] III 9*. -22 bis S. 64, v] /// 8'4; Cod. i58o der Wiener Hof bibliothek. > sentenciarum scriptum. 64 8. Heiligen kreuz. De penitenciä duplici li.unus scilicet, qui(d) inter illam penitenciam intersit, que cum bonis operibus semper agitur et illam, que in fine agitur. Claudiani. Libritres, primus de inpassibilifate divinitatis, seeundusde mensura 5 numero et pondere, tercius de localitate anime require in volumine Augustini de quantitate anime. Thome de Aquino. 1f Super primum 1f Super seeundum 1f Super tercium !° 1f Super quartum 1f Contra gentiles li. quatuor. 1f Prima pars summe. 1f Secunda seeunde. 1f Tercia pars summe. 15 1f Questiones ad quodlibet. 1f De sacramento eukaristie. 1f Questiones de potencia dei X. Questiones de cognicione angloruma) fratris Egidii de Roma XllII. 1f Questiones de veritate. 20 ^[ Super Matheum. 1f Super Marcum. 1f Super Lucam. If Super Iohannem. Postiile super Iohannem. 25 Super ethicorum. lf Super cantica due exposiciones simul cum exposicione super apo- kalipsim. 1 Super cantica, prineipium cHec est voxJ finis cin secula seculorum'. Albertus magnus. 1f Tractatus super missam. Nycolay de Lyra. 3o ^f Postille super gene(sim) et exodum. 1f Postille super Leviticum, numeri, deutro., losue, | iudicum et Ruth. f. 7 col. a) A. 7] II 23. 8] II 2+; Cod. 132. p] II 25. 10] II 26; Cod. 70. 11] II 27. I2] II 2S; Cod. f)5. 13] II 2'°; Cod. 42. 14] II 2". i5] II i8. 35 16] II i9. i7 und 18] II i10; Cod. 5g. ig] II i"; Cod. 120. 20] II i12; Cod. 116. 21] III 1'. 22] /// i2. 23] III i3; Cod. 72. 26 und 27] III 2*4; Cod. 25g. 28] III 215. 2g] I g9; Cod. 22. 30] I 4' '. 31] I 42- S. Heiligenltrcuz. 65 1f Super regum, paralipomenon et Esdram. Compendium Petri Aureoli super totam bibliam. U Postille super psalterium. lf Super Ysaiam. 1f Super Danielem. 5 Questio probans per scripturas a ludeis receptas, quod misterium Christi a lege et prophetis sit impletum. IT Postille super quatuor ewangelia. 1[ Super epistolas Pauli. 1f Postille super Neemiam et Esdram. 10 Super XII prophetas, Iudith, Hester, lob, Thobiam. Questio una . Sermo s. Anselmi etc. 1f Super Ezechiel, Ieremiam et Baruch. 1f Super actus apostolorum et epistolas canonicas et apokalipsim. % Moralitatum prima pars. J5 1f Moralitatum II. pars. Holkot. IT Super quatuor libros sentenciarum. 1T Glosarius. Exposicio vocabulorum biblie. Exposicio cuiusdam monachi in novissimam visionem Ezechielis. Summa confess(orum) Ruperti.a) 20 De quatuor, que iuvant hominem post mortem. Exposicio dominice oracionis eiusdem. Exposicio simboli. Meditacio cuiusdam afflicti de passione domini. Exhortacio cuiusdam ad monachum in Stabulo.b) 25 Remedium contra iram. Exhortacio ad quemlibet cardinalem de contemptu mundi. Exhortacio ad quemlibet converti volentem. Visio Rudolf! c) monachi Cisterciensis de corpore et sanguine domini. Bartholomeus. 1f De proprietatibus rerum. 3o Epistola Dyonisii de morte apostolorum Pe(tri) et Pau(li). Crisostimusd) de laude Pauli. a) dahinter epi radiert. b) stabulo. c) o über um". d) A. 1 und 2] I 43; Cod. 85. 3] 1 44; Cod. 6g. 4] I 45 ; Cod. 200. 5 — 7] I 46; Cod. 25%. 8] I 47. p] I 48; Cod. g4- 10] I 53. 73] I 55. 35 14] I 5-*. i5] 15'; Cod67. 16] I 52. 17] Uli6; Cod. i37?. 18 — 2cf\ I i9; Cod. 5~ ; weniger vollständig ist die Beschreibung in Kenia Bernardina pars 11, t. r, 140 f. 30] III g^ ; Cod. 5o samt: 31 bis S. 66, 3] Cod. 56, f. gg — 720". Mittelalt. Bibliothekskataloge I. 5 66 S. Heiligenkreuz. Textus cantica canticorum glosatus. Exposicio super cantica canticorum. | 1 Decretum pontificum. Ortus virginis gloriose. 5 1f Moralitates fratris Heinrici monachi s. Crucis rerum naturalium, cuius principium cBeatus Bern.Ja) Ermaudib) abbatis. Tractatum de cardinalibus operibus Christi require in sermonibus Gwerrici abbatis. Iohannis de Hysdinio. 1f Postilla super lob. io % Postilla super genesim, cuius principium cPlacavit\ 1f Postille super apokalipsim, cuius principium cApokalipsis sub- auditur'. Racionale abreviatum. Exposicio dominice oracionis. 15 De verbis grecis baptisterii. De multiplici significacione ignis. Tractatus de V septenis. Tractatus de triplici coniugio. Summa sacre erudicionis. 20 Tractatus de originali peccato et baptismo. Sentencie cuiusdam de corpore domini. 1f Super cantica canticorum, cuius principium c Auetor5,, flnis 'per- manens omnibus'. Vita sancti Basilii Cesariensis archiepiscopi.c) 25 1f Excerpta cuiusdam monachi ex diversis dictis sanctorum patrum. 1f Super duas partes psalmorum, principium cQuoniam\ 1f Super unam partem psalmorum, principium cQuid gloriaris\ Exposicio super cantica cPrivatis diebus5. 1f Opusculum de accione missarum, cuius principium cOpusculum 3o de accione5. Summe. 1f Summa confessionumh) Iohannis. 1f Summa theoloice veritatis. 1f Summa virtutum. a) richtiger Anfang: Ut beatus Bernhardus. b) A. c) archi- über der Zeile. 35 3] Cod. 4g oder 44. 5 und 6"] Cod. i5gg der Wiener Hof bibliothek. 9] vgl- HI 96* I0] vgl- II t1- ll — 27] Cod. i5g. 22 — 24] Cod. 2g4. 25] vgl. I 87. 20"] I 5S. 27] I 57. 2g und 30] Cod. 1 gg. gi\ Cod. 274. 32] eine der Nummern Cod. 12g. 24g. 273. 32g. 33] III g2; Cod. 16. S. Heiligenkreuz. 67 1f Summa viciorum continens IX partes. 1f Summa donorum. 1f Summa collocucionum.a) Summ am confessorum Ruperti require in glosario. Summ am sacre erudicionis require in volumine super apokalipsim, 5 cuius principium cApokalipsis subauditur>. Hystorie ecclesiastice. 1f Ecclesiastica hystoria li. XI trans. . .b) 1f Prima pars antiquitatum Ioseph 11. XIII. 1f Secunda pars eiusdem li. VII. De bello Iudaico eiusdem li. VII. 10 1 Hystoria tripartita li. XII, translator Cassianus.c) 1f Hystoria Egesippi li. IUI. 1f Hystoria scolastica. 1f Racionale continens d) li. VIII. 1f Liber canonum. 15 1f Ordo episcopalis. 1f Sermones diversorum. U Speculum ecclesie continens sermones LXX quatuor. 1f Sermones de sanctis et de tempore LXXIII. Leonis pape de diversis festivitatibus require in volumine Augustini 2o super epistolas Io(hannis). Sermones Fulgencii ibidem. Beati Maximi ibidem. Eusebii ibidem. Sermonem Athanasii de observacione monachorum require in 25 exposicione Ysidori super vetus testamentum. Sermonem cuiusdam episcopi, factum in synodo episcoporum requi- re in volumine Bern(hardi) de collo(quio) Sy(monis) ad Ihesum.c) Sermonem cuiusdam de s. trinitate require in volumine Ekberti contra Catharos. 3o IT Sermones de tempore cuiusdam. 1f Sermones Gvverrici abbatis. Tractatus Ernaudi abbatis de cardinalibus Christi operibus. 1f Sermones Odonis Parisiensis per circulum anni. a) richtig collectionum. b) Schluß undeutlich; translati?. c) so A statt 35 Cassiodorus. d) continens li. VIII mit eigenem Alinea. e) im. /] Cod. j94? 2] II 1$; Cod. 313. 3] II l4; Cod. 24.0. 7] /// ö- r> Cod. 106. 8] 1 3l. r, und 10] I32; Cod. 34- n] 1 35 ; Cod. 80. 12] 1 3". 13] I 84; Cod. 34O. Oder Cod. 378 der Wiener Hofbibliothek. 14] ? III glosatus. H Daniel J 3o 1f Duodecim prophete de littera nova glosati. 1f Duodecim prophete glosati. 1f Tres libri Salomonis glosati scilicet parabole, ecclesiastes et cantica canticorum. 1f Matheus 1 , 35 1f Lucas / §losalus' a) destitucione. b) so A statt Basilii; vgl. S. 54, 5. c) so A statt Pinuphii. d) A. e) ysias. 5—17] III 8G; Cod. i55o der Wiener Hof bibliothek. ig] III 3'0. 22] 18'; Cod. 30. 23] Ig1. 28] I T-. 29] 1 1*; Cod. 53. 30] I 1'. 31] Cod. 32. 40 32] I i^; Cod. 201. 33 und 34] I i3; Cod. 61. 3S] Ig4; Cod. 2g$. 36] I g ■>'. 72 8. Heiligenkreuz. 1f Iohannes et Marcus glosati. lohannem glosatum require in sentenciis Prosperi. 11 Apostolus glosatus. Epistolas canonicas glosatas require in volumine a) (Lan)franni.b) 5 Cantica canticorum glosata require in de proprietatibus rerum. 1f Byblia maior. Compendium historiarum. Nomina Hebraica in biblia contenta. Dyalogus Albini super genesim. io lnterpretaciones vocabulorum super genesim. Liber locorum Eusebii Cesariensis episcopi. De significacionibus rerum in sacra scriptura. Liber de barbarismo Albertic) monachi. Regule de penultimis sillabis. 15 Tractatus m. Moysi de Grecia super verba, que in prologis s. Ie- ronimi reperiuntur, de quibus plurimi solentdubitare lectores. IT Biblia minor, prima, II. III. IUI. pars biblie. | H Liber matutinalis estivalis. f- ? 1f Liber matutinalis hyemalis. 20 1f Liber concordanciarum. 1f Concordancie Io(hannis), Chalderini. Tf Auctoritates philosophie etc. H Aurora maior tractans historias byblie metrice.d) 1f Aurora minor, modo predicto. 25 1f A.b.c.darius, continens distincciones secundum or(dinem) al(pha- beti), materias applicables ad sermones. Tabula exemplorum de adopcionum habundancia ad omnem materiam in sermonibus secundum or(dinem) alphabeti. Tractatus de viciis et virtutibus secundum or(dinem) al(phabeti). 3o A.b.c.darius, cuius principium cAbel principium dicitur ecclesie', tractans materias applicabiles ad sermones per modum distinccionum secundum or(dinem) al(phabeti). Distincciones cuiusdam ab a. usque ad d. S e n e ce. f Epistole ad Luciliume) LXXX. 35 Ad Paulum XI. Pauli ad Senecam III. a) vola. b) ftani A; vgl. S. 61, 17. c) so A statt Alberici. d) Byblie metrice mit eigenem Alinea. c) Lucillum .4. 1] Ig5; Cod. 281. 3] Ig2; Cod. 26 od. igg od. 260. 6 — 16] III g 3. 4o 17] III 2 !~4. 18] I io*. ig] I105. 20] III 9'; Cod. 6. 21] III i5; in Cod. i5o?. 23] 1 16. 24] I i~. 25 und 26] I 89. 34—36] III 8 >2; Cod. i58. R col. 2 8. Heiligenkreuz. j3 Prologus Ieronimi. Epytaphium Senece. Librum unum ipsius require in passione s.Thome martiris. Epistolas aliquas beati Pauli et Senece require in volumine beati Ieronimi contra Iovinianum. 5 Tullii. 1f De officiis li. III. De senectute li. unus. De amicicia li. unus. De republica li. unus. 1f Rethorica vetus li. II. 10 Rethorica nova li. VI. Exposicio rethorice veteris. Poetriam novam require in gestis Barlaam et Iosaphat. Flores excerptos ex diversis poetis require in volumine Bern(har- di> de colloquio Sy(monis) ad Ihesum. 15 Libri gramaticales. ^f Priscianus maior, grecismus et Allexander. . v 1f Priscianus minor. I • 9 MT ... 0l j 1 Summa gramatice Petn Hehe. 1f Liber derivacionum eiusdem. Meditaciones Anselmi metrice. 20 1f Summarius Heinrici li. XI. Tractatus de exposicionibus quarundam herbarum. 1f Derloraciones fratris Gotolfi. Vita beati Bern(hardi) metrice. Opusculum eiusdem de accentibus require in volumine m. Adam. 25 Librum Emerici de quantitatibus et de VIII partibus oracionis re- quire in volu(mine) Innocencii super VII psalmos. Tractatum Albertia) monachi require in magna biblia, in volumine Hugonis de archa Noe. De penultimisb) sillabis eiusdem in magna biblia. 3o Summam misteriorum require in sermonibus Augustini. Symoniac) Garl(andi) in gestis Barlaam. Thobiam metrice ibidem. Odas Oracii ibidem. a) so A statt Alberici. b) pon-. c) so A statt Synonima. 35 6—g] Cod. 228; vgl S. 40, 11. 10—12] III 210. 16] III 310; Cod. 312. lj] III $9; Cod. i38. 18] III 312. ig und 20] III ^S; Cod. 108. 21] III 3" ; Cod. 2400 der Wiener Hof bibliothek. 2j und 24] Cod. t6j. 34] vgl. S. 40, 10. 74 8. g. Heiligenkreuz. Musice. U Musica Gwydonis prosay(ce)a) et rythmice. Sentencie Ysiderib) in musicam. Dyalogus Odonis in musicam. Regule eiusdem de rithmimacia proporcionali. 5 Regulas breves de musica require in passione sancti Thome martiris. lf Liber privilegiorum. Cronice. Liber Salustii de bello Romanorum. Textus algorismi. io Cronica Honorii liber unus. Cronica Orosii. Cronica Ottonis Frisingensis pars II. Historiam Affrice gentis etlndorum require in volumine scintillarum Bede. 15 Gesta Karoli imperatoris. Gesta Allexandri metrice require in volumine Ysidori de summo bono. Cronica solempnis autoris require in volumine Ruperti de expe- dicionec) Ierosolimitana. 20 Mappa mundi.d) g. Verzeichnis der vom Bruder Andreas entliehenen Bücher, 15. Jahrh. Die Handschrift Nr. 79 zu Heiligenkreuz ist in jetzt bräun- lich verfärbtes, einst weißes Schafleder über Holzdeckeln gebunden (3i'4 X 22 cm), auf Pergament geschrieben und enthält Origenis homiliae XXVII in lib. numeri saec. XII. Auf dem hinteren Deckel 25 ist ein Papierblättchen aufgeklebt, das von einer Hd. des 15. Jahrh. ein kurzes Bücherverzeichnis überliefert. Jedes Buch beginnt darin eine neue Zeile. Daß der in Frage stehende Vermerk Bücher von Heiligenkreuz betrifft, läßt sich nicht strenge beweisen. Als älterer Besitzvermerk erscheint im Codex nur ein innen auf den Vorder- 30 decket geklebtes, mit Tinte statt Druckfarbe fixiertes Bibliothekszeichen auf länglichem Papier streifen; in der Mitte ein Kreuz im Kreise, in den freien Zwickeln Wappenteile , abwechselnd 3 Querbalken, a) ce fehlt. b) A. c) erstes i über der Zeile. d) darauf perduc clinis. 7] III 98. 8] III 413. 10] III 6]+. 11] III 6>\ 12] Cod. 197. g. 10. Heiligenkreuz. *] C. 3 Vögel (2 -\- 1) und in den Ecken des Streifens die Zeichen I, 7; D, 4. Ebenda von einer Hd. saec. XVIII die Aufschrift: Sub classe I. Monasterii B. M. Ord. Sac. Cist. ad S. +. Cathalogo inscriptus Ord. 4 Litt D Nr. 7. Doch ist trotz des späten Besitzvermerks, dem ein ähn- licher auf f. 3 des Codex entspricht, die Zugehörigkeit der in der 5 Notiz angeführten Bücher zum Stijt Heiligenkreuz höchst wahrschein- lich. Auch sind sämtliche hier aufgezählten Bücher in den älteren Katalogen des Stiftes zu finden. Träger des Namens Andreas er- scheinen im 15. Jahrh. nach Watzl a. a. 0. wiederholt: S.36, Nr. 23j, der 1411 bursarius war; S. 3j Nr. 250 Andreas Fr üe au ff 1436 — 10 1466; S. 41, Nr. 274, der 1463 bursarius war; S. 41, Nr. 280, der 1470 Prior war; S. 42, S. 287 Andreas Weinstock; S. 43, Nr. 2g 1. Druck. Xenia Bernardina pars II, tom. 1, p. 14S. Subscriptos libros habet frater Andreas. Summam Altisidiorensis.a) Item Holkot. Item Nicol(aus) de Lyra super libros Salomonis. Item glosa super cantica canticorum. Item Bedam super cantica. Item Gregorium super cantica. Item primam seeunde. 15 20 10. Lektionenverzeichnis des 15. Jahrh. Cod. 220 zu Heiligenkreuz (vgl. oben S: 16) ist in weißes, blind verziertes Schafleder über Holzdeckeln gebunden, deren Seitenkanten abgeschrägt sind (27-3 x 20 cm). Ein Rückenzettel von rotem Papier zeigt die Aufschrift MS. Excerpta ex lib. sentent., ein anderer Zettel 25 darüber die Zahl 220. Die Innenseite des Vorderdeckels weist nebst der Signatur N 2 das S. 18 \ 36 ; 74, 3o erwähnte, mit Tinte eingedruckte Bibliothekszeichen auf mit den Signaturen in den Ecken J 15, E 5 nebst der Aufschrift Lombardi Petri excerpta ex libris sententiarum. Unten steht mit Tinte Sub Classe I und ferner Monasterii B. M. V. Ord. 30 Sac. Cisterc. ad S. Crucem Cathalogo inscriptus Ord: 5 Litt. E Nr. 2 (aus 1 verändert). Auf f. iR sind diese Signaturen zum Teil wieder- holt. Die Handschrift besteht aus drei ursprünglich getrennten, später zusammengebundenen Teilen. 1) f. 1 — 66 s. XIII Excerpta sententiarum Petri Lombardi. 35 2) /• ^7 — 79 s. XIV Sifridus, Summa dietaminis; das letzte Blatt Überlieferung. Cod. 79 %u Heiligenkreu-, saec. XV. a) A. 76 10. Heiligenkreuz. ist schon im 14. Jahrh. von anderer Hand ergänzt und es wurden damals dort noch einige andere kleine Eintragungen gemacht, unter anderem der Hymnus Ave corpus Christi carum — in perenni gaudio. 3) f. 80 — iüö Clemens V. papa, Sermo deconeeptione; Detranslatione 5 spineac coronae; Volquinus, Homilia. Am Ende dieses Teils der Hs. steht Per manus fratris Gotfridi anno domini 1 38 1 . Im 15. Jahrh. müssen diese Stücke schon zusammengebunden gewesen sein, wie das an verschiedenen Stellen eingetragene Lektionenverzeichnis be- weist. Der f. 64" stehende Hinweis auf das lateinische Menologium 10 des P. Chrysostomus Henriquez (i63o) ist an den Rändern sehr stark beschnitten. Der vorhandene Einband fällt also nach diesem Jahre. Dieses Verzeichnis, welches die aus verschiedenen Büchern der Bibliothek im Refektorium vorzulesenden Abschnitte enthält, beginnt, von anderer, jüngerer Hand geschrieben, auf f. 6$v von der Mitte 15 der ersten Kolumne ab, füllt die zweite Kolumne und setzt sich auf dem folgenden Blatte fort, um erst auf der Versoseite des letzten Blattes (f. io6v) den Abschluß zu finden. Der Anfang ist in zwei Kolumnen, das Weitere (von f 66 v an) in Langzeilen geschrieben. Das Q des ersten Wortes Quomodo ist durch Minium und Größe 20 hervorgehoben; außerdem sind die Bezeichnungen der Festtage rubriziert. Eigennamen beginnen mit Minuskeln. Es fehlt jede Interpunktion. Die im Original rubrizierten Stellen sind durch ge- sperrten Druck kenntlich. Es existiert eine unvollständigere Parallelüberlieferung (vgl. 25 oben S. 16). Der erste Teil dieses Lektionenverzeichnisses nämlich, enthaltend die Lectiones de tempore, ist im Cod. g3 s. XV zu Heiligenkreuz vorhanden. Dieser, in den Xenia Bernardina pars II tom. I, p. 148 beschrieben, enthält neun Heiligenleben. Das Lek- tionenverzeichnis steht auf dem in die Blattzählung nicht einbezogenen 30 Vorsetzblatt. Der Rest einer freigebliebenen Kolumne wurde ver- wendet, um den Anfang der Aufzählung einzutragen, die sich auf der Rückseite desselben Blattes in Langzeilen fortsetzt. Der am Schluß des Verzeichnisses mit der Jahreszahl 1481 genannte Schreiber A. W. ist Andreas Weinstock, der nach dem Mariazeller Nekrolog 35 an einem 23. Februar starb (vgl. Watzl, a. a. 0. S.42). Ungedruckt. Erwähnt von Gabr. Meier im Centralbl. f. Bibl g (i8g2), S. S14. Quomodo leguntur libri in refectorio per totum annum in mo- f-65v nasterio sanete Crucis ordinis Cisterciensis hie seeundum ordinem co ' J invenies. Primo in adventu domini legitur Ysaia propheta tarn in 4o ecclesia tarn in refectorio. Lector in refectorio ineipit capitulo LII° Überlieferung. Cod. -2-20 -u Heiligenkreu^. io. Heiligenkreuz. yy scilicet c Consurge consurge'. Illo die legitur omelia Iohannis episcopi, postea legitur de XI honeribus, quere in libro Ervei super Ysaiam. Secunda dominica omelia in libro Haymonis super ewangelia. Dominica tercia legitur ibidem. D(ominica) quarta legitur omelia ibidem. Item quatuor temporum adventus domini le- 5 gitur de omelia sancti Bernhardi super cMissus est\ In vigilia nati- vitatis domini legitur sermo beati Bernhardi in memoria(m) beate virginis Marie. In die sancto legi(tur) sermo beati Bernhardi, postea in nova legenda, postea legatur, quod residuum est de lec- cionibus matutinalibus et omeliis. Item infra nativitatem legitur 10 omelia Haymonis super ewangelia. In circumcisione domini legitur sermo beati Bernhardi, postea in nova legenda, postea in libro Haymonis super ewangelia. In vigilia epi(phanie) leguntur ser- mones | Bernhardi et aliorum doctorum per totam octavam. Dominica infra octavam epiphanie legitur omelia Bernhardi, 15 quere in libro Casseodoria) de vera amicicia. Dominica prima post ephiphaniam domini cantatur historia cDomine, ne in ira tua\ Eademb) die legitur omelia Haymonis super ewangelia. Post octavam nativitatis domini leguntur epistole Pauli tarn in ecclesia quam in refectorio. Dominica secunda post epiphania 20 legitur omelia Origenis, quere in libro Cassiodori de vera amicicia. Dominica tercia legitur omelia Gerhardi super Matheum. - gustini super6) Iohannem, quere omelia XIla circa medium. Feria tercia pentecostes legitur omelia Augustini super Iohannem, quere 40 in omelia XL 4a. Feria quarta legitur omelia Augustini super Io- hannem. querein omelia XXV., non in prineipio, sed circa prineipium. a) vni. b) so A statt ad. c) so A statt Monte. d) A. e) nochmals. io. Heiligenkreuz. 79 Feria secunda legitur omelia Bede presbiteri super Lucam, quere omeliaa) XXXIII3. Feria sexta legitur ibidem, quere omelia XVIIa. Sabbato inebdomadab) penthecosten legitur omelia ibidem XIIIP. Nota, ubi deficiuntur omelie, leguntur sermones Bernhardi et aliorum doctorum de festo penthecosten. Item in die sancte 5 f. 66R trinitatis legitur ex commentario sancti Augustini contra | quinque co1' 2 adversarios, quere in libro H(a)ymonis super apokalipsim. Item nota, quomodo leguntur libri de tempore a festo penthe- costen usque ad adventum domini in refectorio, quere in libro usuum capitulo XL1° et in libello ordinis. Item domi- 10 nica post festum trinitatis legitur omelia Haymonis super ewan- gelium cHomo erat dives5. Item in illa die cantatur hystoriacDeus5 usque ad kalendas Augusti; et tunc legimus quatuor libros regum et lector hos ibi incipiat, ubi octava leccio fecit flnem in choro. Dominica secunda legitur omelia Haymonis super ewangelium 15 cHomo fecit cenam magnam\ Dominica tercia legitur omelia ibidem. Dominica quarta legitur omelia unde supra. Domi- nica quinta legitur omelia ibidem. Dominica sexta legitur omelia Chri(sostomi) super Matheum, quere omelia XI a. Domi- nica septima legitur omelia Haymonis super ewangelia. Domi- 20 nica octava legitur omelia lohannis episcopi super Matheum, quere omelia XXI. Dominica nona legitur omelia Haymonis super ewangelia. Dominica decima legitur ibidem. Dominica un- decima ibidem. Dominica duodecima ibidem. Dominica tercia decima ibidem. Dominica quarta decima ibidem. 25 Dominica quinta decima legitur omelia lohannis episcopi, quere omelia XVII. Dominica sexta decima legitur Haymonis omelia super ewangelia. Dominica septima decima ibidem. Domini- ca duodevicesima legitur omelia lohannis episcopi super Matheum , quere omelia XXXVIa. Dominica undevicesima legitur omelia 30 Haymonis super ewangelia. Dominica vicesima legitur omelia lohannis episcopi superc) Matheum, quere omelia XXXVIa. Domi- nica vicesima una legitur Augustini super Iohannem, quere omelia XVIa, non in principio, sed circa medium. Dominica vice- sima tercia legitur omelia Haymonis super ewangelia. Domi- 35 nica vicesima quarta legitur omelia lohannis episcopi super Matheum, quere omelia XXXVa. Dominica vicesima quinta legitur omelia Augustini super Iohannem, quere omelia XXIIla, non in principio, sed circa medium.d) Nota, quod quatuor historie, que cantantura kalendas Augusti6) 40 usque ad adventum domini, quere in libro usuum capitulo XXIX0. a) -liä. h) -moda. c) s aus q geändert. d) dahinter etwa g rubrizierte Schriftlichen ausgewischt. c) Au aus etwas anderem korrigiert. 8o 10. Heiligenkreuz. Explicit tabula de tempore, quomodo leguntur libri in re- fectorio per totum annum. Incipit tabula de sanetis. In die saneti Stephani legitur sermo beati Bernhardi, quere in minori volumine ipsius. Et postea 5 legitur nova legenda ipsius. In dielohannis ewangeliste legun- tur sermones Leonis pape, quere in libro Augustini episcopi super epistolas lohannis apostoli, postea legitur legenda ipsius, quere in nova legenda. In die innocentum leguntur sermones Maximi episcopi, quere in libro. Augustini super epistolas lohannis apostoli, 10 postea legitur legenda ipsorum in nova legenda. In die saneti Thome episcopi et martiris legitur legenda ipsius in nova legenda. Silvestri pape legitur legenda ipsius, quere in nova legenda. Fabiani et Sebastiani legitur legenda ipsorum, quere in nova legenda. In die s. Agnetis legitur legenda ipsius, quere in nova 15 legenda. In die s. Vincencii legitur legenda ipsius, quere in nova legenda. In die conversionis Pauli legitur sermo beati Bern- hard^ quere in minori volumine ipsius, postea legitur legenda ipsius in nova legenda. Iuliani con.fessoris legitur legenda ipsius in nova legenda.3) In vigilia purificacionis Marie legitur sermo 20 Ieronimi, quere in antiqua legenda libro primo, in die vero legitur sermo Bernhardi, quere in maiori volumine ipsius. In die Agathe legitur legenda ipsius in nova legenda. In die Dorothee legitur legenda ipsius, quere in antiqua5) legenda libro primo. Kathedra saneti Petri legitur legenda ipsius in nova legenda. In die Mathie 25 apostoli legitur legenda ipsius ibidem. Thome de Aquino legitur vita ipsius, quere inc) libro Cassiodori de vera amicicia. Gregorii pape legitur legenda ipsins, quere in nova legenda. Benedicti abbatis legitur sermo beati Bernhardi, quere in magno volumine ipsius. Annunciacionis Marie legitur sermo Bern- 3o hardi, quere in magno volumine ipsius, postea legatur legenda ipsius in nova legenda. Ambrosii con. legitur legenda ipsius in nova legenda. Marci ewangeliste legitur omelia s. Bernhardi super ewangelium, quere in traetatu ipsius super ewangelium cAnte diem festum', postea legitur legenda ipsius in nova legenda. In die 35 s. Petri martiris legitur legenda ipsius in nova legenda. Philippi et Iacobi apostolorum legitur omelia beati Bernhardi, quere in traetatu super ewangelium' Ante diem festum3, postea legatur legenda ipsius in nova legenda. In invencione sanete er u eis legitur legenda desaneta crueein nova legenda. lohannis ante portamd) 40 a) folgendes In die s. . . . wurde %u In vigilia zu ändern versucht, dann durch Punkte getilgt. b) -quo. c) folgendes vita ipsius getilgt. d) ptä. 10. Heiligenkreuz. 8 I latine*) legitur legenda ipsius. quere in libro quarto. In vigilia Petri et in die legitur vita ipsius, quere in dialogo Gregorii pape. Barnabe apostoli legitur omelia Bernhardi, quere in trac- tatu super ewangelium cAnte diem festüm', postea legitur legenda ipsius in nova legenda. In vigilia corporis Christi et in die 5 legitur sermo Bernhardi ad Petrum episcopum, quere in libro Ysi- dori de summo bono, postea legatur traetatus Pascasii de corpore usque ad sequentem dominicam, tunc leguntur libri regum, quere in libro Augustini de doctrina christiana. In die saneti Iohannis Baptiste legitur sermo Bernhardi, quere in magno volumine ip- 10 sius, postea legenda ipsius in nova legenda. In vigilia aposto- lorum Petri et Pauli legitur sermo Bernhardi, quere in minori volumine. In festo ipsorum legitur sermo Bernhardi, quere in magno volumine ipsius, postea legitur legenda ispius in nova legenda. In translacione s. Benedicti legitur legenda ipsius, 15 quere in antiqua legenda libro tercio. Marie Magdale ne legitur sermo Bernhardi, quere in magno volumine ipsius, postea legitur legenda eius. In die Margarethe virginis et martiris legitur legenda ipsius, quere in antiqua legenda libro tercio. In die Iacobi apostoli minoris legitur legenda ipsius, quere in nova 20 legenda. Eodem die legitur legenda Cristoffori martiris in eodem libro. In invencione saneti Stephani pro. legitur legenda ipsius in nova legenda. Dominici confessoris legitur legenda ipsius in nova legenda.5) eltliche Chorherren ge- gründet. Diese wurden ein Menschenalter darauf durch Chorherren nach der Regel des hl. Augustin ersetzt und Hartmann, später Bischof 5 von Brixen, war ihr erster Propst. Herzog Leopold wird auch für die zum Gottesdienst nötigen Bücher gesorgt haben. Ein ausdrück- liches Zeugnis dafür liegt in der Urkunde vor, durch die er von den Chorherren S.Nicolai bei Passau für Klosterneuburg 1 136 ein Missale und eine Bibel in drei Bänden erwarb, wofür er dem Kloster in Passau 10 jährlich die zollfreie Einfuhr eines Schiffes gewährte.*) Die Ver- bindung mit dem Passauer Kloster wird um so verständlicher, als Propst Hartmann von dort berufen worden war. Die alten Bücher- verzeichnisse des Stiftes ermöglichen es, das allmähliche Wachsen der Bücher Sammlung zu verfolgen. Das älteste Verzeichnis s. XII (im 15 Cod. 838, hier Nr. 1 1) enthält nur ij Bände, das zweite (im Cod. 252, hier Nr. 12) und das dritte (im Cod. 161, hier Nr. i3) sind vom An- fang des i3. Jahrh. Die Schulbibliothek ist durch ein kleines Ver- zeichnis um das J. 1200 vertreten (im Cod. 1243, hier Nr. 14). Be- sonderes Interesse für die Bibliothek scheint Propst Nikolaus (1257 — 20 i2j<)) gehabt zu haben; unter seiner Regierung findet sich schon ein eigener Bibliothekar in dem aus Passau nach Klosterneuburg gekommenen Priester Albertus Saxo de Hunoldesburch. Er trug in die Hss. den Besitzvermerk des Stiftes und seinen eigenen Namen ein.'2) Auch unter Propst Pabo (1270 — 1292), in dessen Zeit Hardwik 25 l) Monumenta Boica IV, yo Nr. 7; vgl. Historia S. Leopoldi ed. Hieron. Pe~, Viennae Austriae 1747, p. 80 und Perlbach im Centralblatt f. Biblioth., Jahrg. 2 (i885), S. 27. 2) vgl, r, B. im Cod. 742 (Vergil, Kclogae Georgica Aeneis) am Ende: Albertus Saxo nach Noti^enblatt d. kais. Akad. Jahrg. 2, Wien i852, S. 26. Kr ist schon 1263 urkundlich erwähnt; s. auch Herrn. Pfeiffers Angaben über Auffindung seines 3o Grabsteins und über das Vorhandensein eines alten Glasgemäldes, das ihn darstellt (Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg i, Wien i(jo8, S. 24 Anm. 1). 6* 84 Klosterneuburg. im J. i2()i die Predigten Sibotos und anderer sammelte (Cod. 450. 451. 452), Hadmar (1293 — i3oi), Rudger II. (i3oi — i3o6), Ber- thold I (i3o6 — i3i~)7 Stephan von Sierndorf (i3 ij — i33y) wuchs die Bibliothek bedeutend; unter anderem wird Dechant Berthold 1325 5 als Mehrer der Bücher genannt. Aus dieser Zeit hat sich das um- fangreichste Kloster neu burger Verzeichnis erhalten, das im J. i33o von Magister Martin angelegt ist (hier Nr..i 5). Lange verschollen, kam es erst 1775 zutage. Die Zahl von 366 Hss. jedoch, die von Zeibig für diese Zeit angenommen wird, muß eingeschränkt werden, 10 da er alle späteren Nachträge mitgezählt hat. Auch Karl Drexler und Wolf gang Pauker haben in der Topographie von Niederöster- reich Bd. 5, S. 2$3 diese Angabe übernommen. Als ganz außer- gewöhnlich darf für eine deutsche Bibliothek der Umstand bezeichnet werden, daß sie schon im i4.Jahrh. nachweisbare, eigene Einkünfte 15 bezog.') Durch den Verwaltungsbericht des Großkeller er s Hartmann vom 10. Sept. 1341 ist die Anschaffung folgender Bücher bezeugt: Item pro libro missali VII1 / Jalenta. Item pro uno epistolario VIII ta- lenta. Item pro alio epistolario ad dominas XVIII talenta. Item pro duobus p salter iis XII talenta. Item pro uno antyphonario decem 20 talenta. Item pro una biblia IX talenta. Item pro concionali duodeeim solidos. Item pro benediccionali IX solidos. Item uniim aliud viaticum cum briviario pro VIII talentis. Item unum alium librum matutinalem pro XII talentis, exclusis aliis libris quibus- dam, qui inveniuntur post me, quos comparavi. (Fontes rer. Austr. 25 2. Abteil. Bd. 10, Wien 1857, S. 28 4.) Viele Mitglieder bereicherten die Bibliothek auch nachher wesentlich, so 1377 der Schreiber Ber- thold, i38o der Großkellerer Peter, i3g3 der Spitalmeister Hadmar.2) Das von Zeibig im Archiv f. Kunde österr. Gesch.- Quellen Bd. 7 (18 51) und jetzt besser von Adalb. Fuchs in den Monumenta 3o Germaniae veröffentlichte Necrologium Claustroneoburgense bietet folgende Angaben: 3. Januar: Andreas Kerner de Prunna dedit J) in Italien lassen sich solche Verordnungen wohl schon in so früher Zeit belegen, in Deutschland sind sie sehr selten. Die auf die Klosterneuburger Bibliothek bezüglichen Stellen sind abgedruckt von Zeibig im Archiv f. Kunde österr. Gesch.- Quellen Bd. 5, 35 Wien i85o, S. 268 f. Die älteste Noti^ scheint die aus dem iß58 begonnenen Obliga- torium %u sein, wo von Joh. Ret~er bemerkt wird: obligavit VI talenta ad librariam dominorum pro XII talent. redditum. Dann folgt: Notantur redditus bibliothecae se- eundum literas, mit dem Schlußdatum: Actum sub anno domini r^85 in die Martini. Die Einkünfte der Bibliothek von i^gq s. in Fontes rer. Austr. 2. Abt. Bd. 10, Wien 40 i85j, S. LI Anm. 3. 2) Zeibig hat a. a. O. nicht alle in Betracht kommenden Namen angeführt. So fehlt das im Noti^enbl. d. kais. Akad. Jahrg. 2 (1882), S. 26 erwähnte Legat des Iohann de Ersprun von 7377 (nach Codex 741). Bei Zeibig, Archiv Bd. 7 (i85i) erscheinen noch folgende Namen von Schreibern: Chunradus (S. 2j8), Maj'tinus (S. 2jg), Heinricus (S. 280), Gebhardus (S. 2go), Uh'icus (S. 2g2), Wilandus (S. 2g%). Klosterneuburg. 85 bibliam (Beginn des /j. Jahrh.). 12. September: Sifridus pbr. et can., fr. n., dedit librum matutinalem pro anniversario (Ende des 14. Jahrh.). 2 o.September: Mag. Wem her u s Pragensis, can., fr. n., tradidit bibliam (Ende des 14. Jahrh.). ig. November: Notandum, quod. d. Chunradus eap. de S. Martino comparavit hystoriam de s. Elyzabet cum 2 libris 5 (Ende des 14. Jahrh.). — Aus den cLibri oblationum et anniversa- rioruni gehören außerdem folgende Einträge hieher : 14. März: Nicolaus de Tulna, Anne uxoris sue, d. Ludjvicus olim dec. h. m., pbr. et can., fr. n., cum aliis filiis suis dederunt 12 tal., pro quibus comparati sunt 2 libri speculi Vincencii a. d. 1421. 7. September: 10 Iacobus Strobl, Chunigundis ux., Osjvaldus fii, can. et fr. n., hie ob. a. d. etc. (15)33, dederunt librum matutinalem, qui ante chorum ad S. Petrum superius iacet. 3o. September: Chunradus de Pirpaxvm, Katherina ux. eins, d. Thomas fil. eorum, can., fr. n., Anna filia eorundem cum aliis amicis, quibus peragi debet 8 dies ante Micha- 15 helis vel 8 post, pro quo anniversario dederunt in promptis Ö4tal., pro quibus est empta preciosa summa b. Thome super Matheum, super Marcum dupliciter, super Lucam et super Iohannem in pergameno et textus alii quam plures libros. Acta sunt a. d. 1427. 27. De- cember: Item d. Johannes dictus Colinus can., fr. n., dedit librum 20 missale. (14. Jahrh.) Unter Propst Koloman ist die Institution des Bibliothekars schon fest; i38$ erscheint als solcher Rudger, vor 1450 Kaspar Per mann.1) Einzelne Käufe werden erwähnt von Seite der Pröpste Albert Stock (140g — 1418), Georg! Müstinger (1418 — 1432), Simon! von Timm (1442 — 1451)- Nach Zapper t weist seine 25 Regierungszeit und die seines Nachfolgers, Simon Haundl (1451 — 1465), die Erwerbung der meisten und vorzüglichsten miniierten Hss. auf;2) ferner sind zu nennen Joh. Hechtl (1465 — 1485) und Jakob I Pamperl (1485 — 150g). Noch heute sind ferner aus diesen Zeiten ziemlich viele Hss. von Mitgliedern des Stiftes geschrieben nachweis- 3o bar.3) Da eine Anzahl von Chorherren im 15. Jahrh. lehr er an der Universität Wien, Koloman von Chnapp (f 1433) zugleich mit Konrad von Waldhausen als Vertreter der österr. Chorherrenstifte auf dem Baseler Konzil tätig war und mehrere Prediger von Ruf in dieser Zeit aus Klosterneuburg hervorgingen, ist der gesteigerte 35 Bedarf an Literatur, in erster Linie der theologischen, erklärlich. So wird auch die außerordentlich umfangreiche Sammlung von Schriften berühmter Wiener Universitätslehrer wie Thomas von Ilaselbach, Heinrich Langenstein von Hessen, Nikolaus von Dinkelspühcl, die l) Bestimmungen aus dem 14. Jahrh.: De conservacione et comodatione librorum 40 s. Fontes rer. Austr. 2. Abt. Bd. 10, S. LI Anm. 5 und wiederholt im Monatsblatt des Altertumsvereins ^u Wien iX$(, Ar. y, S. i"^. 2) österr. Zeitsehrift für Geschichts- und Staatskunde, Wien itt'jC, S. ^12. 3) Zeibig a. a. ()., S. 2jo. 86 Klosterneuburg. noch heule in der Stiftsbibliothek erhalten sind, verständlich.1) Nach diesen allgemeinen Bemerkungen über das /j. Jahrh. mögen aus Berthold Cerniks Arbeit (s. Literatur) einige wichtigere Nachrichten für die Bibliotheksgeschichte Klostemeuburgs hier Platz finden. Um 5 1418 empfing der Chorherr Leopold zur Anschaffung von Missalien 21 fl. und 6 // Pfennige (S. 127, Anm. 2). Der Chorherr Johann von Perchtoldsdorf (f 1428) kaufte im J. 1421, als er sich zu Padua aufhielt, Bücher um 534 fl. für das Stift. (S.104, 127). Wie Kloster- neuburg Handschriften von auswärts entlehnte (ein Buch aus Voran, I() S. 146), so verlieh es auch seinerseits Bücher zur Abschrift. Ein solches Zeugnis von 1433 betrifft das umfangreiche Werk des Franz von Retz, Super 'Salve regina\ das nach St. Lambrecht geschickt wurde (S.109). Als bedeutungsvoll könnte ivohl die Nachricht (S. 159) über das einstige Vorhandensein von Bücherverzeichnissen im J. 1440 15 gelten (1439 — 1440. Ltem pro una cute alba ad registra li brumm 32 ^>), wenn es sich da nicht etwa nur um Pergamentstreifen mit Lnhaltsangaben für die einzelnen Handschriften handeln sollte. Der schon erwähnte Bibliothekar Kaspar Per mann ließ sich das Einbinden der Werke sehr angelegen sein (S. 125, Anm. 3) und 1452 findet man 20 260 Ketten für Bücher in Rechnung gestellt. Außer der eigentlichen Stiftsbibliothek kommen die Bücher der Schulbibliothek und die in der c Silberkamme f des Propstes in Betracht (S. io3). Zur Vermehrung derselben wurden nun auch Schreiber außerhalb des Stiftes heran- gezogen.2) Im folgenden sind die auf Blicherzuwachs bezüglichen 25 Stellen ausgehoben, Archivalien jedoch nicht berücksichtigt. Cernik hat eine Anzahl der dort genannten Stücke mit Handschriften der Bibliothek identifiziert, für andere auf den im Druck befindlichen Katalog von Hermann Pfeiffer verwiesen. Es ist möglich, daß bei einigen Notizen, die über Einband, Bücherbeschläge u. dgl. handeln^ 3o Bücher gemeint sind, die schon vor dem 75. Jahrh. in der Bibliothek vorhanden waren und damals nur ausgebessert wurden. Die Bücher- titel sind der leichteren Übersicht wegen durch gesperrten Druck hervorgehoben. 1402. Item eidem (lohanni scriptori) de plenario et aliis di- 35 versis XI ß II &. 1404 — 1405. Item domino Nicoiao pro per- x) besonders erwähnt wird 1488 von Drexler a. a. O., S. 25^ der Ankauf einer Venediger Ausgabe der Naturalis Historia des Plinius. (Hain *rjo8g). 2) Von auswärtigen Schreibern nennt Cernik S. 104, Anm. 1 folgende: 1402 Iohannes; 1416 — 1418 Iacobus; um 1420 — 1421 Iohannes, Fridericus, Erhardus; ^wischen 1421 und 1422 40 Georgius, Petrus, Clemens, Iohannes Wispaum; 1422 — 1423 Iohannes musicus; 14-3 — 1424 Martinus; i4^5 Martinas; 14^7 Urbanus; 1441 mag. Reinhardus ; 1442 Nicolaus; 1443 Franciscus; um 1445 — 1446 Heinricus. Da~u vgl. die auf S. 119 ff. genannten Illuminatoren. Klosterneuburg. 87 gameno ad katholicon novum Illlßor. 11% tal. XII J>. 1418 — 141g. Item pro statutis synodalibus pro expensis V teil. III ß. Item pro libro super genesin in toto XII ß. Item Iohanni scrip- lori pro libro super quarto s(ancti) Thome II tal. 141g — 1420. Item pro novella Io(hannis) And(ree) et Innocencio XLIIflor. 5 et aliis X flor. Item pro statutis provincialibus I flor. 1420. Seriptoribus: Item Iohanni de Holkot XXXII & . . . Item dem Fuerstchind pro plenario XXIIIIIj2 tal. XXXI III &. 1420 — 1421. Pro per gameno: Item umb X ß der großen heut zu dem anti- phaner1) per XVIII facit XXII1 j.2. 1422 — 1423. Pro novella 10 sexti Ioh(annis) Andree VIII flor. . . . Item pro certis sexter nis lecture, quos scripsit (notarius Clemens) XIIII flor . . . . Item scri- benti mappam. Item pro libro arengarum. . , . Item pro libro super cMissus esf cum papiro XIIII ß. 1420 — 1424. Item pro questionibus mercurialibus III flor. Item pro Laurencio de 15 Pinis super decreto XVIII flor. Item Martino scriptori pro libro in medicinis et antiphonario III flor. b(onos). 142s — 1426. Item pro libro quarti magistri Nicolay Dinchelpuchel XIII flor. 1426 — 1428. Scriptori Ordnung kurfursten XXIII \h. Item scriptori de virtutibus herbarum XLII &. 1426 — 1428. 20 Item pro libris super ' Salve regina" XIII!/2 tal.2) 1428 — 142g. Pro per gameno: . . . Item umb ic und zwo heut ad Hb r um d. doctoris3) per XVIII '/& facit VII tal. V ß VI &. . . . Item scriptori de libro ma- tutinalix) de XLVIII quinternis per XLV & facit IX tal. . . . Item umb ain gesmeid super librum scintillarum Bede. 1433 — 25 1434 . . . Item permisi scribere sermones magistrales in V sex- ternults per XVII ^, facit III ß. . . . Item Laurencio seratori umb ain smeid super psalterium. i43§ . . . comparavi litter am ana- tomie LXXXä. . . . Item permisi scribere fratri Symoni coneepta super se eunda parte pro fr atribus legenda XLII &. 143 j . . . Item 3o Ytalico ex parte biblie a plebano in Nejvburga forensi '/JaL 1438 . . . Umb 1 haivt über das puch Tholomei LVI ^. 1438 — i43g . . . Item pro corio ad librum officii beate virginis. i43g — 1440 . . . Item seratori de ferramentis ad bibliam antiquam XIIII ß. 1440 . . . Item pro duobus asseribus ad libros prophe- 35 tarum 24 h. 1441 . . . Umb 2 gesper auf meines herren kroniken XVIII & . . . Domino meo pro aurea bulla scribere i'/2 gross sexternos LXX £>. 1441 — 1442. Item . . . kathene in libro mam- matractus. 1444 • ■ • Pvo libro sermonum empto ex iussu d omini) decani XII ß. 1446 . . . Item pro sermonibus de sanetis 40 l) auch zum J. 144'] crn-älmt. 2) auch zu 1432 — 1433 erwähnt. 3) .V. Augu- stini. 4) auch ~u 14^2 — 1433 und ^u 14^4 ist eines erwähnt. 38 Klosterneuburg. magistri Thome de Haslpach. 1440. Hern Leotoldten umb ain pucli in iure X ß . . . Hern Leotoldten pro ettlich sextern in iura J///J ... Item pro libro ho rar um IUI tal. 1450 . . . Item pro arboribus consangwinitatis (etc.) XII ß. 1452 . . . Item scrip- 5 tori scribenti summ am Axten(sem) III tal. 1452 — 1453 . . . Item umb ain halbe hairt pro lohanne de Esdinio. 1476 . . . Item pro una biblia papirea aufgedrugkt und ingepundten VII tal. i4J(j . . . Mertn gsell umb vier pücher corpus biblie III tal. 14X2. Item pro ligaturaduorum librorum etunius libellihorarum II' j Jal. 1490. 10 Item dem maier , der des markgrafen genealogey1) gemalt Xtal. 1494- Coronica novo1) 3 tal. 1495 • ■ • Pro libro ser- monum Meffret. 1408. Item pro I notierten vigili et pro quodam libello, quod dicitur anthidotarium oracionum IUI ß XII /&. 1499- Item pro quodam libro sermonum de tempore et 15 de sanctis una cum parva summa Anthonini. Gleichfalls ins 15. Jahrh. gehört ein Verzeichnis, genauer ge- sprochen eine Anzahl von Ausleihverzeichnissen über Bücher, die sich im Gebrauch einzelner Chorherren befanden. Da jedoch die Angaben aus der gleichen Zeit stammen, können sie mit Recht als 20 ein Ganzes gelten (hier Nr. 16). Auch später sind Bücher teils aus dem Nachlaß einzelner Chorherren, teils in Inventaren belegt, jedoch fast durchwegs Drucke verzeichnet (z. B. aus dem 16. Jahrh. in der Neuen Rapulatur f. 260 Nr. 14). Unter Propst Georg II. Haus- mannstätter wurde von dem 1513 als Dechant verstorbenen Vinzenz 25 WeiJJenb erger nicht nur das Archiv geordnet, sondern auch die Bibliothek; der von ihm verfaßte Katalog ist leider verloren. Im Kirchenschatz, der beim Einfall der ungarischen Rebellen im J. 1605 aus Klosterneuburg nach Melk geflüchtet wurde, befand sich 'Ein vergoldtes Plenarium mit Stein versetzt und cEin silbernes Plenarium 3o mit der h. Dreifaltigkeit' (Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg 1, Wien 1908, S. 121 f.). Im J. 1656 trug der Bibliothekar Vitus Mer- brich den Besitzvermerk des Stiftes in alle Handschriften ein (vgl. hier bei Nr. 1 1. 12. i3). Seit Eugen Pirkelbauer (um iji 5) ist eine ununterbrochene Reihe von Bibliotheksvorständen nachweisbar. Der 35 Bibliothekar und Dechant Floridus Lee b (1761 — 1770) brachte die Bibliothek in neue Räume5) und vermehrte sie später als Propst (1 782 — 1799)- Sein Nachfolger Benedikt Eb e l (f 1 79s) begann einen großen Katalog, der jedoch nur 150 Hss. umfaßt. Erst Maximilian Fischer hat 1808 ein vollständigesVerzeichnis der Hss. in zwei mäch- 4o tigen Folianten geliefert, das noch heute als Grundlage für weitere l) von Ladislaus Suntheim. 2) von Hartmann Schede!. 3) beim Um^ug tauchte eben das oben genannte Verzeichnis des mag. Martin von 1330 auf. Klosterneuburg. 89 Untersuchungen dient. In den Jahren i836 und iS3j wurde die Biblio- thek in die neuen schönen Räume der Rotunda mit Nebensälen ge- bracht; die 1254 Hss. sind in zwei anstoßenden Zimmern aufgestellt. Dieser reiche literarische Schatz hat schon in ältester Zeit Ver- luste erlitten. Selbst die vom Stifter des Hauses geschenkte Bibel in 5 drei Bänden, von denen im Verzeichnis Nr. 11 noch zwei Bände verzeichnet waren, während im Katalog von i33o nur mehr einer erscheint, ist heute auch noch in diesem verstümmelt. Ob die Bibliothek durch den Brand von 1 1 581) litt, ist nicht bekannt,2) yvenn auch die Wahrscheinlichkeit mit Hinsicht auf das jüngere Alter der jetzt er- 10 haltenen Hss. dafür spricht. Bei dem großen Brande von i33o3) ist, soweit wir durch eine bestimmte Angabe (im Katalog von i33o) wissen, nur ein Buch, Mater verborum, zugrunde gegangen; dieses aber hatte der Schullehrer entlehnt. In den Hussitenkriegen bildete das stark befestigte Klosterneuburg eine uneinnehmbare Feste, so 15 daß dahin von auswärts Bücher in Sicherheit gebracht wurden, wie z. B. aus dem Kloster Sedlec.4) Zur Zeit der Reformation, wo die Zucht in fast allen geistlichen Häusern gelockert war, hat die Biblio- thek offenbar Verluste erlitten?) Doch gegen Ende des 16. Jahrh. muß sich das literarische Leben im Stifte gehoben haben, da sich zu 20 dieser Zeit dort eine Druckerei befand!') In den Türkenkriegen erwies sich Klosterneuburg 168 3 als festes Bollwerk. Erst später wurden aus der Stiftsbibliothek alte Drucke (Inkunabeln) abgegeben, xvovon J) n58 . . . Niwenburch claustrum combustum est. (Continualio Claustroneo- burgensis II; Mon. Germ. Hist. Scriptt. IX, S. 6i5; vgl. ebenso in der Contin. Claustro- 25 neob. III a. a. O., S. 62g.) 2) in der Topographie von Niederösterreich Bd. 5, S. 25$ wird es allerdings angenommen. 3) 1330 . . . in primis vesperis exaltacionis sanete crucis ecclesia Neumburgensis grave et intollerabile dampnum est perpessa, eo quod ambo monasteria tarn dominorinn quam dominarum, non proprio igne, sed per incendium aliunde videlicet in civitate exortum, in cinerem et favillam sunt redaeta. (Continuatio 3o Claustroneob. VII in Mon. Germ. Hist. Script. IX, S. 755 f.) Wenn sich Zeibig im Archiv f. Kunde österr. Gesch.- Quellen Bd. 7, Wien i85i, S. 25j zum Beweise für die Ver- nichtung von Urkunden und Hss. ebda, auf das Verschwinden von Richards Hand- schrift und Leopold von Lilienfeld beruft, so wird nach Blumbergers Beweis, daß es sich hier um eine Erfindung Hanthalers handle, die gan^e Annahme hinfällig. 4) dar- 35 über vgl. im Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg •], Wien und Leipzig ig 10, S. ^45 ff., den Aufsat^ von Berthold Cernik. Andere böhmische Klöster brachten damals ihre Bücher ins Schloß ~w Krumau in Böhmen; vgl. Fontes rer. Austr. 2. Abt. Bd. 37, S. ']Soff. 5) in der Wiener Hof bibliothek stammen aus Klosterneuburg Cod. i5o Seneca, Epistolae; Epistola Brachmanorum, Alexandra M. (etc.). Cod. 364 Petrus Pictaviensis, Epitome ±0 historiae sacrae; Martinas Polonus, Chronicon ; Annales Claustroneoburgenses (etc.). Cod. 373 Annalen, Papst liste, etc. (nur Bl. 20). Cod. 21QI A^o, Brocardica. Cod. 237 5 Petrarca, De remediis utriusque fortunae. Cod. 4126 Augustinus de Ancona, Postilla in epistolas canonicas. Cod. 52f)0 Tractatus de instrumentis, quibus motus planetarum in- veniuntur. Cod. 1507S Breviarium cuiusd. presb. Claustroneoburgensis. — Cod. 303 zu 45 Heiligenkreu^ gehörte einem Klosterneuburger Chorherrn. 6) Drexel a.a. ()., S. log. QO Klosterneuburg. einige in die Wiener Hof Bibliothek Aufnahme gefunden haben,1) und noch im ig. Jalirli. sind Verluste von Hss. nachweisbar. Seit der Zeit der Gebrüder Pez haben die handschriftlichen Schätze des Klosters viele Forscher angezogen.'2) Die hauptsächlichsten 5 Leistungen weist die folgende Zusammenstellung der Literatur aus. Literatur. Archiv f. Geographie, Historie, Staats- und Kriegskunst Jahrg. 10, Wien 1820, S. 205. 208. 20g — 212. Tho. Fr. Dibdin, A bibliographical antiquarian and picturesque tour (etc.) Vol. 3, London 1821, S. 6rj — 618. 10 Fr. Lindemann, Programma annuam lustrationem publ. gymn. Zittaviensis a.d. XXIV. Mart. 1828 inchoandam indicit, p. 26 — 31. Th. Graff, Diutiska Bd. 3, Stuttgart u. Tübingen 182g, S. 267 — 2j5: Altdeutsche Sprachdenkmäler in Klosterneuburg. H. Pert^ im Archiv der Gesellschaft f. alt. deutsche Gesch. Bd. 3, Frankfurt 1S21, 15 S. i5o — i5i. 5ig — 52i ; Bd. 6, Hannover 1838, S. 186 — igo. J. H. G. Zapp er t, Bücher mal er ei en in dem Psalterium des h. Leopold und in anderen Hss. der Bibliothek des Chorherrenstiftes Klosterneuburg, in Österr. Zeitschrift f. Geschichts- und Staatskunde herausg. von J. P. Kaltenbaeck Jahrg. 2, Wien 1836, Nr, 67—75. 77—78' 20 E. G. Vogel, Literatur d. öffentl. u. Corporationsbibliotheken, Leipzig 1840, S. ij5. Jos. Chm el, Hss. in österr. Bibliotheken, nachgewiesen von Mone in Der österr. Ge- schichtsforscher Jahrg. 2 Heft 2, Wien 1841 ; Noti^enblatt S. LH. AI. Primisser und Jos. Freih. v. Hormayr, Kunst und Alterthum in Oestreich im Taschenbuch für vaterländ. Geschichte Jahrg. 37, Berlin 1848, S. 2gi. 2g2. 25 H. J. Zeibig, Ährenlese merkwürdiger Inscripte aus den Hss. der Stiftsbibliothek ~u Klosterneuburg im Serapeum, herausg. von Naumann Jahrg. 184g, S. 266 — 270; Jahrg. i85o, S. 121 — 123. H. J. Zeibig, Die deutschen Handschriften der Stiftsbibliothek %u Klosterneuburg im Serapeum. herausg. von Naumann Jahrg. i85o, S. 101 — 10g. 123 — 125. 3° H. J. Ze ibig, Die Bibliothek des Stiftes Klosterneuburg. Ein Beitrag ^ur österr. Literatur- geschichte im Archiv für Kunde österr. Geschichtsquellen Bd. 5, Wien i85o, S. 261 — 316. Daraus sind die alten Kataloge im Intell.-Bl. des Serapeum Jahrg. 11 (i85o) und 12 (i85i) abgedruckt. H. J. Zeibig, Die Hss. der Classiker in der Stiftsbibl. ^u Klosterneuburg im Noti^en- 35 blatt der kais. Akad. d. Wissenschaften 2. Jahrg., Wien i852, S. 25 — 26 ; die histo- rischen Handschriften (usw.) S. 104 — 106. i$5 — 138. W. Watte nb ach, Hss. des Stiftes Klosterneuburg im Archiv der Gesellschaft f. alt. deutsche Gesch. Bd. 10, Hannover i85i, S. 5g 3 — 5g4. Jos. Mar. Wagner, Mitteilungen über Klosterneuburger Hss. im Anzeiger f. Kunde der 04 deutschen Vorzeit, Nürnberg 1861, Sp. ig2 — ig5. 252 — 2^5. 26g — 273. 30g; Nürn- berg 1862, Sp. igi. 232. H. Hoff mann von Fallersleben, Mein Leben. Bd. 2, Hannover 1868, S. 254. 255. x) Inc. 1. D. 7 (Hain *i577ß), Inc. 25. C. 11 (Hain 12137), Bd. 1. — Die Incunabel Nr. 463 des Wiener Schottenstiftes (Wann, Sermones, Passau i4gi) gehörte ebenfalls 45 Klosterneuburg. 2) Pe^, Scriptores rer. Austr. I, p. 4^ sq.: lustravimus anno 1716 insignis istius praepositurae bibliothecam, cum excusis tum manuscriptis libris instruc- tissimam . . . nee dissimulamus, multa inde praeclare in usum studiorum nostrorinn nos retulisse cum antiquitatis Austriacae studiosis a nobis in consequentibus communicanda ii. Klosterneuburg. 9 I Fr. Schulte, Die Reclitshandschriften der Stiftsbibliotheken usw. III. Klosterneuburg in Sitzungsberichte der kais. Akad. der Wiss. in Wien, Phil.-hist. Classe. Bd. 5j, Wien 1868, S. 575— 604. Jul. Petzholdt, Adreßbuch der Bibliotheken Deutschlands usw., Dresden i8j5, S. 221. 4g%. Martin May'r in Neues Archiv der Gesellschaß f. alt. deutsche Gesch. Jahrg. 5, Hannover 5 18S0, S. 130. Joh. Huemer, her Austriacum in Wiener Studien f. klass. Philologie Jahrg. g, Wien 1S87, S. 5i—54. Joh. Bohatta und Mich. Hol^mann, Adreßbuch der Bibliotheken der österr.-ungar. Monarchie, Wien igoo, S. g2. 10 Bertli. Cernik, Das Schrift- und Buchwesen im Stifte Klosterneuburg während des i5. Jahrhunderts im Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg 5, Wien igi$, S. gj — 176'. Herrn. Pfeiffer, Catalogus codicum manuscriptorum, qui in bibliotheca canoniae Claus- troneoburgensis servantur, Viennae ig 14. Außerdem vgl. Gold mann im Centralblatt f. Biblioth. 5 (1888), S. ig f. 15 11. Verzeichnis des 12. Jahrhunderts. Cod. 7Ry f- 7V> f- (VR habuit Colinus, /. yb habuit Tuerso (d. i. Hermann Turso, Chorherr zu Klosterneuburg) und f,8v habuit pedagogus et 5 est combustus, alles von derselben Hand m' mit derselben Tinte und in einem Zuge geschrieben. Wahrscheinlich waren dies Zusätze in der Vorlage, die vom Abschreiber des vorliegenden Exemplars mit herüber genommen sind. Mit Rücksicht darauf ist es nicht wahr- scheinlich, daß ein Autograph Magister Martins vorliegt. Eigen- 10 tümlich ist ferner die Orthographie folgender Namen: f. iR Rutht, f. jR Nazaretht, Bethtfagie, die so im Text belassen wurde. Die durch eigene Überschriften kenntlichen Gruppen in dem von m1 geschriebenen Teil des Verzeichnisses reichen bis in die Mitte von f. (S)V. Von da an zeigt dieses eine andere Anlage, indem zwar 15 auch hier bestimmte Gruppen von Büchern gebildet und durch Über- schriften gekennzeichnet wurden, jedoch breite leere Räume zwischen ihnen für Nachträge vorhanden sind. So stehen f. Sv, gR libri medi- cinales von m2 und m3 , ebenso f. gv, ioR libri loyce, ivobei m3 mit den Nachträgen auf der ersteren Seite nicht ausreichte und deshalb 20 auf f. ioR unten weiter sehr leb, die Zusammengehörigkeit der Bücher zu einer Gruppe durch einen von einer Seite zur anderen hinüber- geführten Klammerstrich andeutend; f. ioR stehen libri gramaticales (Grammatiken), f. iov libri artis arismetrice, libri musicales, libri Tulii, /. jir auetores gramaticales (Schulautoren); f. uv ist leer. 25 Endlich steht auf dem oberen Teil von f. i2R das Verzeichnis der vom Magister Martin hinterlassenen Bücher. Im Druck sind beim Text von m1 und m'2 die Zeichen für Ab- teilung der einzelnen Bände (das Alineazeichen oder z) weggelassen, die Abteilung nach Bänden jedoch, dem Codex entsprechend, durch 30 Alinea kenntlich gemacht. Bei m3 dagegen, wo die einzelnen Bände zum Teil in der Manier von m 7 sich abheben, zum Teil jedoch in fortlaufenden Zeilen stehen und nur durch = voneinander getrennt sind, werden hier entsprechende Spatien verwendet. Große Zahlen mit Flexionsbezeichnung, z.B. LI0, LXXIlIlm wurden der Übersicht- 35 lichkeit halber nicht in Buchstaben wiedergegeben. Das durch Be- schneiden am Rande verstümmelte li von hie ineipe /. 5 v ist wohl als Merkzeichen zur Fortsetzung einer bis hieher gelangten Revision, Abschrift 11. dgl. anzusehen. Drucke. Zeibig im Archiv für Kunde österr. Geschichtsqu. 5, S. 284 — 2g8, ohne 40 Kennzeichnung der verschiedenen Hände, jedoch mit Angabe der modernen Biblio- thekssignaturen für die noch erhaltenen Bände. Danach im Serapeum 12, Intell.-Bl. S.i — 5, 9 — 13, ij — 21, 25 — 28. Vgl. Becker, Catalogi Nr. 189, Gott- lieb, ÜMB. Nr. 94. i^. Klosterneuburg. 103 f. ix Anno ab incarriacione domini MCCCXXX festo nativitatis vir- ginis gloriose registrati sunt libri bibliotece ecclesie Newurgensis a magistro Martino canonico supradicte ecclesie, qui tunc temporis3) habait librariam in conmisso sine omni fruetu temporali expeetans sokimmodo a domino et virgine Maria pro laboribus suis remune- 5 racion e m sem piternam . Primo habet biblioteca de edicione sanetissimi patris nostri Augustini libros subscriptos: primo Augustinum supra psalterium in primo volumine scilicet in primam quinquagenam. In seeundo volumine b) a LI. psalmo usque ad LXX11II. 10 Item in tercio volumine a centessimoc) primo d) psalmo usque in finem centessimi quinquagesimi. Item epistole beati Augustini in uno volumine. Iteme) Augustinus de civitate dei. Item libri retraetationum Augustini XV. Item Augustinus ad 15 Petrum de fide. Item Augustinus de regulis ecclesiasticis. Item libri duo retraetacionum Augustini. Item Augustinus de divinacione de- monum, in uno1) volumine. Item Augustinus in sex opera dierum sive exameron Aronis. Item Augustinus in encheridion. 20 Item omelye saneti Augustini super Iohannem. Item Augustinus contra Iulianum et Donatistas. Item Augustinus de quatuor virtutibus karitatis. Item ibidem de penitencia. Item de ieiunio et oracione et de morte. Item ibidem sermo arguens dolosum et iraeundum. Item ibidem de cogitacioni- 25 bus. Item sermo increpans, qui retinet iram diu in corde. Item sermo de deeimis et de futura vita cogitanda. Item sermo de oracione dominica. Item sermo de flagello. Item sermo de nati- vitate domini seeundum carnem. Item sermo ad virgines. Item traetatus de carne superba. Item sermo de quinta feria et sexta 30 passionis domini. Item sermo Iohannis Constantinopolitani episcopi de compunecione. Item doctrina domini Severini episcopi. Item altercacio saneti Ambrosii contra eos, qui animam non confiten- tur facturam, sed esse porcionem virtutis dei. Item Ieronimus f. 2K contra Arrianum nomine Heladium. | Item Augustinus de pastori- 35 bus. Item idem de ovibus. Item Augustinus de beata vita. Item exposicio Gerhochi super canonem, in uno volumine. Überlieferung. Bibl. ^u Klosterneuburg, ohne Signatur im Schaukasten ; m1 Corpus, in 2 — m5 Petit. a) der Schluß der Worte temporis, omni, sempiternani ist durch Feuchtigkeit zum 40 Teil zerstört. h) hierauf usque ad septuagesimum gestrichen. c) A. hierauf psla gestrichen. °) hierauf liumelyc gestrichen. '; \ '.' 104 J5- Klosterneuburg. Item Augustinus Je gracia novi testamenti. Item Augustinus contra Parmenianum Donatistam libri tres. Item Augustinus de kachetizandis*) rudibus. Item Augustinus ad matrem, que dicitur ammonicio. Item Beda de situ terrc sanete. Item de obitu vene- 5 rabilis Bede, in uno volumine. Item Augustinus de saneta trinitate. Item Augustinus confessionum lib. XII. Item sermo Augustini de verbis domini seeundum dieta ewan- geliorum. io Item Augustinus super epistolam Iohannis. Item ibidem Au- gustinus de mendacio. Item ibidem Augustinus soliloquiorum duo libri. Item Augustinus de penitencia duo libri. Item sermo eius- dem de diseiplina christiana, in uno volumine. Item Augustinus de quantitate anime. Item Augustinus ad 15 sanetum Ieronimum epistola. Item epistola eiusdem ad Marcellinum de questione anime. Item epistole eiusdem ad Optatum episcopum de natura et origine anime. Item epistola ad Renatum de eadem re. Item libri duo ad Vincencium Victorem de eadem re. Item epistola eiusdem ad Petrum presb(yte)rum de eadem re. Item due 20 epistole eiusdem ad Petrum et Abraham de eadem re. Item tres libri Augustini de statu anime. Item Augustinus ad Aurelium de opere monachorum. Item Augustinus de agone christiano sive corona victorie, in uno volumine. Item Augustinus contra Iulianum hereticum. Item ibidem vita 25 virginis gloriose metrice, in uno volumine. Item Augustinus super genesim ad litteram libri XII. Item ibidem Bernhardus de colloquio Symonis et Ihesu. Item eiusdem contra vicium ingratitudinis, in uno volumine. | Item Augustinus contra quinque hereses, paganos, Iudeos, Ma- f. 2V 3o nicheos, Sabellianos, Arrianos liber unus. Ibidem contra Manicheos libri duo. Ibidem exposicio generalis de fide katholica. Ibidem liber contra Manicheos, utrum Augustini vel saneti Evodii ignora- tur. Ibidem disputacio Augustini contra Maximinum episcopum Arrianorum. Ibidem contra eu(n)dem hereticum disputacio Augu- 35 stini. Ibidem altercacio cuiusdam Laurencii et Pascencii et Augu- stini de saneta trinitate. Ibidem epistola Ieronimi ad Theodosium et ceteros anachoretas, in uno volumine. Item questiones Augustini super pentateueum id est genesim, exodum, ubi sequitur de tabernaculo, Leviticum, numeri, deutrono- 4° mii. Ibidem questiones Ihesu Nave. Ibidem questiones de libroiudi- cum. Ibidem capitulum ex libro retraetacionum Augustini. Ibi- a) A. 15. Klosterneuburg. 105 dem epistola Bernhardi abbatis Cläre Vallis ad dominum papam Eugefiiüm, in uno volumine. Item Augustinus contra Faustum Manicheum de vita patriar- charum vel figuris prophetarum plures libri. Ibidem due epistole Augustini ad Valentinum de gracia dei et libero arbitrio. Ibidem 5 tractatus Augustini de libero arbitrio. Ibidem über Augustini de correpcione et gracia. Ibidem Augustinus de libero arbitrio et pre- sciencia dei. Ibidem sermo Augustini de commimi vita, in uno volumine. Item Augustinus de doctrina christiana libri IUI in uno volumine. 10 Item sermo Augustini de sermone domini in monte habito. Ibidem Augustinus de mundicia cordis. Ibidem Augustinus ad Pauliuum de videndo deo. Ibidem Augustinus ad Simplicianum Mediolanensem episcopum de libris regum. Ibidem Augustinus ad Ulticiuma) de VIII questionibus. Ibidem Augustinus de predesti- 15 nacione, in uno volumine. Item Augustinus de gracia dei et libero arbitrio. Ibidem questio Augustini super verbo apostoli, ubi dicit cCui vult miseretur et quem vult obdurat5, cum alias dicat apostolus cQui vult omnes homines salvos fieri\b) Ibidem epistola Valentini ad Augustinum. Ibidem 20 sermo Augustini de communi vita, in uno volumine. | f. 3R Item Augustinus de nupciis et concupiscenciis. Ibidem de bono coniugali. Ibidem de virginitate. Ibidem de professione sancte viduitatis. Ibidem in encheridion. Ibidem decreta sive sentencie Allexandri pape.c) Ibidem summa magistri Iohannis de Boleto de 25 officiis divinis, in uno volumine. Item libri magistri Ruberti. Primo Rubertus de divinis officiis. Item Rubertus in librum numeri libri duo. Ibidem Rubertus in librum deutronomii libri duo. Ibidem Rubertus in librum iudicum libri duo. Ibidem Rubertus in librum Ruth.d) Ibidem eiusdem 30 in librum Iosue. Ibidem exhortacio magistri Lanfranci et correpcio ad Beringerum chatolice ecclesie adversarium.6) Ibidem scriptum Theodorici de oracione dominica, in uno volumine. Item Rubertus super cantica. Item Rubertus super prophetas minores. 35 Item Rubertus in cantica. Item Rubertus super apocalipsim libri XL Item Rubertus super genesim. Item Rubertus super ewangelium Iohannis libri VII. Item Rubertus super secundam partem Iohannis libri VIII. 40 a) A. b) fil. c) Ibidem — pape doppelt, an erster Stelle gestrichen und folgendes in uno volumine radiert. *') Rutht. c) adversario. 106 15. Klosterneuburg. [tem Rubertus de victoria verbi dei libri XIII. Item Rubertus in exodum et in Leviticum. Item Rubertus super quatuor prophetas maiores.8) Item concordancie librorum byblie in duobusb) voluminibus. 5 Item libri magistri Hugonis. Primo Hugo super ecclesiasten. Item Hugo de ordinacione claustri. Ibidem de iudicio dei. Ibidem Über de luminaribus ecclesie, in uno volumine. Item Hugo super ierarchias saneti Dyonisii episcopi de differencia mundane theologie et divine. io Item Hugo super ecclesiasten. | Item Hugo super quedam veteris testamenti. f- 3V Item Paulus Orosius ad Augustinum episcopum libri VII. Item Ouorius super psalterium prima pars. Item Onorius super psalterium seeunda pars. 15 Item Onorius super psalterium tercia pars. Item Onorius in cognicionem vite. Ibidem Onorius de libero arbitrio. Ibidem legacio fratrum ad Onorium de inevitabili. Ibidem de scala celi. Ibidem idem de anime exilio et patria. Ibidem Hugo de domo domini. Ibidem questio de Michahele et Petro. Ibidem 20 Hugo, que vasa honoris, que vasa contumelie, in uno volumine. Item Onorius de ymagine mundi. Item Onorius super cantica libri quatuor. Item libri Ambrosii. Primo Ambrosius super ewangelium Luce. Item Ambrosius de offieiis libri tres. 25 Item exameron saneti Ambrosii. Item libri saneti Hylarii. Primo Hylarius contra omnes hereses libri XL Ibidem Ambrosius de bono mortis. Ibidem Ambrosius de Ysaac et anima. Ibidem hystoria de Nabuthe, in uno volumine. Item Hylarius de saneta trinitate libri XII. Ibidem epistole 3o Hylarii ad Constancium imperatorem ethereticum libri duo. Ibidem Hylarius contra Arrianos vel Auxencium. Ibidem articuli anathe- matizati a synodo ecclesie prelatorum. Ibidem prologus in vitam saneti Hylarii episcopi et confessoris. Ibidem sermo in festivitate saneti Hylarii, in uno volumine. 35 Item Hylarius de institutione monachorum. Ibidem regula sanc- tissimi patris nostri Augustini. Ibidem epistola saneti Macharii ad monachos. Ibidem regula sanetorum patrum Serapionis, Macharii, Pafnucii et alterius Macharii. Ibidem regula saneti Euagri epis- copi. Ibidem über synonimorum saneti Ysydori episcopi libri 40 duo. Ibidem sermo Ysydori de passione domini, in uno volumine. | Item libri leronimi. Primo Ieronimus super Ysaiam prima pars, f 4r a) hierauf Item volumina gestrichen. b) duo9. j§. Klosterneuburg. 107 Item Ieronimus super Ysaiam secunda pars. Item exposicio Ieronimi super Ezechielem libri XIIII. Item Ieronimus super Ieremiam prophetam. ldem ibidem super trenis. Item epistole Ieronimi. Ibidem Ieronimus super dicta quedam 5 ewangeliorum et epistolarum Pauli. Ibidem epistola Augustini ad leronimum in uno volumine. Item Ieronimus in epistolam Pauli ad Galathas et ad Ephesios, ad Tytum et ad Phylemonem. Item questiones Ebraice Ieronimi in vetus testamentum et ex- 10 posiciones et declaraciones vocabulorum veteris testamenti.11) Ibi- dem epistola cuiusdam Symeonis, in qua agit de X nominibus, quibus vocatum est nomen domini. Ibidem Eucherius episcopus ad Ve- ranumd) episcopum de significacionibus nominum latinorum, que de deo dicuntur in tota divina scriptura. Ibidem de vita et obitu sanc- 15 torum, qui in domino decesserunt. Ibidem epistola Ysidori ad Orosium. Ibidem de quatuor temporibus anni, in uno volumine. Item Ieronimus super Mattheum et super Marcum in uno vo- lumine. Item salutaciones epistolarum Ivonis. 20 Item Prosper de vita contemplativa libri III. Ibidem regula sancti Basilii de vita monachorum. Ibidem regula Pauli et Ste- phani. Ibidem sentencie sancti Augustini episcopi de opere mona- chorum ad Aurelium episcopum, in uno volumine. Item libri Ysydori. Primo Ysidorus sententiarum. 25 Item Ysidorus ethymoloyarum. Item Ysidorus super genesim, super exodum et super Leviticum, deutronomium, numeri, Iosue, iudicum, quatuor libros regum, super Hesdre, in uno volumine. Item glose in trenis. Ibidem sermones diversi. Ibidem b) 3o libellus,0) qui columba deargentata describiturd) Hugonis vel Über Hugonis de allegoriis avium. Ibidem Über Innocencii pape tercii de figuris et sacramento misse, in uno volumine. | t. }v Item glose super genesim. Ibidem Rychardus de statu hominis interioris. Ibidem scintille bone, in uno volumine. 35 Item liber magistri Petri cantoris Parisiensis de penitencia et partibus eius libri VII. Ibidem glose super minores prophetas, in uno volumine. Item glose in proverbia Salomonis. Item Rabanus super duos libros Machabeorum. 40 a) hierauf Ibidem vita vcl obitus sanetorum, qui in domino decesserunt, gestrichen (vgl. Z. i5). h) hierauf epistola gestrichen. c) hierauf de gestrichen. ll) A. 108 i$' Klosterneuburg. Item glose in parabolas et in trenis. Ibidem scintille collecte, in uno volumine. Item glose in cantica et in apokalipsim. Item glose in apokalipsim sive epistole. Ibidem de XII lapidibus 5 virtutibus comparatis. Item summa cum questionibus theologie. Item Daniel glosatus. Item diversa et bona notabilia de festivitatibus temporum. Item sentencie supera) Ysaiam libri VIII. 10 Item super minores prophetas glosa. Item summa theologie sive postille contra multa vicia. Item liber Maximi de karitate. Ibidem Über Cassiodori de anima. Ibidem libri Nocherib) de explanacione sacre scripture. Ibi- dem Augustinus de magisterio. Ibidem Augustinus de communi 15 vita, in uno volumine. Item Aurora. Item omelie de tempore. Item sumab) utilis de diversis utilibus theologie. Ibidem vita beati Bernheri novi martiris. Ibidem vita beate Hiligundis virginis, 20 in uno volumine. Item pars hyemalis. Item sentenciarum libri IUI in uno volumine. Item postille de virtutibus et multis bonis. Item glose super ewangelia et epistolas dominicales, in coreo. 25 Item glose super ewangelia et epistolas dominicales, in asse- ribus. | Item libri saneti Bernhardi. Primo quatuor omelie. Ibidem f. 5R Bernhardus super ewangelium cMissus est\ Ibidem traetatus Bernhardi de corpore Christi. Ibidem passio saneti Panthaley- 5o monis. Ibidem exposicio Bernhardi super verba ewangelii cDixit Symon Petrus ad Ihesum\ Ibidem miracula saneti Andree. Ibi- dem vita saneti Lamberti. Ibidem vita saneti Udalrici. Ibidem vita s. Allexi. Ibidem vita sanete Marthe. Ibidem miracula saneti Thome Canthuariensis episcopi et martiris. Ibidem versus de 35 XV signis ante diem iudieii. Ibidem de domiciliis planetarum. Ibi- dem versus de X plagis Egipti. Ibidem passio XI milium virgi- num. Ibidem passio beatissime Cordu(l)e, in uno volumine. Item Bernhardus de gradibus eleccionis. Ibidem sermo Bern- hardi de milicia seculari, de nova milicia, de conversacione militum 40 templi, de templo, de Bethlehem, de Nazaretht,b) de monte Oliveti et valle Iosaphat, de Iordane, de loco Calvarie, de sepulcro, de l) hierauf libros gestrichen. b) A. - V 15. Klosterneuburg. 109 Bethtfagie/1) de Bethania. Ibidem de gradibus humilitatis et parti- bus eius. Ibidem epistola Bernhardi ad venerabilem patrem W. de detractoribus, in uno volumine. Item Bernhardus de libero arbitrio.b) Ibidem Hugo de institucione noviciorum. Ibidem epistole eiusdem, in uno vo- 5 lumine. Item Bernhardus in cantica canticorum. Item Über sentenciarum sanetorum patrum de katholica fide. Item decreta sanetorum pontificum. Item speculum ecclesie. 10 Item tripartite hystorie ecclesiastice XII libri. Item ecclesiastica hystoria libri XI. Item rlores moralium. Item breviloquium Boneventure. Ibidem in prineipio libri trac- tatus Innocencii pape tercii de dulia etc) latria et de adoracione 15 dei et ymaginum, in uno volumine. Item Cassianus in instituciones patrum. | Item Cassianus de collacione patrum. Item libri recognicionum Clementis pape. Item postille in Lucam et Matheum. Ibidem summa optima 2o theologie de diversis bonis virtutibus et vieiis (seeundum) veritatem cognoscendis, in uno volumine. Item epistole canonice glo'sate. Ibidem Matheus glosatus. Ibi- dem excerpta Bede de thabernaculo. Item summa magistri Guillermi Alcis super libros sentenciarum. 25 Item Prudencius ympnorum, Aurelii Clementis3) nobilissimi ac profundissimi poete. Item Marcus et Lucas glosati. Ibidem vita saneti Virgilii Salcz- purgensis. Ibidem Onorius de gemma anime. Ibidem vita beati Colomanni et passio, in uno volumine. 30 Item Marcus glosatus. Item ewangelium Iohannis glosatum. (Item apokalipsis glosatus) m8.d) Item Zacharias super concordancias ewangeliorum libri IUI. Itemc) libri iuris. Primo liber decretalis. 35 Item breviarium unum extravagancium. Item digestum vetus. (Item de testamentis et obligacionibus) m8.d) Item instituciones Iusti(ni)ani. Item instituciones cum autentico. 40 a) A. b) umgekehrte Reihenfolge der zwei folgenden Titel, durch vorgesetztes b. a. von m l richtiggestellt. c) hierauf ladria gestrichen. d) die Zeile seitlich rechts eingeschaltet. c) am linken Rande hie (beschnitten) ineipe m '■'. I IO J5. Klosterneuburg. Item liber decretalis, secundus. Item liber forciatum. Item summa Damasci. Item questiones iuris. 5 Item summa Remundi cum apparatu. Item gesta Romanorum. Item summa Remundi minor. Item liber iuris, qui incipit cAd iuste iudicandum nos\ Item concordancie canonum. 10 Item liber decretalis, tercius. | Item liber decretalis, quartus. f. oR Item liber decretalis, quintus. Item digestum novum cum apparatu. Item instituciones imperatorum. 15 Item liber legalis, qui incipita) cHumanum genus duobus modis regitur' etc. Item liber iuris magistri Iohannis Faventini, qui incipit cCum multi super5 etc. Item casus Bernhardi, qui incipit cRex pacificus' etc. 20 Item concordancie edite a domino Azo. Item summa Ganfredi super titulos decretalium. Item secunda summa Ganfredi. Item tercia summa Ganfredi. Item summa iuris in decreta magistri Graciani a magistro Iohanne 25 Faventino edita. Item libri theologie. Primo Item psalterium glosatum, primum volumen. Item psalterium glosatum, secundum volumen. Item psalterium glosatum, tercium volumen. 3o Item excerpta psalterii. Itemb) libri Gregorii. Primo Gregorius in Ezechielem, ul- tima pars. Item primus moralium Gregorii. Ibidem legenda de sancto Erasmo. Ibidem legenda de sancto Oswaldo. Ibidem passio sancti 35 Cholomandi, in uno volumine. Item secunda pars moralium Gregorii0) libri XVI. Item Gregorius in terciam et quartam partem moralium a XVI. usque ad flnem XXVII. Item descripcio in vitam sancti Gregorii edita a Iohanne dyacono 40 Romane ecclesie. 11 ) hierauf Rasur von zwei Wörtern. h) hierauf Gregorius durchgestrichen. :) Gregorii ^nm Schlüsse, mit Venveis hieher. f. 6 75. Klosterneuburg. III Item dyalogns sancti GregoriL Item dyalogus sancti Gregorii, secundum volumen. Item moralia Gregorii liber XXVII. Item liber Gregorii moralium primus. Item cura pastoralis Gregorii. Ibidem tractatus de obsidione 5 Damiate et quomodo capta est a christianis, in uno volumine. | Item cura pastoralis Gregorii. Ibidem elucidarium beati Ans- helmi, in uno volumine. Item Paulus glosatus ad Romanos et ad Corinthios et ad Ga- lachas,a) ad Epheseos,a) ad Phylippenses, ad Colosenses, ad Thesa- 10 lonicenses, ad Thymotheum, ad Phylemonem, ad Tytum, ad Ebreos. (Item Paulus glosatus. Item Paulus ad Corinthios et Romanos glosatus) m2.h) Item Alanus super cantica. Item collecta de diversis sentenciis theologie. 15 Item Thomas super cantica. Item Origenes in cantica. Item summa de penitencia. Item Barlaam. Item liber docens artem predicandi. Ibidem distincciones theo- 20 logie secundum ordinem alphabeti. Item liber sermonum collectorum, qui incipit cRogasti' etc. (Item super cantica canticorum 'Osculetur5 cum annexis) m/J Item sermones de tempore, qui incipit c Abiciamus', quem habuit Colinus. 25 Item losephus. Item sermones super psalterium. Item sermones diversi. Ibidem vita sanctorum Eiucarii et Valerii et Materni, Treverice urbis episcoporum. Ibidem vita beati Hylarii episcopi. Ibidem vita Genovefe virginis. Ibidem vita Vedasti epi- 3o scopi. Ibidem passio sancti Blasii episcopi. Ibidem tractatus de audiendo verbo dei. Ibidem quales esse debeant sacerdotes, in uno volumine. Item sermones de tempore, plura opera. Item liber scintillarum. 35 (Item sermones cErunt signa in1) m5. Item sermones tropoloyci, qui incipit cO quam iocundum*, quem habuit Colinus. Item sermones de tempore mixtim et de sanctis, qui incipit cCum appropinquasset'. 4° Item sermones de tempore, qui incipit cClamabant Egypci'. l) A. h) Z. 12. i2> seitlich rechts eingeschaltet. 112 '5- Klosterneuburg. Item sermones collecti de sanetis et de tempore. Ibidem vita saneti Egydii abbatis. Ibidem sermones collecti et boni in uno volumine. | Item exposiciones vocabulorum seeundum ordinem alpha- f. yK 5 beti. Ibidem exposiciones vocabulorum iuxta Virgilium. Ibidem glose vocabulorum iuxta Eucheriunr') episcopum. Ibidem de nomi- nibus pecorum et iumentorum. Ibidem exposicio Furgensib) epis- copi. Ibidem exposicio locorum, in uno volumine. Item exposiciones vocabulorum exveterietnovo testamento. Ibi- io dem glosa vocabulorum seeundum Alanum. Ibidem quidam ser- mones, in asseribus in coreo in uno volumine. c) Item summula iuris cum sermonibus, qui ineipit cPost abis- sum' etc. Item epistole canonice glosate. Ibidem Über sentenciarum 15 Prosperi, in uno volumine. Item epistole canonice glosate. Item moralia in vetus testamentum et ewangelia, ibidem ex- posiciones vocabulorum byblie, in uno volumine. (Item sermones cI(n)duamu(r> arma lucis') m5.d) 20 Item sermones excerpti, qui ineipit cDicite filie Syon' et est, quem habuit Colinus. Item sermones collecti, qui ineipit 'Signum magnum' etc. Ibi- dem vita beati Servacii episcopi. Ibidem hystoria sanete Kathe- rine. Ibidem historia saneti Thome episcopi Cantuariensis. Ibi- 25 dem ludus pascalis, in uno volumine. Item cronica. Item libri Bede. , Primo Beda super Marcum. Ibidem liber Thome Cantuariensis episcopi, qui dicitur cCur deus homo'. Ibidem passio saneti Petri patriarche, in uno volumine. 30 Item Beda de thabernaculo et vasis eius et vestibus sacer- dotum. Ibidem de sacramentis neophitorum et sacris ordinibus, in uno volumine. Item scintille Bede. Item Beda super epistolas Iacobi et alias canonicas epistolas. 35 Ibidem liber Bernhardi de consideracione, in uno volumine. Item Beda de gestis Anglorum. Ibidem vita sanetissimi Augustini, in uno volumine. Item Beda de planetis. Item Beda super Lucam. 4o Item Innocencius super VII psalmos. a) h über der Zeile. b) A, richtig Fulgentii. c) hierauf Item sermones de tempore gestrichen. cl) seitlich rechts eingeschaltet; n und r abgeschnitten. ik. Klosterneuburg. I I 3 Item tractatus de composicione astralabii. Item Paulus glosatus. Item glose super Paulum ad Romanos et Corinthios.a) | Item passiones sanctorum per circulum anni. Item ympni per musicam. 5 Item nova legenda. Item flores ewangeliorum cum sermonibus. Item postille super apokalipsim et lob. Item sermones de tempore in rufo coreo. qui incipit fInduimini dominum Iesum Christum'. 10 Item summa sermonum in rufo coreo, cuius principium cCum venerit quasi fluvius' etc. Item sermones de sanctis, qui incipit cEt ingressus\ Ibidem exposiciones vocabulorum secundum ordinem alphabeti. Item sermones de tempore cCum appropinquasset* etc. 15 Item sermones Luce de tempore. Item sermones de sanctis cGaudete', quem habuit Colinus. Item declaraciones ewangeliorum. Item exposicio Syboldi in ewangelium 'Missus est'. Ibidem in cantica et super cNunc dimittis',b) in uno volumine. 20 Item miracula de domina nostra. Item Über de diversis miraculis. Item sermones collecti de sanctis. (Item epistole Senece. Item miracula diversa 'Prope est5.)0) m5 25 Item synonimad) Ysidori, que habuit Tuerso. Item sermones et moralitates veteris testamenti, cuius principium cTibi derelictus est pauper', in nigra coopertura.e) Item liber benediccionalis in asseribus cum clavis cupreis. Item liber benediccionalis in ruffis asseribus. 30 Item kalendarium. Ibidem regula sancti Augustini, in uno volumine. Item liber, qui dicitur medela anime vulnerate. Itemf) anthidotarium Nycolai. Ibidem exposiciones radicum et herbarum. Ibidem Iohannicius in tengni, in uno volumine. 35 Item liber medicinalis, qui incipit cQuoniam te karissime'. Item liber medicinalis, qui dicitur tacuinus. Item liber Macri. | Item privilegiorum ecclesie. Item alius liber privilegiorum ecclesie. 40 a) Z. 2. 3 von in2 hier gestrichen und f. 6V eingeschaltet. b) dimtis. c) Z. 24. 25 am mit. Rande mit Verweis hieher. (I) synoia. c) hierauf Item ordo pontificalis von einer Hd. s. XIV, ordo auf Rasur. f) hierauf and gestrichen. Mittelalt Bibliothekskataloge I. 8 I i 4 Tg. Klosterneuburg. Item glose in georica. Item sophystria logyealis. Item libellus musicalis. Item super Priscianum maiorem. 5 Item quedam notule theologie. Item diverse scartabelle ligate cum subere. Item tria Volumina sermonum per manum domini Iacobi scripta. Item Paulus glosatus. Item Haymo super Paulum. 10 Item nova legenda. Item nova legenda. Item passionale Iohannis et Pauli et aliorum multorum. Item Über in vitas patrum. Item vita Pauli primi heremite et aliorum multorum. 15 Item sermones de adventu domini usque ad circumeisionem domini. Item vita saneti Bernhardi. Ibidem quedam visio admi- randa. Ibidem visio Betlinia) fratris in obitu suo. Ibidem dyalogus Iudei et christiani de sacramentis fidei, qui anulus nuneupatur, in 20 uno volumine. Ibidem legenda de confessoribus, quam habuit Colinus. Item passiones sanetorum Bonifacii martiris et aliorum usque ad adventum. Item sermones communes de sanctisb) ab adventu domini usque 25 ad festum trinitatis. Ibidem lectiones in sabbato saneto pasce, in uno volumine. Item passionale de sanetis infra pascha. Item lecciones de festivitatibus sanetorum per totum annum. Item Über Moysi in pentateueum. Item über prophetarum cum 30 epistolis Pauli.0) Item ibidem quatuor maiores prophete et Baruch propheta, in uno volumine. Item XII minores prophete et epistole Pauli, in uno volumine. , Item actus apostolorum. Ibidem epistole canonice, apokalipsis f- 8 Iohannis. Ibidem parabole Salomonis, ecclesiastes, canticorum, 35 Über sapiencie, paralippomen(on), Über Esdre, Iudit, Hester, Macha- beorum, lob, in uno volumine. Item quatuor libri regum in uno volumine. Item concordancie ewangeliorum. Item passiones sanetorum primo Dyonisii, item Fortunate vir- 40 ginis, Gereonis ac sociorum eius, Ianuarii et sociorum eius, Lulli a) .4. b) de sanetis gestrichen. c) Item lib. proph. — Pauli gestrichen, die Verbindung des Titels davor und dahinter angedeutet. i$, Klosterneuburg. 1*5 episcopi, Crispini et Crispirriani, Quintini, Wolfkangi, passio Marie virginis, Benigni presbiteri, Willebrordi archiepiscopi et aliorum multorum. Item antifonarium, gradale et officiale, in uno volumine. Item antifonarium musicale. 5 Item officiale nowum et pulcherrimum. Item mater verborum, quem habuit pedagogusetest combustus. Item byblia. Itema) (Tacuinus de proficiendis et nocendis.b) 10 Libri medicinales.) m2 (Primo Serapionis.) m8 Summa Geraldi de dandis katarticis.c) m2 (Liber anpharismorum Io(hannici)i.)d) m2 (Exposicio Constantini monachi.e) m2 (Super Galenum in tegni.)f) m2 15 (Item tacuinus.) s) rn2 (Item amphorismi.) in3 (et de signis Richardi.) m2 (Liber magistri Waltheri de febribus. Practica medicinalis magistri Waltheri. Ysagoge Iohannicii, item liber tegni, in uno volumine. 20 Glosa in Iohannicium, item summa grammaticalis, in uno volumine. Item Platearius de simplicibus medicinis. Item glosa Pauli de sancto Iohanne super Iohannicium, item idem super amphorismos Ypocratis, idem super pronostica Ypocra(tis), idem super tegni, in uno volumine. | 25 f. 9R Item de urinis.) m2 (Item liber divisionum medicine.) m8 (Item medicinalis liber in nigro coopertorio. Item practica medicinalis magistri Waltheri.) in2 (Item Egidius de pulsibus. Item liber magistri Waltheri in pa- piro. Item liber medicinalis in yrsuto coopertorio. Item medicinalis 3o liber in nigro coopertorio.h) Item decem quaterni inperfecti. Item liber amphorismorum, qui incipit 'Vita brevis\ ibidem amphorismi Io- hannis1) Damasceni, ibidem de febribus Ysaac.) m3 (Item liber ///////////////////// in asseribus.) ms \ f- 9V (Item quosdam quaternulos imperfectos sermonum sive notule ser- 35 monum. Item textus ewangeliorum. Item glose in psalterium. a) hierauf hie revertere ad prineipium ad libros Augustini hoc signo o — |-, das jedoch dort fehlt; Hd. s. XIV. b) dieser Titel ist mit hellerer Tinte nachträglich 40 vorangestellt und am Rande . . orum (vorne beschnitten). c) vor Summa ist liber ge- strichen, d) die Zeile interlinear, später gestrichen. c) am Rande . . orum (beschnitten), mit dem vorigen . . orum durch Klammerstrich zusammengehalten; die beiden ersten Worte fast gan~ radiert. f) der ganze Buchtitel radiert. k) später eingeschaltet zwischen Zeile 14 und i5. h) in — coopertorio von m2 gestrichen, 45 dann wieder von m2 beigefügt. ') Item liber — Iohannis von m'-' gestrichen. 8* I I 6 t$. Klosterneuburg. Item diverse notule de sacra scriptura. Item breviloquium Bonaventura.) ??i~. (Item traetatus de testamentis. Item summa theologie. Item liber de offieiis divinis. Item glose in cantica. 5 Item ars notatoria. Item Augustinus de doctrina christiana.) ma (Libri loyce. Tota loyca in uno volumine. Item liber priorum. Item textus libri divisionum Boecii. Item glose in topica Ar(istote)lis Boecii.) a) m8 (Item glose super io elencos et super peryermenias.b) Item notule loycales. Item glosa in topica Boecii. Item glosa super veterem loycam Item Boecius de ypotheticis sylogismis. 15 Item traetatus loycales. Item vetus ars.) m 8 (Item traetatus loycalis et summa naturalis.) m2 (Item regule elencorum.) m8 (Item glose super Porphirium. Item sophismata loycalia. 20 Textus priorum et elencorum. Liber divisionum Boecii, praedicamenta, peryerm(enias), Porfirius, in uno volumine.) m2 (Item Boecius de ypoteticis sylogismis. Item super Porphirium. Item super traetatus loycales. 25 Item Brito super Porfirium et predicamenta. Item traetatus loy- cales cum pluribus notabilibus. Item regule loycales. Item de q.uatuor virtutibus cardinalibus.c) | Item libri Boecii. Primo Boecius de trinitate. Item Boecius de consolacione philosophie in duplici volumine. 3o Item Boecius in Porfirium. Item Boecius in predicamenta. Item Boecius in peryermenias. Item Boecius in peryermenias. Item Boecius d) in topica. Item de quatuor virtutibus cardinalibus, ibidem de causis, sex prineipia et Porfirius, in uno volumine. e) Libri grammaticales. Primo sophistria grammaticalis. 35 Item sophistria Rub(er)ti loycalis, item opus super libros tres topi- corum Boecii, item opus super librum divisionum Boecii, item super Porphirium, item super barbarismum et Priscianum accentuum, in uno volumine/) Item opus super Priscianum minorem. 40 Item regule grammaticales. Item notabilia //////////////// lia.c) Item questiones grammaticales. Item Rupertus super minorem Priscianum, ibidem transcendencia ^grammaticalia, ibidem sophismata loycalia, ibidem distineciones Gandini, 45 :i) Item — Boecii gestrichen, dann von ms daneben wiederholt. b) py'menias. c) die Zeile gestrichen. d) Bocecius. e) Item libri — uno volumine auf f. 10 R unten, durch Klammerstrich hieher gewiesen. f) bis hieher, vom Anfang dieser Seite mit größerem Duktus. i$. Klosterneuburg. 117 ibidem fallacie minores, ibidem exposiciones duplices super fallacias minores, in uno volumine. Item Rupertus super /.'/ umque Prisciani minoris.a) Item questiones super primum minoris. Item commentum super ortographiam. Item textus Prisciani minoris. 5 Item Priscianus maior. Item Priscianus maior. Item summa grammaticalis bona. Item) m3 (Remigius super Donatum.b) Auetores c) grammaticales. Primo Oraciani. Item Ovidiani. Item Lucanus. I0 Item Prudenciani. Item Lucanus.) m2 | f. iov (Libri artis arismetrice. Primo libellus Herimanni de computod) ecclesiastico. Item Hermannus de computo ecclesiastico. Item algorismus. Item Tymeus Piatonis. . 15 Libri musicales. Primo liber musicalis; qui ineipit cDomino deoque dilecto areipresuli Pilgrimo'.) m3 (Tonarius.) m2 (Libri Tulii. Primo Tulius de amicicia. Item Tulius de senectute. Item Tulius de amicicia. 20 Item Tulius de senectute. Item Tulius de offieiis. Item de amicicia glosatus. Item rethorica Tulii. Item seeunda rethorica Tulii. Item de senectute. Item de amicicia. | f. nR Auetores grammaticales. Primo c) Oraciani f) Ovidiani ibidem Lucani et Pru- 25 denciani. Item Ovidiani. Item Ovidius methamorfoseos. Item idem. Item Lucani. Item Prudenciani. £) Item Ovidius fastorum. Item Statius Thewaidos. Item bocholicaVirgilii. Item 30 Ovidius de Ponto. Item Ovidius de remediis et de arte amandi et liber elencorum Arist(ote)lis, in uno volumine. Item Ovidius epistolarum. Item Stacius Achilei- dos. Item Stacius Thewaidos. Item Prudencius psicomachie. Item hode Ora- cii. Item poetria Oracii et hode Oracii, in uno volumine. Item Salustius. Item Per- sius. Item Ovidius tristium. Item Claudianus. Item Persius11) et sincatagremata, 35 in uno volumine. Item Terencius cum glosis. Item glose Virgilii Eneidos. Item glose in Lucanum. Item glose Salustii. Item glose in Salustium. Item glose super Ovidium. Item glose in sermones et hodas Oracii. Item glose in Iuvena- lem. Item bocalica Virgilii cum glosis. Item glose poetrie Ovidii.1) Item Sedu- lius. Item Prudencius k) psicomachie cum glosis. Item conmentum super Priscia- 40 num minorem. Item glose super Lucanum. Item derivaciones Ade. Item Ovidius a) die Zeile gestrichen. b) -tum abgeschnitten. c) Auetores — Lucanus Z. 11 gestrichen. d) compoto. c) hierauf oroni gestrichen. f) über Oraciani von in2 Virgiliani; Oraciani — Prudenciani gestrichen. ,fi) p«ud-. h) hierauf C gestrichen. l) Ovidii gestrichen, darüber Oracii m2. k) hierauf C. 45 I 1 3 iß- T6- Klosterneuburg. mctamorfosios. Item glosa Marciani. Item Salustii.a) Glosa super summam Cesaris et super predicamenta Ar(istote)lis et super sex prineipia. Item super librum peryermenias et super predicamenta, de subtili litera in uno volumine. Item glosa super Persium. 5 Item) ms (flores poetarum.) m2h) | (Notac) libros subscriptos. Iaccnt in truca longa et sunt relicti per magistrum f I2K Martinum pie memorie. Primo summa vitiorum. Item sermones Veniet dominus.' Item summa d) theologicc veritatis. Item sermones cDominus prope est3. Item sermones 'Emitte manum tuame) de alto.' Item sermones lCum appropinquasset Iesus. Item sermones Cum appropinquaret Iesus IerosolimisV) 15 Item traetatus pape de misteriis missarum. Item nova legenda in asseribus cum nigro cooperculo.^r) Item traetatus fratris Sybotonish) super Pater noster" et cum ceteris.) m4. [O 16. Ausleihverzeichnis, um 1470. Im Archiv des Stiftes Kloster neuburg wird ein Schmal- Quarto- Band (3o X 8' 5 cm) aufbewahrt, der in Pergamentmakulatur , ein 20 Lectionarfragment s. XV, eingebunden ist. Auf der überschlagenden Klappe steht Registrum custodie de certis annis. Es sind darin, vom J. 1448 beginnend, kurze Inventar e enhalten, die für Zwecke des Stiftskustos hergestellt wurden. In dem bei Zählung auch der leeren Blätter auf f. 49 R — S4V vorhandenen Inventar, das Mitglieder des 25 Stiftes um das J. 1470 eigenhändig niedergeschrieben haben, und zwar in der Regel so, daß jeder einzelne die in seinem Wohnraum vorhandenen Gebrauchsgegenstände aller Art selbst beschrieb, finden sich nun eine Anzahl von Büchern, welche den einzelnen Chorherren aus der Bibliothek zum Gebrauch überlassen waren. Sie sind hier 30 aus dem erwähnten Inventar vollständig ausgehoben. Druck. Berthold Cernik im Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg 5, Wien 1913, S.igof. Dominus Iohannes Ratt habet subscripta ... I matutinale, I diur- f. 50r nale. Comestorium. Sermones Augustini ad heremitas1) et libellos collectos per d(ominum) Iohannem Leb super tercio et quarto sen- 35 tenciarum et pars biblie in papiro. Regula cum exposicione. a) hierauf Item naclacus gestrichen. h) nach Zwischenraum einiger Zeilen glosas Salustii non inveni adhuc m2. Blatt ub gan^ leer. c) diese Seite hat vom Wasser sehr gelitten. d) hierauf xhcolocz (mit i-Strich über c) gestrichen. e) tuam über der Zeile. f) Io'sfomis. s) coopci^o. h) Name kaum mehr lesbar. 40 Rest der Seite leer. l) hes. i6. Klosterneuburg. i i q f. 50 v Dominus Iohannes Volkra . . . Item tres libellos, inicium primi sönat: De conclusione super quatuor libros sentenciarum/) secundus: Regula cum exposicione et statutis, tercius sonat: De exposicione misse. Item unum diurnale et unum matutinale. Item unum libellum cum oracionibus. 5 Hie notantur, que dominus Caspar habet in cella sua . . . Item unum matutinale. Item diurnale unum et unum cursum. Item unum libellum cum oracionibus et calendaro.b) Item librum unum cum sermonibus de tempore et de festivitatibus certis, dieta Hasel- pach. Item dieta Haselpach super epistolas de tempore et de certis 10 festivitatibus et sanetis. Item Symonem de Cremona super epistolas de tempore. Item librum domini xMathie Klinsler, vulgariter Dreys- ker. Item rappularium d(omini) Leonis cum certis sermonibus de tempore et de sanetis. Item seeundam partem estivalem de tem- pore d(omini) doctoris Hasselpach. Item imam parvam bibliam 15 caducam. Item unam summam Pysany. Item unam parvam summam Iohannis et confessorum ordinata(m) in alpha(beto). f-5iv Dominus Wolfgangus Stekch .... Item unumc) matutinale in pergameno. Unum diurnale. Unum parvum libellum, in quo continetur cursus beate virginis, Septem psalmi, vigilias mortuorum 20 (cum) certis oracionibus. Item Über summa viciorum et virtu- tum. Item historia magni Alexandri cum aliis certis. Item über scintillarum. Item unum libellum cum miraculis de beata vir- gine. Idemb) certos sexternos cum pictura seeundum apokalipsim. 1 5-R Dominus Thomas Reczer habet in domo infirmorum sub- 25 scripta .... Item 1 matutinale in papiro. Item unum diurnale in papiro. Item 1 vigiliam in pergameno. Item malum granatum in papiro. Item manipulum curatorum in papiro. f. 52 v Dominus Martinus .... Item 1 matutinale in papiro propria scrip- tum. Item diurnale due partes, 1 pars in pergameno, altera pars 30 in papiro. Idemb) unum parvum libellum cum cursu beate vir- ginis et vigiliis d) mortuorum et Septem psalmis0) et certis oracionibus. f* 53R D(ominus) Riettentaler .... seeuntur libri. Item 5 libros d(o- mini) Ambrosii, quorum unum pro nunc habet d(ominus) Lazarus, qui ineipit cNupcie\ Item in rubeo li(gamine) quatuor ewan- 35 gelia. Item Haselpach et dist(incciones>f) in rubeis pellibus et certas scartecas et sexternos. D(ominus) Thomas Härder subscriptarum usum habet necessi- tatum . . . Item matutinale. Diurnale. Libellum cum cursi- bus. Epistolas Pii pape. Facecias Poijb). Spcculum mili- 40 :i) darauf Ini- gestrichen. h) A. c) darauf Matuia gestrichen. (1) vililiis. e) ps. f) dist . . mit einem undeutlichen Buchstaben und Kürzungszeichen. V I 20 l(>- fclosterneuburg. tare. Figuras et divisionem biblie. Regulam Augustini et sta- tuta. Horalogium sapiencie. Gerhohum ad Eugenium cum qui- busdam tractatibus. Summam collacionum. Tabulas Martinianam et super sentenciis. Vulpeculam. Tres scartecas. Sexternos 5 aliquos varia continentes. . . . In sacristia i missale. D(ominus) Marcus . . . Item speculum beate Marie virginis super 'Ave Maria' cum sex aliis parvis libellis. D(ominus) Gallus . . . Libros. Novum et vetus testamen- tum. 2 partes Haselpach de tempore. Esculanum 2 partes. Ser- 10 mones Discipuli de tempore. Summam virtutum. Narraciones patrum. Precepta Dinckespühel. Iacobum de Voragine de tem- pore. Anshell(mu)m in similitudinibus. Quadragesimale Gem- miniani. Omeliam eiusdem in quadragesima. Sermones certos de sanctis in duobus libris. Contractum de tempore et de sanc- 15 tis. Parimensem8) de tempore et certas alias scartecas. D(ominus) Walthasar . . . Item tredecimb) libros pro predica- f. 54 v cione, prout notatos habet magister liberarie.a) a) A. b) 3 cim. ij. Ladislaus Posthumus. 12 1 IWCHEli DES KÖNIGS LADISLAUS POSTHUMUS, 1453—1457. Im Statthaltereiarchiv zu Innsbruck, Abteilung Kunstsachen Xr. 1429, wird ein Doppelblatt in 40 aufbewahrt, welches den Dreiberg im Kreis als Wasserzeichen hat (Briquet, Les filigranes Nr. 11846); die rechte Hälfte des zweiten (leeren) Blattes ist ab- gerissen (2g' 9 x 2i-8 cm). Die Überschrift ist vom Text einige Zeilen 5 abgerückt; ganz oben am Rande steht Iesus. Die Bücher sind unter die Aufzählung von Wertgegenständen und besonders von päpstlichen Bullen eingestreut. Jedes Stück beginnt mit eigenem Absatz; als Interpunktion dient der Punkt. Das Datum des Dokumentes ist nicht sicher. — Über die Aufteilung von Kostbarkeiten und Büchern nach 10 dem Tode des Königs Ladislaus vgl. das bei Gott lieb, Ambraser Hss. I, S. 10. 11 Gesagte. Literatur. M. Mayr im Jahrbuch der Kunstsammlungen Bd. 20, Wien i8gg, Regest ij65i. Th. Gottlieb, Die Ambraser Handschriften I, Leipzig igoo, S. g. Bona destinata ad serenissimum et invictissimuma) Ladislaum f. iR regem Ungarie et Boemie. — Item unas Über orationalis coop(er)tus cum veluto azuro et aminiatus in multis locis cum zolla argenti aureata cum arma domini cardinalis et patriarce. Item unus Über non ligatus in papiro quindecim quaternorum, 20 in quo continetur de Ciri vita de Persiab) a Pogio Florentino in latinumc) tranlatus cum duobus aliis quinternis d. Pogii de vera nobilitate. Item unus über Terencii in papiro, in quo inclusus est unus fazoletus laboratus syrico et auro et una corda de sinico viridod) et 25 giallo. | Bona que remanent Verone penes . . .e) sunt infrascripta, vide- f. iv licet -- Item unum breviarium in pergameno de littera teutonica et minuta. 30 a) hierauf regem durch Punkte getilgt. h) hierauf ~ivci Buchstaben (e . .) gestrichen. c) hierauf ed gestrichen. d) .1. e) Kaum für etwa 12 Schrift- reichen. LILIENFELD. Orde n : Cistercienser. Bistum: Passau (St. Polten). Griindungs^eit: (1202) 1206. Auflösung: i/Sq; wieder errichtet IJQO. Lilienfeld in Niederösterreich wurde von Herzog Leopold VII. dem Glorreichen 1202 gegründet und im J. 1206 durch Mönche aus Heiligenkreuz besiedelt. Sein alter, ursprünglicher Name ist c Vallis Mariae\ Marienthal und die hl. Maria Schutzpatronin des Hauses; 5 es heißt ferner c Campus Liliorum; Campililhun . Man nimmt für den Anfang der Bibliothek die Zeit der Gründung an, obwohl man jetzt nur einen Codex kennt, der aus Heiligenkreuz dahin gebracht wurde. Paul Tobner hat (Xenia Bernardina pars III, S. 277 ff.) sowohl aus dem Lilienfelder Nekrolog als aus Subskriptionen und 10 aus anderen, nicht genauer bezeichneten Quellenschriften einige Namen von Mönchen festgestellt, denen dort die Bezeichnung1 scriptor beigegeben ist.1) Auch durch die Schriftsteller des Hauses wurde dessen Bibliothek vermehrt. Aus alter Zeit sind zwei Bücherverzeich- nisse erhalten. Das eine aus dem i3. Jahrh. (hier Nr. 18) steht im 15 Cod. 52, das andere aus dem 14. Jahrh. (hier Nr. ig) findet sich im Cod. 57; während das erster e 68 Bände zählt, verzeichnet das zweite über 200. Die davon in Lilien feld noch jetzt erhaltenen Handschriften sind von C. Schimek im gedruckten Katalog ersichtlich gemacht worden. Die im älteren Verzeichnis vorkommenden Codices sind 20 mit einem Stern vor der Codexnummer versehen, die im zweiten Verzeichnis vorkommenden mit zwei Sternen. Ein Inventar des Priors Walther von 1402 erwähnt nur im allgemeinen das Vorhanden- sein von 25 Büchern (Anno domini 1402 fr.Waltherus in resignatione prioratus sui in festo luciae reliquit successori suo .... libros 25. — 25 Cod. 206, f. 141 R). Von einem jetzt verschollenen Ausleihverzeichnis berichtet Chrys. Hanthaler, Fastorum Campililiensium tom. II pars II (lincii 1754), S. y6 zum J. 1415 — 1416: c Scheda nostra quaepiam sinchrona catalogum exhibet plurium voluminum thcolo- J) vorher kürzer, in dem von Heinr. v. Zeißberg Fontes rer. Austriac. 2. Abt. 3o Bd. 41 herausg. Nekrolog, im Index S. -'23/. Lilienfeld. I 2 3 gicorum et philosöphicorum, uti sunt partes bibliae, quaedam patrum opera, libri sententiarum, libri Aristotelis, cum aut sine commentariis, P. Ioanni Pinzinger, professo nostro Viennam ad academicam doc- tionem theologicam cum benedictione D. Georgii abbatis trans- missorum? (Danach Ant. Klein, Geschichte des Christenthums in 5 Oesterreich Bd. 3, Wien 1S41, S. 3jg). Aus der Existenz dieses Ver- zeichnisses schloß Hanthaler, daß bei der Verwüstung und Plünde- rung des Klosters durch den Führer der Böhmen Sokol 1408 und bald darauf durch Johann von Hohenberg die Bibliothek nicht zer- stört wurde. Abt Paul III (1474 — 1485) hat mehr als 50 Inkunabeln 10 gekauft, die in Hanthalers Katalog (s. unten) kenntlich gemacht, aber seit der Aufhebung des Klosters verschollen sind. Ob bei der Plünderung durch die aufrührerischen Bauern 1597 auch die Bücher litten, ist nicht bekannt. Am i3. Mai 1637 xvurde die Bibliothek eines Dr. Hilleprandt um 2800 Imperialen gekauft. Abt Cornelius 15 Strauch (i638 — 1650) sorgte für Instandhaltung der Bücher; auf vielen Bänden finden sich die Anfangsbuchstaben seines Namens: C. S. A(bbas) C(ampililiorum), auch C. A(bt) Z(u) L(ilienfeld) mit darauffolgender Jahreszahl. Der kais. Bibliothekar P. Lambeck besuchte am i3. August 1665 als Begleiter Kaiser Leopolds I. das 20 Haus. Damals xvar noch der als Schreiber hervorragende Jakob Gstatner, scriba librorum, Wilhelmspur gensis tätig.1) In Lambecks Papieren (Cod. 0714 der Wiener Hof bibliothek) findet sich auch ein Verzeichnis von Hss. der kais. Bibliothek, worin Schriften des hl. Bern- hard stehen, mit Bemerkungen eines Lilienfelder Mönches über Druck 25 der einzelnen Werke und deren Vorkommen in Hss. von Heiligen- kreuz und Lilienfeld und sonst. Unter Abt Siegmund Braun (1695 — 17 16) wurde die Bibliothek gegen Feuersgefahr oberhalb und unter- halb gewölbt und 1704 mit Deckengemälden geziert. Auch wurden von ihm die Bücher des kais. Rates Dr. Matthias Hertod erworben. 3o Wahrscheinlich ihit einer der beiden hier erwähnten Sammlungen kam die ansehnliche Reihe von Inkunabeln der St. Michaelskapelle in Ehingen, aus der dort begründeten Bibliothek des Hieronymus Winkel- hof er, nach Lilienfeld. Durch die am 24. März 1780 erfolgte Auf- hebung des Hauses wurde die Bibliothek aufgelöst. Das Archiv 35 wurde nach Wien gebracht, desgleichen die ganze Bibliothek, bis auf die sogenannte kleine Bibliothek im Noviziat und jene Bücher, welche in den einzelnen Zellen gewesen waren. Größere Codices hatte man in die Wagengleise geworfen und liegen gelassen; eine Anzahl davon wurde später in Bauernhäusern gefunden.2) Obwohl das Stift durch 40 l) der codex tertius privilegiorum ist noch i)n Stifte, die anderen Bände sind im Staatsarchiv in Wien, Cod. yi (2 Bde.). 2) nach Tobner a.a. O. S. 30.1. I 2 4 Lilienfeld. kais. Entschließung vom 22. April ijgo wieder hergestellt wurde, halte die Bibliothek indessen doch ungeheueren Schaden erlitten. Abt Tgnaz Schjvingenschlögel (1700 — 1802) erwarb, um die Verluste einigermaßen zu ersetzen, die Bibliothek des am 25. Nov. 1782 auf- 5 gehobenen Benediktiner Stiftes Klein -Mariazeil, dessen Bücher, über 2000 an der Zahl, mittels Hofdekrets vom i- Lilienfeld. war, kann zweifelhaft erscheinen, wenn man nach den erhaltenen Handschriften schließen darf. Die Datierung des Verzeichnisses betreffend wäre Folgendes zu sagen. Die im Text S. i32, Z. 20 stehenden Worte biblia pauperum, 5 die später radiert und durch die Randbemerkung concordancie er- setzt wurden, weisen auf U Iridis hin, der von 1345 — I^S1 Abt von Lilienfeld war, dann auf seine Würde verzichtete und erst nachher (nach Tobner a. a. 0. S. i3g) die ' Concor 'dantia caritatis verfaßt haben soll. Das Datum des Verzeichnisses wäre somit nach i3$i 10 anzusetzen. Druck. 'Kenia Bernardina pars III, S. 2gg — 301; sowohl hier als bei Erwähnung und Beschreibung' der Handschrift in Xenia Bernardina pars II tom. 1, S. 48^ und 5oo ist der Katalog dem i5. Jahrh. zugewiesen. Hie subnotantur libri repositi in nostra bursaria mona- f.3741 15 steril Campi Lyliorum.3) co1- l Primo libri ethycorum cum comento saneti Thome. Item libri politicorum cum commento saneti Thome. Item libri yconomicorum cum commento. Item textus tocius phylosophie naturalis cum textu methaphisice 20 tarn parvorum quam maiorum naturalium. Item Egydius super visicorum.b) Item Albertus super visicorum. Item Albertus de generacione, corrupeione et super parvos naturales et myneralia. 25 Item Albertus super meterorum. Item Egydius super de generacione et corrupeione. Item Albertus super de anima et quatuor alii traetatus. Item Albertus de celo et mundo. Item Thomas de celo et mundo. 3o Item Albertus de plantis. Item Egydius de bona fortuna et physonomia.c) Item Thomas super parvas0) naturales. Item Albertus de causis et quatuor coequevis. Item Allexander de intellectu et alii traetatus, quorum primus 35 est traetatus Thome contra murmurantes de mundi eternitate, et super traetatus spere magistri Franconis, et traetatus de nutrito editus a domino Alberto. Item Albertus super methaphysicam. Überlieferung. Cod. 5y in Lilicnfeld. 40 a) die gan^e Aufschrift rot. b) das v wurde (auch im folgenden Buchtitel) später fast getilgt. c) A. iq. Lilienfeld. I 29 Item libellus contradiccione contra eos, qui dicunt, quod post separacionem ex omnibus animabus non remanet nisi intellectus unus et anima una. Item Thomas super methaphysicam. Item textüs veteris et nove loyce. 5 Item Albertus super priorum et posteriorum. | f. 374 R Item Albertus super veterem artem et super sex principiorum coL 2 et Über divisionum. Item Albertus super thopicorum et elencorum. Item Petrus de Alvernia super metherorum. 10 Item Egydius super posteriorum. Item Egydius super elencorum. Item summula iuris et summa iuris. Item una compilacio iuris. Item statuta imperatoris. Item statuta imperatorum. Item instituciones imperatorum. 15 Item summa super tytulis decretalium. Item decretum et decretalis. Item liber senioris.a) Hie subnotantur libri repositi in nostra byblioteca mo- nasterii Campililiorum.h) 20 Primo ordo. Item liber usuum. Item omelia Augustini. Item pulchra dietamina. Item fruetus penitencie. Item Augustinus de civitate dei. Item diversi sermones saneti Augustini. 25 Item liber confessionum saneti Augustini. Item Augustinus super XV gradus. Item Augustinus super versum cQuis est homo, qui vult vitam\ Item textus quatuor ewangeliorum. Item liber de instruccione morum. Item Hugo de ordine claustri. 3o Item Hugo super ecclesiasten. Item Hugo de archa Noe, de significacionibus rerum et tempo- rum seeundum mensuras. Item in eodem libro barbarismus de in- stitucione morum. Item Bedade tabernaculo domini. Item textus IUI ewangeliorum. 35 Item visiones Clarevallensium. Item passionale. Item Aprilis et Maius. Item Maius et Iunius. Item Rusticana. Item sermones de tempore. Item sermones magistri de Valle Scolarium. a) die Zeile 18 ist von m1 später- zugesetzt, wie die mangelnde Rotdurchstreichung 40 des I von Item verrät. b) die gan~e Aufschrift rot. Mittelalt. Bibliothckskatalogc I. <; b col. I I 3o 19. Lilienfeld. Item Papyas. Item Februarius et Marcius medius. Item Ianuarius et Februarius. Item sermones de tempore et de sanctis.. Item summa Iohannis de ordine predicatorum. 5 Item vetus et novum testamentum. Item sermones magistri Wilhelmi de epistolis dominicalibus per annum. Item sermones Wilhelmi de omnibus dominicis per circulum anni. Item in eodem libro sermones de sanctis per circulum anni 10 secundum artilogium beati Ieronimi presbiteri. Item Ambrosius de officiis. | Item exameron Ambrosii episcopi. f. 374 Item speculum ecclesie. Item de preparacione cordis, sermones Sybitonis. 15 Item Bernhardus super cantica. Item Bernhardus de diligen- do deo. Item Iesusa) Nazarenus. Item flores beati Bernhardi. Item epistole beati Bernhardi. Item vita beati Bernhardi. Item sermones beati Bernhardi. Item Bernhardus de conside- 20 racione. Item sentencie Ysidori. Item Ysidorus ethymologiarum. Item Dyonisius de celesti yerarchia. Item Anshelmus cCur deus homo\ Item Thomas super Io- hannem. 25 Item sermones Quiriciib) abbatis. Item postille Nicolai super ewangelium Luce. Item postille Nicolai super epistolas Pauli ad Romanos. Item postille Nicolai ad Ephesios. Item sermones Iohannis.c) Item omelia Iohannis Constantinopolitani. 3o Item omelia Ericii. Item omelia Io(hannis) Crisostomi. Item sermones beati Bernhardi. Item summa Remundi. Item summa viciorum. Item summa virtutum. Item summa Britonis. Item Thomas Cantuariensis super cantica. Item Gregorius super cantica canticorum. 35 Item Curveiusb) super Ysayam. Item epistole beati Ieronimi et illustrium virorum.d) Item vitas patrum. Item Cassianus in vitas patrum. Item vita Pauli primi heremite. Item Marcus glosatus. Item Alarms. Item derivaciones vocabulorum. Item summa 40 theoloyce veritatis. Item sermones de sanctis. Item sermones a) Ich's. b) A. c) de Villa Abbatis, von and. gleich\eit. Hd. ^ugeset^t. d) illufVimj vror(um). ig. Lilienfeld. I 3 I de epistolis et ewangeliis de tempore et de sanctis et sentencie de fide et spe. Item exposicioa) Origenis in canticum cantico- rum. Item liber Barlaam. Item vita beati Iohannis episcopi Allexandrini. Item sermones Innocencii pape. Item sermones Petri et exposicio misse. Item rethorica Cytheronis.b) Item 5 Heymo super appok(alipsim).b) Item liber pastoris. Item Seneca. Item liber scintillarum. Item liber de incarnacione Christi. Item vocabula. Item summa penitencie. Item Re- migius super penthateucum. Item excerpta sanctorum dictorum Gregorii, Ambrosii et aliorum sanctorum patrum. Item Pris- 10 cianus. Item Remigius super psalterium. Item ecclesiastica hy- storia et byblia pauperum. Item liber matutinalis de tempore per annum. Idem de sanctis. Item prophete maiores et mi- nores. Item liber Moysi. Item liber regum. Item liber Thobye, Iudith et Hester. Item novum testamentum. Item Paterius 15 super dicta beati Gregorii. Item Thomas super quartum senten- ciarum. Item sentencie Petri. Itemc) Egydius super primum sentenciarum. Item super secundum sentenciarum et ibidem que- stiones super idem. Item Thomas super tercium sentenciarum et liber decretorum. Item secunda secunde. Item scolastica hy- 20 storia. Item nova legenda. Item Zacharias super quatuor ewan» gelia. Item sermones Chünradini pars estivalis. Item pars hye- malis. Item postille super quatuor libros regum, paralipomenon, Iudith, Hester, Thobie, Esdras, actus apostolorum. Item speculi hystoriarum liber primus. Item secundus. Item 25 tertius. Item quartus. Item aurora. Item Albertus super missam. Item Rudolffus super Leviticum. Item cura pasto- ralis. Item dyalogus Gregorii. | f. 374b Item omelie Gregorii pape. Item omelia Gregorii super Eze- co1- 2 chielem.d) Item iterum omelie Gregorii super Ezechielem. Item 30 excerpta moralium. Item prima pars moralium. Item secunda pars moralium. Item tercia pars moralium. Item glosa Petri Lon- govvardi super psalterium. Item postille super psalterium. Item Petrus Longowardus super psalterium.6) Item epistole Pauli ad Tytum, ad Phylemonem, ad Hebreos et 35 epistole canonice glosate. Item epistole Pauli ad Galathas, ad Phyl(lippenses), ad Colos(senses), ad Thesalonicenses, ad Thymo- theum glosate. Item Paulus glosatus. Item epistola ad Romanos glosata. Item ad Cor(inthios) prima et secunda glosate. Item a) dahinter leerer Raum für etwa 9 Buchstaben. b) A. c) am Rande 40 vor Item steht Monachus super sentencias von and. gleich^eit. Hd.; ein Buchstabe mit Kürzungszeichen darüber ist durch Beschneiden jetzt unlesbar. d) dieser Buchtitel ist radiert, aber noch lesbar. c) im Rest der Zeile rote und schwarze Wellenlinien. I 3 2 ip. Lilienfeld. actus apostolorum glosati.*) Item prophete minores glosati.11) Itemc) Thomas super lob ad literam. Oraciones super psalterium. Po- stille super epistolas.d) Item Thomas super Iohannem et Lu- cam. Item Thomas super Mar cum et Matheum. Item Marcus 5 glosatus. Item Matheus glosatus. Item Esdras, Naum, Thobyas, Iudith0) et Hester glosati. Item lob glosatus. Item glosa super primam quinquagenam psalterii. Item super secundam et usque cDixit dominus'. Item glosa acDixit dominus' usqueadfinem. Item proverbia, ecclesiastes et cantica glosata. Item Über sapiencie io glosatus. Item sapiencie et ecclesiasticus glosati. Item Ysaias glosatus. Item Ieremias glosatus. Item Ezechiel et Daniel glo- sati. Item sermones de tempore. Item Matheus primus et secundus glosati. Item paralipomenon primus et secundus glo- sati. Item regum secundus et quartus glosati. Item regum primus 15 et secundus glosati. Item Iosue, Iudith, Ruth glosati. Item deu- tronomii glosatus. Item liber numeri glosatus. Item Leviticus glosatus. Item exodus glosatus. Item genesis glosatus. Item sermones Gylberti ad Status. Item sermones Gilberti duo paria. I- temThomas contra gentiles. Summa/) Item liber rigurarum. Item 20 biblia pauperumg) et alia plura. Item summa theologyce verita- tis. Item dyaloguslucis(et)tenebrarum. Item kalendarium. Com- potus et alia plura. Item visio Hyldegardis et alia plura.h) Item Augustinus super Iohannem et tractatus super cantica. Item liber de proprietatibus rerum. Item racionale. 25 Item liber super cMissus est Gabriel' et alia plura. Item sermones Socci, duo libri de tempore et unus liber de sanctis. Item1) horoloium sapiencie. Item lumen anime. Item excerpta summa viciorum. Item ymmagok) speculi. Item textus ewangeliorum. 3o Item hystoria fratris Iohannis de Hisdinio1) super lob prima pars. Item hystoria fratris Iohannis de Hisdinio super lob parssecunda. Item lectura fratris Iohannis de Hisdinio super Tytum. Item sermones capitulares de tempore et de sanctis. Item diversi sermones de sanctis."1) 35 Item sermones de tempore et de sanctis. a) am Rande Item postillaNycolai super ewangeliain papiro von and. gleich^eit. Hd. b) glosate. c) darunter vier Punkte. d) daneben canonicas von and. wohl gleichzeit. Hd. e) am Rande Neemum von and. wohl gleich- eit. Hd. f) dahinter, statt hinter biblia pauperum Z.20, Verweiszeichen, s) am Rand econcordancie von and. gleichzeit. Hd. 40 für das radierte biblia pauperum im Text. h) im Rest der Zeile rote Wellenlinien. — Die Anfangsbuchstaben der folgenden Zeilen sind nicht rot durchstrichen. l) von hier bis zum Schlüsse eine andere Hd. s. XIV. k) A. ') Hildinio, auch im folgenden. m) da- neben drei bis vier Wörter radiert; auch der Text dieser Zeile wurde ~u tilgen versucht. MAUERBACH. "• Orden: Karthäuser. Bistum: Passau (Wien). Gründun gsz^eit: 1314. Auflösung: IJ82. Die Karthause Mauerbach (so mißverständlich statt der alt- deutschen Bezeichnung Mürbach, Maurbach), lateinisch c Vallis om- nium sanctorurrC genannt, lag etwa zwei Meilen von Wien und wurde von Friedrich III. , dem Schönen, der 1314 zum Kaiser gewählt wurde und i33o starb , und seinen Brüdern erbaut. Eingeweiht 5 wurde das Kloster im J. i3i6 und der erste Prior Gottfried kam aus der Karthause Seitz in Steiermark. Wie reich am Ende des 14. Jahrh. die Bibliothek des Hauses war, läßt sich aus dem Verzeichnis schließen, das im Cod. 1497 der\Wiener Hofbibliothek (hier Nr. 20) erhalten ist. Es zählt 28 Bände auf, die aus Mauerbach nach der Karthause 10 bei Prag gebracht worden waren. Daß dies vor Ende des J. 141g geschah, ist sicher, weil damals die Karthause bei Prag zerstört wurde. Auf dieses Ereignis bezieht sich auch die Notiz in Leop. Brenners Historia Carthus. Maurbacensis (bei Bern. Pez, Script, rer. Austriac. tom. II, lipsiae 1725, p. 3 60), wo es heißt, daß der Prior Leonhard 15 Vorkehrungen treffen sollte cpro libris caeterisque impedimentis per domos provinciae distractis, recuperandae brevi, ut putabatur, Car- tusiae ss. Philippi et Iacobi deputatorum ad vada Moldaviae iuxta Pragam restituendis\l) Aber die Prager Karthause hat die er- wähnten Bücher niemals wieder erlangt, weil das Haus nicht mehr 20 errichtet wurde. Selbst Mauerbach stand damals vor der Auflösung. Alles, was sich von Büchern der Prager Karthause unseres Wissens noch nachweisen läßt (darunter auch solche, die von Mauerbach da- hin gebracht worden sind), war teils schon früher der Karthause Aggsbach in Niederösterreich verpfändet worden;) teils dahin in 25 Sicherheit gebracht durch die Reihe von Mönchen, die nach dem x) schon in einem alten Zusatz %u Brenners Chronik wird auf die ungewöhnliche Bezeichnung der Karthause bei Prag hingewiesen. Ebenso wird das Todesdatuni des lJriors Leonhard aus 1436 ^u iS. Mai i4'p verbessert. 2) vgl. eine darauf bezügliche Noti% im Cod. 1668 der Wiener Hofbibliothek, f. i5ol\ Zo 1 34 Mauerbach. Zeugnis der Aggsbacher Annales Necrologici aus der Prager Kar- thause stammten und ihr Leben in Aggsbach beschlossen (pgl. Necro- logia Germaniae t.V, ed.Adalb. Fuchs, p.336). So erklärt sieh wohl auch das merkwürdige Schicksal des schon erwähnten Cod. ijyj der 5 Wiener Hofbibliothek. Eine größere Schenkung von Büchern') ist uns durch eine Eintragung im Cod. 2^43 derselben Bibliothek be- kannt. Danach hat Nicolaus Bibel, olim plebanus in Maurbach, als er im J. 1435 starb, der Karthause diesen Codex mit vielen anderen Büchern und Geld vermacht (vgl. Willi. Walther, Die deutsche 10 Bibelübersetzung, Braunschweig 1802, S. 618). Eine Plünderung des Klosters in den Kämpfen zwischen Kaiser Eriedrich III. und Herzog Albrecht VI. (vor 1467) erwähnt Wiedcmann (a. a. O. S. 104). Bei der ersten Türkenbelagerung Wiens wurde auch Mauer- bach hart mitgenommen. Beim Einfall der böhmischen Kriegsvölker 15 unter Thurn 161 9 plünderte eine Abteilung das Haus gänzlich aus; die Bücher Sammlung wurde verschleppt, viele Hss. vernichtet, dar- unter die alten Nekrologe. Unter Propst Jodok Schubert (i63i — 1647) erwies sich jedoch schon wieder ein Bibliothekssaal nötig, den er erbaute. Bei der zweiten Türkenbelagerung Wiens im J. i683 20 soll die Bibliothek wieder Verluste erlitten haben und mit Beziehung darauf fand Bern. Pez die Sammlung nicht bedeutend (vgl. Thesaur. aneedot. tom. I, diss. isag. p. III). Unter dem Prälaten Ambrosius Lescovar (1752 — 1762) erfuhr sie wieder eine größere Vermehrung. Bei der Auflösung des Klosters im J. 1782 wurde sie zerstreut. Eine 25 ansehnliche Anzahl von Hss. gelangte in die Wiener Hof bibliothek, die gedruckten Bücher kamen an die Wiener Univ. -Bibliothek.2) Literatur. F. W. Weiskern, Topographie von Niederösterreich Bd. 1 , Wien ij6g, s- 395- 396. Theod. Wiedemann, Geschichte der Karthause Mauerbach in Berichte und Mitteilungen 3o des Alter thums -Vereines zu Wien Bd. 13, Wien 18/ß, passim; bes. S. g8. gg. J) des Henricus de Oyta lectura super psalterium in den Codices der Hof bibliothek 42^5 (vol. 1), 3933 (vol. 2), 2,9^7 (v°l- 3) nat \war Schenkungsvermerke , jedoch nicht für Mauerbach, sondern für eine der Universitäts-Stiftungen, wahrscheinlich für das colle- giwn ducale. Die diesbezügliche Angabe Wiedemanns a. a. O. S. q8 ist irrig. 2) in 35 der Wiener Hof bibliothek stammen aus Mauerbach folgende Hss.: %g6. 1166. ißo5. 1335. 14-7. i4g5. 1601. 1623. 1660. 172J. 24gi. 2843. 3l4°- 32$4* 3446. 3g68. $083. 4ig2. 43Jö\ 4403. 45^0. 46 7 5. 5i8ß. I2.j65 und Inc. 5. E. 5, Bd. 1 (Hain *jÖ22). Inc. 10. H. 86 (Hain 1047g). ^nc- T3- G- l3 (Hain *i6ig8). Inc. iß. G. ß4 (Hain *ß55o). Inc. ig. A. 72 (Hain *74'j). Im Haus-, Hof- und Staatsarchiv ist das Original von 40 Brenners Historia cartus. Maurbacensis, die der Verfasser dem kais. Bibliothekar Peter Lambeck überlassen hatte (einst Cod. der Hofbibl. Hist. prof. giß, jet^t Cod. 5y des Archivs). Im Stift Herzoge nburg stammt aus Mauerbach Gregorii moralia in 2 Bänden (vgl. Archiv für Kunde österr. Geschichtsquellen Bd. 5, Wien i85o, S. 148 f.) 20. Mauerbach. I 3 5 20. Bücher aus Mauerbach für die Karthause bei Prag, Ende des 14. Jahrhunderts. Cod. 1407 der Wiener Hofbibliothek ist eine in rotes Schafleder über Holzdeckel gebundene Perg.-Hs. des i3. Jahrh. (3o'6x 22' 4cm). Rücken und Vorderdeckel sind in plumper Weise mit weißen Schaf- leder stücken überklebt und auf diesen Aggsbacher Buchbinderstempel abgedruckt. Auf dem Rücken oben ist ein kleiner Papierzettel mit 5 einer Aufschrift des 18. Jahrh. Pharetra. MS:. Darunter ein Zettel mit gedrucktem P; ganz unten die frühere Signatur des Codex in der Hof bibliothek Rec. 3005. Auf dem hinteren Deckel weisen die Per g.- Streifen mit der Aufschrift Pharetra und der (roten) Signatur B 7 auf die Zugehörigkeit der Hs. zur Karthause Aggsbach in der 10 Zeit des 15. Jahrh. hin. Die ältere Provenienznotiz f. 3R und f. npR} beide Male am unteren Rande, lautet jedoch Iste Über est fratrum Carthusiensium iuxta Pragam extra muros. Das Bücherverzeichnis steht auf dem Deckblatt des Hinter deckeis und ist von einer Hd. des ausgehenden 14. Jahrh. in zwei Kolumnen 15 geschrieben.') Jedes Buch, mag es nun ein Werk enthalten, oder mehrere, ist vom anderen durch einen Querstrich getrennt und bildet so ein eigenes Alinea. Der Querstrich fehlt nur bei den Büchern, die am Ende der beiden Kolumnen stehen. Größer sind nur die Anfangs- buchstaben im Worte Nota, womit jede der beiden Unterabteilungen 2o beginnt, gebildet. Die Anfangsbuchstaben jeder Zeile sind Majuskeln. Überwiegend beginnen mit Majuskeln auch Eigennamen (und nicht nur Verfassernamen), xvo mehrere Schriften in einem Bande ver- einigt waren, auch die Stichworte der Büchertitel, doch ist dies für beide letzteren Punkte nicht durchaus festgehalten. Als Interpunktion 25 dient statt des Komma ein Punkt, statt des Kolon ein Schrägstrich. Von Abkürzungen kommen fast nur die gewöhnlichen vor. Die Buchstaben c und t sind mehrmals verwechselt, z. B. auf S. i36, Z. 3i im Worte deueonito statt deutonico. Die Karthause bei Prag betreffend wäre Folgendes zu sagen. 30 Das Kloster (S.Maria in horto) wurde von König Johann von Böhmen im J. 1342 gegründet und außerordentlich reich dotiert, jedoch schon am ij. August 141g von den Hussiten durch Brand vollständig ver- nichtet (vgl. Tomek, Dejepis mesta Prahy Bd. 1, S. 5 $3 und sonst; Eckert, Posvätnä mista kräl. hl. mesta Prahy Bd. 2, Prag 1884, 35 S. §06 — 510; C. Le Couteulx, Annales ord. Cartusiani ab a. iooJ. 1. Wein i85i (passim). 40 45 I42 2i. Melk. ./. Fr. Schulte, Die Rechtshandschriften der Stiftsbibliothek von .... Melk in Sitzungs- berichte der kais. Akademie Bd. 5j, Wien t868s S. 604 — 607. Joh. Huemer, her Austriacum in Wiener Studien Jahrg. <), Wien i88j, S. 60 — 6g. Catalogus codicum manuscriptorum, qui in bibl. monast. Mellicensis servantur vol. I, 5 Vindobonae 188g. Odilo Holder, Die geschichtlichen Hss. der Melker Bibliothek in Jahresbericht des k. k. Obergymnasiunis in Melk i8g6. M. Curtze, Eine Studienreise unternommen Aug. bis Okt. i8g6 in AltpreuJJische Monats- schrift N. F. Bd. $5, Königsberg i. Pr. i8g8, S. 45i. 10 Analecta Bollandiana ij, Bruxellis i8g8. (De magno legendario Austriaco; p. 32 ff. Codices Mellicenses F 8. M 4- M 5. M 6. Mj. M 8. C 12.) El. Steinmeyer und Ed. Sievers, Die althochdeutschen Glossen Bd. 4, Berlin 1898, S. 5oi — 5oß. Rud. Schachinger, Die Wiegendrucke der Stiftsbibliothek in Melk, Wien igoi (vorher 15 im Jahresbericht des k.k. Obergymnasiums in Melk i8gg — igoi). Außerdem vgl. A. Goldmann im Centralblatt für Bibliothekswesen 5 (1888), S. 27 f. 21. Bücher aus Melk für Oberburg, 143g. Cod. 710 der Stiftsbibliothek in Melk ist ein erst im ig. Jahrh. in rotes Juchtenleder gebundener y aus mehreren verschiedenen Teilen zusammengesetzter Band von 272 Bll. Er trägt mit Tinte auf das 20 Leder des Rückens geschrieben die Zahl 710; die ältere Signatur jvar N 3. Er enthält im wesentlichen musikalische Schriften. 1) Ber- nonis tonarius (f. 1 — 14); 2) tractatulus quidam de musica (f 15 — iS3); 3) tropi octo modorum canendi sec. morem monast. Mellicensis (f. i83 — 188); 4) tractatulus de cantu mensurali (f. 188 — 204); 25 5) traetatuli duo de cantu mensurali metrice (f. 205 — 221); 6) trac- tatulus metricus de musica (f. 222 — 22g); 7) responsoria, sequentiae, antiphonae etc. cum notatione. Danach 2 Bll. ausgeschnitten; 8) das Bücherverzeichnis (f. 27 oR — 27 2V). Dahinter auf f. 27 2V astrono- mische Anweisungen von and. Hd. Der Teil f. 1 — 14, auch f. 75 3o hat eine alte Blattbezeichnung mit roter Tinte: 1 13 — 126, ist also aus einem anderen Codex genommen. Dasselbe ist auch für die Blätter anzunehmen, auf denen das Verzeichnis steht. Denn es ist nicht nur von anderer Hand geschrieben als die vorausgehenden Teile des Codex, sondern auch sehr knapp auf die Größe 21 x 14's cm 35 zugeschnitten. Auch die Wasserzeichen sind, soweit sich nach deren Resten schließen läßt, für das Bücherverzeichnis und die anderen Teile verschieden; f. 271 zeigt das Stück eines Ankers, der sonst im Codex nirgends vorkommt. Endlich stehen auf f. i83R, 204v. 22 gR Datierungen von 1462, während das Bücherverzeichnis 143g 40 datiert ist. Ob er bürg (Obernburg, slowenisch: Gornigrad), wohin diese Bücher aus Melk kamen, war eine Benediktinerabtei im Sanntale 21. Melk. 143 (Südsteiermark). Sie wurde im J. 1140 von Diebold Chager und Peregrinus, Patriarch von Aquileia, gegründet. Herzog Ulrich von Krain und Friedrich, Graf von Cilly, widmeten dem Hause große Schenkungen. Als jedoch im J. 1462 das Bistum Laibach errichtet wurde, hat Friedrich III. es zu der mensa des Bischofs geschlagen. 5 Am 8. April 147S wurde das Kloster unterdrückt und war bis zum J. 1782 noch weltliches Kollegiatstift. Es diente 1461 — ij86 als Residenz der Laibacher Bischöfe und die Gutsherrschaft Oberburg gehört heute noch ihnen. Mit dem Stifte Melk sind im 15. Jahrh. Beziehungen nachweisbar. So wurde Konrad von Nürnberg, Benedik- 10 tiner in Melk, 1426 zum Abt von Oberburg gewählt (f 16. Mai 1441) und 1437 ging ein Georg von Obernberg aus Melk nach der Abtei Mariazeil mit Wolf gang von Steier. Ein Johann de Obernperig hat im J. 1436 in Melk Profeß abgelegt (Kropff a. a. 0. p. 242). Er ist vielleicht mit dem Codexschreiber Johann von Obernburg identisch 15 (Kropff a. a. O. p. 217 f.). Es ist ferner ein Brief vermutlich des Abtes Christian von Melk (f 1451) an den Abt von Obernburg zur Empfehlung einiger Kandidaten bekannt (Kropff a. a. O. S. 244). Das in Rede stehende Bücherverzeichnis fällt also so ziemlich in die- selbe Zeit. Über Leben und Schriften des envähnten Abtes Konrad 20 vgl. die Darstellung bei Kropff a. a. O. p. 220 — 223. Materia librorum, quos misi ad mon. 154 22. Melk. Scrmones ma(gistri) N(icolai) de dilectione dei et proximi. Expositio misse Hainrici de Hassia. Excerpta de missa ex summa sacrificiorum. Tractatus Hainrici de Hassia de proprietate monachorum. 5 Formula honeste vite Bernhardi. Notabilia diversa. | Expositio misse. f. 3 Dyalogus Mathei de Cracovia. Soliloquium saneti Augustini. io Excerpta ex summa sacrificiorum de missa. Tractatulus, qui ineipit 'Anima mea novi\ Hugo de Palma de mistica theologia. Iohannes Gerson de pollutionibus. Magister Nicolaus de penitencia. 15 Bernhardus de passione domini per septem horas. Stimulus amoris Bonaventure. Psalterium beate virginis. Excerpta ex summa sacrificiorum et misteriorum.3) Excerpta ex summa sacrificiorum et misteriorum. 20 Exposicio super c Pater noster5. Iohannes Gerson de pollutionibus. Notabilia quedam. Summa sacrificiorum et misteriorum. Summa sacrificiorum et misteriorum. 25 Summa sacrificiorum. De expositione misse. De penitencia. De decem preeeptis et muitis aliis. | Archa quarta. f. 4R Omelie Ericii ab adventu usque pascha. 3o Omelie Ericii ab adventu usque penthe(costen). Omelie ewangeliorum dominicalium ab adventu usque ad pen- thecosten. Omelie super ewangeliis cSint lumbi vestrf et de saneto Andrea et cQuis putasb) mayor est5 etc. 35 Exposicio super cPater noster' ex collacionibus patrum. Omelie super quibusdam epistolis de tempore. Sermones de aliquibus sanetis. Materialia verborum pro sermone. Iohannicius in medicinis.c) 40 a) mist-. b) darauf e. c) diese Zeile am Rande. 22. Melk. I 5 5 Alarms de modo predicandi et sunt sermones. Sermones varii de tempore (et de) sanetis. Expositio simboli apostolorum. Sermones plurimi de tempore et de sanetis. Tercius liber Boecii de consolacione. 5 Vitas patrum pro parte. Sermones de quadragesima breves. Sermones diversi de tempore et de sanetis. Tercius ewangeliorum Mathei et Marci. Excerpta ex summa Pisani. io Iohannes Gerson de pollucionibus. Collecta multa ex diversis materiis. Explanatio aliquorum psalmorum. Liber de vita salvatoris. Expositio aliquorum capitulorum regule s. Benedicti abbatis. i5 Notabilia plura de diversis. Sermones breves valde de tempore et de sanetis. Summa magistri Odonis de penitencia. Sermones diversi de tempore et de sanetis. Quedam auetoritates sanetorum de vieiis et virtutibus. 20 Exposicio canonis misse. Summa sacrificiorum. Totum novum testamentum. Sermones de sanetis.3) Sermones diversi specialiter tarnen de beata virgine. 25 Sermones per quadragesimam. Sermones communes de sanetis. Sermones proprii de sanetis et festis preeipuis de tempore. f. 4V Collaciones sive sermones bone de tempore et de aliquibus sanetis et festis Christi. 30 Sermones Hermanni de Athenisb) super epistolis et ewangeliis de tempore. Excerpta ex seeunda seeunde saneti Thome. Legenda quedam de duobus soeiis. Epistola Iohannis de Spira exhorta(n)s monachum ad Studium 35 lectionis. Tractatus de arte moriendi. Sermo magistri Nicolai de humilitate beate virginis Marie. Speculum peccatoris s. Augustini. Bernhardus de passione domini seeundum septem horas. 4o Postilla super ewangelia propria et communia de sanetis. a) sanetis. b) A. 156 22. 23. Melk. Questio Nicolai de Lira, utrum possit probari, quod Christus sit deus. Exposicio misse. Sermones diversi de aliquibus festis et de tempore. 5 Liber de ecclesia m. Iohannis Parisius. Hainricus de Hassia super missam. Questio quedam contra hereticos Bohemos. Hainricus de Hassia de religiosis proprietariis. Contractus de sanetis. io Notabilia bona. Sermones dominicales per totam quadragesimam. Sermones aliqui dominicales. Postille, pars hyemalis. Postille, pars estivalis. 15 Postille Iohannis de Villa Abbaus. Postille Iohannis de Villa Abbatis. Sermones Iordani de tempore ab adventu usque ad quadra- gesimam. Sermones Iordani a quadragesima usque ad pascha. 20 Sermones Iordani a pasca usque ad quartam dominicam post penthecosten. 23. Katalog von 1483. Der Codex 948 der Stiftsbibliothek in Melk (vgl. oben S. i38, Z. 25) ist eine Papier -Hs. des 15. Jahrh., die entsprechend der alten 25 Blattbezeichnung einst 245 Blätter enthielt, von denen 222 beschrieben sind; von f. 223 angefangen blieben die Blätter leer, f. 224 — 241 inkl. sind ausgeschnitten. Rechnet man das nicht bezeichnete Vorsetz- blatt und zwei folgende Blätter, beide mit 1 bezeichnet, dazu, so hatte der Codex eigentlich 247 Bll. Der Einband besteht aus Kalbleder 3o über Holzdeckeln und ist in Blindpressung mit charakteristischen Stempeln der Stiftsbuchbinderei geziert (22' 5 x 14'j cm). Die fünf Beschläge vorne und hinten sind abgerissen, die Deckel in der Mitte der Seiten für Anbringung des (jetzt fehlenden) Verschlusses abge- schrägt. Auf dem Vorderdeckel klebt außen ein länglicher Pergament- es streifen mit der Tinten auf sehr iß Registrum omnium librorum; dar- unter ein kleinerer Zettel mit der miniierten Signatur D 145. Es ist merkivürdig, daß dieses Registrum unter derselben Signatur im hier gedruckten Katalog verzeichnet ist (f. 18 iv), während dahinter noch eine große Reihe anderer Bücher folgt (bis f. 222v). Später 4° erhielt der Band die Bezeichnung H 162, die sowohl auf dem läng- 23. Melk. 157 liehen Eergamentstreifen des Vorder deckeis, als auf dem Vorsetzblatt steht; auf dem Rücken befindet sieh endlich ein kleiner Pergament- zettel mit der Signatur R (rot) 27. Das Schutzblatt vorne und hinten besteht aus je einem Antiphonarfragment (für die Osterwoche). Es sind zwei Hauptteile im Codex zu scheiden, von denen der 5 erste wieder in drei Abteilungen gegliedert ist. Teil I umfaßt die Blätter bis 115 inkl.; 116 ist leer. Dieser Teil bildet einen Index zum eigentlichen Katalog. Die Unterabteilung a) beginnt f. 2R mit der ganz miniierten Aufschrift Incipit nunc registrum extractum ex premisso registro et nomina doctorum atque autorum seeundum 10 ordinem alphabeti cum quota materiarum singularum. Aus den Anfangsworten erhellt, daß dieser alphabetisch geordnete Index dem Katalog eigentlich nachfolgen sollte. Das erste Schlagwort darin ist Albertus Magnus samt Hinweis auf alle Signaturen von Büchern des Katalogs, in denen Schriften von ihm erscheinen, und 15 so bei allen Autoren von A — W. Auf dem vor obiger Aufschrift stehenden Blatte (f. Ibls) finden sich übrigens auch schon solche Verweise und auf f. j6v — j8v noch Virgilius, Vincentius Ferra- riensis, Vincencius ord. praed. und Schlagwörter auf die verschiedenen Universitäten. Nicht ganz erklärlich ist es, daß wiederholt Autoren- 20 namen mit dahinter freigelassenem Räume, jedoch ohne Verweis vorhanden sind; z. B. f. Ilbls)R Adamancius, Albumasar, Andinus; /. iov Anastasius, Anacletus, Auetor de spiritu et anima, Apulegius, Appolonius (usw.). Die Unterabteilung b) enthält ein Materienverzeichnis nach be- 25 stimmten Kategorien, f. joR — io4R; Schriften benannter Autoren und Anonyma stehen ohne Trennung nebeneinander in folgenden Gruppen: Biblie, Libri parciales biblie non glosati, Libri parciales biblie glosati, Concordancie biblie, Biblie metrice, Glose et lecture sive expositiones super aliquibus libris biblie, Historie, Legende 3o sanetorum (die Heiligennamen in nicht streng alphabetischer Abfolge), Libri iuris et legum cum scriptis doctorum earundem (!), Regule sane- torum patrum, Summe, Omelie, Sermones(generalesgr///gf), quorum plures eciam suprain propriis locis positi sunt, Conceptaaccommenta logicalium, Libri grammaticales, In astnonomia et similibus scieneiis, 35 Philosophia naturalis, Poetria, Epistole varie, Specula diversa. Die Unterabteilung c) enthält Anonyma (f. io$v — 11 $R) mit folgender Überschrift (rot) Secuntur modo traetatus, opuscula ac materie diverse, quorum autores ignorantur seeundum ordinem al- phabeti. Die Form der Indizierung mögen folgende Beispiele vom 40 Anfang verdeutlichen: Abbas in quibus dispensari cum suo monacho B 86; De arte moriendi traetatus A 102. D 49. E 90. F 49. 232; Auctoritates sanetorum patrum ac doctorum B 61. H 32. H 9 (usiv.). I58 23. Melk. Diese Titel sind alphabetisch nach Stichworten von A — U geordnet, woran sich f. 1 i$R noch ein Abschnitt Vocabularii schließt. Die der Einteilung zugrunde gelegten Stichworte sind oft recht willkürlich ge- wählt und die Abfolge auch hier nicht streng alphabetisch. F. 115*. 5 116 sind leer und mit f. 1 ijr beginnt als Ilauptteil II das im folgenden gedruckte Registrum librorum, das die einzelnen Bände der Bibliothek ihrem Inhalte nach katalogisiert. In den Indexabteilungen a) b) erscheinen neben der ursprüng- lichen Anlage und Schrift Einschiebe von kleineren Blättern mit 10 Nachträgen, ferner auf den ursprünglichen Blättern selbst Zusätze und Einschaltungen sowohl im Text als zu den Signaturen usw. von verschiedenen Händen. Bei den nachträglich eingeschalteten Büchern sind vielfach Signaturen beigesetzt, die in dem Bücherkatalog nicht zu finden sind. So steht z.B. im Index f. 2R Sermones de tempore 15 et sanetis H 2g, während die Signaturen des Katalogs über den Buch- staben G nicht hinausgehen. Da die Numerierung auf den Blättern rechts oben (bis f. 5 inkl. mit Tinte, von da ab rot) durch den Codex fortläuft, ist es klar, daß der vorausgehende Index und der Katalog ein Ganzes zu bilden be- 20 stimmt waren. Auch kommt in Betracht, daß auf der Innenseite des Vorderdeckels nebst den Worten Anno domini millesimo quadringen- tesimo 83 eine Inhaltsübersicht steht, die mit Autores fo. 1 beginnend und mit Alphabetum voluminum quid quodlibet continet 1 1 7 endend, den ganzen Inhalt des Codex voraussetzt. Der Index ist, wie gesagt, 25 von mehreren Händen, der Katalog im wesentlichen von einer von diesen Händen verschiedenen, anderen Hand geschrieben. Die Ab- sicht dessen, der den Index anlegte, ihn dem Bücherkatalog (Registrum) nachfolgen zu lassen, worauf die Überschrift des Registrum hinweist, wurde also beim Binden nicht berücksichtigt und eine durchlaufende 3o Blattzählung angebracht. Die beiden Teile des Codex stehen auch nach den Wasserzeichen des Papiers in enger Beziehung. Der Index zeigt das bei Briquet, Des filigranes etc. unter Nr. 2454, der Katalog das unter Nr. 2450 befindliche Zeichen. Doch hat das leere Vorsetz- blatt (vor f. 1), das mit f. 12 zusammenhängt, ferner f. 104 und 112 35 gleichfalls das Wasserzeichen Nr. 2450. Briquets Daten für die be- treffenden Papiere liegen einige Jahre vor 1483, der Abfassungszeit des Katalogs. Aus den im Index nachgetragenen Signaturen können wir auf einen vermehrten Bestand der Bibliothek gegenüber dem schließen, 4o der im Registrum von f. uy ab verbucht ist. Selten handelt es sich um Drucke wie z.B. G.43. 44. Biblia impressa cum interpretationibus. Daß alle diese Zusätze noch vor 1500 fallen, ist nicht anzunehmen. Solche, unter die anderen, schon indizierten Bücher später eingestreute 23. Melk. I59 Titel, denen im Katalog (Registrum) nichts entspricht und die durch andere Tinte und die Art der Signatur als Zuwachs kenntlich sind, wurden hier nicht weiter berücksichtigt. Der Katalog, wie schon gesagt, auf f. 1 iyR — 222v stehend, ist im wesentlichen von einer Hand (m1) recht sorgfältig und zierlich 5 mit sehr dunkler Tinte geschrieben. Einzelne Seiten (f. 124" ' , f. 125 ganz, f. i36v, f. i3j ganz, f. i^3 ganz) blieben leer. Der Text ist augenscheinlich aus einer Vorlage in einem Zuge kopiert, wobei an einzelnen Stellen zusammengehörige Textteile getrennt (vgl. bei D 1 25J oder einzelne Wörter sinnlos verlesen und verschrieben wurden, so 10 daß dort das Richtige nicht ohne weiters wiederherzustellen sein dürfte. Manche Versehen und Schreibfehler sind schon vom Schreiber selbst sofort gebessert, andere zur Zeit als die großen Signaturbuch- staben mit Minium und die Signaturzahlen mit Tinte dazugesetzt wurden. Zwischen der Beschreibung der einzelnen Bände ist je ein 15 Zwischenraum einiger Zeilen vorhanden. Der Text steht auf farb- los vorgerissenen Linien. Mit jedem Buchtitel beginnt in der Regel eine neue Zeile, was im Abdruck nicht festgehalten wurde, um Raum zu sparen. Bis f. iÖ4v inkl. sind die Anfangsbuchstaben jeder Zeile rot gestrichelt, jedoch auf einer Anzahl von Seiten nicht, 20 z.B. f. 15411 bis f. i55v, f iS7R b*s I59R ohne erkennbaren Grund. Vielfach ist auch das eigentliche Anfangswort des Buchtitels oder das Incipit und das I bei In pergameno (papiro) rot tingiert. Ganz in Rotschrift ist nur die Überschrift f. iijr, die Überschrift der ein- zelnen archae (bei archa E ist nur das Wort Incipit rot, der Rest 25 blau), der Buchtitel A 98 Aurora novus und die großen Signatur- buchstaben der einzelnen Codices (mit wenigen Ausnahmen). Rote Signaturbuchstaben ohne schwarze Zahlen sind Öfter zu finden. Es handelt sich dann nur um Teile der Beschreibung eines und desselben Codex zumeist auf verschiedenen Seiten, vgl. z. B.fi 1501 \ Im letzteren zo Falle steht am Ende der einen Seite zuweilen sequitur, z.B. f. i$5R. i86R. Von Abkürzungen sind zumeist die allgemein gebräuchlichen verwendet. Als Interpunktion dient Punkt und Schrägstrich. Be- merkenswert ist eine orthographische Eigentümlichkeit dieser Hand. In der Schreibung des Namens Bernhardus erscheint in sehr vielen 35 Fällen über dem n ein Strich, den man am ehesten als Zeichen der Verdopplung aufzufassen hat und kaum für die Form cBerenhardus in Anspruch nehmen kann. Einmal (C 74) ist tatsächlich Bernnardus geschrieben. In vielen anderen Fällen erscheint der Name jedoch mit oder ohne h in der gewöhnlichen Form. Aus diesen Gründen ist 40 der Sachverhalt hier erwähnt, in den Text jedoch einheitlich die Schreibung Bernhardus aufgenommen worden. In den wenigen Fällen, wo bei anderen Wörtern dergleichen Erscheinungen vor- I 6o 25. Melk. kommen (z.B. beim Namen Nürnberg), findet sich eine darauf be- zügliche Bemerkung im Apparat selbst. m~ ist fast gleichzeitig mit ni' ; diese Hand schrieb von f. 2i<)R bis zum Schluß mit bräunlicher Tinte, m3 schrieb nur wenige Stellen, und zwar bei D g3 die Worte 5 Item bis salvatoris; die überklebte Stelle bei F 85 bis parentele sue; bei F 205 die Worte Item bis phisicorum; bei F 206 die Worte Pha- retra bis Wardee und F 21 1 ganz. Sie fällt nicht viel später als m' und m2 und hebt sich durch die Form des s am Wortende und die Kopf bildung des a ab. J'on vi4 rühren wohl die meisten Korrekturen 10 einzelner Buchstaben im Text und über den Zeilen her, kleine Zu- sätze, Streichungen, Andeutung veränderter Abfolge von Schriften eines Codex durch Beisatz von a. b. zu den entsprechenden Partien und die Beifügung anderer Signaturen am Rande. Sie schreibt teils in der Art von m', teils, und zwar zumeist, flüchtiger, mit Anklängen 15 an die Cursive. Streichungen finden sich z. B. bei B8, B 64, in den ersten Zeilen von C 100, bei F 7. Wie die beigeschriebenen Signa- turen andeuten, war damals eine Reihe von Büchern bedeutend ver- schoben, es waren vielleicht überhaupt alle Bücher neu signiert, jedoch nur zu einigen alten Signaturen die entsprechenden neuen 20 notiert, z.B. A 89 = K 32; A 9 = B 8; A 91 = K 23; A 92 = K 27; A 93 = B 23; A 94 = D 70; A 95 = K 7; A 96 = K 126 usw. Schon aus der Anzahl der Pulte (K ist schon erwähnt, bei D 57 wird auf ein Buch unter Signatur L 98 verwiesen) dürfte auf bedeutende Bereicherung der Bibliothek zu schließen sein, m4 somit schon dem 25 16. Jahrh. angehören. Es sei hier noch bemerkt, daß der dem Katalog vorgebundene Index sich auf diese eben erwähnten, späteren Signa- turen in keinem einzigen Falle bezieht, obwohl auch dort schon ein vermehrter Bestand ersichtlich ist, der jedoch über Pult H nicht hinausreicht. Im ganzen c Index* haben m3 und m4 des Registrum 3o zahlreiche zum Teil umfangreiche Einschaltungen gemacht; m3 hat ganze Seiten nachgetragen (z.B. f. io3R — io4v), m4 z.B. auf f. 4V. gR, auf dem Zettel vor f. 2gR usw. geschrieben. Außer den bisher charakterisierten Händen erscheinen nun noch hie und da andere. Darunter hebt sich eine etwas zittrige Hand 35 ab (so bei C 122, C 144, D 57, F 70, F 176) und ferner eine etwas steifere in den Zusätzen zu A 51, D 1 16, E 69. Diese und andere kleine Zusätze und Änderungen, besonders solche von einzelnen Buch- staben oder Silben, bei denen die Zuweisung an bestimmte Hände naturgemäß unsicher erscheint, werden im Apparat durch das Wort 40 ^später charakterisiert. Der eigentliche Verfasser des Registrum tritt nur an einigen Stellen aus dem Dunkel heraus, das ihn sonst umgibt; es geschieht dann in der bescheidenen Form von Vermutungen über den Autor 23. Melk. l6l einzelner Schriften und dann immer durch den Beisatz des Wortes puto, z.B. bei B 96. Tractatus de ruina ecclesie, puto magistri Io. Gerson; ebenso bei D 65 und sonst. Dieselbe Art der Bemerkung findet sich einmal im Katalog Nr. 22 (S. 152, Z. 40), der somit auf die gleiche Quelle zurückgehen dürfte wie Katalog Nr. 23. 5 Von demselben Katalog (mit den Indices) existiert in Melk ein ziveites Exemplar im Cod. 421 (einst H 38) , auf fol. Si — g3, mit derselben Reihenfolge der Bücher, jedoch mit wesentlich gekürzten Beschreibungen; Pap.-Hs. des 15. Jahrh. Die Überschrift lautet hier Anno domini 14(83) Ordinatio hec librorum facta est. I0 i*7R lncipit registrum librorum ac voluminum singulorum huius librarie venerabilis monasterii Mellicensis,. in quo id observatur, ut priraum singulorum voluminum singula con- tenta singillatim consignantur,3) per quod etb) voluminum numerus et cuiusque voluminis, si aliquod deperdi conti- 15 gerit, continencia ac contentorum deperdicio sciri poterit, ex quibus demnm voluminibus singuli autores suis nomini- busseeundum alphabetiordinem ex tracti speciale registrum constituunt etc. A 1. Cassiodorus consul Romanus in pergameno pulchra scriptura 20 super psalterio.c) A 2. Prima pars biblie usque ad Ysayam exclusive. A 3. Secunda pars biblie ab Ysaia usque ad finem. A 4. Biblia pulchra. | f-ii7v A 5. Biblia manualis. 25 A 6. Biblia parva. A 7. Biblia sine psalterio. Item interpretaciones nominum Hebrai- corum. A 8. Vetus testamentum sine prophetis et Machabeorum. A 9. Prophete, Machabeorum, novum testamentum. Interpretacio 3o nominum Hebraicorum. Item tractatus super bibliam,d) qui in- cipit cSex prohibef. A 10. Prima pars biblie a genesi usque ad parabolas exclusive. | t. n8< a 11. Secunda pars biblie a parabolis usque ad finem. A 12. Exposicioe) mistica egregii doctoris Nicolai de Lira super tota 35 biblia. Item in fine flores cronicorum fratris lohannis Kchek magistri1) in theologia. Überlieferung. Cod. g48 der Stiftsbibliothek in Melk. a) A. b) et über der Zeile. c) die meisten Bücher aus Fach A und einige wenige sonst tragen am Rande jüngere Signaturen des 16. Jahrh. (Burckhardi); sie sind 40 deshalb weggelassen. d) biblia;. c) gestrichen, darüber Biblia in1. f) mgr. Mittelalt. bibliothckbkutaloge I. II I 5 2 ^3. Melk. A i3. Genesis, exodus, Leviticus, libri numeri, deutronomii, Iosue, Iudith, Ruth, über beati Ieronimi de optimo modo interpretandi. A 14. Ruth, paralipomenon, Esdre, Neemias, Hester, Iudith, Thobias, Machabeorum, Ysaias, Ieremias, Ezechiel, Daniel, duodeeim 5 prophetae minores, lob, proverbia Salomonis. A 15. Libri regum, paralipomenon, Machabeorum, libri sapienciales. A 16. Prima pars biblie sine psalterio. A 17. Secunda pars biblie sine testamento novo; deficiunt proverbia et eclesiastes. | 10 A 18. Liber prophetarum. fllS A 19. Biblia abreviata. A 20. Genesis et exodus cum glosa. A 21. Leviticus, numerus, deutronomius cum glosa. A 22. Iudicum, Iosue, Ruth, Esdras, Thobias, Iudith, Hester cum 15 glosa. A 23. Magistraliaa) super cantica canticorum. 'A 24. Quatuor libri regum cum glosa ordinaria. A 25. Duo libri paralipomenon, duo libri Machabeorum cum glosa. | A 26. Glosa ordinaria in libros Salomonis, parabole, eclesiasten, f. 119 20 cantica canticorum et sapiencie et eclesiasticum in pergameno. A 27. lob cum glosa ordinaria in pergameno. A 28. Psalterium glosatum. A 29. Psalterium integrum cum glosa ordinaria. A 3o. Glosa ordinaria psalterii magistri Petri de Lambardia. 25 A 3i. Glosa tocius psalterii. A 32. Glosa ordinaria super primas duasb) q(ui)nquagenas. A 33. Glosa ordinaria super ultimas duas quinquagenas. A 34. Ysaias cum glosa ordinaria. | f. 119 A 35. Ieremias cum glosa ordinaria. 3o A 36. Nicolaus de Lira super 12 prophetas. A 37. Glosa ordinaria super Ezechielem et Danielem prophetas. A 38. Glosa ordinaria in duodeeim prophetas minores. A 39. Matheus, Marcus cum glosa ordinaria. A 40. Glosa ordinaria super apostolum cum textu. 35 A 41. Glosa ordinaria super c) apostolum una cum textu. A 42. Lira super pelemo(nem>, Hebreos, in pergameno. B 72. a) Epistola Hilarii episcopi ad filiam suam Abramb). Item duo libri eiusdem ad Constanciumc) imperatorem et hereticum. Epistola eiusdem ad eundem. Exemplum blasphemie Auxen- ciid). Liber Hilarii fidei katholice contra Arrianos et prevari- 10 cacionibus Arriani adquiescentibuse). Tractatus domini Alberti Magni de officio misse. Tractatus eiusdem de sacramento eukaristie. B 73. Ysidorus ethimologiarum. B 74. Primo autoritates philosophorum. De variis generibus hereti- 15 corum. Ysidorus de summo bono. Exposicio dominice pas- sionis seeundum quatuor ewangelistas. Iacobus de Cesolis de causis utilibus ludi scacorum. Alique autoritates ex decretis. Nicolaus de Lira de concordancia ewangelistarum et de pas- sione domini. 20 B 75. Soliloquium Ysidori. Speculum peccatoris. De sermone an- geli, quo instruxit beatam Elizabet de statu perfeccionis. Planc- tus beate virginis a beato Augustino editus. Autoritates diverse seeundum ordinem alphabeti. Ex libro diete salutis de vita ac- tiva et contemplativa. | Magister Nicolaus de tentacione et re- f. i32R 25 mediis. Alius sermo eiusdem ad idem. Signa bone consciencie. Descripcio consciencief). De gaudiis celi. Humbertus super re- gulam s. Augustini. Sermo s. Augustini ad heremitas. Forma8) absolucionis. De aliquibus cerimoniis. B 76. Ysidorus de summo bono. Soliloquium s. Augustini. Medi- 3o taciones s. Augustini. Naturalia quedam misticata. Auctoritates diverse sanetorum doctorum. Lucidanus11) vocabularius maior et minor. B 77. Liber s. Augustini de vera religione. Liber eiusdem de vita beata. Liber eiusdem de mendacio. Sermo eiusdem de disci- 35 pÜna cristiana1). Liber s. Augustini de gracia novi testamenti. Liber eiusdem de cathesisandisk) rudibus. Retractatio1) eiusdem in librum de fide et operibus. Epistola"1) Prosperi ad sanetum a) Hilarius de saneta trinitate libri XII von m4 vorne ^ugeset^t. b) darauf Idem de s. trinitate libri 12, von m4 gestrichen. c) -cü m1, -ciü m4 über 'der Zeile. 40 d) Au- aus An- m4. c) -ce- aus -ca- m4. f) beide letzten Titel in umgekehrter Folge; davor a, b von m1. g) darauf ablucionis, gestrichen. h) A; d später gestrichen; wohl für Lucidai'ius. J) -ano in1, daraus später -anorum, dann -ana. k) A. l) retra'ccö. m) darauf jisbl, gestrichen. 23. Melk. 173 Augustinum. Epistola Hilarii ad sanctum Augustiaum. Libera) s. Augustini de predestinacione sanctorum ad suprascriptos Prosperum et Hilarium. Secundus liber Augustini de dono per- severancie. Clemens papa de comrauni vita clericorum. Regula sacerdotum secularium. Vita beate Marie virginis. Passio sanc- 5 torum martirum Crissanti et Darie. Passio s. Cholomanni. Se- natorium domini Martini b), olim abbatis Scotorum Wienne. | f. i32v B 78. Beda super Marcum et Lucam. Legenda sancti Petri, novi martiris ordinis predicatorum. Legenda s. Thome de Aquino. B 79. Beda super libros Salomonis. Exempla quedam. Honorius 10 de ymagine mundi, in pergameno. B 80. Historia Honorii de ymagine mundi. Bernhardus de duode- cim gradibus humilitatis. Epistola eiusdem ad Wilhelmum ab- baten!. Tractatulus, qui incipit cFerculum fecit sibi rex Salo- mon\ Epistola eiusdem ad eundem de gracia etc. Epistola 15 eiusdem ad abbatem Columbensem. Liber eiusdem de pre- cepto et dispensacione. Epistola eiusdem ad Hugonem archi- episcopum. B 81. Honorii sermones, in pergameno. B 82. Hugo de creacione mundi. De decem preceptis. De operibus 2o trium dierum super ecclesiasten. De construccione tabernaculi. De oracione, in pergameno. B 83. Hugo de s. Victore super libro s. Dionisii de celesti ierarchia. Textus librorum s. Dionisii videlicet de celesti ierarchia. De i33R ierarchia ecclesiastica. De divinis nominibus. De theologia 25 mistica. Decem epistole eiusdem. Quedam materia devota de passione Christi, in papiro. B 84. Hugo de sacramentis, in papiro. B 85. Hugo de Folieto de cletarius quarumlibet in possessione rerum. Quod vicium proprietatis est nequissimum. Quod episcopus f. i34v vel abbas res ecclesie alienans deponatur. | Epistola s. Bern- hardi ad Rupertum. Epistola eiusdem ad Arnoldum. Epistola ad Adam monachum, Brunonemc) Coloniensem archiepisco- 15 pum, Adam monachum, cui supra, epistola secunda. Epistola ad monachos Flamacensesd), abbatem monasterii Eboracensis, abbatem nigrorum super monacho fornicante, abbatem s. Mar- tini, abbatem Gwidonem Trium Fontium pro monacho ter egresso, abbatem Aquiscenti, abbatem Symonem s. Nicolai, 20 abbatem G. de Truncobengerii, abbatem Clarevalensem prima epistola; isdemd) ab Gerhardo rescriptum, Remaldumd) Bris- macensem abbatem, ad quosdam canonicos reguläres, Richar- dum Fontanensem abbatem, ad Hogerium canonicum, Sugge- rium abbatem s. Dionisii, Thomam prepositum de Benekla. 25 Questio, utrum ieiunantibus convenienter iudicatur abstinencia a carnibus et ovis etc. Questio, utrum consuetudo, qua prelati subditos suos etc. De proprietate. De voluntariae) paupertate. B 97. Bernhardus de amore dei. Humbertus de virtutibus. De non esu carnium magistrif) Io(hannis) Palomer. Casus excommuni- 30 cacionis late sentencie ex summa Hostinensid) et alii casus ex aliis libris collecti. De communicacione et speciebus eius ex summa Astensicollectaincludens muitos casus excommunicacio- num. Appollogia Bernhardi. De Septem viciis capitalibus et primo generale, quid de peccatis. Item excerpta ex tractatu 35 lohannis abbatis de professione monachorum. Tractatus s. Bern- hardi de 12 gradibus humilitatis. Quedam dicta patris lohannis de Spira de castitate et eius speciebus. | f.i35F B 98. R) Verba Anshelmi super misera condicione hominis pecca- toris. Soliloquium beati Bernhardi. Idem de formula honeste 40 a) de- später über der Zeile. b) -ti- über der Zeile. c) brumonem. d) A. e) voluntaterie, -tc- verklext. f) mgr. g) Ymago vite, mcditacioncs etc. von m4 vorne ^ugeset^t und Verba gestrichen. I 76 23. Melk. vite. De miseria humane condicionis. Super 'Pater noster\ Corpus Christi quare in altari levetur. Plures figure super ordinem. Ymago vite. Meditaciones saneti Bernhardi. Visio de disputacione anime et corporis ritmice descripta. Metrum 5 de lapsu aut evanescencia mundane glorie et de morte. Voxa) morluorum ad viventes. Qualis debeat esse oracio. Sermo ad religiosos scilicet cQue habitas in ortis\ Exortacio de cura hone fame. Quales debeant esse subiecti. Onus pastoralis regi- minis. Sermones Nicolai cognominati Cesar de Haynow Polo- 10 nia. Soliloquium Hugonis de sanctob) Iohanne. B 99. c) Flores Bernhardi, in pergameno. B ioo.d) Unum notabile, quod ad remissionem peccatorum tria re- quiruntur. Tractatus Boneventure scilicet cEcce descripsi eam\ Tractatus utilis de confessione. Flores Bernhardi. Prophecia 15 Sibille. Metra de remediis temptacionum et de probacione spirituum et de triplici attencione oracionis et triplici modo orandi. Tabula iidei katholice. Exposicio metrica super cPater noster\ De triplici fruetu oracionis ex s. Thoma excerptum, in papiro. | 20 B 101. Exposicio s. Bernhardi super psalmo cAfFerte domino\ Bern- f. 135 hardus super ewangelio cEcce nos reliquimus omnia\ Epistola eiusdem ad abbatem Wilhelmum de gracia dei et libero arbitrio. Epistola s. Bernhardi ad Almericume) cardinalem de dileccione dei. Item de cantico Ezechie regis cEgo dixi in dimidio' etc. 25 Sermo de humilitatef) David et Golia. Sermo s. Bernhardi de custodia oris et cordis. Sermo eiusdem contra vicium ingrati- tudinis. Bernhardus super ewangelio cMissus est GabrieP. Soli- loquium s. Bernhardi abbatis. Formula honeste vite eiusdem. Liber meditacionum, qui ab aliquibus inscribitur s. Bernhardo. 30 Epistola s. Bernhardi ad Reymundum militem de cura domus. Item sermo eiusdemg) incompletus de vigilia nativitatis domini, in pergameno. B 102. Tractatus Anshelmi de libero arbitrio. Tractatus eiusdem de concordia presciencie et predestinacionis et gracie. De con- 35 cordia et libero arbitrio. Tractatus prolixus continens varias questiones de sacra scriptura. Cognicio vite, in pergameno. B io3. Elucidarius. Opusculum de operibus, que fecit deus in pri- mis septem diebus. Excerpta libelli, qui dicitur inevitabile. Tractatus, qui dicitur cognicio vite. 40 a) Vox — Iohanne mit Signatur B 99 von m1 irrtümlich abgetrennt, später durch Klammerstrich und Tilgung der Signatur verbessert. b) sanete. c) aus 100 von m1 ; vgl. B 98. d) aus 101 von m1. e) A. f) darauf de. g) darauf i. 23. Melk. 177 B 104. Liber excerpeionum Richardi de s. Victore habens duas par- tes, in papiro. | B 105. Richardus de s. Victore, De statu interioris hominis. De ex- tirpacione boni et mali. De potestate ligandi et solvendi. De peccato mortali et veniali. De contemplacione minori. De me- 5 moria creatoris. Racionale operum divinorum. Liber de medi- cina anime. Sermo de canone factus in ca(pitu)lo Clarevallis a quodam canonico. B 106. Soliloquium Richardi de s. Victore. Tractatus Hugonis de s. Victore de oracione. Richardus de s. Victore de 12 patriar- 10 chis; libera) aliomodo intitulatur de minori contemplacione. Richardus de s. Victore super visionem Danielis prophete de quatuor bestiis marinis. Alphabetum divini amoris. Tractatus Bonaventureb) de profectu vite religiöse. Tractatus quidam, qui ineipit cEcce descripsi eam'. Quedam oraciones devote. De 15 utilitate silencii, in papiro. B 107. Innocencius de miseria humane condicionis. Sermo s. Augu- stini de penitencia. Tractatus s. Augustini de caritate. Prosper de vita contemplativa libri tres. Tractatus de arte predicandi, qui dicitur aurissa fratris Iacobi. Sermo Leonis de s. trinitate. 20 Liber Ysidori contra Iudeos. Tractatus puoneventurea) deb) sacramento ewkaristie. Tractatus de re- formacione hominis et imitacione Christi et contemptu mundi. Opusculum magistri Iohannis Gerson de tentacionibus et re- mediisc). Alia 12 remedia contra tentaciones eiusdem. Trac- 10 tatus de arte moriendi multum utilis. Epistola magistri Hen- rici de Hassia de contemptu mundi. Alia epistola eiusdem multum utilis. Tractatus beati Bernhardi de passione domini super VII horas canonicas. Tractatus utilis Bonaventure de contemplacione. Tractatus Bonaventure de institucione novi- 15 ciorum. Tractatus magistri Henrici de Hassia de proprietate non habenda. Exposicio metrica super oracione dominica. D 85. Crisostomus de paciencia lob. Idem de penitencia, et sunt ser- mones. Aureola in modum regule monastice ex scriptis s. Ie- ronimi collecta. Magister Iohannes Gerson super cantica can- 20 ticorum ad Carthusienses. Idem de regulis mandatorum. Idem de trahendis ad Christum privil(egiis). Idem de arte audiendi confessiones. Idem de remediis contra recidivum peccandi. Soliloquium Ysidori Hyspalensis episcopi. Idem Ysidorus de summo bono. 25 D 86. Crisostomus super Matheum. In alio libro ibidem positod) ome- lia Cris(ostomi) super ewangelium 'Cum videritis abhomina- cionem\ Omelia Gregorii pape super ewangelio Marie Mag- dalene et Maria Iacobi. Item alia super ewangelio cSi quis diligit me\ | 30 D 87. Crisostomus super Matheum e grecoe) in latinum, in papiro. D 88. Tres tractatus Petri Damiani. Sermones eiusdem de spiritu sancto. Sermo eiusdem de vicio linguef). Sermo eiusdem de spirituali certamine. Tractatus de tribus essencialibus religionis editus (per) quendam ordinis Carthusiensis. Tractatus de re- 35 formacione hominis. Tractatus de esu carnium, in papiro. D 89. Albertus Magnus de veris virtutibus. Liber vite. Liber, qui incipit 'Beatus vir, cuius est auxilium abs te', tractans de ascen- sionibus et gradibus virtutum. Sermones magistri Nicolai de adventu domini. D 90. Tractatus Alberti Magni de veris virtutibus. Liber vite. Trac- tatus de ascensione cordis in deum. In fine quedam exempla. a) über dem ersten e später a. b) da. c) dahinter fo. d) positi. c) grece. r) ligue, n- Strich über i später. 23. Melk. 2 11 D 91. Tractatus Alberti Magni de veris virtutibus. Liber vite. Trac- tatus notabilis de ascensionibus cordis. Sermones s. Augustini ad fratres heremitas. Meditacio sancti Augustini. Liber beati 172 R Bernhardi de consciencia. De informacione discrecionis. Hugo de s. Victore de disciplina noviciorum, in pergameno. 5 D 92. Albertus Magnus de virtutibus. Collecta quedam ex dictis magistri Ni(colai) de Dinckel(spuhel) de partibus penitencie. Quedam narraciones antiquorum patrum. De confessione modicum. Quedam autoritates. Tractatus magistri Iohannis Gerson de decem preceptis. Autoritates de ieiunio, de pacien- 10 cia, de paupertate. Modus legendi decreta, in papiro. D 93. Horologium divine sapiencie. Soliloquium sancti Augustini, in papiro.3) D 94. Horologium divine sapiencie, in pergameno. D 95. Horologium divine sapiencie, in pergameno. 15 D 96. Dieta salutis. Triplex speculum anime. Modus contemplandi passionem Christi per Septem horas. Stimulus divini amoris, in papiro. | li-x D 97. Apologiab) Bonaventure contra ewangelice paupertatis ca- lumniatorem et plura alia atque diversa, in papiro. 20 D 98. Breviloquium domini Bonaventure tocius sacre scripture. D 99. Questiones breves domini Bonaventure per modum conclu- sionum super primo sentenciarum, similiter super secundo sentenciarum. Tabula per modum registri eiusdem super tercio sentenciarum. Libri Bonaventure de sacramentis. Can- 25 ticum pauperis pro dilecto a Iohanne de Pechano editum, ordinis minorum, Cantuariensium episcopo. Prosayca mora- lisacio domini Iohannis de Alnetoc) sub forma rhetorice edita super moralem libellum domini Archi-Catonis. D 100. Stimulus amoris. Scalad) claustralium beati Bernhardi. Trac- 30 tatus Iohannis abbatis de professione monachorum. Summa gloria. Meditaciones passionis secundum Septem horas. D 101. Stimulus amoris domini Bonaventure. Schala claustralium beati Bernhardi. Meditacio passionis Christi secundum horas canonicas. Summa gloria Honorii. Tractatus Iohannis abbatis 35 de professione monachorum. | 1) 102. Stimulus amoris. Confessionale nigri Pilgrini et quedam alia. D io3. Speculum peccatoris. Speculum amoris in longa materia. De arbore crucis, alio modo lignum vite. Meditacio Septem ho- rarum de passione Christi secundum beatum Bernhardum. 4o a) darauf Item in alio libro ibidem de vita sanetissime virginis Marie et de infancia salvatoris später. b) Apologia rot. c) alueto. d) aus ch durch Rasur c. 14* 2 12 23. Melk. Quedam alie meditaciones de passione Christi cum brevibus oracionibus. Brevis traetatus de corpore Christi et de prepa- racione ad illud summendunr'1) etc.b) Quedam explanacio quatuor capitulorum regule s. Benedicti cuiusdam professi 5 Mellicensis. Quedam breves exposiciones tarn epistolarum aliquarum quam ewangeliorum. Traetatus de confessione, qui dicitur speculum confessionis. Meditacio beati Bernhardi super c Salve regina\ D 104. De arbore crucis Bonaventure. Oraciones Brigide de pas- 10 sione domini. Meditacio beati Bernhardi super f Salve re- gina\c) De pietate et passione domini et ineipit cIesum Na- zarenum a Iudeis' etc. Oraciones super una quaque parte antiphone predicte. Bernhardus de 12 gradibus superbie monachorum. Tractatulus, qui ineipit cCorde creditur ad !5 iusticiam\ Liber beati Bernhardi abbatis apologeticus. Epi- stola beati Bernhardi ad priorem s. Marcii3), Cluniacensis or- dinis. Excerpta aliqua ex dictis beati Bernhardi variis, postea specialiter ex hoc de diligendo deum. Sermones abbreviati b. Bernhardi de prineipalibus viis domini. Flores psalterii 20 editi per Iohannem presbyterum. | D 105. d) ltinerarius domini Bonaventure. Sermo eiusdem, qui ineipit f.J cOmne datum Optimum5. Traetatus eiusdem de triplici actu ierarchico. Epistola eiusdem. Traetatus eiusdem de humili- tate. Compendium de septem gradibus contemplacionis. 25 Traetatus eiusdem de ligno vite, alias de arbore crucis. Ympnus alphabeticus Sedulii episcopi. Traetatus Bonaven- ture de quinque festivitatibus infancie salvatoris. Traetatus utilis fratris Bernheri6), lectoris minorum Ratisponensium. Traetatus Hugonis super cantico beate virginis scilicetf Magni- 3o ficat\ Idem de duobus modis, quibus dyabolus impugnat humilem. Traetatus eiusdem de instruccione noviciorum. Distinccio lacrimarum. Epistola Hugonis. Traetatus Hugonis optimus de oracione. Conpendium eiusdem de meditacione. Conpendium eiusdem de quinque septenis. Epistola eiusdem 35 de laude caritatis. Dyalogus eiusdem de varietate rerum hu- manarum.f) Traetatus Richardi de s. Victore de quatuor gra- dibus violente caritatis. Excerpcio brevis de amore fervido. Epistole s. Ignacii tres et una b. Marie. Tabula de tribus ge- neribus fidelium. Meditacio s. Bernhardi abbatis super lec- 4° cione ewangelica cCum factus esset Iesus annorum XII*. Ex- a) A. b) später. c) darauf d gestrichen. d) oben in Rotschrift Hie deficit prineipium, vide in cedula; auf einem eingeklebten Zettel der Text ltinerarius bis salvatoris (Z. 27) von m1 . e) bernheri. f) -orum. 23. Melk. 2 I 3 cerpeio de libro de vita Christi, quid egerita) ab anno XII. usque ad annum XXX. Opusculum de stabilitate anime. Tractatus tripartitus Iohannis Gerson depreeeptis, confessione et sciencia mortis. Responsio eiusdem de modo confessionis et absolucionis sacramentalis. Distinccio eiusdem magistralis 5 de modis exeommunicacionum et irregularitatum et absolu- cionis ab eisdem. Avizacio ad quendam episcopum in scedula. Modi iniu(n)gendi penitenciam eiusdem contra reeidivum. Consideraciones triginta eiusdem de confessionibusaudiendis. Consideraciones XII eiusdem, quibus potest aliquis notari aut 10 vinci de pertinacia etc. Alie consideraciones XII eiusdem de eodem. Declaracio eiusdem, que veritates sint de necessitate salutis credende et que sapiant heresim. Tractatus de confes- sione magistri Mathei ut puto de Cracovia. Tractatus de tribus partibus penitencie magistri Nicolai de Dinckel(spuhel). 15 Responsio brevis ad quatuor dubia. Responsio magistri Nar- cissi Hercz ad quedam dubia. Tractatus de confessione. t74R Tractatulus magistri Iohannis Gerson, cancellarii Parisiensis. I De duplici statu in ecclesia dei. Tractatus eiusdem de par- vulis ad Christum trahendis. Tractatulus saneti Augustini de 20 eisdem b). Epistola eorundem ad eundem. Sermo Eusebii de corpore Christi. Epistola Therasie et Paulini ad sanetum Augustinum. Sermö Petri Cluniacensis de saneto, cuius reli- quiehabentur. Sermo Adam abbatis de resurreccione domini. D 106. Tractatus Bonaventure, qui ineipit cEcce descripsi eam tibi 25 tripliciter5 et dicitur Stimulus consciencie. Libellus, quomodo homo doleat, ut purgetur a peccatis. Tractatus Gerson de decem preeeptis et de Septem peccatis capitalibus. Casus re- servati summo pontifici. Casus aliqui, qui reservantur epi- scopo. Beatus Bernhardus super c Salve regina\ Sermones 3o magistri Nicolai super c Pater noster\ Idem de triplici fruetu oracionis et de triplici attencione. Idem de signis electorum et damnatorum. Sermo eiusdem de annunciacione Marie. Sermoc) eiusdem de passione domini quatuor. Idem de dilec- cione dei et proximi. Sermo eiusdem de missione saneti spi- 35 ritus in die penthecostes. Idem de penitencia et eius partibus. 1) 107. Sermones magistri Thome de Haselpach de sanetis. I) 108. De consolacione theologie magistri Iohannis Gerson. De mi- sticatheologia eiusdem. De practica theologie mistice eiusdem, videlicet de industriis. Testamentum peregrini eiusdem. Con- 40 sideraciones 1 2 pro volentibuscondere testamentum eiusdem. l) -rint, n gestrichen. h) cosdem. ,:) A. 214 2^- Melk. Idem super particula dominice oracionis scilicet cDimitte no- f. 174 bis debita' etc. De cognicionibus castitatis et pollucionibus diurnis. Tractatus de sacramento ewkaristie magistri Iohannis deTurrecremata. Tractatus de misteriis rituum. cerimoniarum 5 et officii misse. Directorium confessorum. Sanctus Thomas de decem preceptis decalogi. Super c Pater noster' et cAve Maria'. Explanacio s. Thome super simbolo apostolorum. Tractatus cuiusdam de racionibus fidei factus ad contorema) Anthiocenum. Tractatus s. Thome de articulis fidei et eccle- 10 sie sacramentis ad archiepiscopum Panormitanumb). Trac- tatus fratris David0) de interioris hominis reformacione. Re- probatorium mendicitatis validorum et forcium corpore et alias se nutrire sciencium editum per doctorem utriusque iuris magistrum Felicem Hemrlind). Oracio, cum peccator r5 de peccatis suis multum est anxius. D 109. Tractatus magistri Iohannis Gerson super cantica canticorum. Tractatus conclusionum coliectarum per magistrum Iohannem Gerson de diversis materiis moralibus. De sacramentis. De penitencia. De extrema unccione. Breviloquium animi cuius- 20 dam devoti monachi. Tractatus de contractibus magistri Io- hannis Gerson. Tractatus de contractibus magistri Henrici de Oyta. Epistola magistri Henrici de Hassia ad Iohannem de Ebersteyn, camerarium Magunciensem. De contemptu mundi quedam moralizacio. 25 D 1 10. Tractatus magistri Iohannis Gerson contra asserentes, com- munionem utriusque speciei esse de necessitate salutis. Trac- tatus eiusdem de celibatu ecclesiasticorum, cuius collocutores sunt sophia et natura. | Tractatus cuiusdam militis strenui6) f. 17 dictus Wilhelmus. Tractatus quidam de spirituali exercita- 3o cione reparacionis lapsus humani. Tractatus magistri Io- hannis Gerson de oracione et valore eius. Eiusdem de arte audiendi confessiones. Tractatus de remedhV) contra reci- divum peccandi. Tractatus eiusdem de parvulis ad Chri- stum trahendis. Tractatus de vicio proprietatis religiosorum. 35 Tractatus magistri Iohannis Gerson de solicitudine ecclesia- sticorum. Dyalogus magistri Iohannis Gerson de perfeccione cordis. Tractatus eiusdem de meditacione cordis. Tractatus eiusdem de simplificacione cordis. Tractatus eiusdem de di- reccione cordis. Centilogium magistri Iohannis Gerson de 4° conceptibus. Centilogium eiusdem de meditacione crucis. a) ad contore m 1, ad concionem durchstrichen, darüber. b) i über der Zeile später. c) David fratris, mit Umstellungs^eichen. d) hemrl'. e) stennui. f) darauf Davidis a confessore. 23. Melk. 215 Testamentum peregrini metricum eiusdem. Canticorum me- trica eiusdem. Centilogium eiusdem de impulsibus. Anago- gieüm eiusdem de verbo et ymno glorie. Dionisius Ariopa- gitaa) adThimotheum de mistica theologya. Quedam epistole eiusdem ad Gaiumb). Eiusdem ex libro de divinis nominibus 5 capitulo septimo dec) sapiencia, intellectu, racione, veritate, fide. Opusculum magistri lohannis Gerson ad elueidacionem scolasticam mistice theologie. Tractatus eiusdem de oculo. Item eiusdem de preciosa margarita. Tractatus longus et bonus magistri lohannis Gerson de mistica theologia. 10 Diu. Prologus magistri lohannis Gerson super unum ex quatuor compilati. Tetromonum vel monotesserona). Cancellariusd) Parisiensis super cMagnificat\ Opuscula annotata ipsins Ger- son. Epitaphium6) de obitu Gersonis. | 75v D 1 12. Cancellariusd) Parisius de 12 industriis mistice theologie. Item 15 25 consideraciones de confessionibus audiendis. Item de de- cem preeeptis. D 1 13. Gerson de vita spirituali non in toto. Item 12 consideraciones superf) spirituum probacione eiusdem. Remedia contra ten- taciones huius temporis edita ab experto. Tractatus magistri 20 Nicolai de penitencia et eius partibus. Quatuor epistole s. Iero- nimi. Modus visitandi monasteria. Tractatus lohannis Criso- stomi super ewangelio cCum videritis abhominacionem'. Liber s. Augustini de ymagine, qui intitulatur manuale s. Au- gustini. 25 D 114. Item de decem preeeptis et septem capitalibus vieiis. Idem de contractibus. Idem de pollucionibus. Pauca excerpta ex summa Hostien(sis) super rubricas primi decretalium. Trac- tatus Gerson de spirituali anime vita. XII eiusdem considera- ciones super probacione spirituum. Idem remedium contra 3o tentaciones. Bernhardus Cass(inensis), utrum omnia posita in regula saneti Benedicti sint preeepta. Excerpta ex secimda seeunde Thome de Aquino, scilicet questio c. LXXIX, alia questio c. LXXXI, alia questio c. LXXX1I, alia questio c. 83, alia questio c. 84, alia c. 86. Gerson de duplici statu in ecclesia 35 dei, scilicet creatorisg) et privilegiatorum. De fundatoribus monasterii Mellicensis. Tractatus de parvulis ad Christum trahendis. Remissionen11) parcium expositarum pers.Thomam de Aquino ad ipsius summas. Gerson de modo confessionis et absolucionis sacramentalis. I 40 a) A. h) g aus c später. c) da. dj Can- aus (Jon- später. e) ph aus u später. f) super aus suT später. ß) A, richtig curatorum. h) Remissiones bis sacramentalis steht zu Anfang dieser Codexbeschreibung, mit Umstellungszeichen. 2 I 6 21. Melk. I) 115. Tractatus Gerson de spirituali anime vita:,j. f. 176 D 116. De rebus ecclesie non alienandisb). Epistola Humberti ad omnes religiosos. Tractatus domini Pauli Cholner de Septem horis canonicis. Heriricus de Hassia, quare deus permittit0;, 5 electös hie tribulari. Bonaventura de instruccionenoviciorutn. Moralizacio cuiusdam picture magistri Henrici de Hassia. Tractatus alius de Septem horis canonicis. Tractatus magistri Iohannis de Polomard) de esu carnium. De celebracione missarum et aliorum officiorum. Qualiter fieri debeat a 10 maiori exeommunicacione absolucio. Casus iuris veteris, in quibus quis ipso facto est exeommunicatus. D 117. Tractatus magistri Iohannis Gerson, cancellarii Parisiensis, de decem preeeptis. Idem de septem capitalibus vieiis. Idem de forma absolucionis. Quasdam exhortaciones ad infirmos et 15 quasdam breves oraciones, quas infirmus orare debet. De confessione seeundum Bernhardum. De reservatis casibus abbatis. Item de penitencia. Quod scrupulositas de levibus non est bona. Super c Pater noster' seeundum magistrurn Henricum de Hassia. Super cAve Maria' seeundum eundem. 20 De modo confessionis et absolucionis sacramentalis seeundum magistrurn lohannem Gerson. Pulchra disputacio consciencie et racionis de modo accedendi ad sacramentum ewkaristie. De modo accedendi et quare aut propter quam causam sit accedendum ad sacramentum. Speculum Augustini videlicet 25 peccatoris. Sermo de tentacionibus seeundum magistrurn f- 17 Nicolaum. Ex sermonibus eiusdem, quod ieiunia multume) prosunt proficientibus in virtutibus et plura alia. D 118. Tractatus magistri Iohannis Gerson de oracione et ipsius va- lore. Dyalogus eiusdem inter theologum et animam. Opus- 30 eulum eiusdem de statu pape. Idem de sedacione scismatis. Tractatus eiusdem ad fratres Celestinos de solicitudine eccle- siasticorum. Tractatus eiusdem de regulis mandatorum valde utilis. Tractatus quidam de proprietariis. Tractatus magistri Iohannis Nider de secularium religionibus. Ysidorus super 35 cantica canticorum. Copia bulle Urbani pape contra simo- niace ingredientes et reeipientes religionem. Scriptum cuius- dam doctoris, lectoris ordinarii in iure canonico Wienne, utrum tenentes paupertatem ewangelicam excusentur a la- bore manuum. 40 ll) vite- b) Anfang gestrichen und darüber' Gerson de regulis mandatorum m4. c) a über dem ^weiten i später. d) erstes o zu a später. e) multa m1 , darüber -um später. 23. Melk. 2 I 7 D i iq. Passio domini seeundum quatuor ewangelistas in unum con- textaa) seeundum ordinem historie. Liber supputacionum saneti Augustini episcopi. Tractatus Bonaventure de arbore sanete erucis. Item aliquot versus colleetib) ex psalterio David etc. Quedam capitula de virtute psalmorum. Forma vivendi 5 metrica, quam Christus tradidit. Visio cui(u)sdam fratris. Quoddam notabile s. Gregorii, que in hoc seculo faciantc) abusionem. Quedam disputacio corporis et anime per mo- dum dyalogi metrica. De mortis condicione, ut hanc legens ab omni vicio retrahatur. Manuale saneti Augustini. | Que- 10 dam tabula de preparacione sacerdotis ad missam. Quedam metra de morte medicanda. Metra de passione domini. Metra de virtutibus et graciad) ewkaristie. Quedam figura de di- versis statibus hominum. Metra de ordine saneti Benedicti. Metra de pugna. Dictum quoddam cRecessit lex a sacerdoti- 15 bus\ Quedam oracio metrica sabbatis noctibus dicenda. Regula saneti Augustini episcopi. Oracio ad vestes, eibaria et alia multa. Ordo benedicendi mensam. Benedic(c)iones de septinariis iter agentibus et lectoris.6) Ordo ad communican- dum infirmum. Benediccio villi in amoree) saneti Iohannis 20 ewangeliste. D 120. Tractatus de instinetibus magistri Henrici de Frimaria. Trac- tatus de via purgativa fratris Hugonis. Tractatus de ascen- sionibus. Aliqua collecta ex scriptis magistri Nicolai de Sep- tem vieiis capitalibus; de octo beatitudinibus. Sermo in vi- 25 gilia assumpeionis Marie et de gradibus humilitatis. Tractatus de via purgativa fratris Hugonis. Sermo de annu(n)ciacione adhuc unus. Sermo de assumpeione Marie, adhuc alius de assumpeione. Sermo de benefieiis dei, de angelis, de ingrati- tudine, de circumeisione, de epiphania domini, de tentacioni- 3o bus. Ex seeunda seeunde saneti Thome de religiosis, utrum religiosi teneantur ad omnia consilia, utrum voluntaria pau- pertas requiratur ad religionem et plures questiones ibidem. | f.i77v D 12 1. Tractatus de confessione bonus et utilis. Tractatus de pro- prietate religiosorum. Tractatus de consciencia. Bonaventura 35 super c Pater noster'. Meditacio beati Bernhardi super c Salve regina\ Exemplum cuiusdam virginis nomine Elizabet. Qui- dam tractatulus et plura alia. 1) 122. Epistola quedam totum processum conversacionis monasterii Sub lacus') continens. Tractatus de confessione utilis multum, 40 a) -ta aus -tos über der Zeile später. b) collect! von m} nachgetragen. c) aus -at später. d) aus ^re später. e) A. f) fublaccniis gestrichen, darüber fublacus m1. 2 I 8 23. Melk. partim vulgariter. Tractatus magistri Nicolai brevior de con- fessione. Excerpta de officio misse ex summa sacrificii ma- gistri Henrici. Casus, qui possunt aeeidere in missa. Trac- tatus de confessione satis pregnans. Speculum monachorum 5 Bernhardi Cassinensis. Notabilia utilia. Ex manuali saneti Augustini. Epistola fratris Fiancisci, reformatoris Castellensis monasterii. Speculum peccatoris. Stimulus amoris Boneven- turea). Tractatus s. Bernhardi de diligendo deum. Tractatus magistri lohannis; cancellarii Parisiensis, de confessione. Trac- io tatus Bonaventure de novieiis. Sermones s. Augustini ad he- remitas. Preparacio quedam ad ewkaristiam. D 123. Tractatus de itineribus eternitatis. Tractatus bonus de sacra- mento penitencie. Augustinus de conflictu viciorum et vir- tutum. Hugo de arra anime. Liber s. Augustini soliloquiorum. 15 Tractatus lohannis Gerson de approbacione discrecionis per- petue abstinencie carnium Carthusiensium. Excerpta ex re- thorica divina magistri Wilhelmi Parisiensis. | Tractatus fratris f. 17s1 lohannis de Tegernse5) (in) sacro concilioc) Basi(le)ensi, si in facto deposicionis olym Eugenii pape potuitc) errare. Ortus et 20 decursus ordinisCarthusiensis. Regula saneti Augustini. Com- potus cirometralis. Exposicio brevis et bona ymnorum. Ca- pitulum Tum ad monasterium5 cum glosa. Sermo beati Bernhardi, quem fecit in conciliod) Remensi. Metra quedam a religioso meditanda. Questio magistri Henrici de Hassia, 25 utrum liceat alicui saneto appetere canonisacionem suam. Modus consecracionis ducis Alberti in regem Ungariorume). Decretum eleccionis ducis Austrie in regem Romanorum. Epistola Wartholomei, Novariensis*) episcopi, ad regem Alber- tum, ut consenciat eleccioni de se facte. Modus reformandi 3o diversos Status in ecclesia dei. D 124. Libellus traetans ascensiones et gradus virtutum. Speculum monachorum. Epistola s. Augustini ad monachos reguläres. Speculum amatorum mundi utile multum. De vicio luxurie. De conviviis. Quedam dubia cum solucioriibus suis. Specu- 35 lum peccatoris s. Augustini. De extremo iudicio. De sacer- dotibus. Excerpta ex exposicione magistri Hugonis de saneto Victore super regulam saneti Augustini. Quatuor epistolas s. Iheronimie) presbiteri ad personas religiosos^). Collacio de septem donis spiritus saneti. De dignitate sacerdoeii. De loco 40 oracionis. Signa caritatis undeeim. Epistola s. Anshelmi de a) über dem ersten e später a. b) tegernse. c) consilio. d) feilio m1, £ ge- strichen, con- über der Zeile später. e) A. f) Novor-. s) o von -os halb ausradiert. 23. Melk. 2 I 9 timore iudicii et de spe, que est in deum. Exposicio metrica super c Pater noster5. Excerpta ex tractatu Bonaventure de corpore Christi. Pauca ex primo libro Hugonis de claustro 78v anime. Sanctus Bernhardusa) de propria voluntate. Com- pendium sancti Thome. Item de agilitate religiosorum. Trac- 5 tatus Bonaventure de corpore Christi. Item quod contempla- tivus non reputet alios imperfectos. Item quod utiles sint ser- vis dei temptaciones. Speculum beati Bernhardi. Metra super regulam s. Benedicti abbatis. Formula honeste vite beati Bern- hardi. De iudicio et quid sit et de suspicionibus. Tractatus io magistri Iohannis Gerson de decem preceptis. Tractatus duo- decim remedia ponens contra temptaciones. Magister Nico- laus de dileccione dei. Exposicio quedam super cMagniflcat\ Excerpta ex tractatu magistri Iohannis Gerson de pollucioni- bus, (de) trepidantibus celebrare. Excerpta ex sermone beati 15 Bernhardi de corpore Christi ad Petrum. Item Bernhardus de penitencia, de confessione, de misericordia dei inb) penitentes et de humilitate. Interrogacio cum responsione super illud apostoli cMichi autem5 etc. PZxcerpta ex sermonibus Socci de adventu domini. Exposicio ymnorum et quedam brevialia 20 et pauca. D 124. Item libellus, qui dicitur scala claustralium beati Bernhardi. Sermones ad novicios. Ad noviciandum. Item in fine libelli quedam excerpta ex registro s. Gregorii. De fraterna correc- cione. De preparacione sacerdotis ante missam. De excom- 25 municacione regularic). De duodecim gradibus superbie. Quod abbas potestdarepotestatem absolvendiconfessoribus. | . i79R D 125. Cancellarius de tentacionibus et remediis duodecim. d) Ex- cerpta de tractatue) cancellarii super cMagnificat\ Excerpta de sermonibus beati Bernhardi super cantica et de aliis. 30 Responsio aliquorum dubiorum de tractatu patris Iohan- nis de Spira de esu carnium. Tractatus de septem donis spiritus sancti et alia plura collecta particularia etc. An per- secutores Christi cognoverint, eum verum esse Christum in lege promissum atque verum fllium dei extitisse. Collacio 35 'Christus passus est pro vobis' etc. Ibi plures questiones. Alia collacio cO vos omnes; qui transitis per viam\ 1) 126. Abbreviacio*) ecclesiastice hystorie. Excerpta ex visionibus Brigitte. Ewangelium Nicodemi. De modo vivendi beate virginis ante concepcionem. Libellus Ysaac abbatis. De ac- 4o cessu anime ad deum. Bernhardus de vita monachi quoti- a) -dus über der Zeile. h) impcn-. ''-) -ris, s ^etil^t. d) in A folgt hier contra quondam truncato. c) de tractatu in A hinler Magnif. ') erstes b über der Zeile. 2 20 23. Melk. diänä. Tractatus de reformacione hominis. Quedanj notabilia Je corpore Christi. Item in fme multa bona notabilia. 1) 127. Primo regula saneti Francisco Regula Carmelitarum. Col- lacio valde utilis. De sacerdotibus fornicariis. Epistola Hum- 5 berti ad religiosos de tribus essencialibus. Proverbia Ysidori episcopi. Tractatus multum utilis de deseensu hominis ab Jerusalem in lerichp. Tractatus dornini Andree, episcopi Ma- tensisa), de obligacione deeimarum. Opus metricum super novum et vetus testamentum. | 10 C 128. Liber quatuor novissimorum. Excerpta ex horologio sapien- f. 17P cie. Item exemplum de proprietariis. Aliquah) de exposicione regule s. Augustini. Tractatus de proprietariis. Quedam auc- toritates diverse. Item plures alie notule diverse. D 129. Tractatus Nider, qui dicitur consolatorium timorate conscien- 15 cie. Regule pro scrupulose consciencie curacione. Magister0) Nicolaus de duodeeim gradibus humilitatis. Fratris Nicolai Vener tractatus de casibus ex(communicaci)onum. Gerson de mistica theologia. Idem de oracione. Item de attencione in eodem traetatu. 20 D i3o. Consolatorium timorate consciencie magistri Iohannis Nider. Speculum conside(r)acionis domini Nicolai, cardinalis saneti Marci, Cameracensis. Compendium contemplacionis eiusdem. Gerson de auferibilitated) sponsi. Item tractatus de consolacione philosophiec). Epistola beati Cipriani Cecilii de oracione do- 25 minica. Item tractatus quidam Ambrosii de sacramento ew- karistie et oracione dominica. Sermo s. Augustini ex libro eius de verbis domini de una trinitate trinaque unitate. Tractatus, quomodo deus dicatur habere caput, oculos, manus et alia membra. Tractatus pro ordine Carthusiensium super non esu 3o carnium, conpositus per magistrum lohannem de Gersona. Opusculum consolatorium tempore scismatis magistri Iohan- nis Gerson. | D 1 3 1 . Manuale confessorum magistri Iohannis Nider. Tractatus f. 180 eiusdem de lepra morali. Sermones magistri Henrici, prioris 35 Carthusiensis domus Holandie. D 1 3 2. Manuale confessorum magistri Iohannis Nider. Tractatus eiusdem de lepra morali. Tractatus eiusdem de reformacione Status cenobitici. Modus quidam reformandi monasteria. Collacio quedam super ewangelio cEcce nos reliquimus om- 4° nia\ Tractatus de proprietariis magistri Henrici de Hassia. Quedam brevis exposicio misse eiusdem Henrici. a) für Aiacensis? b) davor Item später. c) Magister — eodem traetatu ^u Anfang, mit Um st ellungs ^eichen. d) -ri- über der Zeile. e) darauf theologie. 23. Melk. 2 2 1 D 1 33. Expbsicio capituli XXXIII. regule s. Benedicti patris Iohannis de Spira. Tractatus eiusdem patris Iohannis de Spirä de proprietate monachorum. Principium a) tractatus eiusdem patris Iohannis de Spira de communitate. Posicio magistri Iodoci de Hailprunna, licenciati in theologia, utrum monachus 5 possit habere proprium. Tractatus magistri Nider, ordinis predicatorum, doctoris5) theologie de reformacione Status ce- nobitici. Septem sermones patris Iohannis de Spira, quorum aliqui facti sunt ad monachos in prineipio reformacionis, alii autem postea. Extraeta ex apologia Bonaventure contra io calumniatorem ewangelice paupertatis. Pauca extraeta ex Humberto super regulam s. Augustini. Tractatus magistri Iohannis de Polomar decretorum0) de esu carnium. Plura alia collecta ex diversis libris supra istisd) dieta etc.e) Intri- cata quedam interrogatoria. 15 D 134. Manuale magistri Iohannis Nider confessorum. Jdem de lepra morali. Idem de consolacione timorate consciencie. Tractatus de penis inferni. Gerson de excellenciis virtutum Christi et Sov Marie. Quoddam compilatum Gerson de mirabili victoria puelle cuiusdam de post fetantes0) reeepte in ducem belli regis 20 Francorum contra regem Anglorum. D 135. Manuale Nider. Idem de lepra manuali0). Sermo Leonis pape in die penthecosten. cCenantibus autem eis accepitlesus panem' sermo. D i36. Form(i)carius Nider. Tractatus Nider de contractibus mer- 25 catorum. Iohannes de Tambaco de sensibilibus deliciis. De vigoref) conswetudinis et dispensacione canonica. Iohannes Climacus de 3o gradibus. Sermo eiusdem ad pastorem. Com- mendacio Iohannis Climaci et sermonum eius edita a loharme Raythi abbate. Epistola Iohannis Crisostomi. Autoritates 30 s. Maximini monachi. D 137. Manuale confessorum. De lepra morali magistri Iohannis Gerson. Tractatus magistri Iohannis Gerson de mistica theo- logia. Tractatus eiusdem de statibus ecclesie. Tractatus eius- dem de probacione spirituum. Bernardus de scala8) claustra- 35 lium. Hugo de oracione. Exemplum Petri Damiani de horis canonicis suis temporibus dicendis. Forma metrica de chri- stiana puerorum instruccione magistri Iohannis. | f.x8iR D 1 3 8. Magistri1') Iohannis Nider sacre theologie preeeptorium. Dispo- sitorium moriendi. De bello morali magistri Iohannis Nider. 40 a) p'ny. b) -is später. c) A. d) istis supra. c) etc. über der Zeile. f) v aus f. 8) schala, dann h radiert. h) folgendes fratris getilgt. 2 2 2 23. Melk. I) 139. Penitencionarius8), quem compilavit magister Iohannes de Deo. Liber de miseria condicionis humane editus a domino Lothario, qui postea Innocencius tercius appellatus est. Qui- dam traetatus de sacerdotibus sew pastoribus ecclesie utilis 5 et bonus. Liber de officio sacerdotis fratrisThome de Aquino. Quidam tractatulusThome de racionibus fidei. Libellus scin- tillarum. D 140. Estivalis pars postille Milieu b) de tempore et sanetis. D 1 4 1 . Pars hiemalis postille0) Milieu de tempore. 10 D 142. Distincciones Mauricii. D 143. De oculo morali Iohannis Pithsan. Speculum beate virginis. Traetatus, qui dicitur ymago beate virginis. Sermones breves per totum annum. | I) 144. Sermones s. Ambrosii de sacramento satis boni. Libri duo f. 181 15 sinonimorum maiorum Ysidori. Rabanus contra eos, qui re- pugnantd) constitutis beati patris Benedicti. Traetatus magistri Iohannis Gerson cancellarii0) Parisiensis. Epistola Humberti ad omnes religiosos in caritate conscripta. Traetatus magistri Iohannis Gerson de 12 industriis mistice theologie. Quedam 20 probacio stabilitatis sacri concilii Basiliensis tempore dispeiv saeionis cum papa. Traetatus honorabilis domini Enee Silvii de rebus conciliaribus. Scriptum studii Cracoviensis de auc- toritate et potestate concilii supra papam scriptumf). Scrip- tum studii Ertfo(r)diensis de eodem, quo supra. Aliqua bre- 25 via studii Coloniensis, de quo supra. Scripta magistri Nar- ciscia) Hercz de Perching super unione cum sacro concilio Basiliensi dominorum electorum imperii Romani. Item bulla sacri concilii sive copia Basiliensis eiusa) de reformacione monachorum nigrorum. Collacio de humilitate habita in vi- 3o gilia nativitatis. Quedam epistole responsales cuiusdam Car- thusiensis ad episcopum Bononiensem. Quedam epistole universitatis Parisiensis. Epistola pulchrag) patris Iohannis de Spira ad quendam monachum pro revocacione ipsius ad monasterium suum. Formula11) honeste vite beati Bernhardi. 35 Gerson de probacione spirituum. Beda super Thobiam. D 145. Registrum omnium librorum. | D 146. Traetatus quidam perutilis dictus speculum vite humane, f. 18 Aureola ex suavissimis floribus gloriosi doctoris Ieronimi ad- fabre contexta, quia) alio nomine intitulatur regula Ieronimi 40 a) A. b) -cii aus -cie. c) -le aus -la. d) darauf o ^ur Hälfte radiert. c) ocellarii. f) darauf Scrip studij, gestrichen. s) pulchri, 1 über der Zeile. h) darauf bernhardi gestrichen. 23. Melk. 2 23 cum tabula contentorum in singulis capitulis. Summa ma- gistri Iohannis de Marbaco de sacramentis pro direccione cu- ratorum pulcherrima. Tractatus de victoria Antichristi per Christum factaa) magistri Hugonis de Novo Castro, sacre theologie doctoris Parisiensis. Coniectura de ultimis diebus 5 domini Nicolai de Cusa cardinalis. Sermo ecclesiasticus de laudibus virginis Marie et signanter de festo gaudioso pre- sentacionis eiusdem virginis. D 147. Speculum vite humane Roderici Hispani, episcopi Palentini. D 148. Pastorale beati Gregorii pape. 10 D 149. Henricus de Hassia super illud genesis cIn sudore vultus tui' etc. Di5i.b) D 152 (156). Tractatus de novem alienis peccatis et sunt undeeim sermones. Sermo magistri Iohannis Gews, doctoris theologie, 15 de ludo. Tractatus de deeimis solvendis domini Andree, epi- scopi de Escobar0), pronunciatus pereundem Romeinecclesia saneti Laurencii. Legenda nova de vita saneti Ieronimi. Trac- tatus Septem Engelberti Admontensis ad regimen prineipum. De virtutibus cardinalibus cum introduccione et assignacione 20 aliarum virtutum necessarii(s) vite humane. Vita philoso- phorum. De origine studii Perusiensisd). | Sermo de saneta Katherina. Tractatus quidam vel sermo de valore indulgen- ciarum sub themate cQuodcunque solveris super terram\ Tractatus in modum dyalogi, disputaciones Iudeorum contra 25 s. Athanasium. Collectura quedam, quod beata virgo Maria multis racionibus comparatur stelle. Palladius abbreviatus de agricultura.6) D 153 (157). Cathena aurea s.Thome in quatuor evangelia, inpresso voluminef). 30 D 154 (158). Tractatus de proprietatibus rerum fratris Wartholomei Anglici, ordinis fratrum minorum. D 155 (I59)- Liber de similitudinibus rerum, in pergamenog). D 156 (160). Laus iMarie pars prima, in pergameno. D 157 (161). Epistole beati Bernhardi abbatis, in papiro.11) 35 a) hinter t ein Buchstabe radiert. b) ursprünglich leerer Raum, dann von m4 Textus metheororum et ethiticorum (!). Mutatus est ibi numerus, quia intropositi sunt ibi quatuor libri 152. 153. 154. 155. Infolge dieses Einschubs sind alle folgenden Origi- nal-ahlen von D geändert, 152 %u 156, 153 %u 157 usw. c) cobar. d) vertc m '. c) darauf die Bemerkung Mutatio ibi facta in registro precedenti correeta est. Diese 40 Noti^ und die Änderung der Zahlen bis D 173 von ml. f) Text gestrichen, dafür Liber de similitudinibus rerum in pergameno m4. *) Text gestrichen, dafür Cathena aurea saneti Thome in quatuor ewangelia, impressura m4. h) darauf Ibi interpositi sunt quatuor libri 162. 163. 164. 165 m4. 2 24 23. Melk. I) 158 (166). Laus Marie pars secundaa), in papiro. I) 159 (167). Albertus Magnus de laude beate virginis in pressura. [dem super missus est etc.b) | I) ( 1 71). Summa Ade de septem sacramentis. Tractatus de corpore f. is Christi. Sermones de eodem et de passione domini. De de- dicacione. Sermones de apostolis. De uno martire. De mar- tiribus. De uno confessore. Stella clericorum. Sermones de una virgine. De Maria Magdalena. De mortuis. D (172). Lectura super Raymu(n)dum metricu(m) cum aliquot que- 10 stionibus. Exposicio dominice oracionis et salutacionis ange- lice. Questiones breves circa materias quarti sentenciarum. Compendium sacramentorum ecclesie et articulorum fidei cum assignacione erroris circa eos. Exposicio brevis simboli dupliciter. Narracio quedam quasi legenda sanetorum et de 15 tempore. Secta hereticorum Baldensium. Meditaciones beati Bernhardi cMulti multa sciunt5. Stella clericorum. De digni: täte et gaudiis festi resurreccionis Christi et de quibusdam mirabilibus. Sermo de resurreccione scilicet cHodie ineipiam te exaltare\ Sermo de beata virgine scilicet cQue est ista', 20 in papiro. D (173). Omelie Origenis, in papiro. D 1 63. Biblia integra, in pergameno.c) | Incipit archa E. f. E 1. Decretum in pulchra littera, in pergameno. 25 E 2.d) E 3. Decretum, in pergameno. E 4. Decretales, in pergameno. E 5. Decretales. Item instituciones Innocencii quarti, in pergameno. E 6. Decretales, in pergameno. 3o E 7. Duo primi libri decretalium cum glosa, in pergameno. E 8.d) E 9. Sextus decretalium, in pergameno. | f. 4 E io.d) E 11. Clementina. 35 E 12. Liber codicum. E i3. Liber digestorum, in pergameno. a) aus prima m1. b) D 168. Conclusiones distinetionum librorum sentenciarum fratris lohannis de Fönte. Item Lucanus. D 169. Psalterium Brunonis episcopi. D 170. Katho et Esopus cum commentis (aus commentoj moralibus am Fuße der Seite von m4. 40 c) Signatur und Text gestrichen. d) Text fehlt. 23. Melk. 225 E 14. Liber institucionum domini Iustiniani imperatoris, in perga- (meno). E 15. Pars prima novelle Iohannis Andree super decretales, in per- gameno.a) E 16. Secunda pars novelle Iohannis Andree super decretales. 5 E 1 7. Questiones mercuriales Iohannis Andree. E 18. Breviarium Bernardi Papiensis prepositi. Item decretales nove per magistrum Iohannem compilateb). Item decretales Inno- cencii pape tercii, in pergameno. | x85v E 19. Decretales magistri Iohannis Andree. Decretales Bernardi Pa- 10 piensis prepositi. Item decretales Innocencii pape tercii. E 20. Casus decretalium. Item ordo iudiciarius magistri Egidii de Foscarrariisc), in pergameno. E 21. Distincciones magistri Petri Sansonis super decretales, in per- gameno. 15 E 22. Lectura Petri de Sansona super decretales, in pergameno. E 23. Lectura Iohannis monachi super sexto decretalium, in perga- meno. E 24. Lectura Clementinarum Nicolai Panormitanid). Responsio sinodalis data ambasiatoribus pape. De auctoritatibus cuius- 20 Übet concilii super papam et quoslibet fideles6). Item dialogus inter magistrum Iohannem de Palamarf) etlacobum discipulum suum habitus in concilio Basiliensi. Item plures responsiones et epistole sinodalesg) sacri concilii Basiliensis. Item quedam sessiones facte in concilio Basiliensi. Quidam tractatus tenen- 25 tesh) neutrali(ta)tem. Item iustirlcacio1) sentencie late contra Gabrielem olim Eugenium a concilio Basiliensi. Item invec- tivak) Gabrielis olim Eugenii pape. Responsio universitatis Kracoviensis facta oratoribus et nunciis sacrosancte sinodi Ba- siliensis et sanctissimi domini Felicis pape quinti. Item pro- 30 posicio magistri Thome de cancellis facta Neirenbergef) pro parte1) concilii Basiliensis. Quedam probaciones pro sacro concilio Basiliensi. Quedam epistola Eugenii pape. Item qui- dam articuli et raciones contra quondam Eugenium papam. Item concordia discordancium canonum. Item quedam bulla 35 concilii Basiliensi(s), per quam cassantur littere false bullate continentes pensam nominacionem locorum Florencie et Utinim) folio 33 secundo. Item quedam responsio quondam Eugenii facta fere dimidio anno altero ante eleccionem domini a) in pergameno gehört auch ^u E 16. b) aus -pell-. c) fofcar-. d) -ta(rum). 40 c) das Folgende irrtümlich getrennt, von m1 wieder verbunden. f) A. 8) -lis. h) -tis. J) darauf contra gestrichen. k) erstes v statt eines radierten Buchstaben. ') e aus a radiert. m) utine. Mittelalt. Bibliothekskataloße I. 15 2 26 23. Melk. Felicis pape lo. 335. Item quedam constitüciones generalis concilii Constanciensis. Item in fme voluminis in duobus sex- ternis notantur supposita sacri concilii Constanciensis. E 25. Repertorium magistri Guilhelmi Durandi. Item plures tabule 5 decretum, decretales respicientes. Item distineciones totam libri decretorum sentenciam continentes. E 26. Ordo iudiciarius magistri. Egidiia). Item Broccarda iuris, in pergameno. E 27. Summa Goffredi super rubricis decretalium. Ordo iudiciarius, 10 in pergameno. E 28. Summa Goffredi de Trano super titulos decretalium, in per- gameno. | E 29. Summa decretalium magistri Henrici, in pergameno. f. zi E 3o. Compendium utriusque iuris, in papiro. 15 E 3i. Decisiones rote, in papiro. E 32. Actum conciliorum generalium collecti per Ysidorum, in pa- piro. E 33. Dinus de regulis iuris li(bro) VI°. Item usus feudorum. Item re- peticiones certorum capitulorum et conclusiones rote, in papiro. 20 E 34. Legende sanetorum a Kalendis Ianuarii usque sextodeeimo Kalend. Marcii, in pergameno. E 35. Legende sanetorum a XVI. Kai. Marcii usque ad Kai. Maii. E 36. Passionale de sanetis a Kai. Maii usque ad Kai. Iulii. Item in fine voluminis legende de s. Stephano, rege Ungarie. Item 25 de saneto Henrico filio eiusdem. Item de saneto Ladislao, rege Ungarie. De s. Gerhardo, episcopo Moronensi et martire regni Ungarie. | E 37. Legende sanetorum a Kai. Iulii usque ad Kai. Septembris. f.J Item pars tabule de sanetis ordinis s. Benedicti, que continetur 30 in sequenti volumine. E 38. b) Legende sanetorum a Kai. Septembris usque ad Kai. No- vembris. Item tabula de dignitate et magnificencia. E 39. Legende sanetorum a Kai. Novembris usque adc) Kai. De- cembris. 35 E 40. Legende sanetorum a Kai. Decembris usque ad Kai. Ianuarii. E 41. Liber dictus paradisus foncium aquarum vivencium domini Iesu. E 42. Liber dictus ortulusd) florum beate virginis Marie. E 43. Salustius dupliciter, in pergameno. 4o E 44. Liber Titi Liviie) Patavini historiographi, in papiro. a) -gi- aus -ge- radiert. b) 18. c) ad aus a. d) ortulanus. e) das erste i über der Zeile. 23. Melk. 22 7 E 45. Liber Valerii Maximi cum glosa pars prima, in pergameno. E 46. Liber Valerii Maximi cum glosa pars secunda, in pergameno. | 7V E 47. Franciscus Petrarca3) de viris illustribus, in papiro. Item in alio libro ibidem posito de claris mulieribus. E 48. Glosa super Valerium Maximum. Item comportatorium Iero- 5 nimi de Iudenburk super missam incomplete, in papiro. E 49. Historia losephi captivi de Iudaico bello translata a beato Am- brosio ex greco in latinum. E 50. Iosephus antiquitatum et de bello Iudaico, in pressura. E 51. Historia ecclesiastica Eusebii Cesariensis. Item historia eccle- 10 siastica Bede de gestis Anglorum, in pergameno. E 52. Scolastica historia, in pergameno. E 53. Scolastica historia, in pergameno b). E 54. Scolastica historia. E 55. Scolastica historia. 15 E 56. Appianus de bello Affricano, in pressura. | 188 R E 57. Libri Petri Candidi de civilibus Romanorum bellis ex Appiano traducti, in pressura.0) E 58. Liber comestorii viciorum magistri Francisci de Recza, ordinis predicatorum. 20 E 59. Summa theoloyce veritatis. Sermones sanctiThome de Aquino de corpore Christi, in pergameno. E 60. Summa theoloyce veritatis, in papiro. E 61. Summa theoloyce veritatis, in pergameno. E 62. Termini legales. Item quoddam opusculum, in quo ponuntur 25 notabilia, casus, questiones in decretis et super decreta s(ecun- dum)d) ordinem alphabeti. Item tractatus de testibus. Item Cicero. Item de materia sepulturarum. Recommendacio iuris sive canonice sentencie. Questio, an liceat alicui damnato iuste ad mortem defendere se per violenciam vel per fugam, si 3o assit facultas. Item collacio magistri Heilmanni ad dominum apostolicum. Item alia eiusdem 'Mortuus est senectute bona'. Item alia' Formavit deus hominem ad ymaginem suam\ Item de modo observandi interdictum; et est libellus Iohannis An- dree de ecclesiastico interdicto valde utilis. Item de permuta- 35 cione rei spiritualis sive tractatus de permutacione beneficio- rum, in papiro. | i88v E 63. Gersone) de potestate ecclesiastica et de origine iuris et legum fo. 809. Item idem de auctoritate congregacionis fidelium uni- versalem ecclesiam representantis sine consensu summi ponti- 40 a) aus patarcha später. b) gehört auch pi E 54 und 55. c) gehört auch |tt E 58. d) das Eingeklammerte später. e) davor tractatus später. 2 28 25. Melk. ficis (acte fo. C3. Item questio mota in concilioa) Basiliensi, utrum apostolico sit subtrahenda potestas executiva.b) Item opusculum de ruina super ecclesiam futuram tempore scis- matis editum sub quadam meditacione per magistrum Gerson. 5 Item dyalogus inter Iacobum et Iohannem de reformacione ecclesie dei fienda in sacro concilio Basiliensi. Item questio, an ecclesia katholica militans sancta et immaculata sit ex Om- nibus fidelibus nee non malis congregata singulis mortalibus personis eciam papali prelata. Item bulla aurea Carolic) quarti io alias leges imperiales eiusdem. Item leges promulgate in curia Metensi per dominum Carolum quartum. Utrum papa et eius legati de necessitate iuris divini teneantur admitti ad presiden- dum in concilio generali. Item cronica de translacione im- perii. Item traetatus Gerson de auferibilitate sponsi in concilio 15 Constanciensi editus. Item sermo factus per dominum cancel- larium Parisiensem. Item gubernaculum conciliorum. Item collecta quedam de modo persolvendi Septem horas canoni- cas. Item compendium contra impugnatores exempeionum editum per dominum fratrem Iacobum, abbatem Karoli Loci 20 ordinis Cisterciensis. Itemd) traetatus magistri Iohannis de Segovia decem avisamentorum ex sacra scriptura de saneti- tate ecclesie et auetoritate generalis concilii folio primo. Item traetatus eiusdem de admissione legatorum pape ad presiden- ciam in concilio Basiliensi folio 5. Traetatus de auetoritate 25 ecclesiastica domini Petri, cardinalis Cameracensis folio 703, in papiro. E 64. Prima pars summe Astensise) libri quatuor, in pergameno. | E 65. Secunda pars summe Astensis6) libri quatuor, in pergameno. f.i1 E 66. Pars quedam summe Astensis6) a libro quarto scilicet usque 3o ad septimum inclusive, in papiro. E 67. Duo libri summe Astensis0) septimus et oetavus, in papiro. E 68. Summa colleccionum, in papiro. E 69/) Summa Wilhelmi Parisiensis de virtutibus et vieiis ac de meritis et retribucionibus8), in papiro. 35 E 70. Sum(m)a Wilhelmi Parisiensis de virtutibus et vieiis, in pa- piro. E 71. Wilhelmus Parisiensis de fide et legibus. Rethorica divinalis eiusdem, in papiro. E 72. Summa quedam iuris. Compendium de Septem sacramentis. 40 Item de arra anime; putatur Hugonis, licet asscribatur Augu- a) confilio. °) -cutt-. c) coroli. d) Item — fo. 703 steht %u Anfang dieser Codexbeschreibung, mit Umstellungs^eichen. c) t aus c später. f) darauf Summa colleccionum, gestrichen. s) darauf Summa colleccionum später. 23. Melk. 229 stino. Itema) Augustinus de conflictu viciorum et virtutum. Sermo s. Augustini de non differenda conversione ad deum scilicet cAudivimus fratres k. denunciacionem: Ne tardes con- 189 v verti\ Alius eiusdem de conversione scilicet cSi vis venire ad vitam, serva mandata\ Item Augustinus de honestate mu- 5 Herum. Idem de sciencia salutis. Idem de contemptu mundi ad clericos. Idem contra observantes auguria et similia. Item epistola beati Bernhardi ad comitem. Item regula sancti Be- nedicti. Item de ortu et de cursu ordinis Carthusiensis. Item opusculum fratris David de exterioris hominis composicione. 10 Item ecclesiastes. Item secundus über dyalogorum beati Gre- gorii pape. Item ecclesiasticus. Item Anshelmus de similitu- dinibus, in papiro. E 73. Summa casuum. Quidam sermo scilicet cSint lumbi vestri precincti'. Item sermones Pauli Chölner de sanctis. 15 E 74. Summa Reymundi, in pergameno. E 75. Summa Reymundi, in pergameno. E 76. Summa Reymundi cum glosa, in pergameno. E 77. Excerpta de variis rebus ex summa Ostiensi. Vocabularius de materiebus iuris, in papiro. 20 E 78. Summa confessorum, in pergameno. | 90 R E 79. Manuale confessorum excerptum ex summa confessorum. E 80. Summa Pisani, in pergameno. E 81. Summa Pisani, in papiro. E 82. Rhethorica magistri Iohannis Bondi de Aquilegia. Item ex- 25 cerpta ex summa Pisani. Summab) continencie prime secunde S. Thome de Aquino succincte expressa. Item informacio le- gendi iura sive modus. E 83. Summa Pisani, in papiro. E 84. Summa Pisani, in impressione. 3o E 85. Summa quedam iuris. Ordo iudiciarius Egidii doctoris decre- torum, in pergameno. E 86. Summa quedam penitencie. Item alia quedam summa de dispensacione. Item Albertanus de moribus et honestate vite. Quidam sermones eiusdem facti inter causidicos. | 35 1 E 87. Compendium humane salutis metricum. Aliud opusculum consimilis materie. Sermo de passione domini in parasceue. Exhortacio sive sermo de adventu domini. Sermo bonus in capite ieiunii. in die cinerum. Collacio brevis in cena domini. Item postilla textualis et brevis super regulam s. Augustini. a) 40 Item excerpta de novo testamento. Excerpta ex libris sapien- das Folgende, mit gleicher Signatur, abgetrennt, dann verbunden. h) -nie. 2 3o 23. Melk. cialibus. Summula de summa Pisani. Constitucio domini Gregorii noni pro ordine nigrorum monachorum edita. Pri- vilegium eiusdem concessum capitulo provinciali monachorum provincie Narbonensi(s). Declaracio Benedicti XII. super con- 5 stitucionibus monachorum nigrorum edita per ipsum. Trac- tatus unus de abstinencia eta) esu carnium monachorum. Re- sponsio brevis super forma ferende sentencie excommunica- cionis. Excerpcio de XX duobus libris beati Augustini de ci- vitate dei. Conclusiones sedecim questionum cuiusdam doc- 10 toris in fine libri. E 88. Vita Cristi prima pars ) . po- ir* n • .• j m papiro. E 89. Vita Cristi secunda pars J r r E 90. Tractatus, qui intitulatur viridarium clericorum. Tractatus de Septem viciis et eorum remediis. Tractatus de arte moriendi. 15 Tractatus, qui intitulatur cordiale magistri Henrici de Hassia. Tractatus, qui intitulatur Stella clericorum. Sermo magistri Iohannis Gerson de qualitate oracionis. Tractatus Iohannis Gerson de oracione et eius valore. Speculum mortis sive pec- catoris beati Augustini. Tractatus beati Augustini de fuga 20 mulierum. Tractatus eiusdem de continencia. Tractatus f. eiusdem de contemptu mundi. Tractatus magistri Nicolai de Dincklspuhel de amatoribus mundi. Quidam sermo bonus de corpore Christi. Dubium, quare sumpcio corporis Christi sit instituta. De quadruplici modo manducandi corpus Christi. 25 Modus preparandi et disponendi se digne ad communionem. Item commemoracio dominice passionis. Dubium, utrum pas- sio Christi fuerit acerbissima et maxima. Dubium, utrum Christus voluntarie sit passus. Quedam alia commemoracio dominice passionis. De compassione beate virginis. Epistola 3o quedam de civitate Pragensi fo. 206. Bulla Pragensibus a sacrosancta sinodo concilii Basi(li)ensis olim transmissa, ut concorditer in eadem compareant ac super articulos suosb) respondeant. E 91. De vita sacratissime virginis Marie. Sermones sancti Thome 35 devenerabili sacramento altaris. Exposicio ewangelice historie de vita et virtutibus beate virginis. Tractatus de graciis spiri- tualibus eiusdem virgini(s)c). Item de XII antiphonis, que can- tantur in adventu domini ante natalem domini. Exposicio beati Bernhardi super cMissus est Gabriel a deo\ Questio, utrum 40 ex scriptis receptis a ludeis possit efficaciter probari, salva- a) et über der Zeile und eiu ^u efu später. b) suos ^ulet~t, mit Umstellungs- ^eichen. c) aus -nibus radiert. 23. Melk. 2 3 I torem nostrum fuisse deum et hominem. Item dyalogus inter Christianum et Iudeum. Sermo de invencione saneti Ste- phani, in papiro. E 92. Tripertita historia, in pergameno. E 93. Passio saneti Andree apostoli. Legenda sanetorum Crisanti 5 et Darie. Passio saneti Cholomanni martiris. Item omelie hyemales, in pergameno. | cv E 94. Legenda saneti Mathie apostoli. Vita saneti Silvestri. Vita saneti Nicolai. Translacio eiusdem. Vita Nitecii, Treverien- sisa) archiepiscopi. Vita sanete Chunegundis. Passio duode- 10 eim milium virginum. Passio sanete Katherine virginis. Dya- logus Severii libri duo. Sermo in vigilia saneti Andree. Ser(mo) de saneto Andrea apostolo. Sermo de annunciacione beate virginis. Vita saneti Berchtoldi, in pergameno. E 95. Ieronimus de viris illustribus, in papiro. 15 E 96. Legende sanetorum Galli, Leonardi et Egidii abbatum. Item passio saneti Viti martiris. Item sermo Ysidori de angelis. E 97. Legende sanete ac preclare virginis Katherine de Senis, in pergameno. E 98. Legenda aurea de sanetis, in pergameno. 20 E 99. Legenda de sanetis ) . , „ T D , , . > 111 pergameno. E 100. Legenda de sanetis J r l i92R E 101. Legenda aurea de sanetis, in pergameno. E 102. Passionale parvum. E io3. Passionale breve per circulum anni, in pergameno. 25 E 104. Legenda de saneta Fide virgine, in pergameno. E 105. Legendeb) sanetorum Floriani et Elizabet, in papiro. E 106. Apiarius, in pergameno. E 107. Excerpta ex dyalogo Cesarii, in pergameno. E 108. Disputacio dyalogica Pascalis de Roma contra ludeos. Liber 30 Petri Alphonsi contra ludeos disputatus per modum dyalogi. Tractatus de tribus punetis religionis. Visiones cuiusdam Georgii de Ungaria, quas vidit in purgatorio saneti Patricii. Disposicio sive descripeio terre orientalis cum regionibus suis. Item disposicio terre sanete sive descripeio cum quibus- 35 dam sibi regionibus finitimis religioni Christiane subiectis. E 109. Abbreviacio ecclesiasticehistorie. Liber visionum Cläre Vallis. Item collecciones aliquot de quinquesensibus. Item exemplum de morte et quodam magistro. Item de fuga affectionum carnalium. | 4o E 1 10. Legende sanetorum abbreviate cum aliquot omeliis et ser- monibus de comnuini sanetorum, in papiro. a) A. b) -da von m1 . 232 23. Melk. E in. Pars hyemalis sermonum Iordanis i E 112. Pars estivalis sermonum Iordanis > in papiro. E 1 1 3. Item aliqui sermones Hugonis de Prato ) E 114. Formule diversorum instrumentorum, contractuum ac iudi- 5 cialium et libellorum etc. Item Innocencius de miseria condi- cionis humane. E 115. Diverse formule privilegiorum imperialium ac oracionum nee non procuratoriorum. Item Rolandinus de ordine male- ficiorum demumque rhethorica vulgariter compilata.3) 10 E 116. Opus Anthonini, Florentini archiepiscopi doctoris iuris utrius- que, de arte audiendi confessiones omnium statuum. Item Crisostomus de penitencia, in papiro. E 117. Ex moralibus beati Gregorii, in papiro. E n8.b) | 15 E 119. Memoriale casuum brevium super decretalibus. Item casus f-i9- Glementinarum. Speculum institucionis ordinum et officio- rum ecclesie. Item casus summarii decretorum. Lectura ar- boris aflnitatis. Lectura super arbore cognacionis spiritualis. Item divisiones titulorum decretalium. Termini ex vocabu- 20 lario legum. Item ex legibus aliqui termini. Tractatus in tres partes divisus (de) successoribus descendencium. Tres aut quatuor bulle a sede apostolica emanate. Summa brevis de- cretorum mentem omnium decretorum sub compendio com- prehendens. Item decretum satis prolixe positum, scilicet 25 cHumanum genus duobus modis regitur' etc. Item palee. Item ortus deliciarum. Qui libric) inter apoeriphos compre- hendantur, que vero opuscula etc. In fine habentur concor- dancie decretorum et decretalium. E 120. Regula saneti Benedicti. Item glosella ex Petro Boerii ex- 3o cerpta in regulam s. Benedicti. Item breviloquium domini Boneventured). Constituciones domini Gregorii pape noni. Item duodeeim abusiones claustralium cCiprianus 12 abusio- nes ponit\ Item martirium sine sanguinis effusione. Exhor- tationes fratris Thome de Aquino de profectu studii. Opuscu- 35 lum magistri N(icolai) de Wahenhem contra extraneos modos predicandi. Epistola Pii pape seeundi missa imperatori Tur- corum. Opusculum magistri Iodoci ad excitandum cor ad devocionem ante accessum altaris. Memoria in missa qua- liter et pro quibus flat. Que iniungenda6) sunt in confessione. 40 Proverbia Aenee Silvii, quondam episcopi Senensis. Expo- a) i aus u durch Rasur. b) Text fehlt. c) Hb' aus über später. d) a über erstem e später. e) n über u später. 23. Melk. 233 sicio super oracionem dominicam fratris Guillerini, cuius prologus habetur inmediate post speculum peccatoris. Item summula rudium. In fine tractatus de concepcione virginis gloriose. | i93v E 121. Manuale sancti Augustini. Regula vivendi in monasteriis 5 edita a beato Ieronimo. Item libellus de reformacione hominis quadripartitus. Epistola fratris Humberti ad religiosos con- scripta. Item tres admoniciones Cesarii ad monachos ex eius omeliis excerpte. Excerpta ex tractatu Crisostomi de repara- cione lapsi. Item cur deus permittit suos electos in hoc mundo 10 multipliciter tribulari, magister Henricus de Hassia. Sermo beati Bernhardi abbatis de superfluitate monachorum. Sermo eiusdem ad Adam monachum de loci stabilitate. Excerpta ex epistola eiusdem ad fratres de Monte Dei de commen- dacione celle. Sequuntur compilacionesa) magistri Iohannis 15 Gerson. Epistola missa ad Carthusiam cuidam monacho, quem noverat in seculo. Tractatulus responsivus ad questio- nem monachi Carthusiensis querentis, an pro exercicio spi- rituali liceat conventum dimittere. Item de modo confessionis et absolucionis sacramentalis. Item de modis excommunica- 20 cionum, irregularitatum et absolucionis ab eisdem. Modib) iniungendi penitenciam multum utiles contra recidivum. Consideraciones XXV de confessionibus audiendis. Tractatus de indulgenciis a su(mm)oc) pontifice et episcopis concedi solitis. Item tractatus quatuor questionibus responsivus, ubi 25 primo queritur, an male loqui de aliis in eorum absencia sit semper peccatum. Item de votis et statutis religionum. Item decretales Innocencii terciicCum ad monasterium5, cum glosa. Decretales Clementis quinti cNe in agro5, cum glosa. Item de opusculis sanctorum patrum, que in ecclesia katholica reci- 30 piuntur. Qualiter höre canonice debeant dici et de earum im- pedimentis. Tractatus de proponentibus religionis ingressum, qui in tres partes dividitur, ut patet in tabula libelli.d) Item libellus Annii Senece ad Gallionem amicum suum de reme- diis fortuitorum. Tractatus Senece de quatuor virtutibus car- 35 dinalibus. Item epistole Senece ad Paulum et Pauli ad Sene- cam. Item proverbia Senece. Excerpta ex Laercio de vita philosophorum, in papiro pulcher libellus. | a) -il- aus -ul- durch Rasur. b) doppelt. c) aus suo später suo. d) darauf Item libellus Annii Senece de quatuor virtutibus cardinalibus, gestrichen. 40 234 2^' Melk- Incipit archa F. f. Ig F i.a) Textus librorum Aristotilis phisicorum et aliorum librorum eiusdem numero viginti septem, in pergameno. F 2. Item commentum priorum Aristotilis. Item quidam tractatus 5 de arte bellandi, in pergameno. F 3. Questiones Biridani super Hbros ethicorum, in papiro. F 4. Summa Biridani, in papiro. F 5. Rabanus de laude sancte crucis, in pergameno. F 6. Tractatus Iohannis de Gersona ad fratres Celestinos de solici- 10 tudine ecclesiasticorum. Item opus de regulis mandatorum eiusdem. Tractatus eiusdem devita spirituali anime inlecciones sex artificiose nimis partitus. Idem de cautelis circa visiones ac discrecione spirituum. Item tripartitum ipsius de decalogo, de confessione sacramentali et de sciencia moriendi Christicolis3) 15 pernecessaria. Item opus eiusdem de contractibus. Ille idem Gerson de consolacione theologie. Item pars prima eiusdem de mistica theologia. Item de mistica theologia practice XII consideracionibus per eum conscripta. Tractatulus ipsius de moderamine et perfeccione religionisc). | Item Richardus de f. 19 20 amore et conservacione librorum, grece hoc opus philobilond) intitulari solet. Item testamenta duodecim patriarcharum, filio- rum s. Iacobi. Item Albertanus de doctrina dicendi atque ta- cendi. Item de vita morali epistola insignis, quam dedit ad Allexandrum philosophorum princeps Aristotilisd)? secretum 25 videlicet secretorum. Item egregium opus de correccione ka- lendarii tempore sacrosancti concilii Ba(si)liensis conpilatum. Item de passione dominica Rabanus, Moguntine (urbis) archi- episcopus. Item novem questiones de passione domini magistri Henrici de Hassia. Speculnm anime per magistrum Henricum 3o de Hassia editum Wienne. Item de esu carnium monachorum nigrorum fratris Iohannis de Spira, in papiro. F 7. Boecius de sancta trinitate. Item idem in alio libro de conso- lacione philosophie.c) F 8. Richardus de sancta trinitate libri sex. E(x)posicio sancti Thome 35 de Aquino super epistola ad Hebreos. Richardus de mistico sompno regis Nabuchodonosor. Richardus de sancto Victore de maiore contemplacione libri quinque. Sermo s. Ambrosii, qui pastoralis intitulatur. Sermo sancti Augustini de decem a) darauf D gestrichen. b) -los. c) -nis aus -nibus. d) A. e) Item 40 bis philosophie ausgewischt. 23. Melk. 235 plagis. Item de decem preceptis in lege et de decem plagis. Item de decem cordis, quibus tangitur psalterium. Sermo sancti Maximi de adventu domini. Item alius sermo eiusdem de eodem. Item alius sermo eiusdem de adventu domini. Item sermo Leonis pape de ieiunio decimi mensis, alius sermo eius- 5 dem de eodem feria sexta, tercius sermo de eodem eiusdem sabbato. Sermo Augustini de dominica tercia adventus domini. Sermo s. Maximi de adventu domini. Sermones de nativitate domini, primus sermo Leonis pape, secundus sermo eiusdem, tercius Maximi episcopi, quartus Augustini episcopi, 10 \ig6R quintus sermo eiusdem, | sextus eiusdem, septimus eiusdem, octavus eiusdem, nonus eiusdem episcopi. Item omelia Bede presbiteri in octava epiphaniea) super ewangelio secundum Iohannem. Sermo Iohannis Crisostomi in septuagesima. Ser- mo eiusdem in sexagesima. Sermo Leonis pape de sexagesi- 15 ma. Item alius sermo eiusdem de sexagesima. Tercius sermo eiusdem de sexagesima. Sermo Maximi episcopi in sexagesima de tentacione Christi. Item sermo eiusdem de sexagesima. Omelie Bede presbiteri super ewangelio cAssumpsit Iesus Pe- trum et lacobum3. Sermo Iohannis Crisostomi de Ioseph. 20 Sermo eiusdem de confessione peccatorum. Omelia Bede super ewangelio cErat Iesus eiciens demonia\ Sermo s. Iohan- nis episcopi in medio sexagesimecStabat Moyses\ Item omelie Bede presbiteri super ewangelio c Abiit Iesus trans mare Gali- lee\ Sermo de simbolo apostolorum. Omelia super ewan- 25 gelio cPrope erat pasca Iudeorum\ Sermo Leonis pape de passione domini. Sermo Iohannis episcopi de passione do- mini. Sermo Leonis pape de passione domini, in papiro. F 9. Dicciones biblie. Tractatus de quantitatibus silbarum.b) F 10. Almanach magistri Iohannis de Monte Regio ab anno incar- 3o nacionis domini 1475 usque ad annum millesimum 505, inc) pressura. | .i96v F 11. Trialmanach eclipsium. Descripcio alphabeti antiquorum Gre- corum cum declaracione ipsius, eciam Hebreorum. Tabule astronomie magistri Iohannis Gmundensis cum canone et 35 quedam alia quam plura. Tractatus spere materialis. Item computus cirometralis. Item tabule astronomie Toleti cum canone, in pergameno. F 12. Kalendarium cum tabulis aurei numeri, litterarum dominica- lium, intervalli, signorum. Item tabule incensionum et oppo- 4° sicionum solis et lune ad septuaginta sex annosd) et hoc se- a) ephia. b) A. c) m aus n später. (I) annis. 2 36 23. Melk. cundum eorundem solis et lune medium modum incipiens anno 1466. immutabiliter permanens usque ad annum vide- licet 1541. inclusive. Item computus3) phisicus cirometralis Nuernbergensis. Item musice artis tractatuli duo. Item can- 5 ciones plures. Item quedam de phlewbotomiab). Item regimen tempore pestilencie. Item regimen per menses singulos,, in papiro. F i3. Reductorium libri gradualis. Item musica. Item computus. Item ars minuendi. Item virtus salive. Item (ars) cognoscendi 10 urinam. Item de phlewbotomia. Item quedam collecta phi- sice, in papiro. F 14. Tabule astronomie Iohannis Gmünd cum canonibus. | F 15. Epistole Senece, in pergameno. f. 197 F 16. Opus Senece libri trigintaquinque, in impressura. 15 F 17. Boecius de consolacione philosophie latine et vulgariter. Item commentum sancti Thome super eodem, in impressura. F 18. Oraciones Marcii Tulii Ciceronis. Item quatuor libri invecti- varum in Catilinamc) breves. F 19. Item Prosper de vita contemplativa et activa libri tres. Trac- 20 tatus Hugonis super cMagnificaf. Idem de virginitate sancte Marie. Idem de quinque septenis. Augustinus ad Ieronimum de (eo), quod scriptum estcQui totam legem servaverit, offen- dat autem in uno, factus est omnium reus\ Item rescripcio epistolaris brevis beati Ieronimi ad eundem. Augustinus de 25 nupciis et concupiscencia. Augustinus de bono coniugali. Idem de sancta virginitate. Idem de continencia viduali. Item tituli librorum per beatum Augustinum retractatorum. Item que- stiones Orosii LXV et totidem responsiones beati Augustini. Liber de questionibus novi et veteris testamentorum libri duo. 30 Tractatus Pascasii de sacramento ewkaristie. Alius quidam tractatus subtilis de eodem. Tractatus Honorii de sacramento ewkaristie. Item Honorius de luminaribus ecclesie. Itemd) Au- gustinus ad Probam de assiduitate orändi, Augustinus de agone christiano, Augustinus de opere monachorum. | 35 F 20. Libri sancti Dionisii. Item epistole eiusdem. Item commenta f. 197 Vercellensis et Linconensis super mistica theologia. Item ex- tracciones abbatis Vercellensis de libris s. Dyonisii. Item dya- logus tripartitus Francisci Petrarche de secreto conflictu sua- rum curarum. Item scriptum quoddam de clericis fornicariis. 40 Item responsio epistolaris domini Wol(t)gangi Kerspek super quedam dubia in principio libri. Item quedam carte ibidem deservientes visitatoribus latine et vulgariter. a) computi. b) -bo- über der Zeile. c) -num. d) Item am Rande. 23. Melk. 2 3 7 F 21. Mistica theologia saneti Dionisii cum glosa eiusdem. Tracta- tulus notabilis contra epistolam invectivam cuiusdam curatia) etc. Tractatulus brevis de mendacio. Item alius de missa compendiosus. Item flores decreti. Item regula iuris. Item Ysidorus de diversitate seetarum. Item breves rescripeiones 5 decretalium et quedam notule. Excerpta de duobus pulchris libris contra oraciones Iudaicas. Item libellus bonus de ortu, statu et flne Romani imperii. Scriptum de s. Benedicto et sanetis sui ordinis canonisatis. Item Donatus allegoricus. Item scriptum reprehensivum de mundi duracioneb). Tractatulus io de ascensionibus cordis. Item translacio libelli saneti Methodii. Item due collaciones in purificacione et in cena domini. Item quedam notule consolatorie, quarumc) una non habuit effec- tum contra Turcos. Item tractatulus utilis et brevis de pro- cessu servando in iudicio. Item responsio ad dubia de suffra- J5 giis et valore missarum. F 22. Breviloquium Bonaventure. Item epistola Dyonisii episcopi de morte apostolorum Petri et Pauli. Item concordancie lg8R epistolarum s. Pauli apostoli. Sermo de commendacione vite solitarie. Tractatus optimus de religiosis. Omelia Origenis 20 super ewangelio seeundum Iohannem cStabat Maria ad se- pulchrum foris\ F 2 3. Stimulus amoris Christi Bonaventure. Epistola Humberti ad omnes religiosos in caritate conscripta. Bernhardusd) de pre- cepto et dispensacione. Duo libri beati Augustini de visitacione 25 inflrmorum. Compendium saneti Thome de virtute bonorum religiosorum. Tractatus s. Thome de articulis fidei et sacra- mentis ecclesie. Tractatus quidam de officio sacerdotis, qui ascribitur s. Thome. Tractatulus quidam Hugonis de ordine misse, in pergameno. 3o F 24. Sentencie diverse, in pergameno. F 25. Alphabetum narracionum. Item de arte memorandi. Item contemplacio dominice passionis per Septem horas canonicas beati Bernhardi, in papiro. F 26. Quatuor libri sentenciarum. Item septem genera locueionum 35 in sacra scriptura. Item opusculnm de diversis casibus iuris. Tractatus de interdicto. Tractatus de symonia. De votis et eorum obligacionibus et dispensacionibus. De contricione, i98v confessione et absolucione. Tractatus de usura. | De restitu- cione omnium male habitorum. De consuetudinibus. De con- 4o a) aus epistola insectiva eiusdem später. h) aus dnacoe später. c) quorum. d) Bernarhardus. 2 38 23. Melk. stitucionibus. De interdicto ecclesiastico. De sponsalibus. De impedimentis matrimonii. Que interrogari debent seeundum canones in foro confessionis. Libellus, qui intitulatur vitas fratrum. 5 F 27. Commentarium quoddam super cantica canticorum usque ad verbum tercii capituli cTenui illunV etc. Augustinus de spiritu et anima. F 28. Concepta ex lectura magistri Nicolai super quarto senten- ciarum, in papiro. 10 F 29. Quadripartitum Cirilli, in papiro. F 3o. Sermones aliquot de tempore magistrales. Item alii de eodem. Speculum humane salvacionis. Opus fratris David ad iuve- nem. Item exposicio hymnorum. Stella clericorum. Schala virtutum, in papiro. 15 F 3i. Exposicio epistolarum quasi per totum annum. Exposicio se- quenciarum cum glosa interlineali8). Excerpta super traetatu de virtutibus. Alius traetatus bonus de exposicione ecclesie spiritualiter. Exposicio super lecciones vigiliarum. Computus cirometralis cum dictis, in papiro. | 20 F 2>2. Liber meditacionum beati Augustini. Item über suspiriorum f. 199 eiusdem. Item liber contemplacionum eiusdem. Sermo de decem cordis eiusdem. Liber de vita christiana beati Augu- stini. Liber de visitacione inflrmorum eiusdem. Liber de ho- nestate mulierum. Liber de contemptu mundi ad clericos. 25 Liber de beato latrone. F 33. Alique breves materie in primo sexterno. Traetatus de vita heremitica. Manuale s. Augustini de ymagine dei. Item omelia beati Gregorii super Ezechielem de generibus prophecie. Item excerptum de omelia eius super ewangelia de sacerdotibus. 3o Meditaciones beati Bernhardi. Schala claustralium. Traetatus Hugonis de saneto Victore de oracione. Soliloquium Richardi. Soliloquium Ysidory. Conpendium fratris David. Itinerarius in deum Bonaventura Excerptum de mistica theologia Hu- gonis de Palma. Oraciones alique ad deum et beatam virgi- 35 nem. Traetatus Gerson de religione. Traetatus eiusdem de indulgenciis, item simonia. Item quidam alius. Item alius re- sponsivus quatuorb) questionum. Tractatulus Bonaventure de quinque festivitatibusinfancie Christi. Traetatus de obligacione statutorum regularium s. Benedicti. Mistica theologia saneti 40 Dyonisii glosata. Oraciones ad deum et sanetos. Alie materie (in)quinterno finali diverse. Sermo Crisostomi ad neophitos.c) | L) interliniale. b) qu. resp.; rnfivus aus rufivus. c) neophicos. 23. Melk. 2 3g j9v F 34. Tractatus Enee Silvii ad Ladislaum. Tractatus de quatuor virtutibus cardinalibus pro institucione principum. Visio cui- dam Carthusiensi revelata. Exhortacio cuiusdam super eadem alterius Carthusiensis. Tractatus Humberti de predicacione crucis contra hereticos et paganos. Item plures bulle cruciate, 5 constituciones et epistole, sentencie, appellaciones diverse. Compactata concilii Basiliensis de eodem. Item plures alie epistole et arenge diverse. Item responsio Iohannis de Capi- strano, an religiosus balneansa) inter laycos absque habitu in- cidat excommunicacionem. 10 F 35. Exposiciones fratris Gwillermi Britonis5) prologorum beati Ieronimi super libros biblie. Tractatus Rabi Samuelis de cap- tivitate prima Iudeorum. Tractatus contra cecitatem Iudeorum fratris Bernardic) de ordine heremitarum sancti Augustini. Tractatus magistri Nicolai responsivus cuidam Iudeo arguenti 15 contra Christum ex ewangelio Mathei. Liber aureus de tri- bulacione. Sermo notabilis de indulgenciis. Tractatus de fascinacione. Determinacio magistralis super potacione vini, cui immersum est lignum sancte crucis. Tractatus Egidii de Roma de peccato originali. 20 F 36. Tractatus magistri Nicolai Weygler universitatis Lipsiensisd) de indulgenciis. F 37. Tractatus Hainrici de Hassia6) de instinctibus. Sermo Betheri, abbatis de sancta Scolastica, cum omelia super ewangelio rThe- zauro abscondito in agro\ Libellus abbatis Iohannis de pro- 25 fessione monachorum. Item de emulis religionibus adversanti- bus. Questio, utrum monachus, qui contra preceptum sui pre- ooR lati comedit carnes, peccet mortaliter. Item Augustinus ad comitem. Idem de conflictu viciorum. Magister Nicolaus super oracione dominica. Libellus magistri Iohannis Gerson de di- 3o versis temptacionibus et remediis earundem. Tractatus Bona- venture de triplici modo se exercendi cEcce descripsi\ F 38. Tractatus de proponentibus religionis ingressum. De quatuor penis iuris. Casus episcopales. Casus papales. Item quibus prohibetur corpus Christi sumendum. Item de loco confessio- 35 nis. De interrogacionibus in confessione faciendis. Casus, in quibus sacerdos non potest absolvere confitentem. Item de contricione. Brevis preparacio sacerdotis ante missam. Que- dam bulla de visitacione. Compendium sancti Thome pro re- ligiosis. Tractatus Hugonis de quinque septenis. Regula beati 40 a) e aus i. b) n radiert, über der Zeile -ris. c) -rde. d) lippensis. e) hassia gestrichen und darüber Firmaria m4. 24O 23. Melk. Benedicti. Träctatus quidam bcati Bernardi super regulam sancti Benedicti. Träctatus domini Hugonis cardinalis super missam, in papiro. F 3g. Libellus scintillarum, in pergameno. 5 F 40. Lumen anime. Liber pronosticorum futuri seculi. Liber de diffinicione dogmatum ecclesiasticorum sancti Augustini, in papiro. | F 41. Träctatus magistri Alberti de veris virtutibus. Qualiter corpus f. 20 Christi in altari elevetur. De prefiguracione beate Marie et 10 aliis figuris veteris testamenti. De sapiencia, que mistica theo- logia dicitur. Aliqua exempla. Item planctus anime. Meditacio passionis Christi. Planctus sew conpassio virginis Marie. Me- ditaciones sancti Bernhardi. Quedam visio de disputacione anime cum corpore rithmice descripta. De lapsu glorie mun- 15 dane et de morte metrice. Item qualis debeat esse oracio. De cura bone fame. Aliqua ex dictis magistri Henrici de Hassia super c Pater noster\ Item plura de oracione. Septem psalmi domini Francisci Petrarce11). Epistola magistri Henrici de Hassia de humilitate. Magister Hainricus de Hassia de discre- ao cione spirituum. F 42. Manipulus curatorum magistri Gwidonis. Materia de arbore consanguinitatis et affinitatis magistri Iodoci de Haylprunnab), doctoris theologie. Item Iohannes Gerson de pollucionibus. Item informacio summaria legendi iura. Item de defectibus 25 circa missam contingentibus, in papiro. F 43. Johannes de Tambaco de culpa et gracia, in papiro. | F 44. Modus scribendi artificialis notularum. Speculum mortis, f.i Träctatus de fine religiöse perfeccionis. Träctatus de natura, gracia et gloria ac beatitudine in patria. Träctatus de cogno- 3o scendo deum. Item laudatorium docte ignorancie. Defensorium laudatorii docte ignorancie contra impugnatoriumc) eiusdem. Item invectivumd) contra prescriptum defensorium docte igno- rancie. Liber beati Bernhardi de precepto et dispensacione. Copia cru(ciate) Pii pape secundi. Item in fine aliqua de metris, 35 in papiro. F 45. Claustrum anime. Anshelmus de laude beate virginis. Dya- logus inter officialem active vite et contemplative, quis eorum sit melior. Liber figurarum una cum tabula. Träctatus de victoria Christi contra Antichristum Hugonis de Novo Castro. 40 Excerpta ex Laercio de vita et moribus philosophorum. a) -rci. b) darauf de. c) -pug-. d) inf- m1, später f ^u v ge- ändert. 23. Melk. 241 F 46, Soliioquium Ysidorii. Proverbia Salomonis. Augustinus de arra anime. Meditaciones eiusdem cEya nunc humuncio'. Ma- nuale eiusdem de ymagine dei. Sermones eiusdem ad fratres heremitas. Soliioquium Richardi de saneto Victore. | soiv I 47. Epistola magistri Petri Blesensis. Epistola magistri Hainrici 5 de Hassia ad canonicos Nürnburgensesa). Clenodium religio- sorum domini Iohaniiis Castellensis ad canonicos in Unders- tarff. Visiones Hildegardis de adventu Antichristi. Visiones Brigide. Epistole domini Enee ad regem Ladislaum. Epistola exhortatoria sive directoria prioris missa per patrem Iohannem, 10 theologie doctorem, priori in Mensee. Tractatus, qui dicitur stilla ligni vite. Epistola beati Bernhardi ad parentes proprios. Quoddam opus elegantissimum Petri Pauli Vergerii Iustino- politani ad Ubertinum Carthusiensem de ingenuis moribus et liberalibus adolescencie studiis, in papiro. 15 F 48. Tractatus beati Bernhardi de preeepto et dispensacione. Ap- pologia eiusdem. Item alique epistole eiusdem ad diversos. Epistola Petri, abbatis Cluniacensis, ad sanetum Bernardum super improperacione rigoris sui non servati et responsiones Bernardi ad singula obieeta in eadem. Tractatus de non esu 20 carnium magistri Iohannis de Polomar, cui annectitur questio cum brevi solucione cuiusdam älterius, an monachis sanis et fortibus ordinis s. Benedicti esumb) carnium concesserit Bene- dictus papa duodeeimus constitucionum suarum capitulo vi- cesimoc) sexto. Opusculum devotissimum Bonaventure de 25 laude melliflui nominis Iesu. Tractatus eiusdem de quinque festivitatibus in facie salvatoris Christid). Item documentum magistri Henrici Toke, quod decreta sobrium requirunt lec- torem. Tractatus Gerson de duodeeim industriis. Excerptum tractatus magistri Hainrici de Pitterfeld de reformacione Status 3o predicatorum. Tractatus domini Hugonis cardinalis de divinis predicac(i)onibuse) cum postilla. Item cronica ordinis Carthu- siensis. Item defensorium ordinis eiusdem, | Exposicio Septem psalmorum penitencialium domini Petri Cameracensi(s). Item breve opusculum directorium prelatorum. Sermo de tribus 35 substancialibus religionis. Sermo ad clerum de infancie1) si- nodi Maguncie factus. Decem omelie Eusebii Emisseni alias Cesariensis episcopi. Item aliquarum questionum scrupulo- sarum soluciones. Tractatus de arte predicandi. Item pro- nunciamentum reliquiarum ecclesie s. Stephani Wienne. Item 40 a) aus neunb-. b) essum. c) -cess-. d) Chr. sal, jnit Umstellungszeichen. c) -di- zweimal, einmal gestrichen. f) A ; instantia? Mittclalt. Bibliothekskataloge 1 . 1 6 242 25. Melk. aliud compendium de arte predicandi. Prologus magistri lo- hannis de Lambaco super secundo sentenciarum. Tractatus magistri Gwidonis Carthusiensis de prelatorum eleccione. Item alique epistole lohannis Rokazanaj et Iohannis Boratin 5 Hussitarum ad patrem Iohannem de Capistrano et istius ad eosdem et ad universitatem Wiennensem. Item epistola cuius- dam pro avisacione confessorum. Item casus excommunica- cionum collecti per magistrum Thomam de Haselpach. Que- stio sancti Bernardi Casinensis, utrum omnia, que continentur 10 in regula, sint precepta. Item qui composuerunt missam. F 49. Collacio quedam de circumcisione domini. Collacio de epi- phania domini. Omelie quedam primo super ewangelio cAn- gelus domini apparuit in sompnis Ioseph', secundo 'Defuncto Herode' Ieronimi, tercio cCum factus esset Iesus annorum 15 dnodecim'. Omelia Origenis. Collacio de ascensione domini. Alia in die pasce. Alia in ascensione domini. Alia in die om- nium sanctorum. Alia in festo corporis Christi. Alia de cor- pore Christi. Alia collacio in nativitate beate virginis. Alia de eodem festo. Alia de eadem festivitate. Dyalogus magistri 20 Hugonis de creacione mundi. Narracio quedam de sancto Paulo apostolo. Dictum cuiusdam, quod incipit cSaluto te f. 20 domini discipulum\ Sessio XII. concilii Basiliensis. Decretum de eleccionibus perpetuum. Legenda de sancto Thoma apo- stolo. Historie quedam. Legenda de sancto Mauro abbate. 25 Narraciones quedam de sancta Katherina de Senis. Narra- ciones de conciliis. Decretum de concepcione beate virginis concilii Basiliensis. Tractatus de arte moriendi. F 50. Sermones aliquot de tempore et de certis sanctis, in papiro. F 51. Excerpta quarti libri sentenciarum. Tractatus de penis ani- 3o marum in inferno. Sermones de decem preceptis magistri Thome de Haselpach. Sermones super c Pater noster\ Trac- tatus de casibus episcopalibus et papalibus. F 52. Sermo de sancto Petro apostolo. Alius sermo de sanctis Petro et Paulo. Alius sermo de sancta Maria Magdalena. Alius de 35 sancto Iacobo maiore. Item alius de invencione sancti Stephani. Alius de eodem. Alius de assumpcione beate virginis. Alius de sancto Augustino. Alius de nativitate beate virginis. Alius de eadem festivitate. Item duo sermones de omnibus sanctis. Item alius de sancto Andrea apostolo. Alius de sancto Thoma 40 apostolo. Alius sermo communis de apostolis. Item tres de nativitate domini. | Alius sermo de circumcisione domini. Item f. 2. a) A. 23. Melk. 2 43 duo de epiffania domini. Alius de purificacione. Alius de sancto Mathia apostolo. Item duo de annunciacione dominica. Alius de cena domini. Alius de pässione domini. Alius de die palmarum, in papiro. F 53. Exposicio domini cardinalis Iohannis de Turrecremataa) super 5 regulam sancti Benedicti. Tractatus finalis commentariorum iratris Iohannis Kek super regula sancti Benedicti de obliga- cione statutorum regularium. Summula de continencia regu- lari. Item de tribus formis eleccionum. Item de casibus, in quibus prelatus monasticus esset deponendus. Forma de 10 modob) procedendi in visitacione monachorum. Item copia bulle Clementis sexti suspendentis penas constitucionum Be- nedicti pape XII. De forma servanda in ferendoc) sentencias excommunicacionum. Constitucio Innocencii tercii 'Cum ad monasterium\ Item capitulum Clementis cNe in agro\ Item 15 copia brevis pro danda carta monasterii visitandis. Tractatus de fluxu temporis ab Adam usque ad nativitatem Christi. Re- medium contra pestem indimie. Item pulvis pestilencialis pro- batissimus. Que et quot religiones militent sub regula s. Bene- dicti, Augustinid), Francisci. Aliqua notabilia permanum patris 20 Petri de Rosenhaym circa esum carnium. Regula6) sancti Be- nedicti metrice. Item responsio cuiusdam doctoris ad quedam dubia. Responsio de participacione indulgenciarum. F 54. Commentum super regula s. Benedicti magistri Iohannis Kek, doctoris theologie, monachi ordinis s. Benedicti. Item ars 25 memorativa, in papiro. | ,3V f 55- Manuale viaticum super regulam sancti Benedicti, in papiro. F 56. Manuale viaticum in papiro super regulam s. Benedicti. F 57. Manuale viaticum super regulam s. Benedicti, in papiro. F 58. Kxposicio regule s. Benedicti sub themate £Patrem multarum 3o gentium' etc. Item epistola Cipriani de oracione dominica, in papiro. F 59. Scriptum super regulam s. Benedicti sub themate cPatrem multarum gentium', in papiro. 1 60. f) Sermo de concepcione beate virginis. Item libri quatuor Da- 35 masceni. Item libri Didimi de spiritu sancto. Alchwinus6) le- vita de sancta trinitate et incarnacione verbi libri tres. Item exposicio venerabilis Bede presbiteri de tabernaculo domini et vasis eins ac vestibus sacerdotum libri tres. S. Anshelmi, a) cremate. b) de modo am Rande. c) später aus inferenda. d) über der Zeile von mJ. c) Regula — indulgenciarum zu Anfang, jedoch mit Umstellungs- zeichen. f) Vita Anshelmi et tractatus eius diversi von m4 vorne zugefügt. &) später t aus c und nach i ywei Buchstaben radiert. IG* 40 44 23. Melk. archiepiscopi Cantuariensis8), tractatus de eterna beatitudine et meritis electorum. Meditacio de reparacione lapsi. Trac- tatus de casu dyaboli. Tractatus de veritate. Tractatus de incarnacione verbi. Tractatus de peccato originali et coneeptu 5 virginali. Item über prosologion. Epistola de sacrificio fer- menti et azimi. Epistole de sacramentis ecclesie ad Nienbur- gensem6) episcopum. Tractatus contra Grecos de processione spiritus saneti. Tractatus monologion dictus. Item cronica f. 204 succinete scripta de regno Ebreorum5). Item über prohemio- io rum de librorum novi et veteris testamenti plenitudine, quem in canone katholica reeipit ecclesia. Item legenda nova dec) s. Barbara. Item vita s. Placidi edita a Stephano Aniciensi episcopo. Item historia de saneta Scolastica virgine ab eodem edita. Legenda de s. Wolfgango episcopo Ratisponensi. 15 F 6r. De efficacia aque benedicte magistrilohannis deTurrecremata. Tres collaciones facte in concilio Basiliensi. Collacio sive ex- hortacio facta per quendam ad fratres suos. Quedam longa questio de timore persecutorum. Collacio de s. Ieronimo facta in concilio Basiliensi. Collacio cancellarii facta in concilio 20 Constanciensi. Sermo in die epilfanie factus in concilio Basi- liensi. Item quedam collacio facta in sinodo. Sermo de pas- sione domini factus in concilio Basiliensi. Sermo magistri Thome de Haselpach habitus in concilio d) Basiliensi nomine universitatis Wiennensis. Collacio magistri Iohannis Stadler 25 de resurreccione dominica. Collacio de assumpeione beate virginis Marie. Sermo de omnibus sanetis magistri Udalrici de Patavia. Sermo de assumpeione virginis Marie. Sermo magistri Nicolai de Dinckelspühel ad Carthusiense capitulum. Item coneepta per eundem de negligencia et crudelitate in 3o corrigendo prelatorum. Sermo magistri Narciscie) de passione domini. Sermo eiusdem de purificacione. Sermo magistri Urbani de annunciacione dominica. Sermo magistri Iohannis Nider de assumpeione beate virginis. Sermo aularis magistrif) Nicolai de Grecz, scilicet f Homo quidam fecit cenam magnam5. 35 Sermo ad Carthusienses de gracia et pace. Item sermo longus de resurreccione dominica. Item duo breves disputaciones collegiatorum. Sermo de coneepeione beate virginis Marie. | Collacio de purificacione beate virginis. Item quedam questio, f. 2c utrum potestas prelatorum ecclesie sit a Christo domino in- 4° mediate. Item collacio de XI milibus virginum magistri Theo- a) S. — Cantuariensis gestrichen. b) später vorne H ^ugefiigt. c) darauf resurreccione gestrichen. d) concilium. c) ? f) mgris. 23. Melk. 245 baldi. Sermo magistri Pauli de coneepeione beate virginis. Sermo de saneto spiritu magistri Iohannis de Rrunpach. Item sermo de eodem, in papiro. F 62. Magister Andreas de Brodaa) contra WiklefF de corpore Christi. Soliloquium saneti Augustini. Item sermones de sanetis. Item 5 summa Innocencii pape de penitencia excerpta de canonibus et decretis. Item tabule decretorum, in papiro. F 63. Gerson de contemplacione. Vita salvatoris domini nostri Iesu Christi autentica. Item magister Thomas de Haselpach super decem preeepta. Sermones Innocencii pape de sanetis et de 10 tempore. F 64. FYagmentum biblie magistri Iohannis Sli(t)pacher, ordinis s. Be- nedicti. Memoriale metricum regule saneti b) Benedicti eiusdem. Tractatus de quantitatibus silbarum eiusdem. Item traetatus metricus de figuris. Opus metricum vite s. Benedicti Petri de 15 Rosen(haim). Item aliud opus historie sanete Barbare, Item memoriale metricum librorum sentenciarum magistri Iohannis Sli(t)pacher. Item memoriale breve vite s. Benedicti eiusdem. R F 65-c) F 66. Formula de practica regularis observancie collecta per domi- 20 num Nicolaum, abbatem Mellicensem. Glosula super traetatum de quantitatibus sillabarum. Tractatus de quantitatibus silba- rum et figuris. Exposicio metrica super oracione dominica. Fragmentum biblie. Item memoriale regule saneti Benedicti. Memoriale librorum sentenciarum. Compendium humane 25 salvacionis. Opus aliud super libros sentenciarum extensum. Memoriale vite saneti Benedicti. Item gemma biblie. Item quedam alia brevia dietamina sparsim intermixta. Item trac- tatus perutilis pro iustificacione sacri concilii Basiliensis contra eins emulos editus. Item determinacio cui(us)dam questionis 30 de consimili materia. Epistola cuiusdam monachi missa alteri. Item duo sermones de ascensione domini. Item excerpeio de sermone cuiusdam de penthecoste. F 67. Libelius de melliflua vita Christi. Item abreviacio ecclesiastice historie. Tractatus Henrici de Hassia super c Pater noster\ 35 Item speculum peccatoris saneti Augustini. Formula honeste vite. Conpendium saneti Thome. Item hystoria de duobus soeiis. Item libelius de doctrina virtutum et fuga viciorum. Item epistola beati Ygnacii ad beatam virginem. Epistola beate virginis ad s. Ygnaeium folio 135. | 4o 1 68. Collecta diversa ex diversis, in papiro. a) darauf dt gestrichen. '') am Rande. Text fehlt. 246 23. Melk. F 69. Remediarius abiecti prioris. Item de moderamine perfeccionis in religione magistri lohannis Gerson. Item de indulgenciis eiusdem. Defensorium abstinencie perpetue carnium Carthu- siensis Marvoldi. Item de Villa Nova. Ad idem domini Ca- 5 meracensis traetatus. Item imago vite. Tripartitum magistii lohannis Gerson. Item defensorium auetoritatis generalium conciliorum magistri Petri de Colle. Expugnatorium adver- sariorum auetoritatis commissariorum inmediatorum concilii eiusdem. Magistri lohannis Gerson de nobilitate, de simonia, 10 de unitate ecclesiastica, de modo se habendi tempore scisma- tis, de auferibilitate sponsi, de congregacione ecclesie sine con- sensu pape, de pusilanimitate, de lectura doctrinarum, de de- cisione quatuor questionum, de discrecione exerciciorum spi- ritualium, traetatus conclusionum, item de Ioseph sponso 15 Aiarie, de signis tribulacionum futurarum ecclesie, item de vieiis ministrorum ecclesie. Item de preparacione ad missam domini Bonaventure, in papiro. F 70. Collecta diversa de diversis. Manuale saneti Augustini. Gerson de pollucionibus. Metra Petri de Rosen(haim) super quatuor 20 ewangelistisa). | F 71. Suspiria saneti Augustini. Soliloquium eiusdem super oracio- f. 206 nem dominicam ex sermonibus magistri Nicolai. Manuale beati Augustini. Contemplacio beati Bernhardi super c Salve regina'. Traetatus Gerson de decem preeeptis. Traetatus de 25 pollucionibus eiusdem. Traetatus fratris David de exteriori homine. Traetatus de passione domini. Item plura alia nota- bilia. Sermones saneti Augustini ad fratres heremitas. F 72. Sermones saneti Augustini ad fratres heremitas. Item regula eiusdem. Item plura collecta diversa de diversis, in papiro. 30 F 73. Sermones dominicales, in pergameno. F 74. Omelie sew admoniciones Cesarii ad monachos. Item quedam utiles materie pro viris religiosis. Item excerpta ex dictis lo- hannis, abbatis Synai montis, in papiro. F 75. Sermones magistri Nicolai de passione domini. Item sermones 35 dominicales a pasca usque ad penthecosten eiusdem inclusive, in papiro. F 76. Sermones quidam de tempore ab adventu domini usque ad dominicam terciam quadragesimeb). Item Albertanus de mo- ribus et honestate vite. Ordo iudiciarius. | Vita Walpurge vir- f. 20 40 ginis. Sermo s. Basilii de quadraginta martiribus. a) Item casus, in quibus quis ipso iure est exeommunicatus später ^ugeset^t. b) -gess-. 23. Melk. 247 F 77. Vita salvatoris autentica. Historia trium regum, in papiro. F 78. Albertanus de moribus et honestate vite. Tractatus fratris David de exterioris hominis composicione. Soliloquium saneti Augustini. Item tria circa oracionem competencia religiosis. F 79. Tractatus Gerson de vita spirituali. Item de regulis mandato- 5 rum. Idem de suseepeione humanitatis super verbo cSuscepit Israel puerum suum\ Idem de trepidantibusa) missas celebrare ob illusiones nocturnas. Idem de mistica theologia. Tracta- tus beati Dyonisii de mistica theologia. Epistole eiusdem ad Gaium et Dorotheum. Tractatus Gerson de meditacione cor- 10 dis. Idem de direccione et rectitudine. Idem de solicitudine ecclesiasticorum. Eiusdem compendium practice cantici mi- sticib) canticordic). Tractatus magistri Henrici de Frimaria de instinetibus. Tractatus Gerson de oracione. Tractatus de ar- ticulis fidei, sacramentis ecclesie, preeeptis decalogi. De dubiis 15 contingentes0) circa celebracionem misse. Collacio de corpore Christi, in papiro. F 80. Flores paradisi collecti per fratrem Gabrielem de Veronad), or- dinis fratrum minorum, in papiro. | 207R F 81. Compendium saneti Thome. Miracula ex Cesario extraeta. 2o Albertus de veris virtutibus. Tractatus de quantitatibus silba- rum. Bulla de corpore Christi. Bulla, ne festum translacionis s. Benedicti amplius celebretur. De indulgenciis nostri mona- sterii. De esu carnium. Qualiter debeant legi iura. Ne mo- nachi alieni preficiantur. Capitulum cNe in agro\ Valerius 25 Magnus de sompniis. Exposicio hympnorum. Excerptum de semitoniis. Tractatus vinorum. Iura metrica. Regula saneti Benedicti metrica. Quatuor ewangelia metrica. Tractatus ho- rologiorum. Tractatus novi quadrantise). Theorica planetarum sine figuris. 3o F 82. Tractatus de ymitacione Christi. Bernardus de formula ho- neste vite. Metra de forma vivendi a Christo tradita. Sermo- nes magistri Nicolai de Dinckelspuhel. De Septem donis Spi- ritus saneti. Tractatus Senece de quatuor virtutib(us) cardi- nalibus, in papiro. 35 F 83. De spiritualibus sentimentis et perfeccione spirituali, in papiro. F 84. De regimine prineipum Egidius Romanus. F 85. f) a) d aus t später. b) darauf cäcordi gestrichen. c) A. d) Fer-, e) -tis aus -dis später. f) zwei Zeilen der m1 überklebt mit dem Text Marci Tullii Ciceronis '40 officiorum libri tres. Item paradoxa. Item dialogus de amicicia. Liber eiusdem de senec- tute. Item de somnio Scipionis. Item über de essencia mundi. Item versus duodeeim sapientum. Dazu Item historia Friderici imperatoris magni huius Hominis primi ducis Suevorum et parentele sue m8} Augustinus de imagine m1. 24S 23. Melk. 1 86. Tractatus de Septem Jörns Spiritus saneti. Manuale saneti Au- gustini. David de ordine minorum de coniposicione hominis exterioris. Formula honeste vite beati Bernhardi. Questio de- vota de saneta cruce. Soliloquium Richardi de saneto Victore. 5 Epistola Humberti ad omnes religiosos. Tractatus magistri Henrici de Hassia super missa. Exhortacio Anshelmi ad ti- morem. De fruetu oracionis et attencione habenda in oracione et de speciebus oracionis. Cursus de eterna sapiencia. Ora- ciones aliquot. i° F 87. Responsio ad primum articulum Bohemorum de communione sacramenti ewkaristie sub utraque specie facta in concilio Ba- siliensi per magistrum Iohannem de Ragusio, ordinis predica- torum, in papiro. F 88. Responsio ad seeundum articulum de punicione peccatorum 15 publicorum cum suaa) replica facta in concilio Basiliensi per magistrum Egidium Carleriumb), decanum Cameracensem, sacre pagine professorem Parisiensis universitatis, in papiro. F 89. Responsiones et earum replice ad terciumc) et quartumd) ar- ticulos Bohemorum facte0) in concilio Basiliensi, ad quorum 20 primum, qui fuit de libera verbi dei predicacione a sacerdoti- bus exemplo Christi et apostolorum, respondit magister Hen- ricus Kalteyssen, sacre theologie professor universitatis Colo- niensis ordinis predicatorum, ad seeundum, qui fuit, quod non licet | clero tempore legis gracie super bonis temporalibus se- f. 208 25 culariter dominari,, respondit magister Iohannes de Polamar*), archidyaconus Marchinensis decretorum doctor, in papiro. F 90. Recapitulacio questionis de communione sub utraque specie inter magistrum Iohannem de Rabusiof), doctorem theologie, et magistrum Iohannem de Rokacanaf) Wohemnm disputata 3o in sacro concilio Basiliensi, facta per magistrum Iohannem de Polamar1). Item novissima disputacio per eundem ibidem facta de utili et necessaria communione utriusque speciei et communione parvulorum, in papiro. F 91 g). Tractatus de communione laicorum sub utraque specie edi- 35 tus in concilio Constanciensi. Item viridarius de sanetis. Item sermones Anglici, in papiro. F 92. Wilhelmus Parisiensis de sacramentis. Item Anshelmus de similitudinibus. Sermones quidam11) de tempore et de sanetis. in papiro. 40 F g3. Wilhelmus Parisiensis de universo, prima pars 1 • . r 94. Wilhelmus Parisiensis, seeunda pars | r r a) suis. b) Garlern. c) terciam, d) quartam. e) facta. f) A. s) 1 aus 2. h) quidem. 23. Melk. 249 ao8v F 95. Tractatus utilis pro religiosis domini Stephani, prepositi sancte Dorothee Wienne ordinis canonicorum regularium. Tractatus de penis infenii domini sew magistri Petri Reginaldi fratrum minorum. Item tractatus quidam compillatus a quodam Car- thusiense3) de modo perveniendi ad veram et perfectam dei 5 et proximi dileccionem habens fundamentum ex mistica theo- logiä, in papiro. F 96. Tractatus s. Thome de Aquino de corpore Christi. Dyalogus consciencie et racionis de accedendo ad sacramentum ewka- ristie magistri Mathie de Cracovia. Tractatus de vera et falsa I0 penitencia. Liber s. Augustini de conflictu virtutum et vicio- rum. Viaticum anime ad deum Bonaventure, quod incipit cEcce descripsi eam tibi tripliciter'. Epistola Eusebii de morte sancti Ieronimi. Epistola de potestate ligandi et solvendi Ri- chardi de s. Victore. Liber de memoria creatorum Richardi r5 de s. Victore. Liber, qui dicitur floriger, collectus ex sentenciis s. Augustini. Tractatus de peccato mortali et veniali Richardi de s. Victore. Ymago vite Bonaventure. Tractatus cuius- dam per viam contemplacionis passionis Christi compositusb). Libellus de beata virgine ex auctoritatibus sanctorum collec- 20 tus. Tractatus de laudibus beati Iohannis ewangeliste. Trac- tatus de instruccione puerorum cuiusdam fratris ordinis pre- dicatorum. F 97. Tractatus collectus ex libris ac dictis beati Ieronimi, in quo docetur vita monachi, quam apprehendere debet. Tractatus 25 s. Thome de Aquino de perfeccione vite spiritualis. Exhorta- cio magni ac sanctissimi Basilii ad virtutes. Tractatus utilis de trinitate personarum et unitate essencie in divinitate. Ex- posicio Thewsonise) super regula s. Benedicti. Vita sancti Be- zog1* nedicti metrica. Sum(m)ula de continencia regulari. | Trac- 3o tatus de correccione kalendarii phaselexis3). Tractatulus de modo confitendi venialia peccata precipue religiosorum a quo- dam Carthusiensea) editus. Dyalogus persecutoris et zelatoris religiosorum et vocatur Flaccus poeta. Trialogus ad dominum Maximilianum adolescentem, filium Friderici Romanorum im- 35 peratoris. Tractatus de ymaginibus et veneracione reliquiarum magistri Nicolai. Sermo s. Ieronimi de nomine penitente et adhuc in seculo commorante. F 98. Exposicio simboü apostolorum magistri Iohannisd) Marien- werdna), doctoris eximii studii Pragensis. Cancellarius de pol- 40 lucionibus. De equivocacione huius termini ecclesia. l) A. b) darauf Lil>. c) richtig TeuTonis. '') darauf lluzz. 250 23. Melk. V 99. Casus exeommunicacionum ex libris iuris collecti. Brevis re- sponsio ad quedam dubia. Tractatus contra neutralitatem prineipum tempore scismatis sub concilio Basiliensi. Alius tractatus de eadem materia magistri Narcisci, doctoris theo- 5 logie Wiennensis. Tractatus bonus pro iustificacione concilii Basiliensis, qui ineipit cMultis viis\ De determinacione cuius- dam questionis de simili materia. Collacio facta in cena do- mini. Brevis universitatis Wiennensis responsio super consul- tacione reverendissimi in Christo patris archiepiscopi Salcz- io burgensis. Tractatus contra concilium Basiliense, qui eccle- siasticus unitor intitulatur. Tractatus responsivus ad prefatam epistolam, qui ineipit cTuis fratrum amicissime'. Replicacio contra aliquas soluciones eiusdem apologie. Tractatus com- pendiosus contra eandem apologiam. Scriptum breve pro f.2o9N 15 tuicione prefati tractatus ecclesiastici unitoris. Tractatus3) contra scriptum idem bonus sub themate' Quare fre(muerunt) gentes\ Tractatus brevis contra idem scriptum. Concertacio autoris ecclesiastici unitoris et eius adversarii. Tractatus satis latus contra ecclesiasticum unitorem. Modus de visitacione 20 monasteriorum. Puncta collecta pro observancia regulari. Modus observancie monasteriorum Castellensis et Neurm- burgensisb). Modus observancie monasterii Bursfeldensis. Instrucciones date pro monasterio Götwicensi, in papiro. F 100. Claviger psaltern, in papiro. 25 F 101. Accessus altaris sew cursus de saneto spiritu. Trina oracio. Modus practicus ad missam ineipiendam. Quedam excerpta ex glossa Bernhardi, Cassinensis abbatis, super regula s. Bene- dicti. Tractatus magistri Henrici de Hassia de vicio proprie- tatis. Excerpta de decem preeeptis ex dictis magistri Nicolai. 30 Compendium de passione domini et plura alia. F 102. Postilla super regulam beati Bernhardt), in papiro. F io3. Guttolfus gramaticus? in pergameno. F 104. Guttolfus gramaticus. Petrus Helias, in papiro. F 105. Vocabularius paganus, in papiro. | 35 F 106. Vocabularius paganus, in papiro. f.2ioR F 107. Vocabularius, in papiro. F 108. Duo vocabularii, in pergameno. F 109. Vocabularius, in papiro. F 110. Sentencie rhetoricales Stephani Flisci, inpresse. 40 F iii. Sentencie rhetoricales Stephani Flisci, inpresse. F 112. Sentencie rhetoricales Stephani Flisci, inpresse. a) -tum. b) A. c) Benedicti über der Zeile m4. 23. Melk. 2 5 I F ii 3. Friscianus maior, in pergameno. F 114. Notule super Priscianum magistri R., in pergameno. F 115. Hugvvicio vocabularius, in pergameno. F 116. Summa fratris Guilerini Britonis, ordinis minorum, de voca- bulis biblie, in pergameno. | 5 eiov F 1 1 7. Euclides. Vocabularius paganus. Diversarum proposicionum declaraciones generalium logicalium et metaphisicalium. Spe- culum gramatice. Item de verbis gerundivis et supinis atque de verbis defectivis, in papiro. P" 118. Vocabularius, in papiro. 10 F 119. Vocabularius. F 120. Formularius communis, in papiro. F121. Formularis communis tabellionatus stili Romane curie in variis casibus iuris canonici et ordo iudiciarius, in papiro. F 122. Apparatus notarie, in impresso. 15 F 123. Rhetorica magistri lohannis de Aquilegia, in papiro. F 124. Rhetorica magistri lohannis Bandia) de Aquilegia, in papiro. F 125. Formularius de modo prosandi. lnvectura pape contra Fri- dericum imperatorem et e contrario. Littere Pharaonis et Ioseph. | 20 f.2nR F 126. Rhetorica magistri lohannis de Aquilegia. In flne continetur forma tituli ad procedendum in sacris, in pergameno. F 127. Summa dictaminis magistri Thome de Capua cardinalis. F 128. Libellus Methodii sive excerptum eins de principio et flne seculi. Tractatus continens duos libros de victoria Christi 25 contra Antichristum. Tractatus de gaudiis celestibus. Ex- cerptum de libris Richardi de sancta trinitate. Excerptum aliud de libris eiusdem de sex generibus contemplacionis. Puncta brevia excerpta bona de libris s. Augustini de trini- tate. Excerpta pauca de novem libris reductorii magistri 3o Petri Berthorii de Pictavia. Tres collaciones de cena, de re- surreccione et ascensione domini. Quedam alia puncta de lumine anime. Macrobius de somnio Scipionis de celo ut ait quidam. Fl29.b) 35 F i3o. Tabula continens auctoritates et sentencias biblie prout in compilacionibus decretorum et decretalium inducuntur. | iv F 1 3 1 . Ewangelium Mathei. Tractatus elucidacionum mistice theo- logie Marquardi Sprenger, magistri arcium studii Wiennensis. Epistoie inductivec) hominis divicias et honores possidentis. 40 Sermo beati Bernhardi in capite quadragesime de librorum a) richtig Bondi. h) Text fehlt. Inductie. 2 5 2 23. Melk. reeepeione. Riblia metrica veteris et novi testamentorum. De illo, cur sacrosaneta ecclesia letanias et rogaciones insti- tuit. Sermo in summis festivitatibus Honorii. Haymo scribens super epistolam, que quarta legitur dominica post penthe- 5 costen. Psalterium a capite usque ad psalmum septimum3) cum notabilibus glosatum. Notabilia de interioris hominis reformacione. Plureshympniglozati. Tractatus de contemptu mundi. Quedam dubia circa defectus sacramenti altaris con- tingencia. Kalendariusb) Gmundensis. Glose super psalmis io aliquibus. Notabilia aliqua de professione monachorum. Theodolus poeta. Itinerarium Francisci Petrarche. F i32. Epistole Pauli. Oraciones de quatuor ewangelistis. Sermo primus s. Gregorii super Ezechielem. Compendium metricum de formula Christiane vite. Apokalipsis s. Iohannis. Epistole 15 canonice. Oracio Alberti Magni scilicet cIn nomine domini omne genu fleetatur etc. Oracio ad sanetum spiritum et sa- lutacio sacramenti dominici. Oracio ad beatam virginem. Meditaciones beati Bernhardi. Idem de scala claustralium. Tractatus Hugonis de oracione. Soliloquium Richardi. Com- 20 pendium s. Thome vel fratris David. Manuale s. Augustini de ymagine dei. Oracio ad sanetum spiritum. Oracio s. Au- gustini de saneta trinitate. I Officium coronacionis beate vir- f. 212 ginis. Tractatus Gerson de pollucionibus nocturnis. Tractatus de peccato, quid sit et quomodo noceat. Tabula vere fidei 25 catholice. Oraciones plurime. F i33. Constituciones Benedicti pape XII. pro nigro ordine. F 134. Tractatus de duracione mundi usque ad Christi nativitatem. Regula s. Francisci et eius testamentum, et plura alia. Ora- ciones Iordani0) super passione domini seeundum horas ca- 30 nonicas. Tullius de sompnio Scipionis et alique notule de exposicione eiusdem Macrobii. Duo sermones, alter de nati- vitate domini, alter de saneto spiritu. Tractatus de saneta trinitate personarum et unitate essencie divine. Sermo Mileti episcopi de assumpeione virginis Marie. Collectura punetorum 35 philosophie naturalis satis utilis. Exposicio brevis officii ca- pitularis. Responsiones Nicolai de Chusa cardinalis ad aliqua quesita. Cerimonie regularis vite tres partes continentes. Tractatus de duracione seculi usque ad nativitatem Christi. Collacio de nativitate domini et alia de capitulo quinquagesi- 4o mo nono regule s. Benedicti. Quedam epistole et alia multa sunt predictis intermixta. l) septimus. b) s später durchstrichen. c) s über i später 23. Melk. 253 F 135. Summa quedam de naturalibus. Rhetorica magistri Iohannis Bondi. Poetria Gamfredi*). Textus in de anima. | |i2v F 1 36. Summa quedam de rerum naturis Alberti Magni. Liber Techel, philosophi Iudaici, de sculpturisb) lapidum. F 137. Conpendium philosophie magistri Gwilhelmi de Concis. 5 F 1 38. Summa quedam rerum naturalium Alberti Magni. Liber Techel, philosophi Iudaici, de sculpturis lapidum. F 139. Manuale saneti Augustini. Floriger. F 140. Manuale s. Augustini episcopi de ymagine dei. Suspiria s. Augustini. IO F 141. Remediarius abiecti prioris. Excerpta ex libro de regimine prineipum0) Egidii de Roma. Compendium saneti Thome de virtute bonorum religiosorum. Epistola sacre sentencie Theodociia). Capitulum de ewangelio Luce interpretatum Ieronimi ad Gelasiumd). 15 F 142. Excerpta ex diversis summis et libris ediflcatoria utilia. F 143. Sermones beati Augustini ad fratres heremitas et plures bone questiones cum suis solucionibus. F 144. Vocabularius iuris. Edicio rhetoricaiis magistri Andree de Dresden. | 20 2i3R F 145. Gregorius de Sclavonia ad Ysabellam virginem. Rosarium beate virginis. Sermo beati Benedicti in vigilia obmissa ex lectuario. Sermo s. Augustini de purificacione beate virginis. De saneto Patricio. De saneto Theobaldo episcopo. De saneto Wolfgango episcopo. De saneta Otilia. De fu(n)datori- 25 bus Mellicensibus. De saneta cruce. Epitafium fundatorum et uxorum. Legenda s. Cholomanni. De Gothalmo. Prologus in explanacionem Ysaie magistri Andree. Augustinus de rlde et operibus. Excerpta de culpa et gracia Iohannis de Tam- baco. Aliqua dubia. Epistola de expungnacione0) Nigropontis. 3o Quomodo reeipiatur nuncius apostolicus. Methodius de prin- cipio et fiue seculorum. Sermo in purificacione virginis Marie. Sermo de resurreccione domini. Tractatus de cometis, in papiro. F 146. Cronica, que dicitur fasciculus temporum, in papiro. 35 F 147. Cronica, que dicitur fasciculus temporum, in papiro. F 148. Cronica, que dicitur fasciculus temporum, in papiro. F 149. Cronica monasterii Mellicensis, in papiro. | 2i3v F 150. Cronica dieta flores temporum. Hystoria Allexandri Magni. Item descripeio terre sanete, in papiro. 4° a) A. b) so später, scripturis m1. c) darauf zwei Buchstaben radiert. d) golasiam. c) erstes n später gestrichen. 254 -'^ 'Uclk- F 151. Cronica parva, in pergameno. F 152. Kathalogus summorum pontificum, in pergameno. F 153. Historia de Allexandro Magno, de belloa) Troiano et de aliis. in pergameno. 5 F 154. Duo bona rapularia. F 155. Omelie sew sermones quinque s. Augustini super epistolam primam s. Iohannis apostoli. Tractatus magistri Iohannis Nider de vigore consuetudinis et dispensacione canoniea. Tractatus de penitencia bonus cuiusdam religiosi. Sanctus 10 Thomas de Aquino super l Pater noster\ Salutacio beati Bernhardi super cAve Maria'. Meditacio s. Bernhardi super f Salve regina\ Excerpta quedam ex summa virtutum. Col- lacio in vigilia nativitatis domini. Collacio de adventu domini. Quedam dubia de confessione. Bernhardus de contemptu 15 mundi. Copie indulgenciarum monasterii Mellicensis. Solu- ciones dubiorum circa materiam indulgenciarum. Epistola patris Iohannis de Spira exhortans monachum ad Studium leccionis. Quoddam scriptum de vicio lingueb) certorum reli- giosorum. Collaciones pauce. Questio de contractibus. Que- 20 stiones de voto. Questiones de indulgenciis, quantum va- leant.c) Questiones de clavibus ecclesie. Questio, utrum f. 214 peccans operi interiorid). Questio de festis ecclesie. Questio, utrum aliquis indigne summat sacramentum ewkaristie. Que- dam bulla concilii Basiliensis. 25 F 156. Tractatus de confessione. Tabule picture mortis. Vitas pa- trum incomplete. Legenda de corpore Christi. Textus de anima. F 157. Auctoritates diverse de diversis excerpte et in fine exposicio tocius misse ex concordia divinarum scripturarum. 30 F 158. De quinque sensibus, quomodo deus dicatur habere caput, oculos et cetera menbra corporis. Sermones Ambrosii de sacramento ewkaristie et dominica oracione. Hugo de quinque septenis. Epistola Humberti ad omnes religiosos. Cursus de eterna sapiencia. Meditacio saneti Augustini cEya nunc ho- 35 muncio'. Soliloquium Augustini de visione dei. Schala clau- stralium. Compendium fratris David. Meditacio beati Bern- hardi. Hugo super regulam saneti Augustini. Bonaventura de sacramento ewkaristie. Speculum peccatoris. Excerpta f. 214 ex sermonibus magistri Nicolai de corpore Christi et de di- 40 leccione dei et proximi. Formula vite Christiane. F 159. Legenda de corpore Christi. Lecciones de visitacione beate virginis. Legenda sanete Barbare, in pergameno. a) libello. b) n über i später. c) dieser Titel später durchstrichen. d) A. 23. Melk. 255 F 160. Hystoria sanetorum Barlaam et Iosaphat, in pergameno. F 161. Revelaciones divine sanete Katherme de Seiiis. Methodius de prineipio et fine seculorum. F 162. Tractatus, qui septililium*) dicitur. Quadripartitum Cirilli. Quedam metra cuiusdam longi sermonis saneti Bernhardi ad 5 monachos de strenuitate eorum ad divinum officium. De perdicione et invencione librorum moralium beati Gregorii. F i63. Vita saneti Iohannis scholastici. Tractatus domini Nicolai de Chusa de visione dei. Dyalogus ydiote et oratoris de sapien- cia eiusdem domini Ni(colai). De facilitate facilium sapiencie 10 eiusdem domini Nicolai. Defensorium laudatorii docte igno- rancie contra inpungnatorium eiusdem. Appologia contra invectivam elueidacionis mistice theologie. Quarta pars elu- eidacionum theologie mistice. Cancellarius Parisiensis super facto puelle et credulitate sibi prestanda. Pro reformacione 15 aliqua monasteriorum. Soliloquium s. Augustini de visione dei. Liber meditacionum eiusdem. Manuale de ymagine. Plures questiones magistrales in alma universitate Wiennensi disputate, in papiro. | 215 R F 164. Decreta generalis Basiliensis concilii et modus procedendi in 20 eodem, in papiro. F 165. De quatuor novissimis. De arte moriendi. Augustinus de visitacioneb). Albertus Magnus de virtutibus. Gerson de de cem preeeptis. Meditaciones Bernhardi. Manuale s. Augustini de ymagine. Soliloquium Richardi. Meditaciones s. Augustini 25 cEya nunc homuncio', in papiro. F 166. Quedam prophecia Sibille theotonice0) et plura alia, in papiro. F 167. Liber commodorum ruralium Petri de Crescenciis, in papiro. F 168. Speculum peccatoris. Oracio dominica glosata. Tractatus de penitencia. Formacio, quam frater Pertholdus et frater David 3o de ordine minorum fecerunt cuidam fratri, quem cupiebant ad virtutum instituere perfeccionem, quam religiosus semper debet tenere et cogitare, ad quid venit etc. Bona materia de passione domini ad omnes horas eciam ad vigilias. Excerp- tum ded) sentencia sanetorum patrum et doctorum de per- 35 fectissimo modo intellectualiter vivendi deo. Notabilia bona ibidem. Vita beate virginis. Decem miracula corporis Christi. Tractatus Ysidori ad institucionem bone vite. Speculum monachorum s. Bernhardi, Clarevallis abbatis. | Divina reve- lacio beate Hildegardisc). Qualiter vita spiritualis aggredi de- 4r a) septilium. b) da^u infn(morum) später. c) u über dem ersten o später. d) darauf fna gestrichen. c) beati Hildegardi. 256 23. Melk. beat. De silencio et tacitumitate. De studio oracionis. De per- fecta dei caritate. De iinali perseverancia. cMeditacio cordis mei in conspectu tuo semper*. Graciarum accio pro benefieiis dei. Notabilia, que sunt excerpta ex libello, qui dicitur pro- 5 fectusa) religiosorum. Passus de virtute religiosorumcQuamvis remissum regimen nutritb) vicium in subditis et religionem confundif. Speculum monachorum Gregorii. cTribulacio est porta regni celestis'. De vera sui ipsius cognicione. De vera humilitate. De perfecta paupertate. De altitudine humilitatis. 10 De obediencia. Bona notabilia ibidem. Epistola s. Anshelmi de timore iudicii et de spe, que est in deum. Due bone ora- ciones et valde bona notabilia. De bona religione. F 169. Diversa excerpta et multa bona notabilia, in papiro. F 170. Summa viciorum, in papiro. 15 F 171. Summa viciorum. De divisionibus murmuris, in papiro. F 172. Summa virtutum., in pergameno. | F 173. Excerpta ex summa virtutum, similiter ex summa viciorum, f.2ie in pergameno. F 174. Excerpta ex summa viciorum. Quidam sermones, in perga- 20 meno. F175. Quedam legende sanetorum. Ymagines ydolorum proprie simulachrorum moralizacio. Tractatus, qui vocatur regula deeimarum presbiteris0) curatis. Quidam sermones de tem- pore et annunciacione beate virginis. Quomodo quis se ha- 25 bere debeat in consecracione sacramenti. Concordancia ve- teris ac novi testamenti. Henricus de Hassia de penis dam- natorum. Sermo prolixus eiusdem in die animarum. Trac- tatus de confessione magistri Thome de Haselpach. Quo- modo quis se habere debeat corpus Christi summendo. Con- 3o cordancia ewangeliorum de passione domini. Questiones Porphirii predicamentorum et peri hermeniarumd). Ius ca- nonicum. Super quarto sentenciarum. F 1 76. Palladius de opere agriculture6). Albertus Magnus de motu animalium. Idem contra errorem Averois de humana anima. 35 Vicrinius1) de architectura. Exposicio libri Aristo(tc)lis de co- loribus. Exposicio eiusdem de phisonomia. F 1 77. Modus procedendi in visitacione monasteriorum. De passione domini. Abbreviacio sentenciaria memorialis duorum visita- torum. De diseiplina et suseepeione conversorum. | De officio f. 21t 40 divino eorundem. De esu carnium constituciones Benedictine. a) pro aus per später. b) nutrit gestrichen ; am Rande non tenet später. c) p über der Zeile später. d) aus he- später ha-. e) dieser Titel ist weggestrichen, aber später am Rande wieder ^ugeset^t. f) richtig Vitruvius. 23. Melk. 257 De etatibus seculi. Modus procedendi in visitacionc mona- steriorum. Cerimonie reguläres. Soliloquium Bede. Dubia quedam circa celebracionem missea). De modo conficiendi sermones. Auctoritates s. Ieronimi ad Fustochium. Tracta- tulus domini Enee pape ad regem Ladislaum. Sermo in die 5 circumeisionis domini. Sermo in die pasce. Sermo in die epiphanie. Sermo in die trinitatis. Metra eonfessionis. Sermo in assumpeione beate virginis. Sermo in quadragesima. Ser- mo in annunciacione. Sermo in die penthecostes. Doctrina Petri Damiani de monacho dimicatore cum dyabulo. Simbo- 10 lum apostolorum. De mistlco intellectu membrorum dei. De cometab), qui fuit 1456. De mistica theologia. De terribilis- simo terremotu facto in Sicilia 1456. Utrum abbas ihfülatus possit consecrarecalices et ornamenta reliqua. Utrum quis ex- communicatus sit non habens habitum walneando. Excerpta 15 ex senteneiis philosophorum. Visio Hildegardis. Quedam dieta saneti Anthonii. F 178. Ex dialogo beati Gregorii. Suspiria saneti Augustini. Soli- loquium beati Bernhardi, in papiro. F 179. Excerpta ex katholicon, in papiro. | 20 h7R F 180. Tractatulus magistri Iohannis Schlipacher de quantitatibus silbarumc). Orthograviad). Vincencius Beluacensis de formis nominum possessivorum, diminitivorume) et nominativorum. Quedam excerpta. Item regimina et construcciones ex Gut- tolffo gramatico. De metris. De specie et figura coniunecio- 25 num. Item nova gramatica magistri Bernhardi Perger sco- lastici cum saneto Stephanof) Wienne. Excerpta quedam. Vocabularius quidam in alemanico, in papiro. F 181. Nova gramatica magistri Bernhardi Perger scolastici ad sanc- tum Stephanum Wienne, in impressura. 3o F 182. Doctrinale magistri Aliexandri de Villa Deig). Cornutus. Com- posita verborum. Doctrinale Donati. Regule gramaticales. Tractatus de gerundiis. Questio de illo nomine Cerusa, in papiro. F 1 83. De quantitatibus silbarum cum glosa et figuris. De ortho- 35 graviad). De accentibus. Compendium s. Thome. Tituli iuris canonici et civilis et modus legendi iura in suis aecurtacioni- bus. Aliqua musica. Quedam pro reformacione. Excerpta cuiusdam de regionibus orientalibus. Epistola sive hystoria ri) darauf dominica. später gestrichen. ,J) -ta über der Zeile vi1. c) Ia über 40 der Zeile später. dj ph aus V .spdler. e) .1. ') daneben apud sanetum Stepha- num) später. s) iudei ))i', in gestrichen. Mittelalt. Bibliotlickskatalogc I. 17 258 23. Melk. presbiteri Iohannis. Collaciuncula de resurreccione domi- f. 21 nica, de penthecosten. Memoriale de peregrinis tempore passagii. Ordo ad communicandum infirmum. Modus pro- fitendi. De casibus excommunicacionum et plura alia. 5 F 184. Regula s. Benedicti. Suspiria sancti Augustini. Meditaciones beati P>ernhardi. Soliloquium sancti Bernhardi. Fasciculus mirre s. Bernhardi. Manuale sancti Augustini vel floriger. Soliloquium Hugonis. Soliloquium s. Augustini de ymagine dei. De gaudiis celi. Liber supputacionum sancti Augustini. 10 Irriguum. F 185. Collectura quedam ex lectura magistri Nicolai super quarto sentenciarum, in papiro. F 186. Excerpta ex scriptis magistri Nicolai super tribus sacramen- tis scilicet waptismate, confirmacione et ewkaristia*). 15 F 187. Summe alique de libris Gwilheimi Parisiensis excerpte. Ex- cerpte epistole diverse. Alia pauca, in papiro. | F 188. Tractatus universitatis studii Crocoviensis pro iusticia sacri f. 2 concilii Basiliensis contra Eugeniumb) olim papam q(ua)rtum. Item de eodem fratris Iohannis Keck, doctoris sacre theologie 20 ac monachi monasterii Tegernseec), tractatus. Item decretum frequens concilii magni Constanciensis. Item aliqua decreta concilii Basiliensis pertinencia ad sui iustiflcacionem contra Eugeniumd) quartum alias Gabrielem. Tractatulus magistri Iohannis Keck apostantis6) a concilio Basiliensi, quem pretitu- 25 latunitorem ecc(les)iasticum. Scriptum breve facultaüV) theo- logie studii Wiennensis ad consultacionem domini archiepi- scopi Salczburgensis de materia predicta. Brevis replicacio contra appologiam ecclesiastici unitoris, quam fabricavit ad- versus epistolam cuiusdam monachi Mellicensis sibi ex an- 30 tiqua amicicia missam. Scriptum magistri Narcisci pro iu- sticia dicti concilii Basiliensis contra neutralitatem. De eodem tractatus alme universitatis studii Erdfordiensis ad archiepi- scopum Maguntinensem. Declaracioarboris consangwinitatis. Declaracio arboris aünitatis. Tractatus domini Iohannis de 35 Polomar, apostolici pallacii auditoris, contra gesta concilii Basiliensis. Utilis tractatus magistri Marquardi Sprenger pro concilio Basiliensi. Quedam puncta eiusdem contra ecclesia- sticum unitorem. Breve scriptum unitoris ecclesiastici. Trac- tatus bonus magistri Marquardi prefati contra ipsum erroneum 40 scriptum ecclesiastici unitoris. Avisamenta per modum tracta- a) -tie. b) ewnm, n verklext. c) tegernfee. d) ewnm (über w Rasur), g aus n. e) apostotanti^. f ) darauf sti. 23. Melk. 259 tus eiusdem pro conscienciis timoratis tempore scismatis. Deter- minacio questionis utilis eiusdem de materia concilii generalis. F 189. Exposicio ewangeliorum et epistolarum dominicalium latine et vulgariter. Aliqua de confessione. Alique auctoritates diver- sorum. De regimine domus tractatus. De regimine sew infor- 5 macione filiorum. Ars predicandi. Interrogacio vite. | ;i8v F 190. Boecius de consolacione philosophie. Algorismus. Computus cirometralis. Spera materialis. Computus phisicus et Iudaicus, in papiro. F 191. Petrus Helie, in papiro, 10 F 192. Tractatus de anima brevis et utilis Iliaci, magistri Parisiensis. Conceptus circa libros ethicorum Aristotilis. Textus termino- rum naturalium compendiose compillatus a magistro Cristanno de Ackoy. Vocabularius, in papiro. F 193. Questiones Biridani super primo, secundo et tercio ethicorum, 15 in papiro. F 194. Questiones Biridani super quarto, quinto et sextoa) ethicorum. Similiter super septimo in parte, in papiro. F 195. Questiones super decem libros ethicorum magistri Iohannis Biridani, in papiro. 2Q F 196. Textus methaphisice Aristotilis libri duodecim, in pergameno. F 197. Liber rethoricarum Tullii. Item tres libri eiusdem de oratore, in pergameno. | R F i98.b) Textus veteris artis. Textus elencorum, topicorum, priorum, posteriorum, textus principiorum, in pergameno. 25 F 19g. Liber carminum Oracii. Quatuor epistole eiusdem. Liber sermo- num eiusdem. F 200. Lactancius divinarum institucionum libri Septem, in perga. F 201. Textus veteris artis. Item libri priorum ac posteriorum. Item topica Boecii, in pergameno. 3o F 202. Textus veteris artis. Item sextus principiorum. Item liber divi- sionum Boecii. Item libri topicorum, elencorum, posteriorum et priorum, in perga. F 2o3. Comentum super predicamenta Aristotilis et periarmeniasc), in perga. | 35 2igv F 204. Grecista cum glosa, in pergameno. F 205. Lectura textualis metaphisice m. Hainrici de Oyta. Itemd) Albertus Magnus super 10 libros ethicorum. Item lecciones super phisi- corum. F 206. e) Pharetra logices et primo commentum parvorum logicalium 40 magistri Iohannis Wardeef). Item secundus et quartus tractatus a) darüber libros später. b) bis f. 222^ ist die Schrift fast durchaus von m2. c) ar über -ri von m4. d) Item Alb. — phisicorum von m "'. c) von hier an sind die Schluß^ijfern (mit Ausnahme von F 21 1) verändert. f) Pharetra — Wardee auf einem schmalen Pergamentstreifen über die Schrift einer Zeile geklebt, m3. 45 17* 2ÖO 23. Melk. Petri Hispani. Textus veteris artis. Commentum veteris artis magistri Michaelis Lochmair. Commentum super libros priorum et posteriorum. Item traetatus de consequeneiis. F 207. Pharetra philosophie naturalis. 5 F 208. Commentum veteris artis ac librorum priorum, posteriorum et elencorum. Item de generacione et corrupeione. F 209. Metaphisica magistri Nicolai Boneti. F 210. Concepta metheororum, methaphisice. Item coneepta super libros de generacione et corrupeione. Item posicio quodlibetica. Item 10 de institucione rectoris ad sanetum Michaelem Wienne. Traetatus Iohannis Slipacher de supposicionibus. Traetatus de insolubilibus et obligacionibus. Item quidam traetatus de consequeneiis. | f. 22< F 211. Textus de anima, item generacione et corrupeione. Item textus phisicorum. Item Prisciani minus volumen cum duobus commentis.a) 15 G. 1. Decretum, impressum. 2. Decretales, impressum. 3. Sextus cum Clementina. 4-b) 20 5. Repertorium iuris prima pars ] . c t-> . . , } impressura. 6. Repertorium iuris seeunda pars J ^ 7-b) 8. Alpharus de planctu ecclesie. 9. Prima pars summe Anthonini. 25 10. Seeunda pars summe Anthonini. 11. Tercia pars summe Anthonini. 12. Quarta pars summe Anthonini. | i3. Biblia antiqua. f. 14. Prima pars biblie a genesi usque ad psalterium. 3o 15. Seeunda pars biblie a proverbiis usque ad finem. 16. Biblia 1 . 17. Biblia | imPressa« 18. Interpretaciones nominum hebraicorum. ig. Prima pars biblie ) , c , , ., .. } vulgaris, impresse. 35 20. Seeunda pars biblie J to ^ 21. Biblia integra vulgaris, impressa. 22. Sermones Alberti de sanetis et de tempore. 23. Sermones Discipuli de tempore0). | 24. d) Sermones Discipuli de sanctisc). f. 2 40 25. Sermones Discipuli de sanetis. 26. Sermones Grutszch de tempore. 27. Vita Christi. 28. vSermones Hugonis de Prato. 29. Soliloquium super psalterio Iohannis de Turrecremata. 45 3o. Elucidarius scripturarum. 3i. Bonaventura super primo sentenciarum. 32.— 36. h) a) Text von F 211 von m8; unten Summa 1078 später. h) Text fehlt. c) Zahl und Text von m4. d) 4 aus 3 geändert. e) sanetis von m4 korrigiert; von m1 tempore. 23. Melk. 2ÖI In nova biblioteca. Almanach magistri Iohannis de Monteregio. Primä pars speculi naturalis Vincencii. Secunda pars eiusdem. Tercia pars eiusdem. 5 Speculum doctrinale eiusdem partes due. Speculum morale eiusdem partes due. Margarita poetica. Rudimentum noviciorum. Speculum hystoriale Vincencii partes quatuor. 10 Pantheologia partes due. Pharetra doctorum. Elucidarius scripturarum. Katholicon. Hugwicio. I5 Pasanus ] , , . ^ D. } vocabularius. Papias J Biblia glosata partes quatuor. ST. POLTEN. Orden: Augustiner Chorherrn. Bistum: Passau. Grün dun gs^eit: 1080. Auflösung: 1784. St. Polten in Niederösterreich war ursprünglich ein von Tegern- see im 8. Jahrhundert besiedeltes Benediktiner 'Stift, das durch die Ungarn um 955 zerstört wurde. gj6 erscheint es mit weltlichen Ka- nonikern besetzt. Später, im Jahre 1080, kamen durch Bischof Alt- 5 mann von Passau Augustiner Chorherrn dahin. Diesem Orden ge- hörte die Stiftung bis zur Auflösung, die am 16. Juli 1784 verfügt wurde. Der Besitz des Stiftes ging 1785 an das von Wiener-Neustadt hieher verlegte Bistum über. Bei dem Mangel von einschlägigen Quellen ist vom Werden Iü und Bestände der ehemaligen Bibliothek des Chorherrnstifts kein richtiges Bild zu geben. Schon im i3. Jahrhundert wurden aus der Bücher Sammlung des Passauer Bischofs Otto von Lonsdorf Bücher nach St. Polten geliehen: Preposito s. Ypoliti ordinem iudiciarium. Summam Reimundi. Sermones Innocentii et alios sermones domini- 15 cales ab adventu domini usque ad oetavam pentecoste et lapidarem. Item summam titulorum magistri Iofridi. (Monumenta Boica XXIX pars 2, p. 81). — Item preposito de S. Ypolito decretum et decretales et tres alios videlicet Solinum et themata et de Tartaris et aliis multis (a. a. 0. p. 82; vgl. p. 242 zum Jahre 1256). — Item preposito saneti 20 Ypoliti epistolas Senece (a. a. O. p. 82). Wie man sieht, handelt es sich um Bücher verschiedener Wissens- zweige, nicht bloß um Theologisches. Im übrigen liefern die urkund- lichen Quellen nur spärliche Nachrichten. Th. Wiedemann (Ge- schichte der Reformation und Gegenreformation im Lande unter 25 der Enns Bd. $, Wien 1886, S. J04) betont, daß die große Kanonie St. Polten auf wissenschaftlichem Gebiete durchweg Geringes geleistet habe. Und so ist es wohl kein Zufall, daß sich in dem so umfang- reichen Totenbuch des Hauses kein einziger cscriptor' findet. Ein Bibliotheksverzeichnis ist weder aus der Zeit des Mittelalters 3o noch aus den folgenden Jahrhunderten bekannt geworden. Nur Aus- St. Polten. 2 63 leihvermerke aus der Zeit von 1426 — i43g (hier Nr. 24) haben sich erhalten, dazu treten einzelne Notizen aus dem Nekrologium des Chorherrenstifts: 10. Febr. Paulus pleb(anus) ad sanctum Christof- forum'), qui dedit nobis libere totum corpus biblie in 2 voluminibus preciosis 1458, confr. n. — ig. Mai: D. Iohannes, qui fuit socius divi- 5 norum in Heynn2), testatus est nobis unum librum ad librariam, cfr. n. (von einer Hand des 75. Jahrh.; Fuchs a. a. O. S. 501). — 28. Nov.: Mag. Ul(ricus) de Wienna ob., qui disposuit ecclesie nostre duo libros (von einer Hand des 14. Jahrh.; Fuchs a. a. 0. S. 544). Wie bedeutend jedoch die Sammlung schon in der für uns in Betracht 10 kommenden Zeit gewesen sein dürfte, zeigt die unter dem 4. No- vember im Nekrolog stehende Nachricht, wonach Paulus Welmikcher zum Bau der Bibliothek 100 tl schenkte: A. d. 143g Paulus dictus Welmikcher dedit nobis 100 Dombibliothek. 7. ^4//c7z /^///z Karner von St. Stephan waren einige Bücher vor- handen. Junes davon ist noch in der Wiener Hofbibliothek erhalten (Cod. Sitppl. 4294. 4*95)- Nicht ganz ohne Zusammenhang mit der Bibliothek des Dom- 5 kapitels stand wohl die der Pro pst ei, doch sind Nachrichten über sie aus der Zeit des Mittelalters nicht bekannt. Erst Propst Paul von Oberstein (1516 — 1544) besaß eine Büchersammlung, jvie die zjvei Ex libris desselben von 15 16 und 1 528 lehren. Die Bücher scheinen jedoch verschwunden oder nicht in die Bibliothek der Propstei gelangt 10 zu sein. Denn Melch. Kiesel (Khlesl), Propst seit 1 $jq, spricht im Text seiner Ex libris von iöi3 und 16 14 so, als habe vor ihm eine andere Propsteibibliothek nicht bestanden. Doch auch sie selbst blieb nicht beim Dom. Ein großer Teil davon befindet sich jetzt in der Wiener für sterzbischöflichen Bibliothek, viele andere Bücher daraus 15 sind in der Bibliothek des Stiftes GötUveig. Die alte Bibliothek des Wiener Domkapitels ist jedenfalls heute nicht mehr erhalten, sondern im Lauf der Zeiten vollkommen zer- streut worden, ohne da/J es möglich wäre, Stücke davon mit voller Sicherheit zu identifizieren. 20 Literatur. Über die Geschichte der Bibliothek existiert nichts. Material und Notizen finden sich bei Herrn. Z schokke, Geschichte des Metropolitan-Capitels ~um hl. Stephan, Wien i8g5, im Aufsat^ von Karl Uhlirz, Beiträge ^ur Geschichte des Wiener Bücherwesens im Centralblatt f. Biblioth. ir>, Leipzig i8g6 und in den Necro- logia Germaniae tomus V. Dioecesis Pataviensis pars altera: Austria inferior edid. 25 Adalb. Franc. Fuchs, Berolini igij. 2jbis. Bücher des Kollegiatkapitels zu St. Stephan, vor 13 gß. Das älteste Schatzverzeichnis des Wiener Domkapitels (A) wird im Archiv dieses Kapitels aufbewahrt. Es ist ein Papier lieft von 12 Blättern, ohne Umschlag und Einband (3o'3 X 22"] cm) und trägt 3o in dorso die Bezeichnung mit schwarzer Tinte Nr. 1 und mit roter Tinte die Signatur A. Num. 1. Das Wasserzeichen des Papiers ist ein gespannter Bogen mit aufgelegtem Pfeil. Die Überschrift auf f. iR lautet Hec sunt reliquie saneti Stephani Wienne date et collecte per serenissimum prineipem dominum RudolfTum ducem Austrie, Stirie 35 ac Carniole, comitem Tiroleiisem etc. Der Katalog der Bücher be- ginnt darin f. uR. Das erste Item hat für das I eine große, lang- gestreckte, blau und rot ausgezogene Initiale, die über die ganze Seite reicht, so auch auf f. uv; dafür sind die Anfangsbuchstaben der anderen, auf derselben Seite stehenden Item unterdrückt. Einzelne 2j bis, Wien, Dombibliothek. ^75 Majuskeln und Minuskeln des Textes sind rot gestrichelt; jede Buch- beschreibung beginnt mit eigener Zeile, Interpunktion fehlt. Dem ersten Schatzverzeichnis sehr ähnlich ist das zweite (B), gleichfalls im Archiv des Domkapitels aufbewahrt. Es ist eine Papierhandschrift von 20 gezählten (und einigen leeren) Blättern 5 (3ox 22' 5 cm). Auf dem glatten, steifen Schweinsleder Umschlag steht die Aufschrift Registram (antiquum et novum, über der Zeile, viel später eingeschaltet) reliqniarum sancti Stephani Wienne. Und dar- unter die nicht viel spätere Notiz Anno M. CCC. LXXXXIII. obiit do- minus Thomas custos, loco sui Iohannes Chraft in die animarum etc. 10 Das Wort dominus und die beiden letzten Worte sind fast ganz un- leserlich, da die Tinte abgesprungen ist. Der Hauptinhalt (f-4fgg.) ist eine Kopie des älteren Schatzverzeichnisses mit Zusätzen mehrerer Hände. Der Bücherkatalog steht hier f. i4R,f. i4v. Auch hier reicht das I des ersten Item über die ganze Seite zum Ersatz der darauf- 15 folgenden Majuskeln im gleichen Worte. Auch hier sind viele Groß- und Kleinbuchstaben rot gestrichelt und die ersteren ziemlich reichlich verwendet. Auch hier ist die Schrift sorgfältig, jede Buch- beschreibung bildet eine eigene Zeile; Interpunktion fehlt auch hier. Die in dieser Fassung erscheinenden Zusätze sind zum Text des 20 ersten Schatzverzeichnisses (A) in Anmerkungen je weilen beigesetzt (mit B bezeichnet). Was die Zeitbestimmung betrifft, so liegt das mit A bezeichnete Exemplar gewiß vor dem Exemplar B. Der in der Aufschrift des letzteren genannte Thomas ist Kustos Thomas von Passau (i3j8 25 bis i3g4, nach Zschokke a. a. O. S. 3j3 jedoch f 2. Nov. i3gs). Der ihm folgende Kustos war Johann Chrast, auch Cr äfft, f i3. Ok- tober 141 5 (a. a. 0.). Beide Fassungen sind demnach vor i3g$ an- zusetzen. Der Bücherkatalog, der in den Schatzverzeichnissen in zwei, 3o zeitlich wiederum verschiedenen Überlieferungen vorliegt, bildet auch eine Abteilung der umfangreicheren, im ältesten Kopialbuch des Domstifts auf f. ijov eingetragenen Bücherverzeichnisse (C). Während die Kataloge in den Schatzverzeichnissen (A, B) nackte Bücheraufzählungen bieten, ist das Verzeichnis im Kopialbuch (C) 35 von größerer Wichtigkeit, da es den älteren Bestand von den späteren Zuwächsen gesondert aufführt und den letzteren Büchern die Her- kunft von Seite der Spender oder Erblasser beifügt. Diese Angaben werden aus den Schenkungsurkunden hervorgegangen sein oder sie waren, wie so oft, in die Bücher selbst eingetragen. Da die Reihen- 40 folge in allen drei Verzeichnissen im großen und ganzen dieselbe ist, wäre eine Zusammenfassung dieser Teile an und für sich möglich gewesen. Doch wären die in verschiedenen Zusätzen und Auslas- 18* [0 276 2jbis. Wien, Dombibliothek. sungen bestehenden Varianten der Überlieferung in der Form von Anmerkungen nicht recht zur Geltung gekommen, auch jväre der Zusammenhang der Bücherverzeichnisse im Kopialbuch durch Herausnehmen nur der in den Schatzverzeichnissen ihnen entsprechen- den Partie ivohl gestört worden. Deshalb sind die ersteren unter einer Nummer zusammengefaßt und die Bücherlisten des Kopial- buchs besonders gedruckt. Ungedruckt. f. 11 Notantur libri.a) Primo due decretales in magnis voluminibus. Item alia decretalis sine glosa seu apparatu. Item unum passionale. Item unus breviarius rubeus in iure prepositi Papiensis. Item Über medicinalis. 15 Item alius über medicinalis. Item graduale musicale parvnm. Item psalterium argenteum cum coopertorio deaurato.b) Item votive misse. Item unus liber matutinalis cum clausuris argenteis. 20 Item aurora novella edita a domino Petro de Boatersis. Item alius liber matutinalis cum clausuris argenteis. | f- 11 Item alius liber matutinalis, par eiusdem. Item liber medicinalis unus.c) Item libellus unusc) medicinalis. 25 Item speculum militare.d) Item scolastica historia. Item una summula iuris. Item unum psalterium rubeum. Item quaternus medicinalis. 3o Item summa theoloiee veritatis. Item unus quaternus astronomie. Item una agenda pulchra. Item octo magni quaterni de biblia. Item unum kalendarium magni voluminis. 3- a) et sunt repositi in libraria canonicorum huius ecclesie preter psalterium rubeum cum decem argenteis clavis, quod assignatum est custodi B, Zusat- von anderer Hand. b) habet dux Albertus anno etc. VII B, Zusat^ von anderer Hand. c) It. un. li. me. B. d) da^u Decretum pro speculo militari B, von anderer Hand. _\V. Wien, Dombibliothek. 277 i^R Item una magna biblia. Item unum psalterium rubeum cum decem argenteis clavis magnisa). Item lectura fratris Ade, ordinis fratrum minorum, super sen- tencias. 5 28. Bücherlisten vom Anfang des 15. Jahrh. Das älteste Kopialbuch des Domkapitels ist im 75. Jahrh. an- gelegt und mit Nachträgen bis in die ersten Jahrzehnte des 16. Jahrh. fortgeführt (letzte Urkunde von 1528). Der Codex ist aus Papier, die Buchdeckel aus Holz sind mit blindgestempeltem, braunem Schaf- leder überzogen, mit je vier alten Eckbeschlägen und zwei Schließen- 10 teilen aus Metall versehen. Vorne ist das Jahr 1 520 eingepreßt. Die Bücherlisten stehen auf zwei ursprünglich freigelassenen Blättern f. 170 und 171, von verschiedenen Händen. Auf dem vor- ausgehenden Blatte des Kopialbuchs (f. i6gv) ist die letzte Urkunde von i3gy datiert. 15 Die Eintragung der Bücher listen verteilt sich auf 4 Hände. Die älteste ist die mit m* bezeichnete, von der die Schrift auf dem obern Teil der Seite f. ijor und auf dem oberen Teil der S. ijov herrührt. Von den auf f. 1 7 oR genannten Personen, welche Bücher schenkten oder vielmehr vermachten, lassen sich einige nach Zschokke a. a. 0. 20 zeitlich feststellen. Henricus (Totting) de Oyta (Zschokke S. 3yg, Nr. 50) starb 2. Mai i3gj ; magister Fridericus medicus (Zschokke S. 3jj, Nr. 6) starb 28. Dez. i3g3; mag. Symon (Zschokke S. 3jg, Nr. $3) starb 8. Juli i3gg und Dechant Johannes de Kranberg (Chronperch) starb g. Sept. 1400. 25 Die ganze Reihe dieser zu verschiedenen Zeiten geschenkten Bücher ist von einer Hand in einem Zuge niedergeschrieben ; dies kann also nicht vor g. Sept. 1400 geschehen sein und fand wahr- scheinlich noch in diesem Jahre statt. m2 schrieb auf f. ijor, unmittelbar an den Text der ersten Hand 3o anschließend, die ganze Stelle Item dominus Nycolaus bis contem- placione Valencia. m3 schrieb den Rest f. ijor in drei Absätzen, zu verschiedenen Zeiten mit verschiedenen Tinten, darunter die Schenkung des Kanon. Nik. Hechs an das Kapitel. Diese Absätze sind im Druck durch 35 kleine Zwischenräume kenntlich. Die Eintragungen fallen in die Zeit von 1402 — 1404. Gleichfalls ins J. 1404 gehört die Eintragung a) habet custos B. 2^8 28. Wien. Dombibliothek. derselben Hand f. 171 R (Bücher des mag. Fridericus astronomus). Nur der Zusatz ganz am Ende (betreffend Bücher Georg Oders) stammt von einer hier sonst nicht nachweisbaren Hand. m4 hat den Zusatz auf dem unteren Rande von f. i6gv gemacht 5 (Bücher des Nikolaus Hechs für den Dechant). Der Grund, warum die schon vorher dem Kapitel gehörigen Bücher abgesondert von den aus Schenkungen stammenden Büchern eingetragen wurden (fijov), ist nicht angedeutet. Da dieses Ver- zeichnis von gleicher Hand, Tinte und in gleichem Schriftzuge er- Iü f°lgte> W%e dic älteste Eintragung f. ijor, die sich mit Wahrschein- lichkeit auf das Jahr 1400 bestimmen ließ, xvird auch sie in die gleiche Zeit zu setzen sein. Über den Grund der abgesonderten Aufzählung darf man vielleicht eine Vermutung hegen. Wann die zur Überschrift des Schatzverzeichnisses B (vgl- S. 276, Anm. a) gemachte Bemerkung 15 zeitlich anzusetzen ist, läßt sich nicht sagen. Damals war, wie aus dieser Bemerkung erhellt, die älteste Bücher Sammlung des Kapitels nicht oder nicht mehr in der Verwahrung des Kustos, bis auf ein wertvolles Buch. Ausdrücklich wird hervorgehoben, daß sich die Bücher in der libraria canonicorum befanden. Kustos Chrast trat 20 sein Amt nach dem 2. Nov. i3g4 (oder i3gs) an und starb erst 141 5. Es scheint somit, als ließe sich aus der Überschrift Hü libri dati sunt per Chrastonem proxima feria seeunda post Egidi anno domini 1397 (d. i. 3. Sept.) der genaue Zeitpunkt erkennen, wann die Übergabe dieses ältesten Fonds von Seite des Kustos an die libraria erfolgt ist, 25 die schon in dieser Zeit bestand. Man darf auch schließen, daß der aus Schenkungen hervorgegangene neuere Teil der Bücher und der ältere Bestand auseinandergehalten, vielleicht auch im selben Räume abgetrennt untergebracht war, wenigstens im J. 1400, wo diese älte- sten Eintragungen von Bücherlisten ins Kopialbuch erfolgten. Ungedruckt. 3o Nota libros deputatos pro decanatu per testamentarios domini Nicolai f. u Hexonis anno domini 1402, die 14. mensis Decembris. Item summam Reymundi etc. in eodem volumine contenta in pergameno. Item provincialia episcoporum etc. ibidem contenta in papiro. 35 Item decisiones rote etc. in papiro. Item regulas iuris cum glosis libri sexti in pergameno. Item casus summarii libri decretalium in papiro. Überlieferung: im ältesten Kopialbuch des Wiener Domkapitels. 28. Wien, Dombibliothek. -79 Nota libros libraric ecclesie vel capituli ecelesie omnium sanetorum Wienne. Item biblia magna, quam dedit dominus Petrus supra Fontem, canonicus pie memorie. Item biblia magistri Iohannis Wechinger cum clausuris argenteis 5 can(onicis). Item lectura super tercium sentenciarum, quam dedit magister Fridricus medicus. Item sermones vulgares in papiro can(onicis). Item summa iuris Iohannis dieta, quam dedit d. lo(hannes) 10 Czwentndorffer can(onicis). Item summa Bisani, quam dedit magister Henricus de Oyta. Item idem primam partem beati Thome dedit. Item magister Symon moralia Gregorii ad prebendam suam dedit can(onicis). 15 Item librum legum dedit magister Paulus. Item idem dedit librum declaracionis terminorum in iure cano- nico. Item idem sextum sine glosa. Item idem Priscianum maiorem can(onicis). Item duo paria Petri Lambardi super epistolas Pauli dedit d. Io- 2o (hannes) de Kranperg, ecclesie huius decanus. Item dominus Christannus, scriptor aureus vocatus, dedit ser- mones vulgares in papiro et thabulam super summam Reymundi. a) Item dominus Nycolaus, concanonicus noster et plebanus in Ysper, dedit Innocencium super missam. 25 Item Macrum de virtutibus herbarum. Item sumulam iuris par- vam, omnia in pergameno anno 1399. Item dominus Iohannes, plebanus in Gmunda, dedit dieta fratris Francisci de Marcia super quatuor libros sentenciarum. Item dedit etiam dieta Origenis super cantica canticorum eodem 3o anno. Item dominus Iohannes de Chronperch decanus dedit sextum et Clementinas. Item glosam ordinariam super epistolas Pauli b). Item Nicolaum de Lyra super epistolas Pauli et quadragesimale abbatis de Villa. 35 Item magister Henricus de Oyta dedit duos libros vocatos per eum rapularios, continentes questiones et determinationes solempnis- simas plurium facultatum. a) Zusatz einer anderen kleineren Hand, bis ~u den Worten pro contemplacione Valencia S. 2 prophetas cum addicionibus Pauli. 35 B 11. Idem super libros sapienciales et Ysaiam cum addicionibus Pau(li). B 12. Idem super psalterio et lob cum addicionibus Pau(li). Rest der Spalte leer. h) darauf Ieremiam gestrichen. 3oo 3i. Wien, Dominikaner. B i3. Idem super iudicum, Ruth, regum, paralippomenon, Esdram, Thobiam, Hester, Machabeorum cum addicionibus. B 14. Idem super genesim et quinque libros Moysi et dewtronomion cum addicionibus Pauli Burgensis. | 5 In pulpeto B anteriori superiori. f. 3 B 15. lob giosa ordinaria. B 16. Regum, paralippomenon glo(sa) ordinaria. B 17. Iacobi de Losannaa) moralitates super genesim, exodum, Ysaiam, eclesiasten, cantica, eclesiasticum,parabolas, Matheum, 10 Lucam, Iohannem, ineipit: In prineipio creavit deus celum et terram, finit: semper in templo benedicens dominum deum suum; cum tabula. B 18. Omelie per totum annum de tempore et sanetis et commune sanetorum, ineipit: Cum sublevasset oculos Iesus, linit: quia 15 nescitis diem neque horam, quod ipse prestare dignetur. In pulpeto posteriori inferiori. B 19. Psalterium glosatum, ineipit: Cum omnes prophetas, finit: omnis spiritus laudet dominum. B 20. Psalterii glosa ordinaria. 20 B 21. Nicolaus de Gorra, ordinis predicatorum, super psalterio, in- eipit: Laudacionem domini loquetur, finit: nee dormire poterit nee lassari? ad quam. B 22. Honorius super psalterio, ineipit: Christiano patri, verbo et exemplo relucenti, finit: gubernatori omnium bonorum largi- 25 tori gracias agamus; in flne eciam alia exposicio habetur. B 2 3. Postilla super psalterio, ineipit: Flebat Iohannes? quia non erat, iinit: perfeccionem et requiem habebimus eternam. Athanasii simboli exposicio brevis7 ineipit: Si quis querit, si quis composuerit. 3o Eiusdem prolixior exposicio fo. i33, ineipit: Quicumque vult etc. Aput Gregorium argumentum est racio, finit: neges eam, salvus esse non poterit. Simboli apostolorum exposicio, ineipit: Credo in deum etc. Quare vocetur hec doctrina, iinit: vere lideliter sive Hat. 35 Simboli misse sive Constantinopolitani exposicio, ineipit: Omnis seiende integritas, iinit: aput latrones propriam inter- pretacionem. a) losama. 3i. Wien, Dominikaner. 301 B 24. Stephanus Cantuariensis super Esaiam, ineipit: Lectulum Salo- monis sexaginta fortes, finit: pro beatitudine sua et illarum at- tendentes penam. Idem super Ezechielem, ineipit: Vidi et audivi vocem unius, finit: in die, quam ego scio, dicitur dominus. 5 B 25. Genesis, exodi glosa ordinaria. B 26. Levitici, numeri, deutronomii glosa ordinaria. B 27. Iosue, Iudicum, Ruth, Thobie, Iudith, Hestera), Machabeorum glosa ordinaria. B 28. Stephanus Cantuariensis super Levitico, ineipit: Sicut dicit 10 Hesicius, finit: donec videamus deum deorum in Syon. Idem super librum numeri, ineipit: Inprimis nota, quia vi- denturb), finit: campestribus Moab, que fuit ultima mansio. Idem super deutronomio, ineipit: Et erit, supple excussio olei, finit: manu robusta operacionem validam. 15 Idem super Iosue, ineipit: Et factum est post mortem, finit: sie sepelitur sanetus prelatus. B 29. Stephani Cantuariensis super genesim, ineipit: In exodo legitur tricesimo, finit: et caritate perveniemus ad patriam celestem, ad quam etc. 20 Idem super exodum, ineipit: Ingressu tabernaculi quinque columne, finit: tunc forcior sum et per eunetas mansiones. B 3o. Fratris Dominici, predicatorum ordinis, postilla super genesim, ineipit: Sanctissimo patri ac domino, finit: liceat hominem adiurare, seeunda seeunde q(uaestione) 90, ar(ticulo) primo. 25 B 3i. Postilla super Iohannis ewangelium, parabolas, ecclesiasten, cantica, actus apostolorum, super canonicas Iohannis et Petri apostolorum, lob, ineipit: In prineipio erat verbum, finit: ita fuge etc. et ill(e), cum in montibus; forsan est Stephani Can- tuariensis. 3o B 32. Postilla super Iudith, Hester, Esdre, Thobiam, Machabeorum, regum, paralippomenon, ecclesiasticum; et est Stephani Can- tuariensis. Iudith ineipit: Lucerna splendens, finit: deprecacio demonum turbare. Hester ineipit: In 11 proverbiorum legitur mulier graciosa, finit: satis agresti patitur. Esdras ineipit: Om- 35 nis scriba doctus, finit: reminiscitur dominus conferendo glo- riam. Tobie ineipit: Fiant luminaria, finit: et in numine spiri- tualem relinquere. Machabeorum, ineipit: In Iohele legitur re- siduum, finit: converti dictus ad regnum spirituale. Regum, ineipit: Viginti duas literas esse, finit: ridebunt enim in die 40 novissimo. Paralipomenon, ineipit: Liber iste grece dicitur, l) Hester wiederholt. '') Ineipit— videntur wiederholt. io 15 3o2 Sl. Wien, Dominikaner. finit: ne punias me eternaliter. ' Ecclesiasticus ineipit: Quia timor sit causa omnium malorum, finit: prepositus utilitati proximorum. B $4.*) Stephanus Cantuariensis super exodum, Leviticum, numeri, dewtronomii, Iosue, iudicum, Ruth. Exodi ineipit: Pro ingressu tabernaculi, finit: una est aput sanetum Victorem. Levitici ineipit: Sicut dicit Esicius, finit: donee videamus deum deorum in Syon. Numeri ineipit: Locutusque est dominus, finit: in tribu et familia pa(ter) e(ius) id est ecclesia katholica. Dewtro- nomii ineipit: Contricio haec septem, finit: operacionem validam iustam. Iosue ineipit: Ego visiones multiplieavi, finit: debet imputare extremitatem. Iudicium incipitb): Restituam iudices, finit: homo factum non defuissent. Ruth ineipit: In diebus unius iudicis, finit: fuit finis legis et prophetarum. | B In pulpeto posteriori superiori B. B 35. Postilla Nicolai de Lyra super primam quinquagenam psalterii et addiciones Pauli Burgensis. B 36. Nicolai Th(ri)vetc) Anglici, ordinis predicatorum, postilla super 20 psalterio seeundum aliam translacionem. B 37. Tabula super glosas biblie complete, ineipit: Aaron quomodo dicitur propheta, finit: iris signat iudicium etc. et yris. B 38. Iohannis de Turrecremata postilla super psalterio, ineipit: Bea- tissimo patri ac clementissimo domino, finit: sive angelicus sive 25 humanus laudet dominum. Iohannes Kaldrini et Thomas Dornbergkd) post eum super auetoritates biblie, decreti et decretalium, ubi tales continentur, ineipit: Cum ego Thomas Dornbergkd), finit: gyezi fuit gratum prophetica etc. et capitulo c sicut pro certo\ 30 B 3g. Iohannis de Hanapis exempla sacre scripture, ineipit: Factum est, ut offerrent, finit: et omnes sunt emulatores legis, actus 21. Tabula ad hec in fine. B 40. Postilla super genesim, ineipit: Hie est über generacionis Ade, finit: sicut solent facere senes de istis parvulis. 35 Super cantica postilla ineipit: Benedicciones dabit legis- lator, finit: sanetus, sanetus benedictus6) dominus. Prologorum videlicet: Frater Ambrosius mihi tua mini- steria et desiderii mei desideratas expen. a) B 33 fehlt. b) darauf iust ineipiam von m1 durchstrichen. c) thuet. 40 d) dornbergk. e) bndi9. 3i. Wien, Dominikaner. 3o3 Postilla super Leviticum, exodum, numeri, dewtronomii, ineipit: Esay. 19. Erant quinque civitates, finit: misit scilicet, ut faceret. B 41. Aurora de ve(teri) et no(vo) testamento; et est quasi tota biblia metrice contenta, ineipit: Frequens sodalium meorum, finit: 5 licet primo sit amarum. B 42. Hugo cardinalis super scolasticam hystoriama) ineipit: Eccle- siasticus 29. Tarnen si hospes, finit: dux urbs cruce Petrus. h) C In pulpeto C inferiori anteriori. 10 C 1. Paterii excerpta super moralitatem lob complete, ineipit: Dum beatissimi atque apostolici Gregorii, finit: merore turbatus hy- larescit; cum tabula super eisdem in prineipio. C 2. Nicolai Gorre, ordinis predicatorum, Parisiensis postilla super ecclesiasticum, ineipit: Sapiencia edifieavit sibi domum, finit: 15 dabit nobis mercedem in tempore suo, quomodo nobis etc. Tabula in prineipio super eo. C 3. Principium in libros Machabeorum, ineipit: In nomine summe trinitatis, finit: perhenniter laureari possimus eo patrante etc., quod fecit Innocencius Styngelhaymer, ordinis predicatorum 20 Wiennensium. Eiusdem Innocencii lectura super ambos libros Macha- beorum ineipit: Lecturus libros Machabeorum primo, finit: quod fecit implecionem mysterii verbi incarnati, qui cum patre et s(piritu) saneto. 25 Idem Innocencius super epistolam ad Thesalonicenses, in- eipit: Paulus et Silvanus, finit: precise tarnen scribit similia vel equipollencia. Poetarum et artistarum quorundam dieta abreviata et tex- tus sequitur. 30 Nicolaus de Lyra super epistolas canonicas ut supra. De testamentis quedam compilata, ineipit: Religiosus exe- qui potest, finit: et ipse dicit eam valere, Iohannes Andree con- trarium tenet. C 4. Biblie excerpta seeundum ordinem librorum in ea contentorum, 35 ineipit: Quia quattuor virtutes, finit: et eos peccasse peniteat. Tabula super eo. C 5. Haynrici de Hassia lecture prima pars super genesim, ineipit: In prineipio creavit etc., finit: callidior eunetis animantibus terre. Tabula super eo. 4n ri) d arauf ecclestasticus rot durchstrichen. '') .1 3o4 ,^/' ^'u'u- Dominikaner. t C 6. Eiusdem secunda pars, incipit: Sicut scrpens erat callidior, finit: in commutacionibus vel distribucionibus. C 7. Eiusdem tercia pars, incipit: In sudore vultus tui panem etc.. finit: situantur seeundum superius et inferius. 5 C 8. Postilla super genesim, parabolas, sapiencie, cantica, ecclesia- sticum, ecclesiasten, Ysayam, Lucam, Matheum, Iohannem, incipit: In prineipio creavit deus celum, finit: set quod fleverit. | C 9. Fratris Thome Rigstet, ordinis predicatorum raagistri in theo- f-4^ logia, Anglici postilla super proverbia, incipit: Proverbiis para- 10 bolarum conversabitur, finit: filios dei congregavit in unum. C 10. Augustini 12 libri super genesim, incipit: Omnis scriptum di- vina bipartita est, finit: 12 voluminibus continetur. Isto tandem fine concludimus. Augustinus ad Paulinam de videndo deum, incipit: Memor 15 debiti, quia ex tua, finit: experiemur, quod disputare valemus. Eiusdem über supputacionum, incipit: O summa trinitas, virtus una, finit: ipsum laudo, benedico, adoro, qui vivit etc. Eiusdem meditaciones, incipit: Vigili cura, mente solicita iinit: multitudinem tuarum complaceat miseracionum perlesum. 20 Eiusdem contemplaciones, incipit: Quoniam in medio la- queorum positi sumus, finit: et omne all(eluia) benediccione complebit, cui est honor etc^ Idem ad matrem suam, incipit: Tue non inmemor peti- cionis, carissima mater, finit: machinamenta omnia antiqui 25 hostis destruat. Idem de vita christiana, incipit: Ego peccator, finit: non possumus conferamus absentes. Idem de decem cordis, incipit: Deus noster misericors, finit: rescriptis tue beatitudinis noverim. 30 Eiusdem libri confessionum, incipit: Confessionum mearum libri i3, finit: sie invenitur, sie aperietur. Augustinus de doctrina christiana, incipit: Locutus ad nos sermo divinus, finit: unum sumus conversi ad dominum. C 11. Rupertus Holgot, ordinis predicatorum magistri in theologia, 35 super librum sapiencie, incipit: Dominus petra mea, finit: sa- piencia deducet ad regnum perpetuum, ad quod regnum etc., cum tabula. C 12. Sanctus Thomas super lob, incipit: Sicut autem in rebus, qui naturaliter generantur, finit: reposita est hec spes mea in sinu 40 meo. Idem Thomas super Esayam, incipit: Scribe visum et ex- plana cum, finit: ad literam legibilem cum complemento auc- toritatum. 3i. Wien, Dominikaner. ^05 Idem super Dyonisium de divinis aominibus, incipit: Ad intellectum librorum Dyonisii, finit: si qua autem fuerit bene- dicta, sunt gracie bonorum omnium largitori, qui est trinus etc. Super Esaiam alia postilla, incipit: Nemo est. In hoc prologo etc., finit: hie monet ymitari populum liberatum. 5 Osee exposicio in quatuor capitulis, incipit: Ex utraque parte lignum vite, finit: dicit ergo csi fornicaris tu Israel'. G i3. Iohannis de Hysdyno postilla super lob, incipit: ReVerendis- simo in Christo patri domino, finit: magister sua dieta voluit approbare; cum tabula. 10 C 14. Magistri Rolandi, ordinis predicatorum, postilla super lob, incipit: Prius, ut arbitror, filii Israel, finit: dies suos preter- eundo transeunt. C 15. Postilla super prophetas minores, super hystorias biblie, super Ieremiam et epistolas canonicas, incipit: Quanta sit Osee pro- 15 phete, finit: hoc habes in regum commendacione. Preposi- cionuma) de, e, extra, iuxta et aliarum exposicio pulchra habe- tur in fine libri per aliqua folia. C 16. Hugonis cardinalis postilla super Iosue; iudicum, Ruth, para- lippomenon, Esdram, Neemiam, Thobiam, Iudith, Hester, 2o libros regum, incipit: Sexto libro inter libros, finit: amanb) inter ceteros dies festos. Biblie vocabulorum exposicio completa, incipit: Prefacio quasi prelocucio, finit: in quo infantes aluntur. C 17. Rolandi postilla super lob, ut habetur C 14. 25 C 18. De significacionibus rerum in sacra scriptura seeundum alpha- betum, incipit: Diu et a multis animadversum, finit: que sua sunt distribuuntur; cum tabula in prineipio. C 19. Postilla super ecclesiasten et Matheum, incipit: Nemini me. Iste prologus, finit: omnibus diebus usque ad consumacionem 30 seculi. C 20. Honorius super cantica, incipit: Si mecum donum sapiencie, finit: similia deo adiuvante elueidavimus ideo omnes. Hugo super li(brum) sapiencie, incipit: Fili eoneupiscens sapienciam, finit: asistens eis liberacio et salvacio. 35 Idem super cantica incipit: Osculetur me, finit: testimonia tua meditacio mea est; cum tabula in fine. | C 21. Hugo cardinalis super proverbia, incipit: Dicit ecclesiasticus 3g. oculta proverbiorum etc., finit: manifestum est cuilibet in- spicere volenti. 4° a) davor steht am Rande C ohne eine Zahl. h) A. Mittelalt. Bibliothekskataloge I. 20 Nicolai de Lira cum addicionibus Pauli, epi- scopi Burgensis, et cuiusdam minoris contra eundem Paulum. 3o6 3i. Wien, Dominikaner. C 22. Hugo cardinalis super ecclesiasten, ineipit: Beatus vir, cuius est auxilium, finit: sive malum sit, quod factum est, supple. C 23. Holgot super libros sapiencie, ut supra C 1 1. C 24. Prima pars 5 C 25. Secunda pars C 26. Tercia pars C 27. Quarta pars C 28. Rupertus Holgot ut supraa) C 11. C 29. Hugo cardinalis super Esaiam, ineipit: Habemus firmiorem 10 sermonem, finit: cinis sub planta pedum eorum. C 3o. Albertus magnus super 12 minores prophetas, ineipit: Eccle- siastici 49. et 12. cossa prophetarum pullulanf. Idem super Osee, ineipit: Ieronimus premittit Osee pro- logum, finit: et in resurrectionem multorum in Israel. 15 Arnos ineipit: Sicut in propheticab) divisione dictum est, finit: ex hoc nunc et usque in seculum. Iohel ineipit: Aperite mihi portasc), finit: ex hoc nunc et usque in seculum. Abdias ineipit: lacob prophetad). Istee) prologusf), finit: 20 regnum eius, quod non corrumpetur. Ionas ineipit: Sanctum Ionam. In hoc prologo fo. 66, finit: ad aliam trahenda8) exposicionem. Micheas ineipit: Temporibus. In hoc prologo fo. 71, finit; in diebus antiquis in generacionibus seculorum. 25 Naum, ineipit: Naum prophetam.11) In prologo fo. 87; finit: ad meliora proficiet respublica. Abakuk, ineipit: Quatuor prophete. In hoc prologo fo. 94, finit: signant1), se patriam inquirere. Sophonias, ineipit: Tradunt Hebrei fo. 105, finit: ego do- 3o minus facio hec omnia.k) Zacha(ri)as ineipit: Anno. In"prologo isto Ieronimus fo. 117, finit: in qua invocatum est nomen meum. Malachias ineipit: Deus per Moysen. Ieronimus in hoc fo. 137, finit: tales fabulas non curamus. In nomine etc. 35 Trena ineipiunt: Ysaie 33. cEcce videntes cfamabunf fo. 145, finit: puto, quia non mortaliter peccet. :i) darauf k gestrichen. b) richtig praeh ab ita. c) ptas. d) richtig patriarcha. c) hierauf propheta. f) -go. ^) -dam. h) -ta. l) richtig significant. k) so schließt nicht in Sophoniam, sondern in Aggaeum. 3i. Wien, Dominikaner. 3oj In pulpeto C posteriori superiori. C 3i. Gregorius super Ezechielem, incipit: Dilectissimo fratri Ma riano, finit: et vulnera et munera ad eternitatem perpetuam eruditi. Sit itaque gloria etc.; cum tabula in fine. C 32. Vocabularius Grecus, incipit: Bonus Accursius Pisanus uiro, 5 finit: vultus visus, frons oculus. C 33. Homeri vita et genus. \ Iliades libri 24 de > Grece; incipit: Cum doctissimorum. bello Troyano.aj ) C 34. Gregorii Crisostomi Nizazenib) sermones et omelie, Grece. 10 C 35. Homeri de Ulixe 24 libri, Grece. Eiusdem batrachomiomachia de bello murium et ranarum, Grece. Liber hymnorum et de diis inmortalibus, Grece. C 36. Rabi Samuel in Hebraico. C 37. Rabi Salomon super penthatheucum Hebraice. 15 C 38. Hebraicum volumen magnum. C 39. Paterii excerpta super moralia lob, ut supra C 7; cum tabula super moralia lob in fine. C 40. Ieronimus super ecclesiasten, incipit: Memini me ante hac ferme, finit: -ve quippe hiis, qui dicunt bonum malum et ma- 20 lum bonum. Beda super parabolas Salomonis, incipit: Parabole Salo- monis etc. parabole Grece dicuntur similitudines, finit: non contemnendus putatur. Glosa ordinaria super epistola ad Hebreos incipit: Multi- 25 farie, finit: et alia dei munera sint cum omnibus vobis. Glosa ordinaria super epistola ad Romanos, incipit: Pau- lus servus etc. Ex nomine laudem sortitur, finit: a quo hec gracia est et per quem innotuit venerandus etc. Ordinandorum exhortacio, incipit: Haurietis aquas in 30 gaudio, finit: eodem folio. Theophili, episcopi Alexandrini, epistola pascalis ad omnes episcopos Egipti, incipit: Solemnitatis auguste sermo, finit: pacificas iuxta eclesiasticum morem litteras. Eiusdem alie tres epistole pulchre etc. | 35 Ieronimi epistola ad quendam discipulum Origenis, incipit: lustius quidem fuerat, ut nequaquam, Unit: ut intelligas et sie loquaris. Epiphanii epistola ad Iohannem episcopum, incipit: Do- mino dilectissimo fratri Iohanni, finit: ad perversitatem sui 4f, inducat erroris. a) trayano. ,J) A. 20* 3o8 3i. Wien, Dominikaner. Quatuor ewangeliorum brevissima exposicio, incipit: Primo querendum est, finit: Antichristus in infernum, iusti autem in vitam eternam. C 41. Hugonis cardinalis postilla super librum sapiencie, ut supra 5 C 20. Idem super cantica, ut supra C 20. Idem super ecclesiasticum, incipit: Summi regis palla- cium, finit: alia ancilla est Ysayas, quem post illum librum proponimus nos lecturos. 10 C 42. S. Thomas de perfeccione vite spiritualis, incipit: Quoniam quidem perfeccionis ignari, finit: homo exacuit faciem amici sui. Idem de iudiciis astrorum, incipit: Quia petisti, ut tibi scriberem, finit: dependent iudiciis astrorum uti. 15 Quarti libri sentenciarum quedam questiones; cum tabula. S. Thomas super cantica, incipit: cSonet vox'tua in auri- busmeis1, finit: secundum visionem apertam comprehensorum dignetur nobis dare deus etc. Biblie compendiosa contenta et assignamenta secundum 20 alphabetum. Derivarius grammaticalis, incipit: Augeo, auges, auxi, finit: zona cingulum vel pars celi et terre. C 43. Gramatica Constantini ) Grece et aliib) tres tracta- Homeri batrochomomachiaa) j tus Grece. 25 C 44. Lucie de Marina et aliarum spiritualium personarum gesta. Iohannes Antonii de attributis, incipit: Frater Iohannes Antonius, finit: more canino lacerare. Iohannis Nigri, ordinis predicatorum, tractatus contra impugnantes privilegia mendicancium, incipit: Ut sacre depu- 3o taciones, finit: in iniuriam non prosiliat seu iacturam. Tractatus de ecclesiasticapotestate, incipit: Quoniam quod nescitur. Compotus cum suis figuris, incipit: Lux orta est iusto. Boecii aritmetrica, incipit: In dandis accipiendisque, finit: 35 subter exempla adiecimus. Misse defectus. In pulpeto D anteriori rnferiori. D 1. Nicolai Dinckelpuhel prima pars lecture super Matheo, in- cipit: Ewangelii nomen Latine interpretatur bonum. 40 a) ,4. b) aliis. 3i. Wien, Dominikaner. 300, D 2. Eiusdem seeunda pars a i3. capitulo usque finem, finit: sunt in eternum mansura, quorum bonorum nos partieipes effi- ciat etc. Sermones de tempore in utrisque partibus habentur. D 3. Eiusdem questiones super Matheo ineipiunt: Circa illum tex- 5 tum Mathei, finiunt: hoc facto veniet consumacio mundi. Sermones ibidem de sanetis et quedam de tempore. D 4. S. Thomas super Iohannem, ineipit: Vidi dominum sedentem super solium excelsum, finit: oracionum suffragia merentur. Sermones rari de tempore et sanetis ibidem, quorum assigna- 10 cionem habes in prineipio. D 5. Nicolai Gorre postilla super Matheum, ineipit: Matheus. Pre- sens prologus in tres partes dividitur, finit: item queritur de forma baptismi; cum tabula in fine. D 6. Augustinus de doctrina christiana, ineipit: Hoc opus nostrum, 15 quodinscribitur, finit: quantulacumquefacultatepotui, disserui. Crisostomi super Matheo translacio a Georgio Capezon- cio3) videlicet de Greco in Latinum, ineipit: Intrante autem Iesu in Capharnaum, finit: diligenter pascis atque curas. D 7. Postilla super Iohannem bona et longa, ineipit: Ego ex ore al- 20 tissimi prodii, finit: capilli perambulancium in delictis suis. D 8. Crisostomi omelie 40 super Matheum, ineipit: Sicut refferunt, Matheum conscribere ewangelium, finit: qui in actibus aposto- lorum leguntur. S. Thomas contra impugnantes religionem, ineipit: Ecce 25 inimici tui sonuerunt, finit: simul cum eis in foveam cadent, a qua ut liberemur etc. Bernardus de laude nove milicie ad milites templi, inei- pit: Hugoni militi Christi; et sie in prologo, vel sie: Novum milicie genus ortum, finit: qui docet manus quinque ad pre- 3o lium et digitos quinque ad bellum. Ieronimus super Matheum, ineipit: Plures fuisse, qui scripserunt ewangelium, finit: in qua seit se futurum cum apostolis. D 9. Postilla super Lucam notabilis, ineipit: Disciplina medici exal- 35 tabit caput, finit: non more duracionem continuam. D 10. Albertus Magnus super Iohannem, ineipit: Aquila grandis magnarum alarum, finit: fons sapiencie verbum patris in ex- celsis etc. | f. 6R D 11. Postilla super librum iudicum, ineipit: In sex tribulacionibus 40 liberabit te dominus, finit: dimitte incertum et age penitenciam sanus. Hec Augustinus; et videtur esse Stephani Cantuariensis. a) A- 3io 3i. Wien, Dominikaner. < Albertus Magnus super Marcum, incipit: Marcus ewan- gelista dei; et sie in prologo, vel sie: Ecce vicit leo de tribu luda. Unit: potestas eius in generacionem et generacionem, cuius est etc.; cum tabula. 5 1) 12. Idem super Lucam: Ubi apparent plurime segetes, finit: dabit spiritum bonum petentibus se. I) i3. Postilla super iMatheum, incipit: Erunt fruetus eius in eibum, finit: iusti autem ibunt in vitam eternam, ad quam. D 14. S. Thome kathene auree seeunda pars, finit: facere, que vo- 10 lebat, quia ipse est super omnia deus etc. Eiusdem prima pars, incipit: Carissimo ac reverendissimo domino etc. In pulpeto D anteriori superiori. D i6.a) Nicolaus Gorra super Iohannem, incipit: Ecce intelliget ser- 15 vus meus, finit: que doeuit ad eterna dona pervenire, que dominus Iesus ipse etc. D 17. Crisostomi commentarium sew omelie 34 super epistolam Pauli ad Hebreos, incipit: Multifariam et multis modis, finit: hoc itaque igne circumsepiamur exhortor. Gloriam etc. 20 D 18. Postilla super Iohannem, incipit: Hie est Iohannes, finit: lux inaccessibilis Iesus. Bernardus super ewangelio ante diem festum pasce, in- cipit: Pascalibus dapibus esuriens, finit: se ipsum nobis con- cedat Christus. 25 D 19. Albertus Magnus super Iohannem, ut supra D 10. D 20. Sacre scripture commendacio et divisio et biblie distinecio, incipit: Quecumque scripta sunt, finit: Ysaye cspine et vepres erunf. Ars memorandi cum suis figuris diffuse, incipit: Ars me- 3o morandi. Fasciculus temporum, incipit: Generacio et generacio lau- dabit opera tua, finit: ma)^orem obedienciam habuit; cum tabula in prineipio. D 21. Alanus in Anticlaudianum traetans de virtutibus, incipit: Auc- 35 toris mendico stilum, finit: suseipiat, quid a vicio contrahat. Claudianus traetat de vieiis, Anticlaudianus de virtutibus. Postilla super ecclesiasten, incipit: Ecce inquit Salomon, finit: sive malum, quod fit sive quod factum supple. a) D 15 fehlt. 3i. Wien, Dominikaner. 3 I I Ewangeliorum quadragesimalium postillacio, incipit: Cum ieiunatis, Unit: ubi clara et manifesta est visio Christi, ad quam. Sermones pauci et diversi. Sancti Thome glosa continua super ewangelia de tem- 5 pore et sanctis, incipit: Sanctissimo ac reverendissimo patri, finit: usque ad conspectum dei dicendum ergo est nobis. D 22. Hugo cardinalis super Lucam, incipit: Vidi et ecce quatuor quadrige, finit: sortitus est formam vitali. In pulpeto D posteriori inferiori. 10 D 23.a) Biblie textus, in fine interpretaciones nominum Grecorum et Hebraicorum. Capitulorum biblie versiflcalis comprehensio compen- diosa. Zacharie Crisopolite tractatus, qui dicitur unum ex quatuor sew concordancie ewangelistarum, incipit: De excel- 15 lencia ewangelii et differencia ipsius, finit: hoc non post par- vum tempus ascensionis; tabula super eo. Rabani 24 libri de sermonum proprietate et misticarerum significacione, incipit: Domino excellentissimo et omni honore, finit: potestas una cooperacio est. 20 D 24. Pauli apostoli et eius scriptorum commendacio per epistolam Crisostomi, queb) incipit: In themate prorsus erraverit, finit: gracia et misericordia domini n.ostri Iesu Christi, per quem etc. D 25. Haymo super epistolam Pauli ad Romanos, incipit: ACorintho civitate metropoli, finit: omnia vera esse, que per totum tex- 25 tum huius epistole ab eo scripta sunt. Idem super primam epistolam Pauli ad Corinthios, inci- pit: Precepto domini salvatoris, finit: caritate, qua eum diligo, diligite eum amen etc., vel sie: Vere sint omnia a me memo- rata. 3o D 26. Haymo super epistolam Pauli seeundam ad Corinthios, inci- pit: Apostolo recedente a Corinthiis, finit: societas est coniunc- cio s(piritus) sancti cum omnibus vobis. | Idem Haymo super epistolas ad Thesalonicenses, incipit: Macedonia provincia est Grecorum, finit: gracia domini nostri 35 Iesu Christi cum omnibus vobis. Idem super epistolam ad Gallathas, incipit: Primum que- rendum est, finit: gracia domini nostri Iesu Christi cum spiriru vestro fratres. L) 1) 23 aus Verseltcn vor der Überschrift. b) qui. 40 3 i 2 3/. Wien, Dominikaner. Idem super epistolam ad Ephesios, incipit: Ephesus3) est civitas Asie, Unit: cumb) quo felices manebunt in secula secu- lorum amen. Idem super epistolam ad Philipenses, incipit: Philipenses 5 sunt Macedones, finit: in mente manebit et in corpore. Idem super epistolam ad Collosenses, incipit: Misterium, quod absconditum fuit, finit: remissio peccatorum maneat semper vobiscum. Idem super epistolas ad Thymotheum, incipit: Timotheus io fuit filius mulieris vidue, finit: que divinitus largiuntur, gratis sint vobiscum. Amen. Idem .super epistolam ad Titum, incipit: Transiens apo- stolus a Creta insula, finit: gracia et pax a deo etc. Idem super epistolam ad Hebreos, incipit: In primordiis 15 huius epistole, finit: Pauli, qui fuit servus et apostolus domini nostri lesu Christi, quem decet etc. Idem super epistolam ad Philomenem, incipit: Beato apostolo predicacione intonante, finit: qui adheret deo, unus spiritus est cum eo. 20 D 27. Nicolaus Gorra super epistolas Pauli omnes complete, incipit: Dedi te in lucem gencium, finit: salvat vitam eternam etc. graciam et gloriam dabit dominus. D 28. S.Thomas super epistolas Pauli omnes, incipit: Vas eleccionis, finit: amen confirmacio est omnium. 25 D 29. Athanasius Alexandrinus super omnes epistolas Pauli, inci- pit: Cum mecum animo volutarem, finit: non in ingratos hanc graciam contulisse. D 3o. Glosa ordinaria super actus apostolorum et apokalipsim. D 3i. S.Thomas super epistolas ad Romanos, incipit: Vas eleccionis, 3o finit: erit construccio plana. Idem super epistolam ad Gallathas, incipit: Veteris novis supervenientibus, finit: spiritum servitutis iterum in timore. D 32. Glosa ordinaria super omnes epistolas Pauli. D 33. Augustini episcopi omelie 115 super Iohannem, incipiunt: Ab 35 eo, quod scriptum estcIn principio erat verbum*, finiunt: com- plent meum terminare sermonem. Eiusdem quatuor libri de consensu ewangelistarum, in- cipiunt: Per eosdem libros, qui paulatim, finiunt: aput eum discipulis pedes lavat. 40 D 34. Glosa ordinaria super Lucam. L) -seus. b) wiederholt. c) so beginnt der Brief an Sixtus IV. 3i. Wien, Dominikaner. 3 I 3 D 35. Glosa ordinaria super Matheum et Marcum ewangelistas. D 36. Glosa ordinaria super Iohannem. In pulpeto D posteriori superiori. D 37. Remigius super apockalipsim incipit: Apockalipsis Iesu Christi tot etc. vel eodem modo, sicut über incipitur ipse, Unit: sal- 5 vati sumus, sit cum omnibus vobis amen. D 38. Gregorius super cantica, incipit: Quia si ceco si longe a deo, finit: nos ipsum et spiritum et corpus debemus, qui vivit. Bernardus super cMissus est', incipit: Scribere me aliquid et devocio iubet, finit: decus et salus regnum permanens in 10 secula seculorum amen. Anselmi meditacio de redempcione humani generis, inci- pit: Anima christiana, anima de gravi morte resuscitata, finit: divine vite et mortis sepulture dederunt. Epistole Iohannis, Ignacii et Marie ad inicium. 15 Damascenus de assumpcione beate virginis, incipit: Est quidem homini nullus, finit: ego filius inhabitans cordibus vestris recipiatur, cui ortodoxaa) etc. Quedam Greca nomina ibi sequuntur. Epiphanius de educacione Marie, incipit: De venerabili 20 et vere veraci, finit: de disposicione membrorum virginis gloriose. Anselmi meditaciones ad beatam virginem incipit: Sancta et inter sanctos post deum singulariter5) sancta, finit: ut per te ad ea perveniam, ad que homo est erectus prestante. 25 Eiusdem oracio, Eiusdem prosologium id est alloquium, incipit: Eya nunc homuncio, finit: donec intrem gaudium domini mei, qui est trinus.c) Gersonisd) super cAve Maria* exposicio, incipit: Quoniam 30 ut ait Ieronimus nulli etc., finit: liberalissimus communicator sui, benedictus fructus etc. Sibiton, ordinis predicatorum, super 'Miserere5 exposicio, finit: caritatem eternitati perseverantem. | 7R D 39. Haymo super apokalipsim, incipit: Legimus in ecclesiastica 35 hystoria, finit: et in gracia terminum poneret. D 40. Postilla super apokalipsim, incipit: Spiritu magno vidit, finit: corrigat, quidquit viderit corrigendum benedictus deus; cum tabula in fine. l) ordaxa und to über or. b) sin1'. c) z'n\ . d) darauf opcra gestrichen. 40 3 IA 3J '■ Wien, Dominikaner. I) 41. Alia postilla super apocalipsim, ineipit: Confiteor tibi pater, domine, finit: a iusticia cadit, quia peccabit etc. Lamentacionum Ieremie exposicio, ineipit: Aleph, quo- modo sedet sola eivitas, finit: filia Edom discooperiet pec- 5 cata tua. Richardus de saneto Victore, ineipit: Scio quidem nisi, finit: neque fata oleo; cum tabula. Tractatus de officiis episcoporum, ineipit: Humani generis conditor, finit: que nunquam inicium habet, neque finem. 10 Iohannis Debelta), doc(tor) Parisiensis, summa de misteriis officiorum ecclesie in modum racionalis, ineipit: In primitiva ecclesia prohibitum erat, finit: -camur quoniam Aristoteli pro renatis. D 42. Quadragesimale, ineipit: Cum ieiunas, unge caput tuum, finit: 15 vincebat Amalech. D 43. Postilla Symken superb) canonicam Iacobi, ineipit: Non est ita ordo, finit: non autem certitudinaliter0) et in libro. Postilla super omnes epistolas canonicas Iohannis et for- san ipsius Symken, ineipit: Spiritu saneto inspirati, finit: bel- 20 lum gerere et eos corripere. Et sie est etc. D 44. Nicolaus Gorra super omnes epistolas canonicas, ineipit: Non est ita ordo, finit: instruccio ecclesie et maxime in agendis etc. Questiones super primo et seeundo sentenciarum; cum tabulis. 25 D 45. Epistole Pauli et canonice epistole, omnes glosate. D 46. Fratris Iohannis de Hysdyno, ordinis hospitalis saneti Iohan- nis Ierusalem, postilla super epistola ad Titum, ineipit: Erudi- tissimumd) tuum, finit: gloriam dabit dominus; cum tabula. D 47, Johannes Tottzinger super epistolam ad Romanos, ineipit: 30 Paulus servus, finit: rectitudo legem concludit, et sie est finis questionis etc. Postilla super can(onicas) Iohannis omnes, ineipit: Quot- quot fiunt ab inicio, finit: quin diis invideant et detrahant. Distincciones perutiles per modum alphabeti de materia 35 predicandi, ineipit: Abstinencia est meriti augmentacio, finit: ducens eos in Damascum, Actus i3. D 48. De veritate tractatus, et videtur saneti Thome, ineipit: Sicut in demonstralibus fieri reducemus, finit: seeundum quod in- perfecte cognoseimus. 40 Postilla super omnes epistolas canonicas, ineipit: cSapiencia edifieavit sibi domum5, finit: ultima est in numero epistolarum canonicarum. a) richtig Beleth. b) darauf cica gestrichen. c) c'titu2. d) erudisim. 3i. Wien, Dominikaner. 31^ Ovidius in metamorphoseos, ineipit: In nova fert animus, finit: hystorialiter multa habentur in fabulis. Postilla quedam super epistolam Pauli ad Romanos, in- eipit: Nunc quedam dubia preambula sunt, finit: quia solum semel ponitur ly honor et gloria sempera) sit honor etc. 5 Postilla super epistolas Pauli, ineipit: Sicut veteris testa- menti series, finit: per hoc patet, quod Rome scripsit. Iohannis de Hysdyno, de quo supra D 26, postilla super Marcum, ineipit: Similis facta est leoni, finit: hec sunt, que ut observetis preeipimus. | . 10 E 7V In pulpeto E anteriori inferiori. E 1. Augustini postilla super psalterio complete, ineipit: Cum non solum divine, verum eciam humane, finit: mors est. Omnis spiritus laudet dominum. i5 E 2. Augustini regule tres tradite fratribus suis, ineipit prima: Communi definitioneb) decrevimus, finit: qui in omnibus sta- biles esse noseuntur; seeunda ineipit: Ante omnia fratres, finit: hec sunt, que ut observetis preeipimus; tercia ineipit: Ante omnia, fratres carissimi, diligatur deus, finit: et in tem- 20 ptacionem non inducamur. Eius baptizacionis modus. Sermo Ambrosii de eo factus. Sermones Augustini ad fratres in heremo, ineipiunt: Fra- tres mei et leticia cordis mei, finit: malorum consilia destru- 25 entes. De morte matris eius, Monice, epistola. Calixti papec) laus de saneto Augustino. Sigisbertus de commendacione s. Augustini. Augustini sermones de verbis domini, ineipiunt: Evan- 30 gelium audivimus et in eo dominum, finit: qui mali egerunt in racione iudicii conversi ad dominum etc. Eius sermones de verbis apostoli, ineipiunt: Sancta et di- vina eloquia fratres, finit: quod paratum vobis etc. Eius exposicio super epistola Iohannis de caritate, inci- 35 pit: Meminit sanetitas vestra, vel sie: Quod erat ab inieio, quod audivimus, finit: quem tu credas Christiano predi- canti. l) sp. b) dni dionc. c) darauf de laude rot durchstrichen. 3 I 6 3i. Wien, Dominikaner. Eius omelie 50, incipiunt: Vocans genus humanum Spiri- tus dei, finit : mortis periculo mors eterna vitatur. Sermones eius de tempore, quadragesima et sanctis. in- cipiunt: Appropinquante iam sanctissima solemnitate, finit: 5 martirum reliquiis amplius honorari; tabule singulorum cum suis tractatibus videantur. E 3. Augustinus de civitate dei complete, incipit: Gloriosissimam civitatem3) dei; et sunt libri 22, finit: deo mecum gracias con- gratulantes agant. 10 Commentum super eo a doctoribus Thoma Valoes. or- dinis predicatorum, et Nicoiao Cersethb) eiusdem ordinis editum, incipit: Fluminis impetus letificat civitatem dei. et finit: racionis future ad eternam beatitudinem, ad quam etc. Tabula optima cum distinccionibus super eo. 15 E 4. Epistole varie ad Augustinum et Augustini ad alios, et sunt in magno numero hü, quibus direxit et hü, a quibus recepit; vide ibi. Sunt in uno libro, qui incipit: Domino illustri et merito prestantissimo, finit: non verborum insolencia venti- lamus. 20 E 5. Ieronimi epistole plurime ad varios et ab aliis directe ad ip- sum, quorum nomina habes in tabula in principio, incipit: Damasus episcopus fratri et conpresbitero Ieronimo, finit: erraverunt ab utero locuti sunt falsa. E 6. Gregorii libri 35 moralium, incipit: Reverendissimo ac sanc- 25 tissimo, finit: per me verba accipit, pro me lacrimas reddat; cum tabula auctoritatum biblie in eisdem libris expositarum. E 7. Gregorii quarta pars moralium a 23. usque 27. librum inclu- sive. E 8. Eiusdem secunda pars a sexto libro usque sextum decimum. 30 E 9. Eiusdem quinta pars a 20. libro usque 35. E 10. Bernardi, abbatis Clarevallensis, sermones diversi de tempore et sanctis, quorum tabula habetur in fine, incipit: Hodie fratres celebramus adventus, finit: omnes tenemus gladios et ad bella doctissimi. 35 Eiusdem epistole ad diversos et pulchrec), incipiunt: Frater Robertus, sancti viri Bernardi, finit: a mortis compede, qua teneris; cum tabula in principio. Idem de miseria et brevitate huius vite et vera sciencia. Idem de temptacionibus et ocio. 4o Idem de bona et mala voluntate. Idem de emendacione religionis, que dicitur speculum. a) ditate. b) .4, richtig Triveth. c) pulchras. 3i. Wien, Dominikaner 3 I 7 Idem de libero arbitrio, incipit: Domino Wilhelmo, vel sie: Loquente me coram aliquibus, finit: quos iustos inveniet, hos et magnificabit. Eiusdem apologia ad Cluniacenses de concordia ordinum, incipit: Venerabili patri Wilhelmo, finit: semper fiat, omnino 5 precor et supplico. En. Idem Bernardus de gracia et libero arbitrio, ut supra C 10. Idem super fMissus esf, ut supra D 38. Eiusdem 17 sermones, quorum annotaciones habes fo. 3j. Augustini sermones, ut supra E 2, ad heremitas. 10 S. Thomas super cantica, incipit: Magnificat anima mea dominum, finit: misericordiam domini in eternum can- temus. Idem super eAve Maria', incipit: Ave Maria etc. In salu- tacione ista, finit: set fruetus eius est magis benedictus, qui 15 et nos. E 12. Iohannis presbiteri Damasceni liber, qui et mansur dicitur in- cipit: Deum nemo vidit umquam, finit: quod ab ipso est gau- dium fruetificans, translatus ab Eugenio papa a Greco in Lati- num, et sunt distineti quatuor libri in eo. | 20 8R Anseimus de veritate, incipit: Tres traetatus pertinentes ad Studium, vel sie: Quoniam domini veritatem, finit: tunc eius dicitur veritas vel rectitudo. Idem de li(bero) ar(bitrio), incipit: Quoniam liberum ar- bitrium, finit: habeam de illis interrogare. 25 Idem de casu dyaboli, incipit: Illud apostoli, quod habes, finit: et uti potestate loquendi. Idem de coneeptu virginali, incipit: Cum omnibus religiöse, finit: si vera probari potent. Idem cur deus homo, incipit: Sepe et studiosissime, finit: 30 non nobis attribuere dictus. Idem de incarnacione verbi, incipit: Domino patri uni- verse ecclesie, finit: in corpore sit, quod non despiciat. Idem de concordia presciencie, predestinacionis et gracie cum li(bero) ar(bitrio), incipit: De illis tribus questionibus, 35 finit: volui petentibus impendere. Idem de processione spiritus saneti, incipit: Negatur a Grecis, finit: imputetur non sensu Latinitatis. Eiusdem monologion, incipit prologns: Reverendissimo ac amandissimoa) domino, set liber sie: Siquis unam natu- 40 ram, finit: set solus Jeus ineffabiliter unus. a) A. 3 I 8 3i. Wien, Dominikaner. Eiusdem prosologion, incipit prologus: Postquam opus- culum, set über sie: Eya nunc homuncio. finit: desideret tota substancia mea donec etc. Idem de similitudinibus, incipit: Voluntas tripliciter in- 5 telligitur, finit: ne nobis noceant, in quantum volunt. Eiusdem virginitatis deploracio, incipit: Anima mea, finit: in eternum misericordia tua. Eiusdem meditaciones, incipit: Domine Iesu Christe, finit: ad eternam perveniant securitatem. IO Oraciones eius multe et diverse. Bernardi meditaciones, ineipiunt: Multi multa sciunt, finit: prospicias unura eundemque dominum glorie. E i3. S. Thomas super Ysayam, ut supra C 12. Ambrosius super Lucam, incipit: Scripturus in librum ewangelii, finit: in morte 15 plures fuisse. E 14. Alberti Magni exposicio super ecclesiasticam ierarchiam de antiqua translacione, incipit: Quia per angelice ierarchie Spi- ritus, finit: quarum similiter est evolare sursum. Eiusdem Alberti exposicio super Dyonisium de divinis 20 nominibus, incipit: Admirabile est nomen tuum in universa terra, finit: qui dat velle et proficere pro sua bona voluntate. cui sit honor etc. Eiusdem exposicio super misticam theologiam Dyonisii, incipit: Vere tu es deus absconditus, finit: neque negacionis 25 neque affirmacionis pertingunt ad eius sufficienciam laudis ipsius, cuius est virtus etc. Eiusdem exposicio super epistolas Dyonisii, quas scripsit ad Gayum monachum, Dorotheum ministrum, Sosipatrem, Policarpum, Demophilum, Thimotheum episcopum; sanetum 3o Iohannem ewangelistam, Appoliphanem, incipit: In Koc glo- rietur, qui glorietur, finit: successorem te relinquo in Christo Iesu^ qui est etc. E 15. Questiones kare et multe, ut habe(ntur) in prineipio libri. Augustinus de spiritu et anima, incipit: Quoniam dictum est, 35 ut me ipsum etc., finit: in igne; qui precedet faciem dei. Dyonisius de celesti ierarchia seeundum novam transla- cionem, quam fecit Iohannes Sarracenus (primam translacio- nem fecit Iohannes Scotus), incipit: Utilitati legencium, quan- tum nobis possibilea) est, finit: et super nos ocultum silencio 40 venerantes. l) P91 3i. Wien, Dominikaner. 3 I 9 Eiusdem ecclesiastica ierarchia seeundum novam trans- lacionem a Iohanne Sarraceno, ineipit prologus: Post trans- lacionem angelice ierarchie, finit: in te divini ignis accendam scintillas. Idem de divinis nominibus, ineipit in prologo: Memor 5 hospicii et mee promissionis, finit: theologiam deo duce trans- ibimus; et hec seeundum Iohannem Sarracenum. Idem de mistica theologia, ineipit in prologo: Ante misti- cam theologiam simbolica, finit: ab omnibus simpliciter ab- soluti etcv seeundum Iohannem Sarracenum. 10 Eiusdem Dyonisii epistole decem, ineipiunt: Tenebre ocultantur lumine, finit: et hiis, qui post te erunt trades. E 16. Eiusdem Dyonisii Ariopagite libri et epistole, ut supra E 15, cum postilla Hugonis de saneto Victore super eisdem cum ta- bula capitulorum in prineipio libri; ibi vide in magno libro. | i5 f. 8V In pulpeto E anteriori superiori. E 17. Ysidorus de summo bono, ineipit: Domino saneto meritisque beato, finit: que illi cara sunt negligendo recedit. Lotharius de vilitate humane condicionis, ineipit prologus: Domino ac patri carissimo Portuensi, finit: cauma et ignis 20 sulphur ardens. Pharmonstria id est deorum falsorum vel ydolorum nu- meracio et eorum condicio, ineipit: A veritate quidem auditum avertent, finit: cum serpente retorto tenebat. Ovidii methoperherseos3) moralizatus per doctorem War- 25 leysa), ordinis predicatorum, et traetat de falsis diis et varia, ineipit: In tuaa) fert animus, finit: propter te mortificamur tota die. E 1 8. Augustini episcopi Über meditacionum, soliloquiorum, manuale de verbo dei, enkyridion ad Laurencium, de triplici habita- 30 culo, scala paradisi, de 12 abusionum gradibus, de beata vita, de assumpeione Marie, de divinacione demonum contra pa- ganos, de honestate mulierum, de cura agenda pro mortuis, de vera et falsa penitenciab), de contricione cordis, de con- temptu mundi, de x preeeptis correspondenter ad x piagas 35 Egipti, de cognicione vere vite, de doctrina christiana, libri confessionum, de fide ad Petrum dyaconum, de vita et mori- bus clericorum, de vera religione, de spiritu et anima, de vita christiana, de divisionibus fidei, de ecclesiasticis dogmatibus, a) A. h) am /\ande inicium et finem habebis prius et posterius. 40 320 3/. Wien, Dominikaner. de doctrina christiana sive de domo doctrine, sermo de cari- tate, de decem cordis, de ebrietate, de vanitate seculi, de obe- diencia et humilitate, de agone christiano, de bono discipline, de communi vita clericorum, de consensu ewangelistarum, de 5 questionibus ewangeliorum, de musica, speculum peccatoris, liber octoginta trium questionum, legenda et vita eins secun- dum Possidonium.8) E 19. Ysidori iunioris, Hyspalensis episcopi, sinonima, incipit: In nomine dei summi in subsequenti, finit: 90 et novem numeros 10 beatorum, qui es. Augustinus de fide ad Petrum, incipit: Epistolam fili Petre, finit: sermonis copia permisit inserui fo. 50. Albinus (Alchuinus vel Aquinus) unum nomen est unius, qui fuit abbas, qui scripsit de trinitate, incipit: Domino domi- 15 nob) glorioso Karulo fo. 56, finit folio 105. ldem de racione anime, incipit: Carissime in Christi cari- tate, finit: propter filias Ierusalem et sequuntur 18 versus. Eiusdem instruccio, incipit: Dilectissimo filio Innitonic) finit: sua prava accusat fo. 67. 20 Augustini quidam sermo incipit: Locutus est ad nos. Eius epistola de symbolo contra Iudeos incipit: Inter pres- suras, finit: optinet Caritas, ipse est enim, qui vivit fo. 11 1. E 20. Bernardus, abbas Clarevallensis, de consideracione ad Euge- nium papam, incipit: Subit animum dictare, finit: sit fiiiis 25 libri, set non iinis querendi. Idem ad Senonensem episcopum, incipit: Domino suo venerabili, finit: solemnem in scribendo servare nescirem. Eiusdem apologia directad) abbati Cluniacensi de disci- plina monachorum, incipit: Venerabili patri Wilhelmo, finit: 3o hoc est attraccio non detraccio, quod ut nobis. Eiusdem meditaciones, de quibus supra. E 21. Pantegni practica in medicinis, incipit: Quia in prima parte nostri libri, finit: totum corpus laudabiliter humectat. Beate virginis biblia, incipit: In principio creavit deus 35 celum et terram, finit: o misericordie regina gracie et glorie, imperatrix creaturarum universarum, hunc librum etc.; et tota biblia exponitur ad laudem beate virginis. Augustinus de spiritu et anima, ut supra. Anime et potenciarum eius descripciones varie, incipit: 40 Sic(ut) dicit Iohannes Damascenus finit: de multiplicitate6) di- vinae similitudinis secundum philosophos et sanctos. a) am Rande Tabulas singulorum librorum Augustini vide ibidem. b) A c) für Widoni? d) -tus. e) multiplicitati. 3l. Wien, Dominikaner. 32 1 Maria quomodo comparatur diversis rebus, maxime celi proprietatibus, ineipit: Beata virgo celo, finit: annuis tempo- ribus operari non desunt cum patre etc. | De assumpeione beate virginis. Wilhelmus de philosophia mundi, ineipit: Quoniam, ut 5 ait Tullius in prologo, finit: in aquas resolvitur, ut dicit Ori- genes. E 23. Pelagiani epistola ad Demetriadem. Ieronimi plures epistole, ut supra E 5. Tractatus de dono timoris, ineipit: Timor multiplex est. 10 E 24. Anselmi meditaciones ad beatam virginem, ut supra E 12. Ysidorus de summo bono, ut supra E 17. Crisostomus de reparacione lapsi, ineipit: Quis dabit ca- piti meo. Ambrosius de penitencia, ineipit: Si virtutum. 15 Augustini libri confessionum et plures sermones, ut supra. E 25. Gregorii pastorale, ineipit: Pastoralis eure me pandam, finit: cui me meriti manus levet. E 26. Eusebius de morte saneti Ieronimi, ineipit: Patri reverendissimo Damaso, finit: que iam tu possides adipisci. 20 Augustini episcopi epistola ad Cirillum, episcopum Ieroso- limitanum, desaneto Ieronimo, ineipit: Gloriosissimi Christiane fidei, finit: aliqualiter defraudatur desiderio. Cirillus ad Augustinum de miraculis Ieronimi, ineipit: Venerabili viro episcoporum, finit: gremium ecclesie sunt 25 reversi. Officium de s. Ieronimo. E 27. Gregorii pape registrum, ineipit: Credo in denm etc., vel sie: Diximus ut sicut predecessorum nostrorum, finit: procurata letificari possimus ut scribit Leoni; cum tabula ibidem. 3o E 28. Eiusdem prima pars moralium continens quinque libros, ut supra. E 29. Iohannes Damascenus, ut supra E 12. Dyonisius de divinis nominibus 1 Idem de mistica theologia \ ut supra E 15. 35 Epistole eiusdem J E 3o. Tercia pars moralium Gregorii, ut supra E 6. E 3i. Bernhardi sermones super cantica 83, ineipiunt: Vobis fratres alia, finiunt: et cognatus diligens et dilectus. E 32. Excerpta quedam de singulis traetatibus saneti Bernardi. in- 40 cipit: Cum non essem alicui excusacio, finit; cum necesse non est, in necessitate neseimus. Mittelalt. Bibliothekskataloce L 21 322 Si. Wien, Dominikaner. Magistri Hugonis et prepositiS. Victoris opus in ierarchias sancti Dyonisii de differencia mundane atque divine theologie. incipit: Iudei signa querunt, finit: sanctitas condescendit. E 33. Magistri Iohannis Anglici Gallensis de gestis et virtutibus anti- 5 quorum principum et philosophorum, incipit: Quoniam mi- sericordia et veritas custodiunt regem, flnit: ubivis manere ego vita. Hugo de claustro anime, incipit: Incipientibus edificare querendum etc., finit: non alieniter peccata debentur. io De honesto et utili, incipit: Triplex est consilii capiendi de- liberacio, finit: exercitacionemque desiderat. Seneca de remediis contra casus fortuitos vel de quatuor virtutibus cardinalibus, incipit: Licet cunctorum poetarum, finit: aut deficientem puniat ignaviam. i5 Idem de beneficiis, incipit: Inter multos et varios errores, finit: hoc est magni animi perdere et dare. Idem de divina providencia ad Lucillum, incipit: Quesi- visti a me Lucille, finit: quia tarn cito fit timetis diu. Idem de brevitate vite ad Paulinum, incipit: Mayor pars 20 mortalium Pauline, finit: ad cer(e)os ducenda sunt. Idem de vita beata ad Gallionem, incipit: Vivere Gallie supera) omnes, finit: intendere possum sine accione. Ars de fide katholica, incipit: Cleme(n)s papa, cuius rem, finit: magna puniendi sunt pena. 25 Hugo de S.Victore de arra anime, incipit: Loquar secreta anime mee, finit: hoc totis viribus concupisco. Idem de instruccione religiosorum, incipit: Quia fratres largiente domino, finit: nos diximus, bonitatem vero orate, ut nobis etc. 3o Augustinus de corpore Christi, incipit: Sunt, qui ex qui- busdam scripturarum, finit: sed adit codicem exteriorem. Bernardus de interiori composicione, incipit: In priori for- mula, finit: non qui legittime certaverit. Idem de 12 gradibus superbie, incipit: Primus itaque 35 gradus fo. 118, finit: quomodo in nostro codice leges. Eiusdem meditaciones, ut supra E 20. Tullius de amicicia, incipit: Quintus Mucius augur, finit: nichil prestabilius putetis. Senece epistole singule per magistrum Haynricum Pisani 40 collecte, incipiunt: Luc(i)us amicusb) fo. 141, finit: Salino con- sulibus. Epistole eius ad S. Paulum directe0) f. 182. a) richtig Gallio f rater. b) richtig Annaeus. c) -tas. 3i. Wien, Dominikaner. 3 23 Eius fidem et epithavium fo. 141 et 182. | f. 9V E 34. Gregorii pape dyalogus, ut supra, quatuor libri. E 35. Victoria Christi metrice. Ovidius de remedio amoris. De itineribus eternitatis, incipit: Eum, qui venit ad me, 5 finit: de illo araore est dicendum plenius. Tractatus de anima, incipit: Sicut dicit loharmes Dama- scenus, finit: sensus est passio anime in corpore ex quali- tatibus. Alchuinus de sapiencia, incipit prologo: Desideratissimo 10 filio suo, finit: Corona coronabitur in gloria. Ecclesiastica ierarchia Dyonisii, ut supra, vel celestis, ut ei5. De quinta essencia. Dyonisius de divinis nominibus, ut E 15. 15 Iohannis Damasceni quatuor libri, ut supra E 12. Aristotelis methafisica. E 36. Ieronimi epistole plurime, quarum numerum et ad quos di- recte sunt habes in principio, ut supra E 5. E 37. Gregorii pastorale, ut supra E 25. 20 Anselmi prosologona), ut supra E 12. Augustinus de spiritu et anima, ut supra E 18. Eius ecclesiastica dogmata, ut supra E 18, cum tabula. Bernardus de honesta vita, incipit: Petis a me frater, finit: et ad eum referre. 25 Idem super cMissus est', ut supra D 38. Hugo de arra anime, ut supra E 33. Biblie difficultatum quarundam exposicio, incipit: In prin- cipio creavit etc. In pulpeto E posteriori inferiori. 3o E 38. Dyonisius de Burgo, ordinis heremitarum Augustini, super Vaierio Maximo incipit prologus: Reverendissimo in Christo, finit: eterna viia promittatur in secula seculorum. E 39. Valerius Maximus de casibus virorum illustrium, incipit pre- facio: Urbis Rome exterarumque gencium, finit: proutpopulus 3$ Romanus instituerat; cum tabula. Boccacius de casibus virorum illustrium, incipit: Diu strenueb) miles emunctum, finit: meique tenax nominis atque fame. a) A. b) strennue. 21* 324 &*• Wi< Dominikaner. (E) 40. Lactancius Firmianus de divinis institucionibus, incipit: Magno et excellenti ingenio, finit: premium inmortalitatis adi- pisci. Paulus Orizinusa) ad Augustinum episcopum de certis 5 rebus gestis et dicuntur hystorie Pauli, incipit: Namb) si iusti- ciam, finit: per te iudicata si deleas. F 41. Pauli Burgensis scrutinium scripturarum, et est tractatus contra Iudeos, incipit: Scrutamini scripturas, finit: bonitas sine malicia, felicitas sine miseria, cui honor. 10 Alfoncii, ordinis predicatorum, translacio quedam de scriptis Iudeorum contra eosdem, incipit: Reverendissimo in Christo patri, finitc): ignorans. E 42. Leonis pape sermones et omelie, incipiunt: Laudem domini loquetur os meum, finit: carnaliter esse natum dicitur. 15 Athanasius contra hereticos in piuribus libris, incipit: Omnia quecum quedominus, finit: cognoscitur quemadmodum veritas dicit. Augustini 50 omelie, incipiunt: Vocans genus hominum. vel sie: De eo, quod scriptum est, finit: mors eterna vitatur. 20 E 43. Cipriani martiris epistole, incipit: Cipprianus Cornelio fratri salutem, finit: iusti autem in vitam eternam. De revelacione capitis Iohannis Baptiste. E 44. Stephani de Gaeta tractatus de Septem sacramentis, incipit: Stephanus Gaeta de Neapoli, finit: conclusione prima in fine; 25 cum tabula in prineipio. Petri ded) Ubaldis de Perusio super canonica, episcopali etparochiali, incipit: Stelle manentes in ordine, finit: admittere de reli(giosorum) do(mibus) ca(pitul)o unico etiam in parvis li(bro) 6; cum tabula. 3o E 45. Crisostomi sermones de paciencia, incipiunt: Consueverunt, pater beatissime, finit: regnum celorum consequi, cuius nos omnes partieipes. Roderici, castellani Castri Sancti Angeli Rome, speculum vite humane, incipit: Sanctissimo ac clementissimo in Christo 35 patri, finit: una cum grege sibi credita perducat ad vitam eternam. Ambrosii episcopi exameron, incipit: Tantumne opinionis assumpsisse0), finit: ipse enim requievit, qui fecit, cui est honor etc. 40 a) A, n scheint durch Punkt darunter getilgt. b) ist nicht der richtige Anfang. c) darauf carnaliter esse natum dicitur gestrichen; vgl. bei E 42. d) Petrida. e) -sisset. 3i. "Wien, Dominikaner. ^25 E 46. Origenes contra Celsum in fidei Christiane defensionem, in- cipit: Hortaris sacera) Ambrosi, finit: non testimonio pro- hibemus. E 47. Fortalicium fidei, incipit: Turris fortitudinis a facie inimici, finit: qui es turris fortitudinis a facie inimici sit honor etc.; 5 cum tabula. E 48. Biblie vocabulorum exposicio. Principia capitulorum singulorum librorum Augustini. b) Continencia talium librorum Augustini. Super sentencias magistri Petri Lambardi bis. 10 Vocabulorum Ysidori ethymologiarum. Originalium aliorum doctorum Anselmi, Ambrosii etc. Augustini contra Faustum et epistolis suis. Super glosas biblie. E 49. Boneventure meditaciones, incipiunt: Flecto genua mea, finit: 15 donec intrem in gaudium dei mei, qui est etc. | f. ioR Anseimus super 'Miserere mei', incipit: Fortissime deus spirituum, finit: vota et desideria continentis dico. S. Thomas super c Pater noster', incipit: Pater noster, finit: nos defendat ab omni. 20 Idem super cMagnificatJ, incipit: Magnificat etc. si circum- stanciam, finit: et misericordias dei in eternum cantemus. Boneventure Stimulus amoris, incipit: Liber iste, qui Sti- mulus, finit; malis imminentibus securam proteccionem. Augustinus de divinacione demonum, incipit: Quodam 25 die in diebus sanctis, finit: demones eorum pervenerunt quan- tum dominus adimat respondebimus. Idem de predestinacione divina, incipit: cum sacrarum voluminibus, finit: contumacie voraginem decidamus. Idem de bono paciencie, incipit: Virtus animi, que pa- 3o ciencia dicitur, finit: utrumque munus donare donatum est caritati. Idem de penitencia, incipit: Quam sit utilis, finit: mors eterna vitetur. Idem de spiritu et anima, incipit: Quoniam dictum est 35 mihi, finit: cernere finis est sine fine. E 5o.c) Augustini episcopi varii tractatus, incepcio: Die mihi queso; de libero arbitrio, ded) vera religione 9, ecclesiasticis dogmati bus 52, mirabilibus scripture 56, spiritu et anima 73, retrac- tacionumc) 83, doctrinachristiana 101, contra Fortunatum i32, 40 a) A. b) der Text von E 48 eingeklammert, daneben tabule. c) 49 A. d) de vor einer die folgenden Titel umschließenden Klammer. °) -tactionum. 326 -^' Wien, Dominikaner. octoginta trium questionum \3j, unico baptismo 162, unde mal um, in principio libri; soliloquiorum 166, inmortalitate anime 176, duabus animabus 179, natura et origine anime 1 83, mendacio 2o3, contra mendacium 212. Questiones veteris et 5 novi testamenti.8) E 51. Augustinus de contemptu mundi, incipit: Audite fratres, finit: voluit crucifigi. Iohannes Gcrson ad fratres Celestinos de solicitudine ec- clesiasticorum, incipit: Nolite soliciti esse, finit: et intelligencias 10 vestras in Christo Iesu. De voto et confessione. Fratris Dominici de Monteluco, ordinis predicatorum, breviloquium de itinere spirituali, incipit: Ave in Christo di- lecte, finit: precessit locum nobis preparare. 15 De noviciis et religiosis et eorum habitudine pulcer trac- tatus, incipit: In nomine domini Iesu alloquor te, finit: con- sciencia non ignorem, in te domine speravi. E 52. Magistri Leonardi, ordinis predicatorum conventus Wien- nensis, tractatus de communione sub utraque specie, incipit: 20 Protestor inprimis, quia omnia, finit: transeo relinquens talia iunioribus; cum tabula. E 53. Augustini librorum de civitatedeiexposicio, utsupra. Iohannes Gallensis, ordinis minorum, de penitencia, incipit: Quoniam provida solercia, finit: memorie continuacio eternitatis. Et 25 hec etc. Eiusdem ordinarium vite religiöse, incipit: Numquid nosti ordinem celi, finit: tui meriti manus levet. Et in hoc etc. Eiusdem breviloquium de decem preceptis, incipit: Scri- bam eis multiplices leges, finit: fruamur et saciemur in eter- 3o num; cum tabula in flne. E 54. Augustini de civitate dei libri 22^ incipit: Gloriosissimam civi- tatem dei, finit: doctas posuisse figuras; cum tabula in flne. E 55. Augustini diversi tractatus, de trinitate fo. 2, deb) beata vita 75, natura boni 79, penitencia 81, vera et falsa penitencia 87, 35 igne purgatorio 92, fide ad Petrum 93, predestinacione sanc- torum 100, confliccione virtutum et viciorum 104, quorundam capitulorum Augustini katholica confutacio io3, oracione do- minica 107, assumpcione beate virginis 110, meditaciones Augustini 111, Orosii questiones ad beatum Augustinum 114, 40 heresibus 1 19, visitacioneinflrmorum 124, vera innocencia 128, a) rechts von dieser Aufzählung inicium et finem horum vide supra. b) de links vor einer die folgenden Titel umfassenden Klammer und rechts vide E 18 de 144 (?). 3i. "Wien, Dominikaner. 32 J magistro 187, moribus Manicheorum 155, bono coniugali i63, adulterinis coniugiis 167, bono virginitatis 175, contra Fau- stum 182. I t iov In pulpeto E posteriori superiori. E 56. Magistri Mathie de Cracovia duellum racionis et consciencie, 5 et est de modo communicandi, incipit: Multorum tarn clerico- rum; non est perfectus. Ymago vite, incipit: Flecto genua mea ad patrem, finit: donec intrem in gaudium domini mei, qui est trinus etc. Attici cognomento Ieronimi et Cretoboli cognomento Pe- 10 lagii dyalogus de übertäte arbitrii et gracia dei, incipit: Die michi Cretobilea), verum est, finit: eciam in hac parte errorem sequamini etc.; et est saneti Iero(nimi), videlicet ex prologo in fine. De providencia dei traetatus pulcher de singularibus in 15 seculo gestis vel gerendis, incipit: De providencia divina, quam mundus, finit: proventum ut possumus sustinere. Tabula summe viciorum et virtutum. Tabula in fine super librum sapiencie Holgot. E 57. Albertus Magnus super celestemierarchiam. incipit: Ad locum, 20 ubi oriuntur flumina, finit: per hec omne super nostrum intel- lectum; cum tabula. Idem de quatuor coequevis, incipit: Queritur primo de creaturis, finit: hü, qui fruuntur creaturis, sed horum amplior habebitur racio in traetatu de preeeptis; cum tabula. 25 Bernardus ad fratres de Monte Dei, incipit: Miserator et misericors dominus, finit: secretum meum michi. Idem de quatuor gradibus scale claustralis, incipit: Cum die quadam corporali manuum, finit: oremus, ut hec et alia impedimenta aufferat a nobis. 3o Augustinus de aspiracione anime in deum, incipit: Quo- niam in medio laqueorum, finit: contemplacione terrestriumque oecupata est. Idem de sermone domini in monte, incipit: Sermonem, quem locutus est dominus in monte, finit: si volumus edifi- 35 cari super petram. De predestinacione yponosticon disputacio, incipit: Ad- der (?) eciam hoc graciam predestinacionis indebitam prerogare. ») A. 328 ^'- Wien, Dominikaner. Tractatus, qui dicitur somninm pauperis*) in sermone, ineipit: Vidi solem et lunam, linit: in talia nominis malignantis et machinacionis (?). Ex vitas patrum quedam excerpta. 5 De Melileob) legenda longa et notabilis. De consolacione in tribulacionibus. Alphonsus, ordinis predicatorum, transtulit epistolam Sa- muelis Iudei de fide vera nostra et ibidem habes responsum ad eandem. io Nicol(aus) de Lyra de certitudine Messie quod venit. Gregorius super cantica, ineipit: Osculetur etc. Os sponsi inspiracio, fin.it : qui eidem spiritui adversantur. Policratus contra phitones, ineipit: Saul in tyrannum ver- sus, finit: reges Israel omnes reprobi extiterunt. 15 Augustinus de sanitate anime: Nescitis fratres carissimi omnes sanitatem, finit: beati, qui habitant in domo tua do- mine. Contra auguria vel similia observantes, ineipit: Bene nostis fratres (non est perfectus). 20 E 58. Glosa ordinaria super lamentaciones Ieremie. Nicol(aus)c) Gorra super epistolam ad Romanos, ineipit: Dedi te in lucem gencium, finit: quam sit in filio hoc est per ipsum. Idem super epistolam ad Hebreos, ineipit: Non est similis 25 tili, finit: cum omnibus vobis firmiter amen. Ieronimus de illustribus viris, ineipit: Hortaris Dexter, finit: et ad tempus declarare; cum tabula. Alii, qui post Ieronimum illustres viri censentur, ineipit: Scriptorum illorum, finit: novi omnes et noveram, quimecum. 3o E 59. Veteris testamenti, novi testamenti, tabule. librorum Senece, Augustini de civitate dei, Lotharii, 35 Valerii Maximi, Anseimus de similitudinibus, ineipit: Vos capitulariter, finit: noceant quantum volunt. Bernardus super c Salve regina5, ineipit: Salve regina, finit: pro quibus vero mater te orat. cuius regnum. 40 a) ppis. b) A; voraus metileo, rot durchstrichen. c) darauf de Lyra ge- strichen. 3i. Wien, Dominikaner. 32Q E 60. Bartholomeus de proprietatibus rerum, incipit: Cum proprie- tates rerum sequantur substanciam, finit : a quo nee elephas tutus est magnitudine sui corporis. E 61. Augustini sermones plures dea) penitencia fo. 1, ieiunio et oracione 1, ad populum 2, morte 3, nativitate Christi 5, feria 5 quinta magna 6, carne superbo 7, flagello 8, deeimis 9, ira et virrdieta 10, iniuriis dimittendis n, peniteneiis 12, cogitacio- nibus 12, ad virgines i3, quatuor virtutibus cardinalibus 19, beata vita 22, pastoribus 3o, ad Probam 49b), reeta fide 56, ecclesiasticis dogmatibus 56, fide rerum invisibilium 61, trac- 10 tacio de immortalitate anime 65, immortalitate anime 66. cura pro mortuis agenda 72, ad Dardanum de presencia dei 80, regulis ecclesiasticis 90, responsionibus eius ad Pelagianum 95, de caritate vel verbis Iohannis ewangeliste 99, saneta trinitate io3, baptismo parvulorum 104, verbis apostoli 1 1 8, generali iu- 15 sticia 186, doctrina christiana 188, vera et falsa penitencia 19 iy igne purgatorio 200, oracione dominica 202, de assumpeione beate virginis traetatus 206 et consequenter, visitacione infir- nR morum 209, vera innocencia 216, natura boni 232c)y Cri- sostomi sermo de pastoribus fo. 17, Severini episcopi doc- 20 trina 17, Ambrosii altercacio de anima, quid sit 18, idem de penitencia 97, ut supra. E 62. Crisostomi omelie 44, ineipiunt: Pictores ymitantur artem, finiunt: gaudentes et letantes semper cum Christo Iesu; cum tabula in prineipio. 25 Crisostomi et Basilii dyalogus correspodenter, incipit: Michi quidem multi, finit: tuum reeipies tabernaculum. Crisostomi 25 sermones, ineipiunt: Querendi sunt nobis malorum, Unit: fide, spe, caritate conscripsi in premium ex- posita consequi valeamus. 3o E 63. Augustini enkyridion, incipit: Dici non potest dilectissime, finit: spe, fide et caritate conscripsi. Methodius de prineipio et fine seculi, ut supra fo. 28. Sibille Tiburtine vaticinium? incipit: Generanturd) omnes femine, finit: ignis et sulphuris amnis. 35 Anseimus de incarnacione verbi fo. 38, ut supra E 12. Idem de azimo et fermentato, incipit: Anseimus servus etc. Idem de spiritu saneto fo. 6o? ut supra E 12. Eius meditaciones fo. 67, ut supra E 12. Philosophorum antiquorum nomina et dieta fo. 69. 40 a) de außerhalb einer die folgenden Büchertitel umschließenden Klammer. b) 59. Mit dem folgenden Buchtitel beginnt eine neue Kolumne der Titel. c) am Rande inicium et finem horum ut supra. d) gn'a2. 330 3r. Wien, Dominikaner. E 64. Augustini diversi traetatus dea) igne purgatorii, gaudio para- disi, humilitate et obediencia 7, doctrina christiana 9, vita christiana 14, agone christiano 25, penitencia 37, vera et falsa penitencia 46, 12 abusionibus 66, saneto Ioseph, sex questio- 5 nibus, facultatibus ecclesiastici, meditacionibus, substancia di- leccionis dei, quod deus debet laudari ore et opere, moribus ecclesie, Crisostomus quod nemo leditur, nisi a semet ipso, ineipit: Scio quod crassioribus quibusque, finit: a semetipso maledictum. 10 Idem super psalmo 'Miserere1, ineipit: Pictores ymitantur artem, finit: quod possumus invenire requiem sempiternam. In pulpeto F anteriori inferiori. F 1. Boccacius de Certallo de genealogia deorum, ineipit: Satis ex relatis domini Parmensis, finit: non nobis domine, non nobis 15 sed nomini tuo etc. Idem de montibus, silvis, fontibus, lacubus, stagnis, pallu- dibus, de diversis nominibus maris, ineipit: Surrexeram equi- dem fessus a labore, finit: doctrine ascribitur sue; tabulasb) ibidem duas ad utrumque traetatum. 20 F 2. Titus Livius hystoriographus fecit historiam centum et qua- draginta librorum, ineipit: Adventusc) Enee in Ytaliam, finit: fora conciliabulaque edixerunt. F 3. Plutarchus, hystoriographus Grecus, de viris clarissimis, quo- rum nomina habentur ex tabula, ineipit: Priscos philosophos 25 tarn Grecos, finit: Karoli mortem diligentissime sanetissimeque conservavit. F 4. Herodotus hystoriographus, qui Caliope dicitur, ineipit: Hero- doti Halicarnassed) hystorie, finit: quam campestre colentes aliis servire, traetans de diversis generibus hominum et rerum 3o variarum. F 5. De bello Gallico, civili, Allexandrino Iulii Cesaris hystorie et in fine index commentariorum super hys, ineipit: Cum vide- rem nonnullos, vel sie: Gallia est omnis divisa, finit: totus in orbe terrarum mundus exultat. 35 F 6. Laurencii Valencii hystoriographi hystoria de diversis, ineipit: Quia Eneas apud Virgilium, finit: olorum iacet hoc A'limu- sius antro. a) de links von einer Klammer, rechts inicium et finem horum habes supra. b) darauf idem gestrichen. c) so beginnt die Epitome Flori. d) A. 3t. Wien, Dominikaner. . 33 1 Blondus Flavius Forliviensis in Romam instauratam libri tres, idem de origine et gestis Venetorum, idem in Ytaliam illustratam. que habet regiones 14, incipit: Urbis Rome, rerum domine, finit: Falco castellum est proximum. F 7. Dyonisii Halicarnasei liber antiquitatum sew originum Roma- 5 noruma), incipit: Etsi pontifex maxime et optime, finit: habe deditissimum tibi servulum. F 8. Antonii Coccii Sabbellicia) hystorie de Venetis quoad eorum originem et gesta, incipit: Vestri splendor imperii is est, finit: omnia constabunt habunde dicemus. 10 F 9. Moralitatum lob excerpta maiora, incipit: Inter multos sepe queritur, finit: et erga preterita fides ligat. | 11 v Solinus de situ orbis terrarum et de mirabilibus mundi, incipitb): Quoniam quidem inpaciencius, finit: suam congruere insularem0) qualitatem. 15 Seneca de remedijs fortuitorum bonorum, incipit: Licet cunctorum poetarum carmina, finit: in domo sit ista felicitas. F 10. Cronica Ungarorum, incipit: Cum superiori tempore vene- rande, finit: incolumitate tenere, servare et augere dignetur. F 11. Romanorum gestorum decem libri, incipit: Principibus pla- 20 cuisse viris, finit: per mare et terram ad Ytaliam transivit. F 12. Troyanad) hystoria per Guidonem de Columpnis facta, incipit: Licet quottidie vetera, finit: ne eius veritas incognita perma- neate) ad presentis etc. Alexandri Magni hystoria, incipit: Alexander Magnus 25 Philippi, finit: militibus Christi vere nos committimus. Aristotelis rethorica seu compendium librorum politi- corum vel legalium institutorum, incipit: Aristoteles Alexandro bene agere. Misisti, finit: qualis nunc in civitatibus fere Omni- bus est nunc existens. 30 Alexandri ad Aristotelem epistola. Aristoteles de regimine regum sive secretum secretorum, incipit: Scias Alexander, quia rex est in regno, finit: circa furiam aut insaniam non consistat. Aristotelis ethica secundum novam translacionem, incipit: 35 Omnis ars et omnis incessus, finit: et huius mors maxime ho- norabilis. Tullius de officiis, de gubernacione reipublice, incipitb): Officium est contrarius actus, finit: odium ut cum causa be- nevolencie. 4o e a) A. b) stimmt nicht. c) richtig sui c. insularum au. d) trai- ) -ncnt. 1 1 332 3/. Wien, Dominikaner, Eusebius de morte Ieronimi, sui magistri, incipit: Patri reverendissimo Damaso, finit: ibi mortuus est rex Israel occi- dente sole. F i3. Legenda sancti Dominicicomplete, incipit: Multifarie multisque 5 modis, finit: inter brachia altissimi dclectatur. F 14. Legenda sanctorum Thome de Aquino, Vincencii, ordinis predicatorum et fratris Raymundi eiusdem ordinis, incipit: Iohannes episcopus servus servorum, finit: Kai. Iulii pontifi- catus nostri anno primo. 10 F 15. Cassianus de institutis patrum. incipit prologus: Vetus narrat hystoria, finit: sacrifictum in ara cordis ymoletur. De ingressu religionis epistola Clementis pape notabilis. Epistola secunda Bernardi abbatis ad Robertum. sui or- dinis apostatam. 15 Idem Iohannes Cassianus heremita de Septem collacioni- bus sanctorum patrum, incipit: Cum virtutem perfeccionis vestre, finit: portui oracionum vestrarum tutela servet. F 16. Iosephi hystoriographi libri antiquitatis 27, incipit prologus: Hystoriam conscribere disponentes, finit* per omnia scripsi 20 habuerint coniecturam. F 17. Legenda Lambardica de sanctis et in fine multe nove legende ut (de) sancto Wolfgango et aliis. In pulpeto F anteriori superiori. F 18. Legenda Bartholomei, incipit: Augustino professionis mee, 25 finit: inperfecte. F 19, Magistri Iacobi de Vitriaco, patriarche Ierosolimitani, de terra sancta tractatus folio 11. Iohannes de Montewil3) eciam de terra sancta 91. Quomodo illa possit obtineri vel sepulchrum domini, item 30 de mappa terre sancte 174. Trium regum hystoria 234. De Septem miraculis manufactis 243. b) Indie terre descripcio cum suis mirabilibus 294. Marittimarum terrarum quedam descripcio0) 3o8. 35 Romane urbis mirabilia et indulgencie 342. F 20. Hystoria Romana ytalice impressa. F 21. De eadem materia ytalice. F 22. Pauli Orosii hystoriographi cronica, incipit: Preceptis tuis parui, finit: parte iudicata si deleas. 40 a) monte wil. b) richtig 2g$. c) fratris Odorici, ordinis minorum. 3i. Wien, Dominikaner. 333 F 23. Cronica abreviata in 20 libros divisa, ineipit: Fuit autem in urbe Constantinopoli, finit: magis quam sanetimonia vite pre- ditus. F 24. Excerpta ex speculo Vincencii de gestis sanetorum. Tabula super decretum et decretales. 5 F 25. Iohannis Cassiani 24 libri de collacionibus sanetorum, ineipit: Timor non est in caritate, finit: huius meditacione servavit. Alani, magistri in theologia Parisiensis, traetatus de virtu- tibus et eorum iniciisa) ineipit: Omnis sciencia suis innititur regulis, finit: katholicorum exposicionibus pereipiuntur. 10 Hugo de sacramentis, ineipit: De fide et spe, que in nobis est, finit: ad nupeias frequenter iterandas. F 26. Cronica Polonie, ineipit: Tres tribus ex causis, finit: eunetis affabilitate prestabilem. F 27. Promptuarium auetoritatum per modum alphabeti plurium 15 doctorum. | i2R F 28. Augustini episcopi vita et legenda. De penitencia traetatus, ineipit: Post abissum et laqueos, finit: patris mei pereipite regnum. Iohannis Theutonici confessionale, ineipit: Simpliciores 20 et minus expertos, finit: admonicionibus impulsabis. F 29. Katherine de Senis legenda, ineipit: Vox spiritualis, finit: bone peticioni satisfacerem. F 3o. Textus sentenciarum, decreti, legende 1 , , Lambardice, moralium Gregorii J ' 25 F 3i. Dyalogus miraculorum Cesarii abbatis, ineipit: cColligite frag- menta', finit: et leticia omnium sanetorum. F 32. Albertus Magnus de naturis rerum sermo generalis de septem regionibus, finit: ac firmiter in infirmioribus fuleiatur. Liber mappe mundi, ineipit: Philosophia tripharie divi- 3o ditur, finit: contentus eorum cireuicione efficiuntur. Bernardi abbatis appologia, de qua supra. Boneventure itinerarius de ascensu mentis in deum, in- cipit: In prineipio primum prineipium, finit: dicet omnis po- pulus fiat fiat. 35 Idem de ligno vite, ineipit: Christo crueifixus sum cruci, finit: petimus obtinere ad laudem sanetissimi nominis tui, cui etc. Traetatus graduum, quibus ad veram sapienciam perve- nitur, ineipit: Ecce descripsi tibi eam tripliciter, finit: dulcescit 40 tibi deus et crescit Caritas. a) richtig vieiis, wie auch im Index/. qov. 334 ^7" W*en> Dominikaner. Crisostomus de natura animalium, iucipit: Igitur Iacob benedicens iilium, finit: captivam duxit captivitatem, cuius regni etc. Ciprianus vel Augustinus de 12 abusionibus, incipit: Hec 5 sunt 12 abusiva, finit: ne sine nobis Christus esse incipiat. Sancti Georgii legenda. Tractatus de fide, spe et caritate, incipit: Tria sunt, que in religionis cultu, finit: ad ovile suum reduxit, ad quod etc. Cronica brevis Austrie, incipit: Ab Adam usque ad dilu- 10 vium, finit: post paucos annos mortuus est. (F) 33. Vitaspatrum Palladii, incipit: Benedictus dominus deus meus, finit: mercedem ab altissimo recipiet. (F) 34. Legenda abreviata. Albertus Magnus super cAve Maria', incipit: Quia ver- 15 bum domini quadrupliciter factum est ad Mariam, finit: quam habet omnis peccator per Mariam. Tractatus ad salutem animarum conducens, incipit: cPeni- tenciam agite, appropinquabit' ; et est imperfectus. In pulpeto F posteriori inferiori. 20 F 35. Pii pape secundi hystorie, incipiunt: Quecumque mortales agunt, finit: Ptholomeus ultra Indiam collocavit Synas. Iustini cronica, incipit: Cum multi ex Romanis, finit: in formam provincie redegit. Apiani Zophiste hystorie, incipiunt: Apiani Alexandrini 25 hystoriarum, finiunt: quod interius est, nondum illis cessit. F 36. Piatina de hystoriis summorum pontificum usque Paulum secundum, incipit: Multa quidem in vita, finit: stomachum facerent. F 37. Legenda Lambardica, incipit: Universum tempus presentis 3o vite, finit: Mediolanum usque hodie servantur. Ibi et legende nove continentur. F 38. Vitas patrum, incipit: Benedictus deus, finit: in nobis talem mansionem, cum tabula ibidem. F 39. Cronica cum figuris et ymaginibus, incipit: Cum aput doctis- 35 simos ac prestantissimos, finit: moderator et arbiter esse videtur. F 40. Fratris Iacobi Philippi Bergamensis, ordinis fratrum heremi- tarum Augustini, supplementum cronicarum, incipit: Pro Ci- ceronis vestri sentencia, vel sie: In prineipio creavit, finit: 40 monastica instauravit et erexit; cum sua tabula in prin- eipio. 3i. Wien, Dominikaner. 33^ F 41. Landolfi de vita Christi3) secunda pars incipit: Prima pars libri huius, qae precedit, finit: indigencie corporis et anime singulorüm; cum tabula in fine. F 42. Eiusdem de eadem prima pars, incipit: Fundamentum aliud nemo potest ponere, Unit: receperunt mercedem suam; cum 5 tabula. F 43. 44. 45. Domini Antonini, archiepiscopi Florentini ordinis predicatorum, cronica in tribus libris, incipit: Homo cum in honore esset, finit: pro magna pace et ordinis unitate; cum tabulis in singulis tribus libris. 10 F 46. Ecclesiastica hystoria Eusebii Cesariensis et sunt 11 libri, in- cipit pri(m)us: Successionis apostolorum sanctorum tempora. finit: aput omnes fructum pie intercessionis inveniam; cum tabula. Beda de gestis Anglorum, et sunt quinque libri, incipit 15 primus: Britanniab) Oceani insula, finit: partem in dedicionem accepit. Augustinus de consensu ewangelistarum, et sunt quatuor libri, incipit primus: Inter omnes divinas auctoritates, finit: discipulis pedes lavat. | 20 12 v F 47. Speculum exemplorum, incipit: Venancii quondam patricii, finit: lectorem vix valuit ymitari. F 48. Tripartita hystoria, cuius sunt 12 libri, incipit: Ahmt antiquis principibus Studium fuisse, finit: sepcies decies imperatoris Theodosii. 25 Alberti Magni liber de habundancia exemplorum, incipit: Quoniam plus exempla quam verba, finit: gravissime oppri- muntur et afrliguntur. Udalrici Ulmer de confraternitate clericorum, incipit: Cum ad decorem et honestatem. 30 In pulpeto F posteriori superiori. F 49. Eusebii cronica, incipit: Eusebius Ieronimus Vincencio, finit: et mittitur primus Palladius episcopus; et videtur esse in- completa. Marcus Tulliusc) Ciceronis de officiis libri quatuor, incipit: 35 Quamquam te, xMarce fili, annum iam audientem; videtur in- completus esse. F 50. Questiones diverse et una de ieiunio, videlicet in primo folio. Sermones varii de beata virgine et Christi humanitate. L) darauf p gestrichen. b) Britani. c) A. 40 336 3l. Wien, Dominikaner. De distinccione horarum canonicarum tractatus fo. 61. Augustinus de assumpcione Marie 115. De decem preceptis 135. De translacione imperii Marsilii 1 83. 5 Anseimus de Antichristo 194. Senece proverbia secundum alphabetum 195. animarum separatarum acciones 220. Sancti Thome epistola ad ducissam Luthurungiea) vel Brabancie 224. 10 Articuli Parisius condemnati 225. S. Thome questiones decertate in capitulo generali Pa- risius 226. Apostolorum simbolum 227. Egidius de Campis 227. b) 15 De ydeis questiones 228. Origenis planctus 23o. Qui non ex sanguinibus etc. exponitur 255. De Christi resurreccione et ascensione conclusiones 273. F 51. Radegundis legenda prolixa. Tractatus de 42 mansionibus 20 filiorum Israel, incipit: Profectique sunt de Ramesse, finit: verbo fecunda copulatnr. F 52. Katherine virginis et martiris legenda. Augustinus in enkyri- dion, et habetur in fine. Bohecius de unitate, incipit: Unitas est, qua unaqueque 25 res, finitur: in uno folio. Canticorum postila et glosa satis prolixa. Stephani, regis Ungarie, legenda. F 53. Fratris Amandi de Austria narraciones de gestis et verbis sanctorumpatrum secundum alphabetum, incipit: Antiquorum 3o patrum exempla, finit: habita modica occasione supra. De uxore racio. F 54. Lucinii cronica. Hystoria mirabilis de ducis filio predicabilis prolixa. De Appolline Tyro mirabilis hystoria et longa. 35 De Albaho hystoria. De Ioseph et Phutifaro. Plures habentur ibi hystorie predicabiles tempore ad- ventus vel quadragesime. Boecius de doctrina scolarium, incipit: Vestra novit in- 40 tencio. F 55. Marie Magdalene prolixa legenda. l) A. b) laut Index f. jj^ seine Schrift de nominibus divinis quedam regule. 3i. Wien, Dominikaner. 33j Sermo de assumpeione beate virginis. De nativitate eiusdem et exposicio ewangelii de nativitate eius. Tractatus, qui intitulatur vox de propiciatorio habens tres libros plenos valde electis miraculis de beata virgine et bona 5 scriptura. In pulpeto G anteriori inferiori. G 1. Tractatus diversi Senece. Liber de moribus, ineipit: Omne peccatum accio est. Formula honeste vite vel (de) quatuor virtutibus cardinali- 10 bus, ineipit: Quisquis ergo prudenciam insequi desiderat, finit: efficientem puniat ignaviam. Idem ad Gallionem. Eiusdem libri decem declamacionum, ineipit: Exegistis rem magis ioeundam, Unit: proditor sed malo inventus: et sunt 15 10 libri. Idem de clemencia ad Neronem Cesarem, ineipit: Scribere de clemencia, finit: donec in causa prava fleetantur. Idem ad Ebrucium de benefieiis, ineipit: Inter multos et •varios errores; et sunt septem libri, finit : benerlcium dare et 20 perdere. Idem de ira ad Novatum tres libri, ineipit: Exegisti a me Novate, flnit: nos immortalitas aderit. Idem de mundi gubernacione, ineipit: Quesisti e me Lu- cille, finit: cito (sit) timetis diu. 25 Idem de vita beata vel providencia dei ad Gallionem, ut supra E 33. | [3R Idem de consolacione ad Marciam, ineipit: Nisi te Marcia scirem. Et ad Albinam, matrem suam, communiter, finit: evadit 30 omnibus seculis. Idem de tranquillitate vite, ineipit: Inquirenti michi in me, et est ad Serenum. Idem, quomodo in sapientem non cadit iniuria, et est se- eundus liber ad Serenum, ineipit: Tantum inter Stoicos Serene, 35 finit: publica est humani generis est.a) Idem de brevitate vite ad Paulinum, ineipit: Mayor pars mortalium, finit: gravisque sonitus circumsonat. a) richtig e re publica est generis humani. Mittelalt. Bibliothekskatalogc 1. 22 338 Sl. Wien, Dominikaner. Kiusdem proverbia, incipit: Alienum est omne, finit: zelari autem hominibus viciosum est. Eiusdem epistole diverse, ut supra p] 33. Idem de consolacione fratris ad Publium.a) 5 G 27 G 3. Vincencii Beluacensis, ordinis predicatorum, prima pars speculi doctrinalis. G 4. Eiusdem secunda pars speculi doctrinalis. G 5. Eiusdem prima pars speculi naturalis. G 6. Eiusdem secunda pars speculi naturalis. 10 G 7. Eiusdem tercia pars speculi naturalis. G 8. Eiusdem prima pars speculi moralis. G 9. Eiusdem secunda pars speculi moralis. G 10. Eiusdem quarta pars speculi hystorialis. G 11. Eiusdem tercia pars speculi hystorialis. 15 G 12. Eiusdem secunda pars speculi hystorialis. G i3. Tabula super omnes libros eiusdem Vincencii. G 14.1') In pulpeto G anteriori superiori. G 14. Postilla super apockalipsim, incipit: Spiritu magno vidit, iinit: 20 misericordia tua offendit omnem offensionem. Magister Haynricus de Hassia de quatuor novissimis, in- cipit: Memorare novissima tua, finit: intelligerent ac novissima providerent. Tractatus de ecclesiarum dedicacionibus et more, que illo 25 tempore dedicacionis aguntur, incipit: Dilectissimo fratri Maga- lensi episcopo, finit: imperatoribus fieri solebat, quinto autem de vestibus sacerdotalibus sufficiant. Leonis pape epistola, incipit: Leo episcopus etc. Augustini sermones ad heremitas fratres, ut supra E 2. 3o Sermones ad clerum de eukaristia. De materia indulgenciarum. De arte moriendi. Eusebius de morte Ieronimi, ut supra. Ieronimi legenda. 35 Oraciones sancti Ieronimi. G 15. Ratisponensis civitatis gesta sew cronica ibi gestorum. Doctorum variorum multe autoritates, incipit: Dominus in ewangelio. Ysidorus maior de synonimis, incipit: Anima mea in an- 40 gustiis, finit: premium mereamur accipere fo. 87. l) poblium. b) Text fehlt ; schon von G 3 an unrichtige Signierung. 3i. Wien, Dominikaner. 339 Augustinus de ebrietate, incipit: Licet propicio Christo, finit: audiatis non esse sine causa. Basilii, Bilibaldi episcoporum legenda. G 16. Cesarii episcopi sermones diversi. Haynrici de Hassia confessionale, incipit: Tibi dabo. 5 Augustini quidam sermones de symbolo et aliis. Sermo de concepcione beate virginis. G 17. Petrus Blesensis de vita beati lob, incipit: Haynrico, dei gracia fo. 12. Excerpta librorum Augustini 36. 10 Subarratorium animarum, incipit: Cum semel pigritando quiescerem. Thronus penitencie et parcium eius 175. Sermo de s. cruce pulcer 189. Senece declamaciones moralizate 194. 15 Tractatus de concepcione beate virginis. Descripciones virtutum per hystorias, incipit: Theodosius de vita Alexandri. G 18. Excerpta ex libris Alberti Magni de naturis rerum, incipit: In hoc opere laboravit frater quidam. 20 Medicine diversa notabilia 199. Epistolarum Senece excerpta, incipit :Turpissimaiactura est. Iohannes Beleth de divinis officiis, incipit: In primitiva ecclesia prohibitum erat, finit: idem de beato Thoma. G 19. Magistri Haynrici de Hassia de verbo incarnato. 25 Idem de usura. Idem de contractibus vendicionis et empcionis. Exposicio eius super (c Pater) noster\ Item super cAve Maria'. Eius exposicio super canonem. 3o Cometarum iudicium satis diffuse in fine. In pulpeto G posteriori inferiori. G 20. Augustinus de Anchona, ordinis sancti Augustini, de potestate ecclesiastica, incipit: Sanctissimo ac in Christo reverendissimo patri, finit: ut saciemur, cum apparuerit gloria eius. 35 G 21. Ysidoriiunioris, episcopi Hyspalensis, ethi(mologi)arum 1 9 libri? incipit: Domino meo et dei servo Braulioni, flnit : ignis ardore sudetur. | i3v G 22. Fratris Iohannis de 1 ambaco, ordinis predicatorum, de conso- lacione theologie, incipit: Quecumque scripta sunt ad nostram, 4<> linit: merces magna nimis, cuius etc.; tabula ibidem. 2- .-■•■ 3aO 3j- Wien, Dominikaner. (j 23. Eusebius Pamphilius de ewangelica preparacione, ineipit: Eusebius Pamphilius, finit: risu omni explosi sunt. Tractatus de ymitacione Christi, ineipit: Qui sequitur me, iinit : sensum suum sacre fidei. 5 Augustini soliloquium, ineipit: Volventi mihi multa, finit: et fiat, ut speramus. Speculum peccatoris, ineipit: Quoniam carissime in via huius vite, finit: vitam eternam possideas. G 24. Super c Pater noster', dea) decem preeeptis, octo beatitudinibus, 10 Septem donis, Septem vieiis, Septem virtutibus oppositis, fra- terna correccione, oblacionibus ipsius Dinkelpühel, ineipit: Si quid pecieritis patrem in nomine meo. G 25. Kathonis moralizacio tercia pars, ineipit:5) Vincere cum possis. G 26. Eiusdem seeunda pars. 15 G 27. Eiusdem prima pars. G 28. Magistri Iohannis Nyder, ordinis predicatorum, formicarius, ineipit: Peragrans crebro partes certas, finit: plus medico cor- poris, quam anime. Idem de bello morali, ineipit: Beatus vir, qui suffert,c), 20 finit: tenebit et allidet. Eiusdem quadragesimale, ineipit: Gonvertimini ad me in toto corde, finit: posse mori, non posse superari. G 29. Albertus Magnus de laudibus Marie, ineipit: Clara est et que nunquam marcescit, finit: et miraculum de miraculo; cum ta- 25 bula in fine. Magistri Hugonis de Novo Castro de victoria Christi contra Antichristum, ineipit: Nonsumpropheta, finit: determinandum, si sunt credenda. Magistri Nicolai de Cusa de ultimis diebus mundi, inci- 3o pit :d) Quamquam universus hie mundus, finit: sit omnis sa- piencia, qui est in secula benedictus. G 3o. De indulgenciis quedam. Magistri Iohannis Geus sermo ad sedandum discordiam inter minores et octonarios. 35 De communione sub utraque specie per 8 sexternos. Haynrici de Hassia tractatus de modo ligandi et solvendi. Simbolum apostolorum seeundum 12 apostolos. De peccatis oris et li(n)gue tractatus. Sermones de tempore et sanetis. 40 G 3i. Thomas Haslpach de discrecione spirituum, ineipit: Sicut in philosophia motus, finit: freno posse retineri. a) de steht vor einer das Folgende einschließenden Klammer. b) ineipere. c) -fertt. d) ineipit doppelt. 3i. Wien, Dominikaner. 3 AI Idem de confessione octo collaciones, incipit: Ecce nunc tempus acceptabile, finit: prudens scrutabitur eum. De peccatis li(n)gue, incipit: Qui in verbo non offendit, finit: scienciam viarum tuarum nolumus. Magister Iodocus de Halprunna de dulia et latria, incipit: 5 Circa primum textum dominum deum tuum adorabis, finit: sie exteriora exterius sacrificia. G 32. Exempla quedam pulchra et alia diversa brevia forsan ex libro apum sumpta. G 33. Secunda pars de apibus I . , -, • - ■ 10 n - rr , >u } vide G 28. G 3a. 1 ercia pars de apibus J G 35. Hystoria ecclesiastica et tripartita, incipit prologus: Peritorum dieunt esse medicorum, de qua vide supra. G 36. Hystorie scolastice prima pars, incipit prologus: Venerando et patri domino suoa), finit: circa hystoriam Thobie. 15 G 37. Eius secunda pars ab hystoria Thobie usque finem. In pulpeto G posteriori superiori. G 38. Paulus Maurocenus de confutacione Iudeorum, incipit: Quo affectus sum gaudio beatissime pater, finit: gloriam et extra . . . reservari. 20 Crisostomi et Basilii, Gesariensis episcopi, dyalogus de digni- tate sacerdocii, incipit: Michi quidem multi fuerunt amici, finit: in eternum tuum aeeipias habitaculum. Contra Iudeos duo breves traetatus, quos Raphael Zoven- fonius5) et Iohannes Mathie fecit. 25 G 39. Biblie concordancie minores. Bernardus de tribus statibus religiosorum ineipiencium, proficiencium et perfectorum. Gerson de meditacione cordis, incipit: Meditacio cordis mei in conspectu meo semper, finit : quam monicionem sapientis. 30 Thome; canonicorum in Kottzingb); alphabetum divini amo- ris de elevacione mentis in deum, incipit: Ad honorem omni- potentis dei? finit: ut sit adiutor tuus protector director et finis. De horis canonicis traetatus Jongus, incipit: Cum seeun- dum iuris communis disposicionem, finit: circa eundem oeeur- 35 rit haberi, cum tabula ibidem. Honorius super cantica, incipit: Bonumc) sapiencie cum Salomone poscenti, finit: me consolari memento.d) Gerson confessionale, incipit: Etsi virtus, quam asuefacto, m1' finit: | benefactorem iniuste offendit. 40 a) richtig Reverendo patri ac d. s. b) A. c) richtig Donum. d) iiictc (!) 342 3J- Wien, Dominikaner, Sigillum beate virginis, ubi figurc depicte sunt ad proban- dam virginitatem et maternitatem Marie, incipit: Gaude Maria virgo, finit: et contra hostes et iurgia. G 40. Fratris Sifrydi de Arena, ordinis predicatorum, super 'Magni- 5 ficat' diffuse, incipit: Magnificat anima mea dominum, finit: gaudia eterne beatitudinis in celis, que nobis etc. Onus mundi, videlicet de superventuro malo mundi, inci- pit: Ad quascumque manus libellus ille, finit: qui solem nititur facilius adiuvare. 10 Frater Robertus Boysellii, ordinis minorum, super psalterio, incipit: Beatus vir etc. Ubi advertendum, finit: facie ad faciem sicuti est, quod nobis etc. G 41. Pharetra, incipit: In nomine domini sequentes auctoritates, finit: que voluerit prohibebitur, cum tabula dupplici. 15 G 42. Magistri Thome de Hybernia manipulus florum per modum alphabeti de omni materia et quasi summula, incipit: Abiit in agrum Booz et colligit, finit: iugum meum suave. Librorum a diversis editorum assignacio ibidem. G 43. Contra hereticos et Hussitas duo breves tractatus, incipit: Eu- 20 genius servus servorum; secundus sie: Universis Christi fide- libus. Nicolaus de Lyra contra Iudeos de adventu Messie, inci- pit: Utrum ex scripturis a ludeis. Esopus metrice, incipit: Ut iuvet et prosit. 25 Iuris contenta per metra breviter. G 44. Magistri Iohannis Nyder preeeptorium, incipit: Decalogi legem sacratissimam, finit: donec intrem in gaudium domini etc.; cum tabula. Ars moriendia) incipit: Cum circa propriam vitam multi 3o sunt, finit: certitudo sufficiens esset. G (4)5. Sermones magistri Iohannis Ieus de ludo taxillorum, fo. primo. Idem de iudicio particulari 87. Idem de igne confragacionisb) 96. Eius tractatus de ieiunio 109. 35 De deeimis 278. Casus papales 3o6. De celebracione missarum dubia 3 12. Idem de indulgenciis 3 16. Nicolaus Dinkelpuhel super 'Pater noster' 1 1. 40 Simboli apostolorum magistri Nicolai de Grecz 59. Idem de penis infernalibus. l) folgendes cum rot durchstrichen. b) A. 3i. Wien, Dominikaner. 2>^2) Angelica salutacio 12 3. Sermo de propria morte 127. Magister Haynricus de Bavaria de instinetibus 1 33. De horis canonicis traetatus 149. Speculum peccatorum Augustini 158. 5 Soliloquium Bernardi 1 74. Eiusdem meditaciones 179. Gerson de defectibus missarum 196. Idem de septem peccatis mortalibus 2o3. Mortuorum tabula 224. 10 G 46. Augustinus de vera innocencia. Anseimus de similibus. Flores Ieronimi, Cassiani, Cassiodori, Gregorii, Ambrosii, Crisostomi, Bohecii, Cipriani, Senece poete, Persii, Iuvenalis, Augustini, Sydonii, Anselmi, Hugonis de Sancto Victore a fo. 53 15 usque 226. Augustinus de ecclesiasticis regulis 248. Ciprianus de 12 abusionibus. Augustini sermo de Ioseph. G 47. Fratris Chonradi de Haldisa) t(r)ipartitum moralium, ineipit: 20 Sicut dicit Sen(eca) in epistola, finit: te semper amabo. G 48. De beata virgine moralizacio ex omnibus hystoriis tocius biblie, ineipit: In prineipio creavit deus celum, finit: graciam gratum facientem flnaliter tribuas et ad gloriam etc., cum tabula in prineipio. 25 Opusculum de itinere, ineipit: Timoris species sunt septem. De suffragiis mortuorum. Origenes super cantica, ineipit: Epitalam(i)um libellus hie. Augustini meditaciones, ineipit: Domine deus. G 49. De septem donis traetatus, ut supra. 30 Viridarium consolacionis de virtutibus et vieiis, ineipit: Quoniam, ut ait Petrus. Canoniste a theologis discordant in 15 casibus 86. Beate virgini quare servitur Sabbato 48. Stimulus consciencie ineipit: Ecce descripsi 99. 35 Summa theologie magistri Petri, ineipit: Scolarium no- strorum peticioni 108. De Antichristo traetatus. G 50. Sermones de tempore usque ad pasca ab adventu domini. Moralizacio de metallis et iapidibus. De arboribus in generali et speciali. 40 De celo et signis celi. De signis et planetis. a) laut Index f. %2V de Hallenstatt. 344 ^7' W*en> Dominikaner. De 1 2 mensibus. Dies quomodo quadruplicitera) dieuntur. Euscbius de morte Ieronimi, ut supra. G 51. Nicolai de Kusa cardinalis de querendo deum. 5 Ibi de doeta ignorancia libri tres idem. Apologia docte ignorancie über unus. Dyalogus philosophi et ydeote de morte. b) Dyalogus ydeote et oratoris de staticisc) experimentis. f. 14 Dyalogus ydeote et oratoris de sapiencia. 10 De mistica theologia decisio. De coniecturis. De filiacione dei. De dato patris luminum. De geometricis transmutacionibus. 15 De circuli quadratura. Sermo ad clerum Maguncie factus. Revelaciones sanete Brigitte de Swecia et eius confessore Mathia. G 52. Postilla Discipuli seeundum sensum litteralem super officium 20 ewangelia et epistolas per quadragesimam ex diversis collecta. Quadragesimale ytalicum, ineipit: Miserere mei Uli David. Passio Christi ex quatuor ewangelistis collecta, ineipit: O vos omnes, qui transitis. G 53. Reynheri, ordinis predicatorum, traetatus contra hereticos, quo- 25 modo sunt interrogandi et quomodo eis respondeatur, et sunt duo traetatus; ineipit: Vidistis, quomodo Antichristus venit. Magistri Petri Alphonsi conversi ex Iudaismo traetatus de disputacione contra Iudeos, ineipit: Uni et eterno primo, qui caret prineipio. 3o Alkyndus de radiis stellatis, ineipit: O vos homines, qui sensibilia. Magistri Wilhelmi de Aragonia traetatus de somniis et pre- nosticacionibus visionum, ineipit: Philosophantes antiquos. De pseudo-apostolis traetatus, ineipit: Ecce videntes cla- 35 mabunt foris. De geometria pauca. Iohannis de Ambach traetatus de indulgenciis. De fide traetatus. De multiplici seeta et heresi in fine diffuse. 40 G 54. Egidius de regimine prineipum, ineipit: Ex regia ac sanetissima prosapia, finit: in qua est summa requies, quam deus suis pro- misit. a) 41'. b) richtig mente. c) statais. 3i. Wien, Dominikaner. 3 45 De naturalibus quidam tractatus. G 55. Fratris David, ordinis minorum, tractatus de reformacione mentis sew de profectu religiosorum, incipit: Profectus religiosi Septem processibus distinguntur, finit: et valde de bono pro- ximi et de bono dei; cum tabula in fine. 5 G 56. Contra Iudeos ex eorum Talmuth longus tractatus. De Antichristo diffuse. De multis et variis heresibus, incipit totus über: Queratur a ludeo, que est differencia inter Ely et Eloym. G 57. Philobilona) id est de amore librorum, in cuius fine pro sacer- IO dotibus exhortacio fo. 19. S. Thomas de invencione medii. De modalibus f. 23. Hugo de Sancto Victore de vanitate rerum mundanarum. Tabula super libros contra gentiles. I5 Ars fidei facta ab Alano. Augustinus de bono discipline. Sermones et epistole plures Augustini, Anselmi et aliorum. G 58. lacobus de Cessolis, ordinis predicatorum, super ludo scacorum moralizacio, incipit: Ego frater lacobus. 20 Breviloquium de virtutibus antiquorum principum, incipit: Quoniam misericordia et veritas custodiunt regem. Philosophorum plurium diverse sentencie. Summa philosophie naturalis vel pocius de astronomia, incipit prologus: Quoniam, ut ait Tullius in prologo. 25 Richardus de patriarchis et eorum filiis et uxoribus, inci- pit: Benyamyn adolescentulus in mentis excessu et sorte Ben- yamyn dicitur. Iohannesb) lector de questionibus causarum, incipit: Quo- niam dubiorum nova quottidie difficultas. 30 Hugonis avicularius tractans de avibus, incipit: Cum scri- bere tili tanta debeam. G 59. Antonini, archiepiscopi Florentini ordinis predicatorum, con- fessionale, incipit: Defecerunt scrutantes scrutinia, cum tabula. Magistri Iohannis Nyder, ordinis predicatorum, confessio- 35 nale, incipit: Quoniam iuxta Gregorii in suo pastorali senten- ciam fo. 112. Idem de lepra morali, incipit: Olim deum in Levitico ve- teris testamenti mandasse, finit: a coniuge rite prius benedicta, ut etc. 4o G 60. Augustinus de vera innocencia fo. 78 et fo. 1 12. l) A. b) davor rubriziertes (j (ohne Zahl). 3a6 Sl. Wien, Dominikaner. Holgot moralitates q3. Scrmones 22 dispersi, vide fo. 26 de vigilia nativitatis li. II etc. Scrmones ad clerum quatuor fo. 90 et 117. 118. 134. | 5 In pulpeto H anteriori inferiori. H 1. Franciscus Petrarcha de Florencia poeta de contemptu mundi, ineipit: Attonito michi quidem, finit : et futura non obstrepat. H 2. Fratris Iacobi Magni de Parisio, ordinis heremitarum, zophi- logium habens quatuor traetatus optimos, ineipit: Illustrissimi 10 prineipis regis Francorum, finit: nubere et loquitur vidue. Fratris Haynrici Ariminensis traetatus de quatuor virtutibus cardinalibus, ineipit: Quia seeundum sentenciam apostoli ad Ro. i3, finit: pro eultu nimio capillorum. Hec de virtute etc.; cum tabula. 15 H 3. Magistri Francisci de Retza, ordinis predicatorum, commesto- rium viciorum, ineipit: Voluntas sive superbia assimilatur pluri- bus rebus, finit: nam finis illorum mors est; cum tabula in fine. H 4. Valerius Maximus per 10 libros, ineipit: Urbis Rome exterarum- que gencium, finit: tendas, quo ego timeo, cum tabula in fine. 20 IohannisGarisbitacensisa), episcopiCarnotensis, policratum, ineipit: Si mihi credideris li(n)guam cohibebis, finit: et possi- deat premium vite. H 5. Franciscus de Rettza super c Pater noster', ineipit: Pater noster etc. ostendendum est prius, finit: utpro me ad deum preces fun- 25 dat, cum tabula in fine. H 6, H 7. Franciscus de Rettza super proverbia ineipit: Fili mi, si suseeperis sermones; et habet duas partes, cum tabula in prin- cipio amborum librorum. H 8. Franciscus de Rettza commestorium generale cum fructibus 3o spiritus, ineipit: Comedent fruetus vie sue, finit: non delectan- tem ex premissis, cum tabula. H 9. Franciscus de Rettza commestorium beate virginis, ineipit: Eodem modo comedetur fruetus vie sue, finit: et earum frueti- ficacionem, cum tabula. 35 H 10. Franciscus de Rettza de infeccione vel de ordinacione proprie voluntatis; et est de vieiis, ineipit: Comodent fruetus vie sue. Sequitur viso antecedente, finit: in eterna beatitudine comode fruetus vie sue, cum tabula in fine. H 1 1. Super proverbia prolixa lectura, ineipit: Salomon in animigloria 40 sua, finit: quod est contradiccio manifeste, cum tabula in fine. a) richtig Sarisberiensis. 3i. Wien, Dominikaner. ^47 H 12, H i3, H 14. Franciscus de Rettza super 'Salve1, ineipit: In huius carminis exposicione, Unit: per hoc nomen Maria; et habet tres partes, cum tabula. H 15. Franciscus Petrarcha de vita solitaria tres libri, ineipit: Paucos homines novi, Unit: et fortuna non obstrepat. 5 Senece alique epistole. Idem Franciscus Petrarcha de remedio utriusque fortune, ineipit: Cum resfortunasquehominum, finit: curam hanclinque viventibus. Eiusdem Francisci plurime ad diversos epistole. 10 In pulpeto H anteriori superiori. H 16. Iohannes de Turrecremata contra hereticos, ineipit: Quis det oculis meis fontem lacrimarum.3) Heretici Georgii de Podyebrecht de Bohemia doctrinalis confutacio, ineipit: Salutem cum omni devocione. 15 Contra hereticos alius traetatus, ineipit: Spiritus dicit mani- feste, quoniamb) contra Iohannem Vikleff hereticum. De indulgenciis longus traetatus, ineipit: Prima inquisicio. H 17. Doctoris Haynrici de Gorichen Coloniensis traetatus de super- sticiosis casibus, ineipit: In leccione novissima me obligavi. 20 Contra Iudeos, gentiles et philosophos et eorum fidem traetatus, ineipit: Cum siquidem terre orientalis. De vita et moribus philosophorum traetatus prolixus; ta- bula super predieta. H 18. S. Thomas de universalibus, ineipit: Quoniam sicut dicit philo- 25 sophus. Idem de genere, ineipit: Quoniam omnis creatura generis limitibus. Idem de materia, (ineipit): Postquam de prineipiis nature sermo habitus est. Zo Idem de forma, ineipit: Nunc restat ostendere, quomodo possibile sit. Idem de motu, ineipit: Quoniam autem omne, quod mo- vetur. Idem quomodo elementa sunt immixta, ineipit: Dubium 35 autem. Idem de verbo, ineipit: Sciendum est, quid est. Idem de angelis, ineipit: Qui sanetis angelorum so- lemniis. L) hierauf finit rot durchstrichen. b) darauf Io gestrichen. 40 348 3i. Wien, Dominikaner, II 19. Franciscus de Rettza super parabolas, incipit: F'actore ergo omnium concedente lecturus, Unit: cum effectu predictis modis deum diligere. H 20. Albertus Magnus super missam, incipit: Dixit dominus cEcce 5 cd0>? finit: subtiliora melioribus relinquendo. Idem de corpore Christi, incipit: Cum autem de sacra- mento altaris, finit: rerum virtute copiam. | H 21. Iohannes de Turrecremata cardinalis de potestate pape et con- f. 15 cilii generalis, incipit: Quam vis, ut ait beatus leronimus. 10 Ysidorus de spirituali consideracione, incipit: Romani pu- blicis sanxere legibus, finit: leronimus de consolacione infir- morum, incipit: Quamquam noverim certissime experienciam tuam.a) Seneca de remediis fortuitorum, incipit: Licet cunctorum 15 poetarum carmina. Laurencii Vallensis dyalogus de li(bero) ar(bitrio), incipit: Maxime vellem Garsia episcoporum. Masseya) Vegii Laudonensis dyalogus de alithia et phila- lithe, de miseria et felicitate, incipit: Maseus Vegius Eustochio 20 fratri. Pogii Florentini oratoris dyalogus in avariciam, incipit: Quoniam plures mortalium. De nobilitate disputaciones, incipit: Aput mayores nostros sepenumero. 25 Casparini Pergamensis oratoris liber epistolarum, incipit: Gaudeo plurimum. Francisci Aretini epistola Phalaridis, incipit: Vellem Mala- testa Novelle, finit: delicie mee corculum meum. H 22. Magistri Petri Blesensis Bathonensis epistole, incipiunt: Hayn- 3o rico, dei gracia illustrissimo; et sunt numero 145, cum tabula in fine. H 2 3. Franciscus Petrarcha de secreto conrlictu curarum suarum, ut supra H 15. Eiusdem oraciones alique contra aeris intemperiem no- 35 tabiles. Gainfridus metrice procedens, incipit: Papa Stupor mundi. H 24. Alexaridri de Hallis summe secunda pars, incipit: Completis tractatibus de hiis, que pertinent ad speculacionem, finit: in questione, utrum Petrus scandalizaverit in cibo. 40 H 25. Franciscus Petrarcha de vita solitaria, ut supra H i5-b) . a) A. b) folgendes Musica Iohannis, incipit: Domino et patri suo. In pulpeto H posteriori infcriori ist rot durchstrichen; vgl. H 26. 3i. Wien, Dominikaner. 3 49 Sanctus Thomas de articulis fidei et sacramentis, incipit: Postulat a me vestra dileccio. Sinodales qui sint, id est, qui ad eam convenire debent, incipit: Cum inprimis.a) Sancti Petri martiris, ordinis predicatorum, legenda in fine. 5 H 26. Franciscus Petrarcha de vita solitaria, ut supra. Musica Iohannis, incipit: Domino et patri suo domino Anglorum. In pulpeto H posteriori inferiori. H 27. Racionale divinorum, incipit: Quicumque in ecclesiasticis 10 officiis. H 28. Philosophorum vita, ut supra H 17. Iacobi de Thelamo consolacio peccatorum, incipit: Uni- versis Christi fidelibus. Tullius de oratore, incipit: Cogitanti mihi sepenumero. i5 H 29. Iohannis Gerson, cancellarii Parisiensis doctoris eximii, trac- tatus de oracione, incipit: Oportet semper orare. Deb) theologia mistica, incipit: Astrinxit me promissio no- vissima. De cautelis confessionis, incipit: Tractatio in leccionibus 20 nostris. Tripartitum eius, incipit: Christianitati qualiscumque est elator. Ars moriendi. De vita spirituali anime, incipit: Reverendissimo in Christo 25 patri ac. De triplici pastore et modo visitandi, incipit: Bonus pastor. De trepidantibus celebrare et pollucionibus nocturnis, in- cipit: Dubitandum est. De ecclesiastica potestate, incipit: Potestas ecclesiastica 3o debet ab ecclesiasticis. Contra heresim communicancium sub utraque specie, in- cipit: Oblaturus iuxta. De contractibus, incipit: Contractuum bonitatem. De simplicitate cordis, incipit: Confitebor tibi in direccione. 35 Centilogium, incipit: Deposuit potestas de scde. Anagogicum de verbo glorie, incipit: Gloria in excelsis deo. Dyonisius ad Thimotheum de mistica theologia, incipit: Trinitas semper essencialis. l) lpms. h) De mit Klammer einmal, hier vor den einzelnen Titeln wiederholt. 40 3 co 3/. ^ '/>/;. Dominikaner. Eiusdem quatuor epistole. Centiloquium de conceptibus. H 3o. Sermones et collaciones ad clerum numero 60 vel citra ut pateta) ibi. 5 Magistri Haynrici de Frimariab), ordinis sancti Augustini, de ocultacione, incipit: Est via, que homini videtur recta, fo. 34. Tractatus de instinctibus, qui incipit: Semen cecidit in ter- ram bonam. IO Stimulus consciencie, incipit: Ecce descripsi eam, fo. 42. H 3i. Fratris Iohannis de Capistrano epistole varie contra hereticos et Bohemos ut patet in primo folio. De concilio et reformacione ecclesie tractatus, incipit: Uni- versis. I5 De agressu Theucrorum plura ibidem. H 32. Magistri Leonhardi de Valle Bryxynensi de temperancia et eius partibus, incipit: Communiter considerandum est de tem- perancia. H 33. Eius diverse questiones ex secunda secunde sancti Thome mote. 20 H 34. Magistri Arnaldi de Augusta arenge plurime, incipiunt: Reve- rendo in Christo patri. Wilhelmus Autisiodorensis super quarto sentenciarum, in- cipit: Dicto de preceptis. Albertus Magnus de causis, incipit: Difflcultates, que sunt 25 circa. Tabula super secunda parte summe sancti Thome. H 35. Gotfrydi de Fontibus quottlibeta 14 cum impugnacionibus fratris Bernardi, ordinis predicatorum, incipit: Utrum creatura habeat. 3o Iacobi, ordinis fratrum heremitarum, quotlibeta, incipiunt: Utrum de ente communiter accepto possit formari conceptus unus. | H 36. Fratris Hervei Britonis de Francia, ordinis predicatorum, trac- f. n tatus de eternitate mundi. 35 Eiusdem quotlibeta, incipit: In nostro quotlibet querebatur. Fratris Iacobi de Viterbio, ordinis Augustini, quotlibeta. Fratris Hervei de verbo tractatus. H 37. Magistri Thome de Sutona Anglici quotlibeta, incipiunt: Que- ritur, utrum anima humana. 40 H 38. Thomasinus super quatuor libros sentenciarum, incipit: Queritur de sacra theologia. a) vt$>" vgl- bei H 3i. b) firm-. 3i. Wien, Dominikaner. 3 5* Petrus de Alerino super seeundo sentenciarum, ineipit: Circa prima(m) distinecionem seeundi sentenciarum. Hervei traetatus de virtutibus, ineipit: Queritur, utrum virtutes. Magistri Wilhelmi Parisiensis de ente et essencia, ineipit: 5 Queritur, utrum in creaturis esse. H 3g. Iohannis Scoti, magistri Iacobi de Esculo, magistri Petri Aure- oli, Richardi de Media Villa, Alexandri Moria), qui fuerunt or- dinis minorum, eorum quotlibeta. H 40. Hervei, Bernhardi de saneto Ponciano, Bernhardib) de Trilia 10 quotlibeta. Egidius sanetum Thomam impugnans. H 41. Magistri Haynrici de Gandavo quotlibeta, ineipiunt: Utrum in deo sit ponere bonitatem personalem. H 42. Innocencius super missam, ineipit: Tria sunt, in quibus pre- 15 cipue. Sermones plures de b. virgine. Fratris Martini cronica de summis pontiflcibus, ineipit: Quoniam sicut tempora summorum. H 43. Augustinus de Anchona, ordinis heremitarum, de potestate 20 pape et ecclesie, ut supra G 20. In pulpeto H posteriori superiori. H 44. Sermones de tempore et sanetis. Pro mortuis collaciones. Thematum dominicalium introducciones. 25 Dieta salutis vel via salutis, ineipit0): Hec est via, ambu- late; tabula super eadem. Traetatus moralis de oculo, ineipit: Si diligenter valuimus in lege domini meditari. Fratris Albrandini, ordinis predicatorum, de scala fidei vel 30 exposicio simboli, ineipit: Funiculus triplex difficile. Super 'Pater noster1 dupplex exposicio. Super cAve Maria' exposicio. De naturis animalium libellus, ineipit: Iacob benedicens filium. 35 Petri Alphonsi excerpta, ineipit: Enoch philosophus, qui li(n)gua arabica. Misse exposicio. Hugo de Saneto Victore de medicina corporis et anime, ineipit: Cogis mc, frater carissime. 40 a) oder Mor(um). b) Bern-. c) darauf Si diligenter valuimus durchstrichen. 3c 2 Bi. Wien, Dominikaner. Speculum ecclesie, incipit: Indulte vos armaturam dei, et traetat de sacerdote et eius officio. H 45. Dyalogus de scrutinio scripturarum inter Saulum et Paulum, incipit: Scrutamini scripturas, finit: felicitas sine miseria, cui 5 honor. H 46. Wilhelmus, cancellarius Parisiensis, de universo, incipit: Scien- cia de universo dicitur seeundum duas intenciones, finit: attri- buas cum graciarum accionibus, cum tabula in fine. H 47. Bartholomei de Parentinis, ordinispredicatorum, traetatus super 10 missam, incipit: Reverendo in Christo patri, cum tabula. Haynricus de Hassia super cPater noster' et cAve Maria*. Idem super missam, et sie in fine. Lucianus vocabularius, incipit: Cum iuxta sapientis asser- cionem. 15 Sermo pro novo sacerdote. H 48. Prepositivus de officio ecclesie, incipit: Ecce nunc tempus. Eiusdem distineciones super psalterio, incipit: Sunt oves debiles et infirme. Utrum homo fuisset conditus, si angelus non fuisset lap- 20 sus 67. Decalogi preeeptorum exposicio 67. Sermones de tempore et sanetis j3. Gemma anime de officio misse et ecclesie, incipit: In ca- stris regis exeubans 97. 25 Hugo de opere trium dierum. Metra de decem plagis Egipciorum. Divisio fistularum organi. H 49. Nicolaus Dinckelpuhel de penitencia. Magistri Leonardi rethorica. 3o Idem super Hugonem de divinis predicacionibus. Augustini sermones ad heremitas. H 50. Alberti Magni excerpta super missam, incipit: Ecce ego decli- nabo in vos, cum tabula. | Humbertus, ordinis predicatorum, de predicacione crucis f- l6 35 contra hereticos vel paganos, incipit: Ea, que infra scripta sunt. H 51. Franciscus Petrarcha de remedio utriusque fortune, incipit: Cum res fortunasque homini cogito. Ars moriendi satis diffuse. H 52. Principia et fines librorum originalium doctorum Dyonisii, 40 Augustini, Ambrosii, Ieronimi, Gregorii, Bernardi, Hylarii, Ysodori,3) Crisostomi, Rabani, Damasceni, Anselmi, Richardi 3z. Wien, Dominikaner. 3^3 de S. Victore, Hugonis de S. Victore, Alchnini id est Albini, Alani, Plinii, Raby Moyses, Valerii Maximi, Marcialisa), Tullii, Boecii, Senece. Augustinus ad fratres de contemptu mundi, ut supra. Excerpta ex vitas patrum. 5 Magistri Iohannis Beleth summa de ecclesiasticis dogma- tibus et festis sanetorum, ineipit: In primitiva ecclesia prohi- bitum erat. Questiones plures super tercio sentenciarum. H 53. Basiliensis concilii decreta, sessiones, bulle, epistole et contra 10 Hussitasb) plura. H 54. Eiusdem concilii collaciones et epistole. An papa sit supra concilium vel contra. De visitacione et visitatoribus. Dyalogus de viciato statu curie Romane. 15 H 55. Humbertus magister, ordinis predicatorum, super regula Augustini, ineipit: Cogitanti mihi de sermone, qui exiit inter fratres, cum tabula in rine. H 56. Hugo de Sancto Victore super eadem regula Augustini, et di- citur exposicio minor, ineipit: Ante omnia, fratres carissimi. 20 H 57. Auctoritates plurimorum philosophorum et eorum sentencie, ineipit: Facilis est ediflciorum ruina. H 58. Horologium sapiencie, ineipit: Sentite de domino in bonitate. Iohannis de Tambaco, ordinis predicatorum, de conso- lacione theologie, ineipit: Quoniam seeundum apostolum, 25 quecumque scripta sunt, fo. 142. Anselmus de similitudinibus, ineipit: Voluntasc) tripliciter intelligitur 292. H 59. Officium et obediencie offlcialiumd) in religione, ineipit: Reli- giones approbate, sicut in constitucionibus. 3o H 60. Humbertus, ordinis predicatorum, super constituciones, in- eipit: Ea, que subscripta sunt. I. In pulpeto I anteriori inferiori. I 1. Thomas de Argentina super quatuor libros sentenciarum, in- 35 cipit: Dedit abissus vocem suam, cum tabula. I 2. Bonaventura super seeundum et primum sentenciarum, in- eipit: 'Profunda fluviorum scrutatus est'. a) marcialii. b) -istas. c) vo\ d) -lialium. Mittelalt. Bibliothekßkataloge I. ll 3^4 3i. Wien, Dominikaner. I 3. Idem super tercio et quarto sentenciarum. I 4. Richardus, ordinis minorum, de Media Villa super quarto sentenciarum, ineipit: 'Innova signa (et) immuta mirabilia*. I 5. Super seeundo sentenciarum questiones cum com(mento) 5 iuxta viam modernorum, ineipit: Utrum in temporis inicio fecerit deus mundum ex nihilo. I 6. Wilhelmus Antisiodorensis super quatuor libros sentenciarum, ineipit: Sicut dicit apostolus fides est substancia rerum. Grifinus super quatuor libros sentenciarum, utrum theo- 10 logia sit sciencia. I 7. Tacktonera) super quatuor libros sentenciarum, ineipit: Sicut di- cit beatus Ambrosius in prologo. I 8. Do. . . . super quarto, a 21. di(stinccione) usque iinem. I 9. Idem super quarto, ab inicio usque 21. distinecionem, ineipit: 15 cSapiencia edificavit\ I 10. Bonaventura super primo sentenciarum, ut supra 2. Petrus de Aquila super quatuor libros sentenciarum, ineipit: Queritur, utrum preter philosophicas diseiplinas sit simpliciterb) necessarium. 20 I 11. Scotus super tercio et quarto sentenciarum. Iohannes de Ganduno super libros de anima, ineipit: Inest enim mentibus hominum. I 12. Iohannis Scoti quotlibeta, ineipiunt: Cuncte res difficiles. Idem super primo et seeundo sentenciarum, ineipiens: 25 Cupientes aliquid de penuria. 1 i3. Magister Narciscus de Perkyng super tercio sentenciarum, in- eipit: Tum ergo venit plenitudo temporis'. Nicolaus Dinckelpuhel super symbolum apostolorum, in- eipit: cVenite, ambulemus in lumine dei nostri5. 3o Nicolaus de Lyra contra Iudeos, ineipit: Queritur, utrum ex scripturis a ludeis reeeptis. Pharetra communis contra Iudeos, ineipit: c Acuite sagittas'. S. Thomas de articulis fidei, ineipit: Postulat a me. SymonisdeCassia et aliorum dieta super c)passione Christi 35 seeundum ewangelistas, ineipit: cUnus militum lance(a) latus eius\ De fide traetatus, ineipit: In ordine sapiencialium divina- rumque, ubi de ludeis, Saracenis et infidelibus diffuse ha- betur. 40 I 14. Nicolaus Dinckelpuhel super quarto, ineipit: In nomine patris. (I) 15. Secunda pars eius lecture super quarto. a) im Index f. ß6R Tactawa, /. 40 l'Tackta\ver. b) finr. c) darauf de gestrichen. 3i. Wien, Dominikaner. "^55 (I) 16. Prima pars lecture eius, incipit: In nomine patris et filii et spiritus saneti. In pulpeto I anteriori superiori. (I) 17. Super primo et seeundo sentenciarum seeundum modernos, incipit: Creacionem rerum. 5 (I) 18. Durandus super primo, seeundo et tercio sentenciarum, in- cipit: Circa primum librum sentenciarum. | ". i7R I 19. Thomas Ringsteyn super primo sentenciarum, incipit: Utrum ordo bonitatis naturalis. Stuckey Anglici questiones. 10 Petrusa) Bernhardita super seeundo et quarto senten- ciarum. Iohannes Parmensis super primo et seeundo senten- ciarum,, incipit: Questio est, utrum deus in quantum deus sit subiectus. 15 I 20. xMagister iMichael de Furno super primo, seeundo et tercio sentenciarum, incipit: Qneritur, utrum theologia sit sciencia. I 21. Questiones super b) sentencias Petri Lambardi. Nicolaus de Lyra contra Iudeos, ut supra. I 22. Alphonsus super primo sentenciarum, incipit: Ad hancc) ao autem de hac doctrina noticiam. I 23. Narcisci prima pars lecture super sentencias, ut supra I i3. I 24. Eiusdem seeunda pars, ut supra. I 25. Egidius de Roma de pluralitate formarum, incipit: Dixisti do- mine Iesu Christe, dei virtus. 25 Idem de corpore Christi diffuse per probleumata, incipit: Quia inter cetera sacramenta. Idem super cantica, incipit: cSonet vox tua in auribus'. In pulpeto I posteriori inferiori. I 26. Albertus Magnus, ordinis predicatorum, super primo seilten- 3o darum, incipit: 'Ego ex ore altissimi prodii'. I 27. Idem super seeundo et tercio sentenciarum. 1 28. Idem super quarto. I 29. Petrus de Palude, ordinis predicatorum, super primo sen- tenciarum, incipit: Super prologo sentenciarum queruntur 35 quinque. a) darauf p getilgt. h) darauf sil gestrichen. c) hanc zuerst gestrichen, dann Punkt darunter. Im Cod. 4-<> der Dominikaner steht an dieser Stelle habendam. 23* 3 c 5 3/. Wien, Dominikaner. I 3o. Idem super secundo \ super tercio [ sei I 32. Idem super quarto I 3 1 . Idem super tercio \ sentenciarum. I 33. Textus sentenciarum. 5 Petrus de Tharantasia, ordinis predicatorum, super primo sentenciarum, incipit: 'Transite ad me omnes, qui concupi- scitisa) me'. (I 34.) Idem super secundo \ Idem super tercio > sentenciarum. 10 I 35. Idem super quarto J I 36. Hugo cardinalis super quatuor libros sentenciarum, incipit: Iuxta sanctorum tradicionem. I 37. Capreolus super quarto sentenciarum, et fuit ordinis predica- torum. 15 I 38. Idem super tercio. I 3g. Idem super b) secundo. I 40. Idem super primo, incipit: Circa prologum primi sentenciarum queritur. I 41. Alberti Magni secunda pars de mirabili sciencia dei. 20 I 42. Kiusdem prima pars, incipit: cMirabilis facta est sciencia tua\ In pulpeto I posteriori superiori. I 43. Hugonis de sancto Victore exameron, incipit: Quisquis ad di- vinarum scripturarum leccionem, cum tabula in principio. I 44. Fratris Iohannis de Monte, ordinis minorum, conclusiones om- 25 nium librorum sentenciarum Petri Lambardi compendiose, incipit: Ad preces studencium. Hugo de sacramentis et de incarnacione verbi et exhibi- cione gracie dei, incipit: In superiori parte operis huius. I 45. Summa omnium librorum sentenciarum in generali, incipit: 3o Cupientes. Thomas Bokenkam super sentencias, incipit: Utrum deo frui sit summa merces. De futuris contingentibus tractatus, incipit: Utrum deus possit revelare creature racionali. 35 Proposicionum famosarum intellectus, incipit: Inter agens infinitum. I 46. Petrus de Tharantasia super primo sentenciarum, ut supra 34. Michael de Furno super primo sentenciarum, ut supra I 20. Landolfus super secundo sentenciarum, incipit: Utrum 40 contradiccio, qui sunt termini creacionis etc. a) 9Cutls. b) darauf primo gestrichen. Sx. Wien, Dominikaner ^ S 7 Ockam, quod universalia non sunt extra intellectum, in- cipit: Quero, utrum universale et univocum. I 47. Magistri Theodorici, ordinis predicatorum, tractatus diversi. Dea) dotibus corporis gloriosi i. De intelligenciis motoribus celorum 4. 5 De animacione celi 9. De visione beatifica i3. De accidentibus 28. De substanciis spiritualibus future resurreccionis 33. De cognicione encium separatorum 3g. 10 De intellectu et intelligibili 52. De ente et essencia 61. Elephas super sentencias per modum questionum. Albertus de Saxonia super speram materialem. Theoricamb) planetarum, textus cum tabulis faciendi ta- 15 bulas. Iohannis de Sacro Busto Anglici compotus. Vocabulorum sinonimorum de libris Tullii. I 48. Thomasinus super libros sentenciarum preter quartum, ut supra. 20 I 49. Magistri Haynrici de Oyta rapularius minor, continens que- stiones significatas in principio, incipit: Utrum Christus caput ecclesie distribuat recte bonis et malis. | 17 v I 50. Super apockalipsim due postille, quarum una est inperfecta. Super libros sentenciarum quedam questiones. 25 Richardi de Hunrynis0), ordinis predicatorum, super se- cundo sentenciarum per modum questionum. Ockam super libros phisicorum quedam questiones spar- sym. I 51. Ruperti Holgathd) Anglici, ordinis predicatorum, super libros 3o sentenciarum, incipit: Circa prohemium libri sentenciarum queritur. Elephas super primo et secundo sentenciarum, incipit6): Queritur, utrum commensuracio premii. Petrus Bernharditaf) super primo et secundo senten- 35 ciarum, incipit: Ut illi, qui sequencia legent. Compendium summe Wilhelmi Antisiodorensis extractum per Hugonem de S.Victore super sentencias, incipit: Licet frag- menta. a) de mit Klammer einmal, hier vor den einzelnen Titeln wiederholt. h) Theo- 40 ncarum. c) -nis verklext, im Index f. 40^ Ilaynrynis. d) A. c) darauf Ut illi, qui sequencia legent gestrichen; vgl. Z. $5. f) Bern-. 3 c 8 3/. Wien, Dominikaner. Gregorius de Arimino super seeundo sentenciarum, in- cipit: Quia magister in prima distinecione, I 53. Magister Rudolfus Coloniensis super sentencias, ineipit: Utrum veritates theologice. 5 Magister Haynricus de Cervo, ordinis predicatorum, Co- loniensis super sentencias, ineipit: Circa primi libri distinecio- nem moneo. I 54. Thomasinus super sentencias, ineipit: Cupientes aliquid, ut supra I 48. 10 Egidius de Roma de predestinacione et de paradiso et inferno. I 55. Albertus Magnus super primo sentenciarum, ineipit: 'Ego ex ore altissimi prodii\ K Sancti Thome libri. 15 In pulpeto K anteriori inferiori. K 1. Tabula super omnia opera sancti Thome impressa. K 2. Questiones de veritate, et sunt 29, ineipiunt: Questio est de veritate, cum tabula in prineipio. K 3. Questiones de potencia dei, et sunt octo, ineipit: Questio est 20 de potencia dei, cum tabula. Questiones de malo habens questiones 1 1, ineipit: Questio est de malo. Questiones de spiritualibus creaturis, et sunt 10, ineipit: Questio est de spiritualibus. 25 Questiones de anima, et sunt 20, ineipit: Questio est de anima. Questiones de unione verbi incarnati, et sunt quinque, ineipit: Questio est de unione. Questiones de virtutibus in communi, ineipit : Questio est de 3o virtutibus in communi; tabulam horum habes in singulis libris. K 4. Quotlibetica eius, ineipiunt: Quesitum de deo, angelo et ho- mine. K 5. Compendium summe sancti Thome per Gorchayma), ineipit: Ad gloriam sanete trinitatis, qui omnes eius summas percurrit 35 compendiose. K 6. Compendium theologice veritatis, ineipit: Veritatis theologice sublimitas. Opuscula eius distinctab) 72, quorum nomina ibi vide. l) Henricus de Gor cum oder Gorrichem. b) darauf et gestrichen. 3i. Wien, Dominikaner. 3 59 (K 7)a) Correctorium correctorii sancti Thome contra Durandum archiepiscopum' incipit Durandus: cPertransibunt plurimi et multiplex erit sciencia5. Herveus contra ipsum, incipit: Circa questionem 17. ar- ticulo. 5 Egidii de Roma, archiepiscopi Bituricensis, impugnantis s. Thomam in philosophia, incipit: Quantum ad primum in primo phisicorum de subiecto. De ente et essencia s. Thomas. Armandus de Belloviso super eo, incipit: Dilectis in Christo 10 fratribus et soeiis. Egidius de Roma super de ente et essencia, incipit: Omne esse vel est purum. K 8. Quotlibetica eius, ut supra K 4. Communicacio ydeomatum in Christo, incipit: De communicacione ydeomatum. 15 K 9. Paradisus voluptatis, incipit: Plantaverat dominus paradisum. Tabula super summas scripta et contra b) gentiles s. Thome. Ars predicandi et audiendi confessiones, incipit: Oro, ut Caritas. K 10. De potencia, ut supra K 3. 20 Idem super methaphisicam Aristotelis, incipit: Sicut dicit philosophus in suis polliticis. K 11. Complementum tercie partis sancti Thome, incipit: Deinde considerandum est. K 12. Prima pars tercie partis sew summe s. Thome, incipit: Quia 25 salvator noster. K i3. Secunda seeunde s. Thome, incipit: Post communem conside- racionem de virtutibus. K 14. Prima seeunde s. Thome, incipit: Quia, sicut Damascenusc) dicit, homo factus. 30 K 15. Prima pars summe sancti Thome, incipit: Quia katholice veritatis. In pulpeto K anteriori superiori. K 16. S. Thomas de perfeccione vite spiritualis, incipit: Quoniam quidem perfeccionis. 35 Idem super c Pater noster5, incipit: Pater noster inter alias oracioncs. | • i8K Idem super cAve Maria', incipit: Ave Maria etc. In salu- tacione. l) K 7 fehlt; vgl. bei K 34. b) 9 c) dam. 40 3ÖO 3i. Wien, Dominikaner. Idem saper symbolum, incipit: Credo etc. Primum qui- dem. Idem de decem preceptis, incipit: Tria sunt homini ne- cessaria. 5 Idem de iudiciis astrorum, incipit: Quia petisti, ut. Idem de virtutibus et viciis ex secunda secunde excerptus. K 17. De corpore Christi s. Thome, incipit: De sacrosancto. De ente et essencia, incipit: Cum parvus error. Idem super libro de causis, incipit: Sicut philosophus 10 dicit in 10. ethicorum. Idem contra Averroistas, incipit: Sicut omnes homines naturaliter scire desiderant. K 18. Tabule super libris sentenciarum et super summam contra gentiles. 15 Concordancie in scriptis et summa s. Thome, ubi videtur quasi contrarius. Articuli 26 Parisius condemnati. Iacobus de Vitriaco de gestis ultra mare. Idem de vita Machometi, incipit: Postquam divine. 30 K 19. Tabula super summam scripta et contra gentiles s. Thome. In pulpeto K posteriori inferiori. K 20. Tabula super omnia opuscula Thome, ut supra K 1. K 21. Scotusa) super Dyonisium, incipit: Ad intellectum librorum beati Dyonisii. 25 Idem super libros ethicorum, incipit: Sicut philosophus dicit in principio methaphisice, sapientem. K 22. Idem super Boecio de consolacione philosophie, incipit: Philo- sophie servos opportet. Frater Egidius Romanus, ordinis sancti Augustini, de 3o regimine principum, incipit: Ex regia ac sanctissima prosapia. K 23. S. Thomas de veritate, ut supra K 2. K 24. S. Thome salvaciones in summa et in aliis dictis, incipit: cQuare detraxistis sermonibus veritatis'. Sentenciarum Petri Lambardi duplex brevis exposicio. 35 K 25. Sancti Thome questiones de malo, de virtutibus in communi, de unione verbi incarnati, ut supra K 3. K 26. S. Thomas contra gentiles quatuor libri, incipit: 'Veritatem meditabitur guttur meum\ K 27. Eiusdem quartum scriptum, incipit: cMisit verbum suum\ 40 a) s'9. 3i. Wien, Dominikaner. 36 I K 28. Eius tercium scriptum, incipit: cAd locum, unde exeunt\ K 29. Eius secundum scriptum, incipit: 'Spiritus eius ornavit celos\ K 3o. Eiusprimum scriptum, incipit: cEgo sapiencia (effudi) flumina'. K 3i.a) Raynerii, ordinis predicatorum, de Pisis panthalogieb) se- cunda pars, incipit a litera L sie: Laus dei. 5 K 32.c) Eiusdem prima pars, incipit: Commotus incitatusque. In pulpeto K posteriori superiori. K 33. Egidii Romani replice contra Haynricum de Gandavo, incipit: Magister Haynricus de Gandavo. K 34. Sancti Thome in summa et scriptis concordancie et discre- 10 pancie, incipit: cPertransibunt plurimi1, ut supra K 7. Principia in quatuor libros sentenciarum et quosdam alios, incipit: cInduite vos armaturam5. Exempla naturalia misticata ad s. trinitatem, beatam vir- ginem etc. 15 Lacrimarum compunecio. Iacobus de Lazonad) de sermonibus per modum alphabeti, incipit: Habundans quis in temporalibus. Postilla super psalterio incipit: cBeatus, qui custodit verba'. K 35. Sermones de dedicacione ecclesie. Eukaristie 12 effectus. 20 Frater Sibiton, ordinis predicatorum, super 'Miserere'. Frater Iohannes, ordinis minorum, de imperio Tarta- rorum. Opus breve de diversitate hominum et lignorum. Aristotelis secretum secretorum vel eius excerpta. 25 De phisionomia cuiuslibet hominis. De iudieiis astrologicis. Augustinus de spiritu et anima, de quo supra. De penitencia et confessione breve opusculum. Medela vulnerate anime, et est confessionale. 3o Exposicio c Pater noster5, symboli. Generalis confessio ad quid valeat. Thomas de venenatis animalibus comparatis septem mor- talibus peccatis, incipit: Racio veneni potissime contingit.c) Idem de articulis fidei et ecclesie sacramentis. 35 Raynherus, ordinis predicatorum, contra hereticos. Frater Tersonf) de hereticis, specialiter de erroribus Pate- rinorum vel pauperibus Lugdunensium. Ars predicandi ibidem. l) 21. b) A. c) 22. ,l) richtig Lausanna. e) gl. f) richtig- Torso. 40 36 2 3i. Wien, Dominikaner. K 36. S. Thomas super perier(meni)as, ineipit: Sicut dicit peri- er(men)ias super 3. de animaa) duplex5) est operacio. Idem super posteriorum ineipit: Sicut dicit philosophus prineipio methaphisice hominum genusc). 5 Idem super Boecium de ebdomadibus, ineipit: cPrecurre in domum'. K 37. Breviloquium, ineipit: fFlecto genua mea1. Alexandri Magni epistola ad Dindimum, regem Bragma- norum, et eius responsio. 10 K 38. Frater Amandus de difficilibus terminis theologie. K 39. Sancti Thome compendium theologie, ineipit: Eterni patris verbum. Eiusdem exposicio super symbolum ineipit: Credo in unum. Primum quod est necessarium 114. 15 Idem de decem preeeptis, ineipit: Tria sunt homini neces- saria 134. Idem Thomas super £Pater noster', ineipit: Pater noster etc. Inter alios. Idem contra Averroistas de multitudine intellectus, ut 20 supra. | Sanctus Thomas de prineipiis nature ad fratrem Silve- f. ü strum, ineipit: Quoniam autem quiddam esse potest, fo. 188. Idem de ocultis operibus nature ad quendam militem, in- eipit: Quoniam in quibusdam naturalibus, fo. 194. 25 Idem de eternitate mundi, ineipit: Supposito seeundum fidem. Idem de iudieiis astrorum, quando licet uti, ineipit: Quia petivisti. Iohannes deTurrecremata fecitflores sentenciarum s.Tho- 3o me de auetoritate pape, ineipit: Mandasti, reverendissime pater. Sanctus Vincencius de profectu vite spiritualis, ineipit: Ponam in hoc traetatu 234. Albertus Magnus de virtutibus et intitulatur paradisus 35 anime seeundum quosdam, ineipit: Sunt quedam vicia. Iohannes Armandus, ordinis predicatorum, super de ente et essencia. In pulpeto L anteriori inferiori. L 1. Iacobi de Lozana compendium morale per modum alphabeti, 40 ut supra K 38. a) folgendes homi 5 (= est) gestrichen. b) 2y. c) -us abgeschnitten. 3i. Wien, Dominikaner. 363 Liber figurarum moralium distinctus in materiis per mo- dum alphabeti, incipit: cCastigo corpus meum>. L 2. Quarta pars summe Alexandri de Ales, incipit: Dictum est supra de redemptore. L 3. Eiusdem tercia pars, incipit: Tota fidei doctrina. 5 L 4. Eiusdem secunda pars, incipit: Completis tractatibus, qui. L 5. Eiusdem prima pars, incipit: Quoniam sicut dielt Boecius, cum tabulis singularum parcium. L 6. Tabula pro summa domini Antonini. L 7. Domini Antonini quarta pars summe, incipit: cBenediccionem 10 dabif. L 8. Eius secunda pars tercie partis, incipit: Predica verbum, insta. L 9. Eius prima pars tercie partis, incipit: Astitit regina a dextris. (L) 10. Eius secunda pars, incipit: cTu contribulasti capita draconis'. (L) 11. Eiusdem prima pars, quarum parcium tituli in prineipio po- 15 nuntur. (L) 12. Tabula super summam integram Antonini. In pulpeto L anteriori superiori. L i3. Lumen anime cum tabula in prineipio, incipit: Summi michi pontificis. 20 Misse exposicio, incipit: Comedite animati. Sermones de sanetis, qui intitulantur aurea li(n)gua, inci- piunt: Tum esset desponsata'. L 14. Eratris Udalrici de Argentina, ordinis predicatorum, summe sue sextus liber, incipit: Verbum hoc eternum. 25 L 15. Eius quartus et quintus liber, incipit: Genitor universe creature. L 16. Eius primus, seeundus et tercius liber, incipit: Divinum nobis est per Organum. In pulpeto L posteriori inferiori. L 17. Super ewangelia de tempore et sanetis per totum annum 30 s. Thomas, incipit: fErunt signa\ L 18. Idem super ewangelia quadragesimalia et passionem, incipit: 'Homo quidam erat dives\ L 19. S.Thomas de corpore Christi, incipit: De sacrosaneti corporis. Sermones ad clerum multi a diversis coram papa facti, 35 ineipiunt: Sanctissime pater licet ab Lina parte. L 20. Raymundi gebabundia3) liber nature sew creaturarum seu de nomine, propter quem sunt alie creature, incipit: Ad lau- dem et gloriam altissime trinitatis. a) richtig Sabunde. 40 3Ö4 ^7- ^ lcn> Dominikaner. L 21. Summa virtutum, ubi et dona et beatitudines diffuse conti- nentur, incipit: Cum circa utilia studere debeamus. L 22. Summe viciorum prima pars, incipit: Dicturi de singulis viciis. Eiusa) secunda pars, incipit: Dicto de hys, que dant oca- 5 sionem avaricie. L 24. Honorius de y magine mundi, incipit: Septiformi spiritu. Albertus Magnus de laudibus beate virginis, incipit: Primo queritur, an necesse fuerit, hanc missionem esse, cum tabula. Compendium theologice veritatis, incipit: Veritatis theo- 10 logice cum sit, cum tabula; et habentur in fme themata ser- monum. L 25. Brachbardini summe prima pars, incipit: Magnorum et mul- torum peticionibus, cum tabula. L 26. Sermones super epistolas per circulum anni, incipit: Hora est 15 iam nos. Ewangelium in eodem, incipit: Factum est in anno 19. Super cPater noster1 exposicio brevis, incipit: Pater noster excelsus. Ewangelium cIn principio erat verbum', diffusa exposicio. 20 Magister Haynricus Kuttzpuhel de casibus papalibus, in- cipit: Falsificatores litterarum. Epistole per annum secundum textum. L 27. Magistri Thome Haselpach sermones de tempore, in principio defectus est. 25 Sermones tres de cena domini ad clerum. L 28. Thomakonis, cruciferi ordinis Ierosolomitani, exposicio super ewangelia textualiter, incipit: Hec dies, quam fecit deus. L 29. Compendium morale, incipit: Religiosis viris in Christo, cum tabula. 3o L 3o. Parater Philippus de Monte Caloris, ordinis minorum, super ewangelia dominicalia per totum annum, incipit: Ruthcolligebat. L 3i. Iohannis Gruttz, ordinis minorum, quadragesimale, incipit: cCum ieiunatis nolite', cum tabula in principio. L 32. Dinckelpuhel super ewangelia dominicalia, incipit: cLibergene- 35 racionis filii David*. L 33. Guilerinus, doctor Parisiensis, super epistolas et ewangelia per annum. incipit: Vitam bonam et exitum. | In pulpeto L posteriori superiori. f. i( L 34. Compendium virtutum incipit: Obmissis ordinacionibus et 40 sufficienciis. l) davor ist wohl L 23 ausgefallen. 3i. Wien, Dominikaner. 3Ö5 Compendium viciorüm, incipit: Obmissis etc., ut supra. L 35. Postilla ewangeliorum dominicalium, incipit: cCum appropin- quaret\ De matrimonio quidam tractatus, incipit: Cum in Omni- bus fere. 5 Smaragdus super epistolas et ewangelia, incipit: Cernens in ecclesia plurimos. Misse exposicio, incipit: Celebracio misse. L 36. Summa viciorüm tercia pars de invidia, superbia, ira et pec- cato li(n)gue, incipit: Multa vero sunt, que debe(n)t homines 10 movere. L 37. Materie predicabilis distincciones per modum alphabeti cum diversorum autorum variis dictis, incipit: Dupplex est absti- nencia. L 38. Notule super apostolum cum tabula, fo. 6. 15 Quedam distincciones per modum alphabeti 65. Hugonis de sacramentis excerptum 90. Hugonis de archa Noe excerptum 92. De arra anime excerptum 95. Augustinus de spiritu et anima 98. 20 Bernardi libri confessionum 1 1 7. De decem preceptis tractatus 126. Senece epistolarum excerpta i36. Bernardus super missus est 140. Sermo de passione domini in flne. 25 L 39. Fratris Helbici Theutonici, ordinis predicatorum, exempla et similitudinesrerum diffuse cum distinccione librorum, quorum sunt decem et cum tabula, incipit: Orrmia facito secundum exemplar; et sequitura) apologia exemplorum. L 40. Eiusdem fratris Helbici apologia cum tabulis, incipit ut supra: 30 Omnia facito. L 41. Bibliab) beate virginis, incipit: cIn principio creavit deus\ Soliloquium discrecionis ad animam, incipit: Loquar se- crete. De concepcione beate virginis tres sermones. 35 De anuncciacione0) dominica quinque sermones. De assumpcione sermo unus. De nativitate beate virginis sermones duo. De purificacione beate virginis sermones quatuor. Ambrosiusd) de vita solitaria, incipit: Libet de singularis. 4° De passione domini sermones duo Leonis pape. a) Et1'. b) Bibilia. c) A. d) unrichtig. 366 3i. Wien, Dominikaner. Fulgencii sermones duo de nativitate Christi. Sermones Adam plures et de passione et ascensione. Augustinus de opere monachorum, incipit: Et de opere monachorum. 5 L 42. Nicolai Gorre themata super epistolas et ewangelia domini- calia per totum annum. Item de singulis feriis per totam quadragesimam. Item pasce, ascensionis, penthecostes, triuitatis. Ada) religiosos (de) visitacione, sinodo, dedicacione, novo 10 sacerdote, religionis ingressu, consecracione virginum, ordini- bus, pro serenitate, pro pluvia, de quacumque tribulacione, de cruce et sie de aliis themata diversa. De symbolo fidei et eius articulis questiones varie. De nocturna pollucione. 15 De cogitacione, quis eos cognoscit. L 43. Egidius de Roma de cognicione et mensura angelorum, inci- pit: Questio est, utrum angelus cognoscat se ipsum. Item de ente et essencia, incipit: Questio est, utrum sint plura prineipia. 20 L 44. Compendium theologice veritatis, ut supra L 24. L 45. b) Bragbardini summe tercia pars, incipit: Pelagram autem pestiferi. L 46. Bragbardini summe seeunda pars, incipit: Tractatu siquidem premissorum; prima pars Bragbardini habetur supra L 25. 25 L 47. Fratris Amandi, ordinis predicatorum, horologium sapiencie, incipit: cSentite de domino in bonitate\ L 48. Materie predicabiles et themata per totum annum, cum tabula in prineipio. L 49. Iohannis Gersonis concordancie ewangelistarum, incipit: 3o Unum ex quatuor ewangeliis componere. | In pulpeto M anteriori inferiori. f.i< M 1. Meditaciones vite Christi, incipit: Inter alia virtutum, cum tabula. Magister Humbertus, ordinis predicatorum, ad omnem 35 statum exhortacionis per quatuor libros, incipit: Omnis homo est exhortandus, cum tabulis. Ambrosius de offieiis, et sunt tres libri, incipit: Non arro- gans videri arbitror, cum tabula. a) neben Ad — de aliis Z. 12 Klammer und Themata diversa. b) aus 43 gebessert, 40 47 ^1/546: die richtige Abfolge geigen ferner beigesetzte Buchstaben an (45) a., (47) c, (46) b. 3i. Wien, Dominikaner. 36 "J Magister Iohannes Nyder, ordinis predicatorum, de con- tractibus mercatorum, incipit: Cum mercatorum officium. M 2. Sermones de passione, incipit: cDeus deus meus\ Item de tempore et sanctis, incipit: cVestigia eius secutus\ M 3. Quadragesimale Leonhardi de Utino, ordinis predicatorum, 5 incipit: cLava\ Math. 6. M 4. Super ewangelia dominicalia et de sanctis postilla secundum litteralem sensum et concordancie ewangelii et epistolarum ad inicium, incipit: Vitam bonam, ut supra L 33, et est Guilerinus. M 5. Fratris Peregrini doctoris sermones de tempore et sanctis, in- 10 cipiunt: cEcce rex tuus venif. M 6. Fratris Ubertini de Casali, ordinis minorum, arbor vite cruci- fixi Iesu, incipit: Universis Christi Iesu vere fidelibus. M 7. Iacobi de Voragine, ordinis predicatorum, sermones de tem- pore, incipiunt: Humane labilis vite decursus. I5 M 8. Fratris Leonardi de Utino, ordinis minorum, quadragesimale, incipit: cTu autem cum ieiunas'. Iohannes Gerson de trahendo ad Christum parvulis, in- cipit: cSinite parvulos venire ad nie'. M 9. Themata de sanctis per circulum anni secundum naturam, 2o figuram et scripturam introducta, incipit: Sanctus Andreas in cruce suspenditur. Discipuii promtuarium exemplorum secundum alpha- betum. De anuncciacione beate virginis Dinckelpuhel prolixe. 25 M 10. Iohannes de Turrecremata de tempore et sanctis questiones per modum predicacionis, incipiunt: In sacro et colendissimo. M 11. Discipulus de sanctis, incipit: cLaudate dominum in sanctis. M 12. Idem de tempore, incipit: cEcce rex tuus venit\ M i3. Iacobi de Voragine, ordinis predicatorum, sermones de tem- 30 pore, ut supra M 7. Eiusdem quadragesimale, incipit: cFilia populi mei\ M 14. Biga salutis a fratre ordinis minorum facta, incipit: Ad divi- nam gloriam. M 15. Biga salutis de sanctis, incipit: cVenite post me' etc. Carissime. 35 M 16. Sibitonis fratris, ordinis minorum, sermones de tempore, in- cipiunt: Hora est etc. Quia rex noster venit, cum tabula. M 17. Idem de sanctis, incipit: cVenite post me'. Nota quicumque etc. De virtutibus et viciis brevis tractatus, incipit: Honestum est, quod. 4o De laudibus beate virginis, incipit: Cum a pluribus diebus. a) A- 368 3i. Wien, Dominikaner. fAve Maria* exposicio ibidem, fo. 242. Exempla de beata virgine perpulcra et multa. Distinccio secundum alphabetum de materiis predicabili- bus et exempla ad hec 258. 5 Sermones de dedicacione perpulchri, fo. 23o. In pulpeto M anteriori superiori. M 18. Fratris Petri distincciones super sentencias, incipit: Cupien- tes etc. De 42 mansionibus filiorum Israel, incipit: 42 mansiones, 10 quibus filii. Quadragesimale cum introduccione moralisa) belli, inci- pit: Dixit Iesus discipulis suis: cCum ieiunatis\ Sermones quidam de passione Christi. De sapiencia humana tractatus, incipit: Iudei signa querunt. 15 M 19. Albrandini, ordinis predicatorum, quadragesimale, et est de peccatis, incipit: cQueritis me et in peccatis vestris' etc. Sibiton de tempore et sanctis, ut supra M 16 et 17. M 20. Sermones de sanctis, incipiunt: cExtendam palmam meam.3 Quadragesimale, incipit : Tonvertimini ad dominum deum\ 20 Albrandini, ordinis predicatorum, quadragesimale, incipit: Tum intrasset Iesus5, et dicitur scala fldei. Nota et supra aliud M 19. Albertus Erfordiensis super cAve Maria', incipit: Ave Maria etc. Tres salutaciones celebriores invenimus. 25 M 21. Sermones de tempore et sanctis boni, incipiunt: cBenedictus, qui venif etc. Sciendum quod. M 22. Textus ewangeliorum. M 23. Trivium id est opus trium predicabilium per modum alpha- beti triplex et multum utile ad predicandum, incipit: In tribus 3o beneplacitum est spiritui meo. Fulgencii ymagines, incipit: Nota quod ydolatria est gra- vissimum. Venenum peccati, incipit: Racio veneni potissime con- venit peccato. 35 M 24. Discipuli sermones super epistolas de tempore per totum än- num, incipit: Hora est nos iam de somno surgere. M 25. Sermones de tempore, incipiunt: cPreparare in ocursum do- rn ini'. Quadragesimale, incipit: Semper nos dilectissimi sapien- 4° ter 158. a) malis. 3i. Wien, Dominikaner. 3ÖQ Sermones de sanctis, incipiunt: cVenite post rae' etc. In hac vocacione. Sermones plures de dedicacione in fine. M 26. Esculani sermones de tempore super epistolas et ewangelia, incipit: Induimini Iesum Christum. 5 M 27. Sermones de sanctis et festis Christi, incipiunt: cAscendam in palmam'. Legende sa(c)re, quarum assignacionem habes in princi- pio ut Otilia, et sie de aliis. | 2oR M 28. Nicolaus de Lyra contra Iudeos duos traetatus, primus inci- 10 pit: Utrum ex scripturis reeeptis a ludeis, seeundus incipit: In disputacione contra Iudeos 116. Idem de passione Christi seeundum quatuor ewangelistas diffuse, incipit: Scitis quod post biduum, fo. 25. Quadragesimale fratris Nicolai de Lack, ordinis minorum, 15 de perfecta conversione, incipit: Relinquamus ubique signa leticie 129. Sermo de novo sacerdote, incipit: Pro salute vestra. Themata per totum annum, et remittunt ad quadragesi- male Nicolai de Lack 166. 20 M 29. Fratris Albrandini, ordinis predicatorum de Lambardia, de tempore sermones, incipiunt: 'Rorate celi desuper'. cPater noster' exposicio, incipit: Debemus orare racione vigoris. M 3o. Idem frater Albrandinus de sanctis, incipit: Magister ubi. 25 M 3i. Iacobus de Voragine de sanctis, ut supra M 2. Ibidem sermones de dedicacione (missa)a) et ministris etc. M 32. Iacobi de Voragine Mariale, incipit: Cogitavi dies antiquos, vel sie: Abstinencia fuit multipliciter, et traetat de beata vir- gine et eius proprietatibus et similitudinibus, cum tabula. 3o M 33. Sermones de tempore et sanctis, incipit: Dominus iudex noster. Sermo de novo sacerdote. In pulpeto M posteriori inferiori. M 34. Philipp! de Bronerde, ordinis predicatorum, opus trivium perutilium materiarum ordine alphabetico e divino, canonico 35 civilique iure contextum, incipit: Ut sacre virtutis splendor. cum tabula. M 35. Tractatus per modum alphabeti de materia predicabili, inci- pit: 'Factum est, ut offerret Cayn\ a) A3 die Klammer wohl als Zeichen der Tilgung. 40 Mittelalt. Hibliothekskalaloqc I. 24 3 70 3'- Wfefl, Dominikaner. Concordancie veteris et novi testamcnti, incipit: Legitur in exodo. De viciis in genere, incipit: Generaliter omne peccatum. Scintilla caritatis, incipit: Cum ocium sit nutrimentum. 5 M 36. Innocencius de sacramentis, incipit: Cum miseraciones. Iacobi de Voragine quadragesimale, ut supra M i3. in cnius fine habes duos sermones in sabbato sancto. De passione domini sermones plures. Anselmi planctus, incipit: Sanctus Anseimus longo tem- io pore, ubi habetur beate virginis comparacio. Sermo de passione. Sermo de assumpcione. lüde traditoris origo. Pilati origo. 15 Dieta salutis, incipit: cHec (est) via, ambulate in ea.' M 37. Magistri Iohannis Nyder, ordinis predicatorum, sermones de tempore, incipiunt: Cum predicaciones plurimas. Idem de sanctis, incipit: cVenite post meJ etc. Tria princi- paliter sunt distinguenda. 20 M 38. Haselpach sermones de pluribus sanctis, quorum numerum ibi vide. Dinckelpuhel sermones de festivitatibus Christi notabiles, ibi assignacionem habes; incipit: Cum esset disposita. Casus papales et episcopales magistri Iohannis Fleckel. 25 De assumpcione Marie tractatus, incipit: cQuasi cedrus exalta(ta)\ Sermones plures de beata virgine, ibi vide. M 39. Magistri Haynrici de Hassia de quatuor novissimis, ut supra. Tractatus de eisdem alter, fo. 34. 3o Bernardus ad Raymundum de cura rei familiaris; incipit: Gracioso ac felici 72. Idem de forma honeste vite, incipit: Petis a me frater 74. Haynricus de Hassia super 'Pater noster' 76, ut supra. Idem super cAve Maria* fo. 82, ut supra. 35 Idem super symbolo apostolorum 85, ut supra. Augustinus de contemptu mundi, ut supra. Bernardi Stimulus amoris fo. 98, incipit: lesum Nazarenum. Eiusdem meditaciones 104, incipit: Multi multa sciunt. De nobilitate anime, incipit: Anima insignita 105. 4o De gaudiis patrie, incipit: Premium est videre deum. Ars moriendi 108. Speculum anime 109, incipit: Anima mea novi. Stella clericorum, incipit: 'Quasi Stella matutina' 115. 3i. Wien, Dominikaner. 3 7 * Bonaventura de passione domini, incipit: Ego sum vitis 121. Haynricus de Hassia de discrecione spirituum, incipit: Sicut in philosophia motus 134. Eius sermo ad canonicos reguläres 145. 5 Planctus casus anime, incipit: cLapsa est in lacum' 156. De passione domini secundum distincciones septem ho- rarum canonicarum, incipit: Proprio filio i63. Sanctus Thomas de sacramento eukaristie sermones 32, fo. 1 83. 10 Gerson tripartitum videlicet de preceptis, confessione et sciencia mortis. De arte moriendi, incipit: Cum de presentis 252. Idem Gerson de examinacione consciencie quoad peccata mortalia 265. 15 Confessionale utile 269. Idem Gerson de nocturna pollucione 290. De audiencia confessionnm 297. Eius sermo in sinodo 3oi. Protestacio in materia fidei 3 16. 20 Idem Gerson super materia assercionum 322. Signa pertinacie 334. Littera Caroli super libertate ecclesiasticorum 337. Compendium Gerson de oracione. | 20 v Haynricus de Hassia de verbo incarnato 345. 25 Idem de septem horis canonicis 352. De eisdem alter tractatus, incipit: Sepcies 36o. Regule ad cognoscendum peccatum mortale 364. Cardinalis Camaracensisa) de materia 9 assercionum pre- fatarum. 3o Contra annatas, de quibus in litera Karoli 338. Gerson, que veritates sint de necessitate salutis credende 339. M 40. Vincencii Beluacensis; ordinis predicatorum doctoris, über gracie, habens quatuor libros, incipit: Liber iste continet mi- 35 sterium redempcionis vel sie: Liber generacionis, cum tabula. Item de laudibus beate virginis, incipit: Quomodo de gestis beatissime virginis, vel sie: Si deum ore prophetico. Idem de erudicionefiliorum regalium, incipit: Serenissime ac reverendissime, vel sie: Si tibi sunt filii, cum tabula. 40 Idem super consolacione mortuorum, incipit: In primis ergo advertere debet illa. a) A. 24* 372 3i. Wien, Dominikaner. M 41. Fratris Haynrici Herph, ordinis minorum, preceptorium, in- cipit: Invenio aliam legem in membris meis. M 42. Dinckelpuhel de decem preceptis et precipue caritatis, incipit: Scribitur Math. 22. quod, cum quidam legis doctor. 5 Idem de octo beatitudinibus incipitur: In ewangelio, quod legitur. Idem de Septem viciis, incipit: Nunc dicendum est de viciis. Idem de donis s(piritus) sancti, incipit: cEgredietur virga 10 de radice\ Thomas Haselpach de quinque sensibus, incipit: Post- quam dei dona. Idem super 'Pater noster5, incipit: Orantibus nolite multa loqui. 15 Idem super f Ave Maria', incipit: Ave Maria etc. Quia virgo Maria. Gerson super cAve Maria', incipit: Quoniam ut ait Iero- nimus. Magister Nicolaus de Grattz super symbolo, incipit: Dilec- 20 tissimi, quicumque homo. Simboli alia diffusa exposicio, incipit: cVenite, ambulemus in lumine dei nostri\ M 43. Leonhardus de TJtino de sanctis sermones, incipit: Divinorum interpreti misteriorum. 25 M 44. Bertrandisermonum de tempore pars estivalis,incipit:cIesuma), qui cruciflxus est, queritis1. Moralitates super Lucam, incipit: cAve Maria5. M 45. Iordani sermones de tempore, incipit: Iordanis ripasb) alvei sui tempore. 30 M 46. Idem de sanctis cum communi in fine, incipit: cCatulus leonis\ M 47. Eiusdem quadragesimale, incipit: 'Cum ieiunatis, nolite fieri sicut ypocrite*. M 48. Pomerius de tempore, incipit: Fidem rectam adorans, cum 35 tabula. M 49. Pomerius de sanctis, incipit: Sanctus, sanctus dominus etc. In pulpeto M posteriori superiori. M 50. Beneventi0), ordinis predicatorum, sermones de sanctis, incipit: Simili pena servus. 40 a) m aus s. b) rippas. c) richtig Iacobus de Benevento. 3i. Wien, Dominikaner. 3j3 M 51. Sermones de tempore et sanetis, ineipit: cAccipe puerum', et de septem artibus liberalibus, ineipit: cSapiencia edifieavit sibi domum'. De octo celis et 12 signis zodiaci, ineipit: cCeli enarrant'. De contemplacione et exercicio spirituali, ineipit: cEeee 5 descripsi tibi'. Sermones plures de beata virgine et de aliis. M 52. Antonii Parmensis sermones de tempore ineipiunt: cEcce rex tuus\ H)rstoria figuratur, cum tabula. Tabula pro intervallo bissextili dominicali et epaeta in fine. 10 M 50. Sermones de tempore, ineipiunt: cAve Maria', ubi est 110- tandum. Iacobus de Voragine de sanetis, ineipit: cVestigia eius secutus est'. M 54. Fratris Friderici Tannarii, ordinis predicatorum, quadragesi- male, quod vocatur salus anime, ineipit: cTu autem, cum 15 ieiunas' . Sabbato saneto de compassione beate virginis, ineipit: Stabat propter quatuor. M 55. De septem sacramentis et dicitur sacramentale opus, ineipit: Carissimo filio suo, vei sie: Signatum est supernos. 20 Sermones ad clerum 16, ut patent ibi signati. Tractatus de fructibus Spiritus, ineipit: Comedent fruetus vie. M 56. Sermones de tempore et sanetis, ineipiunt: cBenedictus, qui venit\ 25 Gerson super cAve Maria', ineipit: Quoniam, ut ait Iero- nimus. Sequenciarum et ymnorum exposicio, ineipit: Sicut dicit Aristoteles. M 57. Gilberti de Tornaco sermones ad singuios Status distineti no- 3o tabiles, quorum tabulam habes in fine, ineipit: Executis in- spirante. M 58. Meditaciones in summis festivitatibus, ineipiunt: O admiranda et laudanda. Augustinus de Anchona, ordinis heremitarum, super 35 Wlissus est', ineipit: Quatuor michi timorem. Magister Leonhardus de Florencia, ordinis predicatorum, de adventu domini quottidiea) sermones, incipit:cEcce rex tuus'. Eiusdem quadragesimale, ineipit: Convertimini ad me. M 59. Sermones de tempore et sanetis magistri Petri, ineipiunt: 40 cQui parce seminat'. 3 JA. 3i. Wien, Dominikaner. M 60. Magister Alanus de artepredicandi, incipit: Vidit Iacob scalam. Richardus de S.Victore: Supposito afferte domino diffuse. M 61. Fulberti, episcopi Carnotensis, sermones de tempore et sanc- tis. incipiunt: cDicite pusillanimes\ 5 M 62. Boneventure speculum beate virginis; incipit: Quoniam, ut ait Ieronimus, et est super cAve Maria'. Fratris Nicolai Cisterciensis ymago beate virginis, incipit: Nomen virginis Maria. Fratris Iohannis Pisani, archiepiscopi Cantuariensis or- 10 dinis minorum, oculus minorum3), incipit: Si diligenter vo- lumus in lege domini. Bernhardus5) de consideracione ad Eugenium, incipit: Subit animus dictare. Idem de conflictu Babilonis contra Ierusalem, incipit: Inter 15 Babilonem et Ierusalem. Ciprianus de 12 abusionibus, incipit: 12 sunt abusiva. | M 63. Innocencii tercii sermones de tempore, incipiunt: Innocencius, f. 2iF servus servorum. M 64. Honorii sermones de festivitatibus Christi et sanctorum, quo- 20 rum assignacionem habes in primo folio ibi, incipit: Cum ergo vis alloqni populum. M 65. Sermones de tempore, incipiunt: Hora est nos iam de somno surgere. Quadragesimale incipit: cConvertimini ad me1. 25 Sermones de sanctis, incipiunt: Sanctorum sapienciam. M 66. Summa virtutum de fide, spe, caritate, incipit: Dictum est superius de virtute in communi. Quadragesimale, incipit: cConvertimini ad me\ M 67. Pomerii quadragesimale, incipit: Circa partem autem istam 3o premittoc), vel ibi: cConvertimini ad me\ In pulpeto N anteriori inferiori. N 1. Magistri Iohannis Gerson, cancellarii et doctoris Parisiensis, opuscula. Liber de consolacione theologie. 35 Testamentum metricum peregrini 35. De passionibus anime 36. Ded) mendicitatespiritualivelcolloquiocontemplantium67. Oraciones et meditaciones diverse 77. a) ist der über de oculo morali. b) Beruh-. c) aus pro- d) de vor 40 einer Z. 37 bis S. ^5, Z. 17 umfassenden Klammer. 3i. Wien, Dominikaner. 3 7 5 Instruccio de orando per singulos dies ebdomade 96. Carmen de vita solitaria 98. De canticis tractatus 99. De canticordo de laude musice i3o. Centilogium de meditacione crucis i3y. 5 Compendium theologie 140. De verbis domini cVenite ad me' 253. De illumiaacione cordis sive preciosa margarita 171. Contra proprietarios regule Augustini 273. De consiliis ewangelicis et statu perfeccionis 284. 10 Contra professum obedientem 292. De fervore noviciatus 293. De exerciciis devotorum contra temptaciones 294. An propter Studium possunt dimitti divina exercicia 3oi. De laude scriptorum 304. 15 Resolucio de servicio dei habenda 309. De temperanciaa) prelatorum 3 10. Contra impugnantes Cartusienses 314. Debito gravatus, an possit religionem ingredi 323. N 2. Eiusdem Gerson tractatus. 20 Deb) examinacione doctrinarum 196. De libris quorundam caute legendis 205. De distinccione verarum visionum a falsis 206. Trigilogium0) astrologie theologizate 215. Raciones ab astronomia arcentes 223. 25 Contra observanciam certorum dierum 224. Contra supersticionem medicorum 227. De statu curatorum 229. De statu privilegiatorum 2 3o. De modo vivendi fidelium 23 1. 3o Tripartitum videlicet preceptis, confessione et morte 23 1. De examinacione consciencie 242. De arte confessoris 255. De cognicione peccatorum mortalium 247. De absolucione sacramentali 259. 35 De contractibus reddituum 254. Haynricus de Hassia de origine censuum 145. Haynricus de Oyta de contractibus 224. Wilhelmi de Orem de moneta tractatus 258. Epistola ad s. Vincencium, ordinis predicatorum 283. 40 Tractatus contra sectam Baldensium 284. :) tpana. b) de vor einer Z. -ji bis S. 276, Z. g umfassenden Klammer. c) A. 3*76 3/. Wien, Dominikaner. Magistri Iohannis Huss sermo notabilis 296. ldem ad clerum 3oo. Hussitarum error 3o8. Thcodorici, ordinis Augustini, de consolacione ecclesie 325. 5 Protestacio circa fidem contra hereses 3g3. Appellacio in causis fldei 397. Petri de Luna pape conviccio de heresi 401. Sermo de oracione concilii Constanciensis 407. Sermo de s(piritu) sancto 410. 10 Oraciones ante missam dicende multe 417. N 3. Hugo de Prato, ordinis predicatorum, de tempore secundum epistolas et ewangelia sermones, incipiunt: Ecce dabunt. Liber Treblea) et Dymne de variis parabolis rerum natu- ralium moralizatarum, incipit: Verbum Iohannis de Capua. 15 N 4. Gersonis opera, de quo supra. De perfeccione cordis 2. De vefa religione et perfeccione 9. De meditacione cordis 25. De diversis dyaboli temptacionibus 47. 20 De parvulis ad Christum trahendis 55. De vita spirituali anime 63. De floribus spiritualibus moralibus 106. | Opus tripartitum, ut supra N 2. f. 21 v De confessione prolixe 259. 25 Psalmorum septem penitencialium exposicio 281. Peccatoris appellacio a iusticia ad misericordiam 294. De testamento condendo 298. De potestate ecclesiastica Petri de Eliaco cardinalis. De eadem lohannes Gerson. 3o ldem Gerson de origine iuris legum 224. De unitate ecclesie 317. De aufferibilitate pape ab ecclesia 158. De modo (se) habendi tempore scismatis | Quot fuerunt scismata j ' 35 De ecclesiasticis tribulacionibus 326. De defectu ministrorum ecclesie in variis 33o. De pollucione diurna et nocturna 368. Dyalogus zophie et nature. Probaciones spirituum 192. 40 De examinacione doctrinarum 196. De cautelis quorundam librorum 205. L) im Index des Katalogs f. ß-jv col. 1, Z. ß5 Crebile. 3i. Wien, Dominikaner. 3 77 N 5. Sermones plures Iohannis Gersonis. Epistole eius varie. Tractatus plures, quos supra habes. De nobilitate et virtutibus, quas princeps habeat. N 6. Iohannis Gerson opuscula. 5 Super eMagnificat\ De nativitate Marie 1 ^ . De commendacione Ioseph J Que veritates sunt de necessitate credende 254. Centilogium de conceptibus 258. 10 De verbo et ymno glorie anagogicum 266. Idem super cantica 276. De humanitate Christi 3 12. De nupciis contra Iohannem Ruspach 3 16. De mistica theologia 379. 15 Plures alios tractatus Gerson, respice in tabula 1. quatuor librorum supra positorum N 1, N 2, N4 et 5. N 7. Flores paradisi continens 12 tractatus, quorum annotaciones habes in primo libro, incipit: Homo cum in honore esset. N 8. Fratris Michaelis Mediolanensis, ordinis minorum de obser- 20 vancia, sermones per adventum et quadragesimam, et est de peccatis, incipit: Sentencia est vera. N 9. Hugonis, ordinis predicatorum, de Prato Florido sermones de sanctis, incipit: cLetabor ego super5. N 10. Mariale de laudibus Marie, incipit: Universis Christi fldelibus, 25 vel sie: cAve Maria, gracia plena\ Nu. Socci de tempore pars estivalis, incipit: Alleluia dicit Bernardus. N 12. Haselpach sermones de sanetis, ineipiunt: cAmbulans Iesus\ N i3. Idem de tempore, incipit: cSi quis diligit me', mandata. N 14. Diccionarius abreviatus, incipit: A A domine nescio loqui. 3o N 15. Rerum proprietates per octo libros, primus traetat de lapidi- bus et mineralibus, seeundus de herbis, plantis et arboribus, tercius de avibus et piseibus, quartus de animalibus et reptili- bus, quintus de homine et parribus eius, sextus de visionibus ymaginariis, septimus de rebus artihxialibus, oetavus de hu- 35 manis actibus et moribus, predicabilis liber. Biblia metrice et succinete tota comprehensa. N 16. Magister Iohanneslorichen de predestinacione et reprobacione, incipit: O altitudo diviciarum. Idem de symonia, incipit: Sagitte potentis acute. 40 Magistri Iohannis de Mechiliniaa) quotlibeta, incipit: Utrum docti et indocti etc. sint capitales inimici. *) .4. 3t8 3i. Wien, Dominikaner. Eiusdem seeundüm quotlibetum, ineipit: Utrum dei opena possunt impediri. Iacobus, sanctia) ordinis Cartusiensis, de suffragiis mor- tuorum et de valore misse. 5 Idem de statibus humanis, videlicet papa et infra, ineipit : Ezechiel, dei propheta. Bernhardini de Senis, ordinis minorum, traetatus de usuris per quadragesimam predicatus ab eo, ineipit: eVade et amplius noli peccare\ io N 17. Postilla super ewangeliis de tempore, ineipit: Postquam do- mino largiente in priori. Oracio dominica 56. Dinckelpuhel de 10 preeeptis, ineipit: Scribitur .Math. 22. quod, cum quidam legis doctor. 15 De beata virgine tres sermones, assumpeione, annuncia- cione et in communi. In pulpeto N anteriori superiori. N 18. Sermones de tempore. Passio Christi prolixa. 20 cAve Maria5 expositum. Sermones tres de novo sacerdote 20. folio ante flnem. Stella clericorum, ut supra. N 19. Sermones de communi sanetorum multiplices. Sermones de beata virgine, dedicacione, visitacione, reli- 25 giosis, sacerdote. N 20. Confessionale breve, ineipit: Confessor circa confltentem. Canonis exposicio, ineipit: Septem sunt ordines crucis. Quadragesimale, ineipit: Quadragesimasigniflcattempus.b) N 21. Albertus Magnus de muliere forti, ineipit: Mulierem fortem 3o quis inveniet. Sermones de tempore per totum annum, ineipit: Tum appropinquasset Iesus\ | N 22. Iohannes Gerson super f Ave Maria5, ut supra. f. 22 Sermones de festivitatibus Marie plures magistri Haynrici 35 de Hassia et Haynrici de Oyta. Lotharius de vieiis, ineipit: Dicturi de singulis. N 23.c) Sermones de tempore super epistolas per totum annum, in- cipiunt: Scientes, quia hora est. N 24. Socci sermones de sanetis, ineipit: cVenite post me' etc. Dicit 4o Gregorius exponens. a) sanete. b) ips. c) die Signatur eine Zeile tiefer. 3i. Wien, Dominikaner. 3 79 N 25. Exemplorum distincciones veterisetnovitestamenti de diversis materiis predicabilibus, incipit: Tanta posset excellencia. N 26. Haselpach de sanctis, incipit: 'Ambulans Jesus' etc. Beatus Ambrosius. N 27. Sermones de sanctis per totum annum incipiunt: rCum esset 5 desponsata\ Tundali visio mirabilis, incipit: Hybernia ergo insula est, et habetur 16. folio ante finem. Confessionale circa finem libri, incipit: Confessor. N 28. Quadragesimale Iacobi de Benevento, incipit: Simile est reg- 10 num celorum, et est super epistolas et ewangelia, quasi duplex quadragesimale. N 29. Haselpach sermones de tempore, incipiunt: 'Benedictus, qui venit\ De passione domini septem sermones. 15 De corpore Christi plures sermones. Idem super 'Pater', incipit: cSi quid pecieritis patrem\ N 3o. Lucianus vocabularius, incipit: Aba, sicut dicit glosa. De virtutibus theologicis vel cardinalibus, incipit: De cari- tate nota specialiter tria. 20 De religione et tribus substancialibus. De penitencia. De peccatis mortalibus. De octo beatitudinibus. Distincciones secundum alphabetum, incipit: Abicit mun- 25 dus. N 3i. Distincciones secundum alphabetum adpredicandum (h)abiles, incipiunt: Abeuncium per hunc mundum, cum tabula. In pulpeto N posteriori inferiori. N 32. Lentinus sermones de sanctis, incipit: cStabat Iohannes'. 3o N 33. Fratris Armandi, ordinis predicatorum lectoris pallacii curie Romane, collaciones de tempore et sanctis per themata ex psalterio sumpta et notabiles, incipiunt: Reverendissimo in Christo patri. N 34. Fratris Iacobi de Lasonaa), ordinis predicatorum, sermones 35 de tempore et sanctis, incipiunt: Sicut in die honeste ambu- lemus. Sermones de visitacione, dedicacione. N 35. Raymundi opus per modum alphabeti, incipit: Incipiunt auto- ritates bone. 4° l) richtig Losanna. 380 3i. Wien. Dominikaner. Sermones de sanetis, ineipiunt: c Vidi(t) turbam magnam*. N 36. lacobi Cartusiensis sermones de tempore, ineipiunt: In nomine domini etc. Recogitans ac revolvens. N 37. Sancti Vincencii, ordinis predicatorum, de tempore sermones 5 pars estivalis, ineipit: cSurrexit, non est hic\ N 38. Eiusdem pars hyemalis, ineipit: cBenedictus,, qui venit\ N 39. Nicolaus Dinckelpuhel super cPater noster'; de oracione in communi, de preeeptis et caritate deia), de decem preeeptis, de octo beatitudinibus, de septem donis, de septem vieiis, de 10 fraterna correccione, de oblacionibus, de penis inferni, de morte, de corpore Christi, de animalibus moralizacio eiusdem Dinkelpuhel, de quibus singulis supra.b). Sermones plures. Cirilli proverbia. N 40. Sancti Vincencii, ordinis predicatorum, sermones de sanetis, 15 ineipiunt: Dives est in omnes, qui invocant eum. N 41. Roberti de Licio, ordinis minorum, quadragesimale, ineipit: cMulti sunt vocati\ De annunciacionec) dominica prolixus sermo in prineipio. N 42. Flos theologie seeundum ordinem alphabeti cum tabula, in- 20 cipit; Abstinencia est dupplex detestabilis etc. N 43. Parati sermones de tempore, ineipit: Paratus est iudicare. Idem de sanetis, ineipiunt: Paratus sum et non turbatus. N 44. Sermones de tempore, ineipiunt: Postilla studencium. N 45. Alberti Magni sermones de sanetis, ineipiunt: cVenite post me5 25 etc. Hec verba dixit Iesus. Idem de tempore, ineipiunt: Quoniam veritatis testimonio. N 46. Ortulus regine de tempore, ineipit: cLabora sicut bonus miles'. Idem de sanetis, ineipit: cLaudate dominum in sanetis eius\ N 47. Lilium sanetorum, id est sermones de sanetis, ineipiunt: lAm- 3o bulans Iesus* etc. Nota quod propter septem. Sermones de passione Christi, de beata virgine plures, s. Thomas de 10 preeeptis, ewangelium Nicodemi. | N 48. Diccionarii quarta pars, et continet T. V. X. Z. N 49. Diccionarii prima pars, et continet A. B. C. 35 In pulpeto N posteriori superiori. N 50. Guidonis, ordinis predicatorum, super epistolas Pauli de tem- pore, ineipiunt: Notandum in prineipio huius operis. Themata de tempore et sanetis introdueta. a) d (Rest verklext). b) eiusdem — supra außerhalb einer die vorigen Schriften 40 umfassenden Klammer. c) A. 3i. Wien, Dominikaner. 38 I N 51. Iacobi Passaphanti, ordinis predicatorum, sermones de tem- pore, incipiunt: Notandum, quod in principio. N 52. De penitencia. Sermones dominicales. Lotharius de vilitate condicionis humane, ut supra. 5 Phileti epistola de Levitico.a) N 53. Gerardus, ordinis minorum, de arte predicandi, incipit: Que- sisti a me. Fratris ordinis predicatorum de Anglia sermones domini- cales, incipiunt: Abiciamus opera. 10 Bertoldus de communi sanctorum sermones, incipiunt: iMichi autem nimis. N 54. Sermones de tempore et sanctis, incipiunt: cSi quis diligit\ Confessionale. Raymundi summa abreviata. 15 De lusoribus, corea, usura. Concordancia ewangelistarum. De octo abusionibus coniugatorum. De tribulacione tractatus. De sex gradibus, quibus ascenditur ad deum. 20 Sermones varii de eukaristia, animabus, dedicacione, pas- sione. N 55. Sermones dominicales, incipiunt: cCum appropinquaref. De animabus, dedicacione, passione beate virginis, com- muni sanctorum, cruce. 25 Miracula facta in nativitate Christi. Confessionale, incipit: cConvertimini ad me\ De Septem sacramentis. De articulis fidei. Exposicio symboli. 30 De Antichristo, incipit: Antichristus veniet. N 56. Digitus iuris, cuius tabulam habes in principio. Lumen anime. Iohannes Gallensis summa colleccionum. Arnoldi arenge, ut supra. 35 Quadragesimale. Sermones dominicales. Sermones de mortuis. N 57. Symon de Cremona de tempore super epistolas, incipit: Frater Symon, ordinis hercmitarum. 40 N 58. Vitas fratrum, incipit: Fuit in conventu. a) ICLICO. 382 3/. Wien, Dominikaner. Martini, ordinis predicatorum penitenciarii pape, ser- mones de tempore fo. 17, incipiunta): Scientes, quia hora est. Albertus super f Pater noster\ Symbolum apostolorum. 5 Martinus, ordinis predicatorum penitenciarius, de sanetis super epistolas et ewangelia, ineipit: Ore confessio sit ad sa- lutem. Albertus Magnus super symbolum. Sermones varii ad virgines de dedicacione 285, consecra- 10 cione altaris 3oi, visitacione 3oi, de synodo tres 3o2, pro mortuis plures 274, ad religiosos 3o2, ad cleros 365. N 59. Quadragesimale Geminiani, ineipit: Sicut predicatores. N 60. b) Sermones Balthauser de tempore, ineipit: cMaria Magda- lene' etc. 15 N 61. Sermones Peregrini de sanetis, ineipit: Vestigia illius. Chonradi de Halberstat, ordinis predicatorum, trivium vel tripartitum moralium, de quo supra. Liber questionum Ieronimi, Augustini, Gregorii. N 62. Diccionarii tercia pars continens O. P. Q. R. S. 20 N 63. Eiusdem seeunda pars continens D. E. F. G. alias partes habes N 48.°) N 64. Iacobi de Benevento, ordinis predicatorum, sermones de tem- pore, ineipiunt: cAd te domine levavi animam meam'. In pulpeto O anteriori inferiori. 25 O 1. Liber pandeetarum medicine, ineipit: Aaron grece. (O) 2. Avicenna, ineipit: Horum librorum, quos. Amphorismi \ Pronostica / Ypocratis cum commento Hau. De regimine acutorum J 30 Tegni Galieni cum commento d) Hali. O 3. Galienus de simplieibus, ineipit: Non est mihi necesse. De complexionibus. De malicia complexionis. De morbo et aeeidenti. 35 De interioribus. O 4. Amphorismi Ypocratis cum commento Galieni, ut supra. Galieni pronosticorum de regimine prineipum com- mentum. a) darauf quia getilgt. b) die irrige Abfolge von N 61, N 60 ist durch vor- 40 gesetztes b. a. berichtigt. c) alias — 48 neben einer die Codices N 62, N 63 umfas- senden Klammer. d) ggmeto. 3i. Wien, Dominikaner. 383 O 5. Mesue de simplicibus medicinale, incipit: In nomine dei. Antidotarius, Practica, Synonima. O 6. Ysagoge Iohannicii Alexandrini, incipit: Medicina dividitur. O 7. Theorica et practica pantegni ad modum antidotarii, incipit: Gallienus locutus de medicinis. 5 O 8. Petri de Crescenciis, civis Bononiensis, II libri comodorum ruralium, incipit: Cum ex virtute prudencie. | O 9. Magistri Bruni Lo(n)goburgensisa) ciragia, incipit: Rogasti me. Theodoricus mayor de cyragia omnium plagarum, inci- pit: Venerabili patri, cum tabula. 10 Virtutes herbarum et specierum, incipit: Galganum vel galgana est siccum. O 10. Socci de tempore sermones, incipit: cExurge a mortuis'. O 11. Roberti Carosoli de Licio, ordinis minorum, sermones de laudibus sanctorum, incipiunt: cNon glorietur sapiens', cum 15 tabula. O 12. Thesaurus novus de tempore, incipit: cDicite rllie Syon. O i3. Idem de sanctis, incipit: cRelictis rethibus sunt secuti eum' . O 14. Socci secunda pars de tempore, incipit: Alleluia dicit Gre- gorius. 20 O 15. Sermones Clementis pape, incipiunt: Domine rex noster ipse de passagio generali concitando. Collaciones ad fabricandum, de novo collaciones. O 16. Summa predicancium fratris Iohannis de Bromyardt, ordinis predicatorum, incipit: Predicancium vita secundum Gre- 25 gonum. In pulpeto O anteriori superiori. O 17. Magistri Bartholomei medici practica, incipit: Practica divi- ditur. Magistri Regii ciragia, incipit: Post mundi fabricam. 30 Platearius, cuius tabulam habes in principio. Magister Maurus de urina, incipit: Questionem de uri- narum differencia. O 18. Practica in medicinis, incipit: Cum animo sciencia ex suo fine. De morbis mulierum. 35 Ciragia in theutonico. Mater de viribus herbarum. Kalendarium de mediis motibus. De constellacionibus. :i) Logub- 40 384 3i. Wien, Dominikaner. De ymaginibus celi. O 19. Almanach Purkardi ad meridianum Salczeburgensem. O 20. Petrus Hyspanus de regimine sanitatis, ineipit: Ego Petrus Hyspanus. 5 In pestilencia regimen dupplex. Flos medicine Anglorum regi. De modo conficiendi vina diversa. Allexius Affricanus de septem herbis. Antidotarius Lantfranci dupplex. 10 O 21. Marciani primi libri commentum, ineipit: Marcianus ille Affer genere. Herbularius seeundum ordinem alphabeti. Confeccio vinorum cum virtutibus. Tractatus iudiciorum necessitatum. 15 Theorica plan(e)tarum cum figuris. O 22. Almanasar medicinale, ineipit: Creator omnium ossa condidit. Iohannes de (S.) Amando super antidotarium Nicolai, in- eipit: Opera medicine. O 23. Esopus metrice, ineipit: Ut iuvet et prosit. 20 Stacius Achilleidos.a) Vita beate virginis metrice in fine. O 24. Questiones varie theo(logi)ce et naturales, cum tabula. Conciliator discordancium medicorum et philosophorum Petri Baduensis. 25 Thathei de Florencia practica de febribus. De morte et vita Aristotelis. Exposicio summe Bonandre. Exposicio super de substancia orbis. O 25. Liliator, ineipit: Interrogatus a quodam Socrates. 3o Almansor. Rasis divisionum. O 26. Viaticus Constantini, ineipit: Quidam, ut in rethoricis. Avicenna de animalibus. Commentum Gallieni super pronostica, amphorismum, 35 regimen acutorum. Registrum librorum, quos transtulit Galienus. O 27. Sermones de sanetis, ineipiunt: cErat Andreas frater'. O 27. b) Sermones de sanetis,, ineipiunt: cAmbulans Iesus5. O 28. Sermones de beata virgine et novo sacerdote, et sie de aliis. 40 O 29. Mauricii distineciones seeundum alphabetum, ineipiunt: Circa abieccionem nota. a) -des. b) A. 3i. Wien, Dominikaner. 385 In pulpeto 0 posteriori inferiori. O 3o. Iohannis lectoris, ordinis predicatorum, summa confessorum, incipit: Quoniam dubiornm nova quottidie. O 3i. Hostiensis summa, incipit: Alp(h)a et O unum in essencia. O 32. Speculum legatorum, cuius tabulam habes in principio, inci- 5 pit: Reverendissimo in Christo patri etc. Super legatorum. Brocardica iuris canonici per modum tabule secundum alphabetum, fo. 23. Questiones disputate 29. Condemnacio quorundam articulorum artistarum Pari- 10 siensium, fo. 82. Martiniani 92. | 23 v O 33. Summa Bernardi super decretales, incipit: Gloria patris est filius. Apparatus decretorum et decretalium. 15 Constituciones Innocencii quarti. Apparatus Innocencii super constituciones Innocencii. O 34. Summa Alvari, incipit: Optimo moribus et virtutibus. O 35. Tercia pars Astensis. O 36. Secunda pars Astensis. 20 O37. Prima pars Astensis,, incipit: Dicturi ergo in libro. O 38. Breviarium Bernardi, Papiensis prepositi, super primos qua- tuor decretales, incipit: Iuste iudicate filii hominum. O 39. Idem Bernardus de casibus decretalium, incipit: Rex pacificus. Rolandi summa de instrumentis. 25 Idem Rolandus de arte notaria.a) O 40. Gotfridi cappellani et subdyaconi pape, incipit: Glosarum di- versitas intelligenciam. Constituciones Gregorii decimi. O 41. Apparatus decretalium, incipit: Quoniam omne, quod non est 30 ex fide. O 42. Breviarium Bernardi prepositi, ut supra O 38. Generalia magistri Iohannis Anglici. O 43. Casus decretorum Bartholomei Brixiensis, incipit: Quoniam suffragantibus antiquorum laboribus hystorie decretorum. 35 Flos decreti. Arnoldi arenge. Egidius de iudiciario ordine. Summa de iudicibus. S. Thomas de racionibus fidei. 40 a) notoria. Mittelalt. Bihliothekskataloge I. 2^ 386 ^J. Wien, Dominikaner-. loharmes de Deo liber iudicum. () 44. Casus*) decrctorum, ut supra O 43. Repertorium Wilhelmi Durandi. Apparatus Hostiensis super libros decretales quinque. 5 Oraciones dominicales et veneriales Bartholomei. In pulpeto O posteriori superiori. O 45. Magistri Symonis de Burstona Anglici,, ordinis predicatorum, distincciones cum tabula, et procedit secundum alphabetum, iucipit: Abicere secundum auctorem. 10 O 46. Gregorii pape decimi coustituciones novelle in concilio Lug- duno, iucipit: Gregorius episcopus, servus servorum. Socardib), filii Cremone, sum(m)a, iucipit: Ius et iusticia. Richardi de edendo ordo iudiciarius, incipit: Edicio sine scriptis. 15 O 47. Summa confessorum abreviata, incipit: Symonia secundum theologos, cum tabula. Claustrum anime, incipit: Abbas huius claustri est. Super canonem prolixa exposicio, incipit: Te igitur. 0 48. Distincciones super decretum, incipit: Patres nostri omnes sub 20 nube. Lectura super sentencias. Apparatus Iohannis Andree super Clementinas, incipit: Iohannes, graciosum nomen. O 49. Summa Bartholomei de Pisa, ordinis predicatorum, de casibus 25 consciencie, incipit: Quoniam, ut ait Gregorius super Eze- chielem. O 50. Summa Raymundi, ordinis predicatorum, incipit: Quoniam, ut ait Ieronimus. O 51. Summe directorie liber tercius, incipit: cQuicumque totam le- 3o gern observaverif. O 52. Eiusdem summe liber quartus, incipit: Iudices et magistrosc) conscientes. O 53. Tabula super summam Raymundi tarn glose quam textus secundum ordinem alphabeti. 35 O 54. Gotffridus super titulum decretalium, incipit: Glosarum diver- sitas intelligenciam textus. O 55. Excerpta canonum vel decretorum, incipit: Sciscitantibus 110 bis. a) vorher lib(er) rot durchstrichen. b) richtig Sicardi. c) mgros. 3i. Wien, Dominikaner. 387 O 56. Magistri Ambrosii summa super materias decretalium, incipit: eFormavit deus ad ymaginem'. Tankredi Bononiensis ordo iudiciarius, incipit: Assiduis peticionibus me carissimi. In pulpeto P anteriori inferiori. 5 P 1. Repertorium Caldrini super totum ius canonicum, incipit: Hec diccio A, finit: Zozar est proprium nomen. P 2. Clementine cum apparatu lohannis Andree complete. P 3. Sextus decretalium cum apparatu lohannis Andree complete. (P) 4. Decretales cum eorum apparatu complete. 10 P 5. Decretum cum apparatu Bartho(lomei) Bryxiensis. P 6. Archidyaconi prima pars super decretum, incipit: Reveren- dissimo in Christo patri, finit: secundum illud 2. q. 7a) qua- propter. P 7. Eiusdem secunda pars super decretum, incipit: Quid proprium 15 habere, finit: valeat vestra paternitas quantum placet. P 8. Panormitanus super tercio decretalium, incipit: Omnipotentis dei, finit: dirigat per suam ineffabilem clemenciam. P 9. Idem super quarto et quinto decretalium, incipit: Supra visum est. | 20 24R P 10. Dominici de Sancto Geminiano prima pars super sexto de- cretalium, incipit: Quia primas sine recitacione, finit: commu- niter approbatur secundum Iohannem de Lignano. P 11. Eiusdem secunda pars super sexto decretalium, incipit: Opponitur, quod rubrica, finit: vinculum est dissolutum se- 25 cundum Pau(lum). P 1 2. Iohannes de Ymola super Clementinas, incipit: Abbates glo(ssa), finit: bona fides. Bartholomei de Cepolla cautele plures iuris, incipit: Nota singulariter, finit: ad audienciam extra de homicidio. 3o In pulpeto P superiori. P i3. Vocabularius utriusque iuris, incipit: Quoniam iuri operam, finit: a qua eradicacione nos etc. P 14. Decreti tabula optima per modum alphabeti, incipit: A A A triplicatum. 35 Cronica brevis summorum pontificum et imperatorum, incipit: Marie virginis, finit: condicionibus acquiescet. l) das ist decreti pars II, causa 2, quaestio 7, can. 4j. 25* 388 3i. Wien, Dominikaner. P 15. Martiniana decreti et decretalium, incipit: Inter alia, quea) ad fidelium, finit: de cler. licet. P 16. Decretales questiones Bernardi, incipit: Inste iudicate, finit: ad nubiles annos. 5 Qucdam alia super decretales ibidem. P 17. Universitatis Wiennensis quedam calamitas in primis et ulti- mis quatuor foliis. Tractatus de Beckhardis, incipit: Beckhardi, qui se nomi- nantj finit: nisi coactus. 10 Terminorum equivocorum exposicio alphabetica, in